وظایف رسانه های صوتی، تصویری و مجازی
1-تولید محتوای فاخر و اثر بخش
بر اساس روایات بزرگترین مصیبت جامعه بشری جهل و نادانی است،[2] کمااینکه همین جهل است که می تواند زمینه بروز فتنه های اجتماعی و همراهی کردن با آنها را فراهم نماید،[3] از اینرو یکی از مهمترین و با ارزش ترین رسالت های رسانه های جمعی تولید محتوای فاخر در جهت معرفت افزایی و ارتقای بصیرت فرهنگی و اجتماعی است، رسانه ها با توجه به ظرفیت و اقبالی خوبی که مخاطبین به آنها دارند، باید به طور صادقانه از رویدادهای اجتماعی شبهه زدایی کرده و در جهت ارتقای دانش و معرفت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، دینی به آحاد جامعه کمک نمایند، در خصوص فتنه ی بنزینی اخیر نیز رسانه های جمعی می توانستند تا قبل از اعلام افزایش قیمت بنزین با دعوت از کارشناسان اقتصادی و اجتماعی علل،آثار و فواید این افزایش قیمت را تبیین نمایند، به طور قطع و یقین با افزایش بینش سیاسی و اجتماعی مردم، فرصت سوء استفاده فتنه گران از آحاد جامعه گرفته خواهد شد.
2-افشاگری و تبیین برنامه های شوم فتنه گران
از دیگر کارهایی که رسانه های جمعی باید به آن عنایت ویژه داشته باشند، افشاگری و تبیین برنامه های شوم فتنه گران و اطلاع رسانی دقیق و هوشمندانه است. میزان خسارات هایی که در این مدت مدعیان حقوق مردم به جامعه وارد کردند، اطلاع رسانی آلام و دردهای خسارت دیدگان و مصیبت زدگان در جریان فتنه، موضوعاتی هستند که اگر به خوبی به سمع و نظر مردم برسند صفوف خود را از این دسته افراد جدا کرده و آنها را همراهی نخواهند کرد.یکی از مهمترین وظایف و مسئولیت های اجتماعی و سیاسی مردم در مواجه با فتنه گران و اشرار جدا کردن صف و راه خود از آنان است.
وظیفه عالمان، نخبگان و دانشمندان علوم اجتماعی
1- دعوت همگانی به وحدت و همگرایی و پرهیز از تفرقه
از جمله کارهایی که علما و دانشمندان باید به آن مبادرت ورزند، دعوت همگان به حمایت و پشتیبانی از نظام اسلامی و تقویت وحدت اسلامی و پرهیز از تفرقه و دوقبطی سازی جامعه است. علمای دین با تبیین لزوم وحدت و همگرایی و بیان آثار و تبعات شوم تفرقه و ناسازگاری اجتماعی می توانند، صفوف مردم را از آشوب طلبان جدا نمایند. جامعه اسلامی برای رسیدن به کمال و قله های پیشرفت و سازندگی به انسجام درونی نیاز دارد، از طرفی هر گونه پراکندگی و اختلاف آنها را از اهداف والای زندگی مسالمت آمیز دور می سازد.[4]
2-پرهیز از سکوت و روشنگری عملی و زبانی
نخبگان و علمای دینی به جهت برخورداری از جایگاه علمی و اجتماعی و اثر بخشی در جامعه می توانند اثر مثبتی برای جریان فتنه های اجتماعی داشته باشند، در واقع این قشر اجتماعی می توانند با سخنرانی های انقلابی، مناظره و گفتگوهای علمی در رسانه های مختلف صوتی و تصویری، همگان را به معروف و هنجارهای دینی و اجتماعی دعوت کنند، البته اگر این قشر خاص جامعه هر چه بیشتر در تقویت شاخص های انقلابی و ارزشی در زندگی خود همت گمارند به عنوان یک الگوی صالح مورد اقبال و همراهی مردم قرار خواهند گرفت به طوری که سخن و فعل آنها برای مردم مقبولیت ایجاد می کند.[5]
3-لزوم آگاهی بخشی به مروجان ساده لوح
در بین اغتشاش گران نوعاً افرد فریب خورده ای وجود دارند که هیچ گونه سنخیتی با اشرار و آشوب طلبان ندارند، این دسته افراد نه تنها آشوب گر نیستند بلکه هیچ نقشی در ایجاد فتنه اجتماعی نیز نداشته اند، ولی این چنین می پندارند که به نفع عموم مردم وارد در اغتشاشات شده اند، «الَّذینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً ؛[6] [آنان] کسانىاند که کوشششان در زندگى دنیا به هدر رفته و خود مىپندارند که کار خوب انجام مىدهند.» اگر این دسته به خوبی در معرض روشنگری و بصیرت افزایی علمای دین و دانشمندان علوم اجتماعی قرار گیرند، از مسیر اشتباهی که در پیش گرفته اند باز خواهند گشت و خط خود را از مسیر انحراف و بحران جدا خواهند کرد.
وظیفه و مسئولیت عموم مردم در قبال فتنه
1-جدا کردن صف خود از فتنه گران
یکی از مهمترین وظایف و مسئولیت های اجتماعی و سیاسی مردم در مواجه با فتنه گران و اشرار جدا کردن صف و راه خود از آنان است، هر گونه سخن و کاری که موجب تقویت اشرار در نظام اسلامی شود و تضعیف جامعه اسلامی را به دنبال داشته باشد، حرام بوده و باید از آن اجتناب کرد، گاهی اوقات حضور در اجتماع اغتشاش گران هر چند به اندازه سیاهی لشکر باشد، خود می تواند زمینه تهییج اشرار و آسیب زدن به مردم و بیت المال را به دنبال داشته باشد، از این رو بهترین کار برای مردم در این چنین فضایی فاصله گرفتن از اجتماع این گروه است. آیات متعددی از قرآن کریم گویای عدم همراهی و پشتیابی از خراب کاران و مفسدان است: «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی حَدیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقینَ وَ الْکافِرینَ فی جَهَنَّمَ جَمیعا؛[7]با آنها ننشینید تا به سخن دیگرى بپردازند! و گر نه، شما هم مثل آنان خواهید بود. خداوند، منافقان و کافران را همگى در دوزخ جمع مى کند.»
2-گوش سپردن به سخنان رهبری
در فضای غبار آلود فتنه فصل الخطاب برای مردم باید بیانات و رهنمود های رهبری باشد، تا اینکه اجتماع مسلمین به خوبی از فضای فتنه عبور نماید. در فتنه بنزینی اخیر رهبری یک کلید واژه را مطرح کردند: «خوش بین باشید» این واژه طلایی بسیاری از محاسبات بحران زای دشمن را نقش بر آب کرد، روشنگری های برخی دلسوزان انقلاب نیز گاهاً در فضای فتنه ایجاد سوء ظن و بدبینی می کند، این در حالی است که مقام معظم رهبری با بیان شیوا و رسای خود همگان را به آرامش و امیدواری و حسن ظن دعوت می کنند و به آینده امیدوار می سازند.پی نوشت ها:
[1]. جامع الأخبار(للشعیری)، ص 119.
[2]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص73، ح 1105 امام على علیه السلام :«أَعظَمُ المَصائِبِ الجَهلُ؛بزرگ ترین مصیبت ها، نادانى است.»
[3]. همان، حدیث1096و حدیث 1097. امام على علیه السلام : «اَلجَهلُ أَصلُ کُلِّ شَرٍّ؛ نادانى ریشه همه بدیهاست.» الْجَهْلُ فَسَادُ کُلِّ أَمْرٍ؛ نادانى فساد هر امرست»
[4]. ر.ک: آیت الله مصابح یزدی، طوفان فتنه و کشتی بصیرت، ص239.
[5]. ر.ک: همان، ص237.
[6]. سوره کهف، آیه 104.
[7]. سوره نساء، آیه140.
