سیره امام علی (علیه السلام) در تربیت دینی جامعه
در این مقاله می کوشیم تربیت لیبرال را در سیره و سنت امیر مؤمنان حضرت علی (علیه السلام) جست و جو کرده، سیاست لیبرال را از دیدگاه نهج البلاغه به نقد بگذاریم. البته برای کسانی که حتی اندکی با روح اسلام آشنا باشند، چنین امری روشن است.
جمعه، 1 آذر 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
پیگیری اهداف نبوی در سرلوحه برنامه حکومتی آن حضرت بود و این حتی بر کسی که کمی اطلاعات و قدری انصاف علمی داشته باشد، پوشیده نیست. خود حضرت یکی از حقوق مسلمانان بر حاکم را چنین برمی شمارند (ولکم علینا العمل بکتاب الله تعالى وسیرة رسول الله والقیام بحقه والنعش لسنته)؛ و شما بر ما حق دارید که به کتاب خدای متعال و سیره رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم عمل کنیم و برای حق خدا به پا خیزیم و سنت او را به پا داریم» (نهج البلاغه، خطبه 16).
اساس آنچه باعث شد ایشان پس از مرگ خلیفه دوم، در شورای شش نفره از پذیرش پیشنهاد عبدالرحمن بن عوف در رسیدن به خلافت به شرط عمل کردن به شیوه شیخین سر باز زند، در واقع اصرار بر همین سیاست بود؛ اجرای مو به موی کتاب خدا و پیروی محض از سنت رسول خدا. مگر سنت نبوی چیست؟
روشن است که بخش عمده ای از وقت و نیروی پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) برای تربیت انسانها صرف می شد. انبیای الهی و به قدری به دینداری مردم عنایت می ورزیدند که گویی یگانه هدف آنان همین بود: هدایت به سوی خدا. امیر حضرت علی (علیه السلام) بیان در وصف این حالت رسول گرامی (صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: ... بلغ عن ربه معذرا ونصح لامته منذرا ودعا الى الجنة مبشرا وخوف من النار محذرا... «پیام خدا را رساند و اتمام حجت کرد و با انذار، امت، خود را نصیحت کرد و با بشارت به بهشت دعوت کرد و از آتش جهنم پرهیز داد» (همان، خطبه ۱۰۹).
قرآن کریم هدف و حکمت اصلی فرستادن پیامبران را هدایت بشر در مسیر دینداری و تقرب به خدا میداند و حتی مسأله عدالت اجتماعی با آنکه در خود قرآن بدان تصریح و تأکید شده، وسیله و مقدمه ای برای رسیدن به این هدف است؛ البته مقدمه ای حیاتی و سرنوشت ساز؛ زیرا که در سایه سار خنک عدالت میوه شیرین ایمان هم رسیده تر می شود. اما با این همه، اصالت با هدایت است و اهداف دیگر فرعی اند.
مروری بر سخنان حضرت على (علیه السلام) به ویژه در نهج البلاغه، کافی است تا مطالب مزبور را تأیید کند. امام علی (علیه السلام) در مقاطع گوناگون بر این راهبرد حکومتی خود تأکید می کنند. در اینجا ابتدا شواهد را در دو بخش نقل و سپس بررسی و تحلیل می کنیم:
الف- وظیفه حاکم اسلامی از زبان امام علی (علیه السلام)؛ فرموده اند: على الأمام أن یعلم اهل ولایته حدود الاسلام والایمان؛ «امام باید به اهل ولایت خود احکام اسلام و ایمان را بیاموزده (آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۱۸.) نیز خطاب به والی مکه نوشته اند: اما بعد فاقم للناس الحج وذکرهم بایام الله واجلس لهم العصرین فأفت المستفتی وعلم الجاهل وذاکر العالم: «اما بعد، حج را در میان مردم به پای دار و آنان را به یاد روزهای خدایی بینداز و شامگاه در یک مجلس عمومی با مردم بنشین. پرسش های آنان را پاسخ ده و نادان را بیاموز و با عالم به گفت و گو بنشین».(نهج البلاغه، نامه ۱۷)
همچنین در نامه ای به محمد بن ابی بکر، وظایف حاکم اسلامی را برشمرده و فرموده اند: فانت محقوق آن تخالف على نفسک وان تنافح عن دینک، ولو لم یکن لک الا ساعة من الدهر، ولا تسخط الله برضى احد من خلقه؛ «بر تو سزاوار است که با خواسته های دل مخالفت و از دین خود دفاع کنی، هرچند ساعتی از عمرت باقی نمانده باشد، خدا را در راضی نگه داشتن مردم به خشم نیاور».
ب- عملکرد حضرت از زبان خودشان؛ دقت در سخنان گلایه آمیز و درد دلهای نخستین امام معصوم - که اغلب در اواخر حکومت پنج ساله ایشان و در کوفه ایراد شده - نه تنها از نامردمیهایی خبر می دهد که بر ایشان رفته و موجبات غربتشان را در میان پیروان فراهم آورده است، بلکه انسان را به سیاستهای اصولی و برگشت ناپذیر آن حضرت آگاه می کند. در خطبه ۱۸۰ آمده است: قد دارستکم الکتاب وفاتحتکم الحجاج وعرفتکم ما انکرتم وسوغتکم ما مججتم... «کتاب خدا را به شما آموختم و راه و رسم استدلال را به شما یاد دادم و آنچه را نمی شناختید به شما شناساندم و آنچه را به کامتان ناگوار بود، جرعه جرعه به شما نوشاندم».
در خطبه ۱۸۲ پس از طرح مباحث فراوان، به گلایه از اصحاب خود در کوفه می پردازند و می گویند: ایها الناس انی قد بثثت لکم المواعظ التی وعظ الانبیاء بها أممهم وادیت الیکم ما آدت الأوصیاء الى من بعدهم؛ «ای مردم! من پند و اندرزهایی را که پیامبران در میان امتهای خود داشتند، در میان شما نشر دادم و وظایفی را که جانشینان پیامبران گذشته در میان مردم خود ادا کردند، تحقق بخشیدم».
منبع: مجموعه مقالات تربیتی، عبد الرضا ضرابی، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، قم، ۱۳۸۸
مقالات مرتبط
آماده سازی برای پایبندی به تکالیف
تأثیر تربیت در فقه
تأثیر فقه در ابعاد تربیت
تأثیر فقه در ارکان تربیت
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
حجاب مقدم است یا اقتصاد مردم؟
اهمیت و ثمرات حضور قلب در نماز از منظر امام خمینی (رحمه الله)
حج برائت چیست ؟
باطن نماز در کلام امام خمینی (رحمه الله)
پاسخ به پرسشنامه همراه با هدایای نقدی به بهترین پاسخ ها
ارواح آدمیان در عالم برزخ چند گروهند؟
5 آموزشگاه برتر تعمیر تلویزیون در تهران
قبل از رزرو هتل به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
تحجر چیست؟
خواص نقره در اسلام با توجه به روایت ها و برکات الهی
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نحوه خواندن نماز امام صادق(ع) برای گرفتن حاجت
نحوه خواندن نماز والدین
محل تولد امام زمان (ع)
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
پیش شماره شهر های استان تهران
موارد بیشتر برای شما
پنجره متفاوتی به حضور صبح امروز رهبر انقلاب در دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی
لحظاتی از حضور رهبر انقلاب در دورههای مختلف نمایشگاه کتاب تهران
هیچ چیز جای کتاب را پر نمیکند
نماهنگ | برای پرچم برافراشته
مثبت ۱۰۰ ثانیه | ما از شما بیزاریم
خط دیدار | تاکید رهبر انقلاب بر اهمیت دور دوم انتخابات در تکمیل مجلس جدید
پاسخ رهبر انقلاب به سوال خبرنگار رسانه ملی
فیلم کامل حضور رهبر معظم انقلاب در دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی
دختر حسنه الهی است
اگه مشهد میری/محمدرضا نوشه ور
رئیسی: نظر من در مورد عفاف و حجاب نظر اسلام است
رئیس جمهور به زیارت حرم حضرت معصومه(س) رفت
تلاوت قرآن کریم | آقای سید پارسا انگشتان
دلم با تو آروم کرم داری معلومه/محمدحسین حدادیان
هرچند گریانم تبسم میکنم امشب/محمدحسین حدادیان