رویکردهای علوم انسانی به مسئله زن

در عصر جدید و تحت تأثیر نفوذ فرهنگ غرب که به شکل ماهوی بر جدایی میان علوم دینی - لاهوتی از یک سو و علوم غیر دینی - انسانی از سوی دیگر مبتنی است..
جمعه، 22 آذر 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
رویکردهای علوم انسانی به مسئله زن
در فرهنگ سنتی عربی - اسلامی، اندیشه جدایی میان علوم دینی و غیر دینی مطرح نبود به گونه‌ای که علوم، فلسفه و هنر در دامان فرهنگ دینی رشد می کرد و میان تمام این معارف، سازگاری، همزیستی و تبادل تأثیر و تأثر جریان داشت. اما در عصر جدید و تحت تأثیر نفوذ فرهنگ غرب که به شکل ماهوی بر این جدایی میان علوم دینی - لاهوتی از یک سو و علوم غیر دینی - انسانی از سوی دیگر مبتنی است، دیری نپایید که ویژگی جدایی معرفتی بر فرهنگ عربی اسلامی سایه افکند.
 
اگرچه این دوگانگی در اندیشه، فرهنگ و رفتار اجتماعی در جهان عرب و اسلام به یک واقعیت تبدیل شده اما این وضعیت هنوز ریشه دار نشده و با توجه به وضعیت وارداتی بودن آن به ظاهر فرهنگ عربی اسلامی، در زمینه نظریه پردازی با مشکلاتی مواجه است. همچنین نمی توان از جدایی قطعی میان این دو نوع فرهنگی در سطح بینش فعالان فرهنگی سخن گفت. به گونه‌ای که نه تنها اکثر نخبگان نوگرا به اندیشه جدایی کامل میان علوم غیر دینی و علوم دینی اعتقادی ندارند، بلکه بسیاری از چهره‌های سرشناس اندیشه سکولار در فرهنگ عربی مانند احمد امین، طه حسین و دیگران در آفرینش برخی انواع فرهنگ دینی مشارکت داشتند.
 
علی رغم ملاحظات قبلی می توانیم از تمایز بررسی در دو رویکرد یعنی رویکرد مذهبی از یک سو و رویکرد علوم انسانی معاصر از سوی دیگر سخن گفت که رویکرد آن در بررسی مسائل حتی در سطح فلسفه علم، بر اساس روش های گوناگونی است که با شیوه مذهبی ارتباطی ندارد. تعداد بسیاری از گروههای کتاب شناسی به این صنف تعلق دارند از جمله: قرائت های تاریخی و اجتماعی، مشکلات اجتماعی، مشارکت سیاسی و عمومی، مسائل خانواده و نقش مادری، تحلیل فرهنگی و روانشناختی، مسائل زن عرب، ناهنجاری های اجتماعی، مسائل مربوط به بهداشت و بدن، تحلیل نقش زن در نوآوری. ویژگی این مطالعات اعمال روشهای اندیشه نوگرایانه عینی گراست که دارای اصول و مبانی غربی است، یعنی تفکیک میان آنچه دینی است و آنچه که غیردینی است و ادعای تجرد از معیارهای گذشته علاوه بر ویژگی تفکیکی تخصصی در مورد مسائل و مشکلات.
 
آنچه که تأمل برانگیز است، این است که سهم کلی آثاری که در این رویکرد جای می گیرند (۸۸۴( اثر تقریبا برابر است با آثاری که مطابق دیدگاه مذهبی مورد بررسی قرار گرفته اند (که شامل بیشتر آثار گروه اسلام و مسائل زنان، جنبه قانونگذاری، زندگینامه ها و زن در ادیان آسمانی میشود که در کل به ۸۲۴ اثر می رسند. در نتیجه این ویژگی، ظواهر تکثرگرایی را میان دو گفتمان سکولار و اسلامی در مسئله زن - که قبلا به آن اشاره کرده بودیم - تقویت می کند. شاخه رویکرد نوگرایانه علوم انسانی به مسئله زن نکات بسیاری را مطرح می کند که به اختصار به آنها اشاره می کنیم :
 
- نسبت مشارکت زنان در تولید آن گفتمان زیاد است و در برخی گروهها از نصف تجاوز می کند و در مجموع به (45.5 ٪) می رسد. در مقابل نسبت مشارکت زنان در گروه هایی که رویکرد مذهبی دارند تا (15.2 ٪) کاهش می یابد. این نکته تفسیرهایی را مطرح می کند از آن جمله فضای باز اندیشه نوگرای سکولار در برابر مسئله زن و در نتیجه از میان برداشتن بسیاری از موانع تبعیض آمیز که مانع مشارکت زنان در روند تولید فکری و اجتماعی می شود در حالیکه بحث و جدال درباره وضعیت زن و شرعی بودن نقش کلی او در جامعه همچنان و با همان شدت چه درون اندیشه اسلامی و چه اندیشه مسیحی جریان دارد.
 
- از سوی دیگر این مشارکت برجسته زنان نشان دهنده ماهیت آموزشی است که زنان در طول قرن بیستم فراگرفتند و آن آموزش سکولار نوگراست از نخستین مراحل تا بالاترین سطوح آن. و این امر سبب شد تا تعداد اندکی از نخبگان زن بتوانند با رویکردهای مذهبی تعامل کنند و بسیاری از آنها به دنبال اعمال روشهای (نوگرایانه ) علمی و فکری باشند.
 
- ویژگی مطالعات در این گروهها همانگونه که گذشت و قبلا اشاره کردیم، به حکم تحول معرفتی که در مجموعه علوم و معارف غرب رخ داد، جنبه تخصصی و فنی آن است. و این امر در فهرستی که در دسترس ما قرار دارد در توسعه تحقیقات و رویکردهای آکادمیک در مورد مسئله زن تجلی می کند.
 
- این رویکرد بارز آکادمیک معانی متعددی دارد؛ برخی از آنها مثبت است مانند جهش چشمگیر و کمی آموزش زنان و رسیدن آنها به بالاترین درجات علمی، و برخی از آنها منفی هستند. اینکه گرایش آکادمیک تا حد زیادی توانایی های نوآوری فکری آزاد و عمیق درباره مسئله زن را جذب خود کرده، خواه با جهت دهی عناصر شایسته و فعال به سوی عرصه ای تشکیلاتی که دارای ضوابطی است که اندیشه را کانالیزه می کند یا اینکه بسیاری از عناصری را که تواناییهای متوسطی دارند از طریق تهیه رساله های دانشگاهی که بسیاری از آنها چیز تازه ای عرضه نکرده اند، وارد این میدان کرده است .
 
منبع: زن و جوامع عرب در طول یک قرن، منی ابوالفضل، مترجم دکتر هومن ناظمیان،صص 110 – 108، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، تهران، 1394


مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
موارد بیشتر برای شما
معرفی خوشنویسان معروف قرآن کریم
معرفی خوشنویسان معروف قرآن کریم
بررسی مرقع و قطاع در خوشنویسی
بررسی مرقع و قطاع در خوشنویسی
خیابانی: آقای بیرانوند! من بخواهم از نام بردن تو معروف بشوم؟ خاک بر سر من!
play_arrow
خیابانی: آقای بیرانوند! من بخواهم از نام بردن تو معروف بشوم؟ خاک بر سر من!
توضیحات وزیر رفاه در خصوص عدم پرداخت یارانه
play_arrow
توضیحات وزیر رفاه در خصوص عدم پرداخت یارانه
حمله پهپادی حزب‌ الله به ساختمانی در نهاریا
play_arrow
حمله پهپادی حزب‌ الله به ساختمانی در نهاریا
مراسم تشییع شهید امنیت وحید اکبریان در گرگان
play_arrow
مراسم تشییع شهید امنیت وحید اکبریان در گرگان
به رگبار بستن اتوبوس توسط اشرار در محور زاهدان به چابهار
play_arrow
به رگبار بستن اتوبوس توسط اشرار در محور زاهدان به چابهار
دبیرکل حزب‌الله: هزینۀ حمله به بیروت هدف قراردادن تل‌آویو است
play_arrow
دبیرکل حزب‌الله: هزینۀ حمله به بیروت هدف قراردادن تل‌آویو است
گروسی: فردو جای خطرناکی نیست
play_arrow
گروسی: فردو جای خطرناکی نیست
گروسی: گفتگوها با ایران بسیار سازنده بود و باید ادامه پیدا کند
play_arrow
گروسی: گفتگوها با ایران بسیار سازنده بود و باید ادامه پیدا کند
گروسی: در پارچین و طالقان سایت‌های هسته‌ای نیست
play_arrow
گروسی: در پارچین و طالقان سایت‌های هسته‌ای نیست
گروسی: ایران توقف افزایش ذخایر ۶۰ درصد را پذیرفته است
play_arrow
گروسی: ایران توقف افزایش ذخایر ۶۰ درصد را پذیرفته است
سورپرایز سردار آزمون برای تولد امیر قلعه‌نویی
play_arrow
سورپرایز سردار آزمون برای تولد امیر قلعه‌نویی
رهبر انقلاب: حوزه‌ علمیه باید در مورد نحوه حکمرانی و پدیده‌های جدید نظر بدهد
play_arrow
رهبر انقلاب: حوزه‌ علمیه باید در مورد نحوه حکمرانی و پدیده‌های جدید نظر بدهد
حملات خمپاره‌ای سرایاالقدس علیه مواضع دشمن در جبالیا
play_arrow
حملات خمپاره‌ای سرایاالقدس علیه مواضع دشمن در جبالیا