بي نياز رحيم
"و ربک الغني ذو الرحمة إن يشأ يذهبکم و يستخلف من بعدکم ما يشاء کما أنشأکم من ذرية قوم آخرين" (سوره أنعام، آيه 133)
و همانا پروردگارت بي نيازي است رحيم که اگر بخواهد، شما را نابود مي کند و پس از شما به جاي شما آنچه بخواهد قرار مي دهد همانگونه که شما را از نسل قومي ديگر به وجود آورد.
خداوند بي نياز علي الاطلاق است و هيچ احتياجي به عبادت من و شما ندارد ولي در عين حال به خاطر رحمت گسترده اش بر عالميان، آن ها را مکلف به تکاليفي مي کند و از آن ها مي خواهد که اطاعتش کنند تا اينکه سبب تکامل آنان گردد و آن ها را به درجات والا برساند وگرنه اگر تمام کائنات کافر شوند و به او ايمان نياورند براي خدا يکسان است که همه آنان ايمان آورند و امت واحده اي گردند:
گر جمله کائنات کافر گردند
بر دامن کبرياش ننشيند گرد
و بدينسان موساي کليم علي نبينا و آله و عليه السلام خطاب به بني اسرائيل مي فرمايد: اگر شما و تمام مردمي که روي زمين هستند کافر گردند به خدا زياني نمي رسد زيرا خداوند غني علي الاطلاق و بي نياز است و شايسته ستايش. "و قال موسي إن تکفروا أنتم و من في الارض جميعا فإن الله لغني حميد". و اگر انسان ها را مي آفريند و از آن ها مي خواهد که پرستش ذات مقدسش کنند براي اين است که او ذات فياض و رحيمي است که هيچ نوع بخل و منعي در آن ذات مقدس راه نيابد و همين صفت فياض بودن خداوند است که موجب خلق آفريدگان مي گردد و هدف فاعلي او همان فياض بودن ذات او است و اما بخشيدن کمال به انسان ها از راه عبادت و بندگي قطعا هدف فعل خدا است نه هدف فاعلي او که اين مسير طولاني را بايد تنها با عبادت و اخلاص بپيمائيم تا به سر حد کمال برسيم.
رهرو منزل عشقيم ز سرحد عدم
تا به اقليم وجود اين همه راه آمده ايم
به هر حال در قرآن بسيار تأکيد بر اين معني شده که خيال نکنيد خداوند با آفرينش شما سودي مي برد يا از نافرماني شما ضرري به او رسد که او هرگز نيازي نيست. "إنّ الذين اشتروا الکفر بالايمان لن يضرّوا الله شيئا..." آنان که کفر به جاي ايمان براي خود برگزيدند هرگز زياني به خداوند نمي رسانند. البته اين به معناي جزء از کل است والا نه تنها کافران که هيچ مخلوقي به او ضرر نمي رساند.
و در جائي ديگر به رسول گراميش تسلي مي دهد که غمگين و اندوهگين مباش از آنان که به سوي کفر به سرعت روانه مي شوند " ولايحزنک الذين يسارعون في الکفر". البته لازم است که همه انسان ها مردم را به سوي او بخوانند و هدايتشان کنند چنانکه پيامبران خدا پيوسته مردم را به راه حق دعوت مي کردند و هرگز در اين راه خسته و ملول نمي شدند و اين وظيفه است ولي ما نبايد منتظر نتيجه باشيم. اگر مي بينيم نوح پيامبر 950سال مردم را دعوت به سوي خدا مي کند، او وظيفه اش را انجام مي دهد هرچند جز عده محدودي به او ايمان نمي آورند.
از مطلب اصلي دور نشويم، شايد استدراک قرآن پس از ذكر غني بودن خداوند، به اينکه او داراي رحمت است، يک بخش آن اين باشد که بسياري از مردم هرگاه به صورت ظاهر غني و پولدار مي شوند، رحمت از آنان گرفته مي شود و هرگز به فكر فقرا و مستمندان نخواهند بود چنانکه همه ملاحظه مي کنيم.. ولي خداوند با اينکه صفت غني تنها بر او اطلاق مي شود، ضمن غني و بي نيازي، رحيم است و مهربان. خداوند مي فرمايد:
"يا أيها الناس أنتم الفقراء الي الله و الله هو الغني" اي مردم! همه شما در برابر خداوند فقير و نيازمنديد و خداوند به تنهائي غني و بي نياز است و اما رحمتش آنقدر گسترده و وسيع است که همه چيز را دربرمي گيرد "و رحمتي وسعت کل شيء" و همانا رحمتم همه چيز را در برمي گيرد. و در دعاي کميل نيز مي خوانيم "اللهم إني اسألک برحمتک التي وسعت کلّ شيء". و اگر خداوند به خاطر رحمت واسعه اش از بسياري از گناهان ما مي گذرد، نبايد تمرد کنيم و عصيانش نمائيم که عذابش نيز دردناک و غير قابل تحمل است و لذا مي فرمايد: هان! متوجه باشيد اگر شما بخواهيد عصيان کنيد و کفران نمائيد، خداوند شما را نابود مي سازد چنانکه قبل از شما اقوام ديگري آمدند و کفر ورزيدند و خداوند تمام آنان را نابود کرد و ديگران را جايگزينشان نمود.
اي که در پشت زميني همه وقت آنِ تو نيست
ديگران در رحم مادر و پشت پدرند
پس ما را در اين دنيا آورده اند که توشه اي براي زندگي جاويد خود برگيريم و جايمان را به ديگري بسپاريم. اميرالمؤمنين عليه السلام فرمايد: "الدنيا دار ممرّ و الآخرة دار مقرّ فخذوا من ممرّکم لمقرّکم..." دنيا گذرا است و آخرت جاي سکني و زندگي است پس از اين مسير توشه اي براي منزلگاه جاويدانتان بگيريد و با خود ببريد.
و شايد غرض از ذکر اين جمله که مي فرمايد: "ان يشأ يذهبکم و يستخلف من بعدکم..." اين باشد که خيال نکنيد با ظلم و ستم و با کفر و شرکت مي توانيد براي هميشه در دنيا زندگي کنيد يا آنکه مردم را اغوا نمائيد و از راه الهي دور سازيد، خداوند اگر بخواهد شما را مي برد و نابود مي سازد و قومي ديگر مي آفريند که به از شما باشند و اطاعتش کنند ولي از راه لطف و رحمتش به شما مهلت مي دهد شايد به سر عقل آئيد و تيشه به ريشه خود نزنيد که هر چه بيشتر اطاعت کنيد به سود خودتان خواهد بود و اگر همه جن و انس کافر گردند براي پروردگار يکسان است و هيچ تأثيري در اراده و مشيّتش نخواهد داشت. گويا غرض از آيه انذار و هشدار کفار است و آنان را به عاقبت امر مي ترساند که اگر بصيرت داشته باشند از قوم نوح و عاد و ثمود و ديگر اقوام گذشته عبرت خواهند گرفته که آنان شديدتر و قوي تر و نيرومندتر از کفار قريش بودند ولي به خاطر عصيان و کفرشان به عذاب استئصال دچار گشتند. نستجير بالله.
اميد آنکه آيات خداوند ما را بيش از پيش هشيار و بيدار سازد تا از رحمت واسعه اش برخوردار شويم و به غضب ذات مقدسش مبتلا نگرديم آمين رب العالمين.
/خ
و همانا پروردگارت بي نيازي است رحيم که اگر بخواهد، شما را نابود مي کند و پس از شما به جاي شما آنچه بخواهد قرار مي دهد همانگونه که شما را از نسل قومي ديگر به وجود آورد.
خداوند بي نياز علي الاطلاق است و هيچ احتياجي به عبادت من و شما ندارد ولي در عين حال به خاطر رحمت گسترده اش بر عالميان، آن ها را مکلف به تکاليفي مي کند و از آن ها مي خواهد که اطاعتش کنند تا اينکه سبب تکامل آنان گردد و آن ها را به درجات والا برساند وگرنه اگر تمام کائنات کافر شوند و به او ايمان نياورند براي خدا يکسان است که همه آنان ايمان آورند و امت واحده اي گردند:
گر جمله کائنات کافر گردند
بر دامن کبرياش ننشيند گرد
و بدينسان موساي کليم علي نبينا و آله و عليه السلام خطاب به بني اسرائيل مي فرمايد: اگر شما و تمام مردمي که روي زمين هستند کافر گردند به خدا زياني نمي رسد زيرا خداوند غني علي الاطلاق و بي نياز است و شايسته ستايش. "و قال موسي إن تکفروا أنتم و من في الارض جميعا فإن الله لغني حميد". و اگر انسان ها را مي آفريند و از آن ها مي خواهد که پرستش ذات مقدسش کنند براي اين است که او ذات فياض و رحيمي است که هيچ نوع بخل و منعي در آن ذات مقدس راه نيابد و همين صفت فياض بودن خداوند است که موجب خلق آفريدگان مي گردد و هدف فاعلي او همان فياض بودن ذات او است و اما بخشيدن کمال به انسان ها از راه عبادت و بندگي قطعا هدف فعل خدا است نه هدف فاعلي او که اين مسير طولاني را بايد تنها با عبادت و اخلاص بپيمائيم تا به سر حد کمال برسيم.
رهرو منزل عشقيم ز سرحد عدم
تا به اقليم وجود اين همه راه آمده ايم
به هر حال در قرآن بسيار تأکيد بر اين معني شده که خيال نکنيد خداوند با آفرينش شما سودي مي برد يا از نافرماني شما ضرري به او رسد که او هرگز نيازي نيست. "إنّ الذين اشتروا الکفر بالايمان لن يضرّوا الله شيئا..." آنان که کفر به جاي ايمان براي خود برگزيدند هرگز زياني به خداوند نمي رسانند. البته اين به معناي جزء از کل است والا نه تنها کافران که هيچ مخلوقي به او ضرر نمي رساند.
و در جائي ديگر به رسول گراميش تسلي مي دهد که غمگين و اندوهگين مباش از آنان که به سوي کفر به سرعت روانه مي شوند " ولايحزنک الذين يسارعون في الکفر". البته لازم است که همه انسان ها مردم را به سوي او بخوانند و هدايتشان کنند چنانکه پيامبران خدا پيوسته مردم را به راه حق دعوت مي کردند و هرگز در اين راه خسته و ملول نمي شدند و اين وظيفه است ولي ما نبايد منتظر نتيجه باشيم. اگر مي بينيم نوح پيامبر 950سال مردم را دعوت به سوي خدا مي کند، او وظيفه اش را انجام مي دهد هرچند جز عده محدودي به او ايمان نمي آورند.
از مطلب اصلي دور نشويم، شايد استدراک قرآن پس از ذكر غني بودن خداوند، به اينکه او داراي رحمت است، يک بخش آن اين باشد که بسياري از مردم هرگاه به صورت ظاهر غني و پولدار مي شوند، رحمت از آنان گرفته مي شود و هرگز به فكر فقرا و مستمندان نخواهند بود چنانکه همه ملاحظه مي کنيم.. ولي خداوند با اينکه صفت غني تنها بر او اطلاق مي شود، ضمن غني و بي نيازي، رحيم است و مهربان. خداوند مي فرمايد:
"يا أيها الناس أنتم الفقراء الي الله و الله هو الغني" اي مردم! همه شما در برابر خداوند فقير و نيازمنديد و خداوند به تنهائي غني و بي نياز است و اما رحمتش آنقدر گسترده و وسيع است که همه چيز را دربرمي گيرد "و رحمتي وسعت کل شيء" و همانا رحمتم همه چيز را در برمي گيرد. و در دعاي کميل نيز مي خوانيم "اللهم إني اسألک برحمتک التي وسعت کلّ شيء". و اگر خداوند به خاطر رحمت واسعه اش از بسياري از گناهان ما مي گذرد، نبايد تمرد کنيم و عصيانش نمائيم که عذابش نيز دردناک و غير قابل تحمل است و لذا مي فرمايد: هان! متوجه باشيد اگر شما بخواهيد عصيان کنيد و کفران نمائيد، خداوند شما را نابود مي سازد چنانکه قبل از شما اقوام ديگري آمدند و کفر ورزيدند و خداوند تمام آنان را نابود کرد و ديگران را جايگزينشان نمود.
اي که در پشت زميني همه وقت آنِ تو نيست
ديگران در رحم مادر و پشت پدرند
پس ما را در اين دنيا آورده اند که توشه اي براي زندگي جاويد خود برگيريم و جايمان را به ديگري بسپاريم. اميرالمؤمنين عليه السلام فرمايد: "الدنيا دار ممرّ و الآخرة دار مقرّ فخذوا من ممرّکم لمقرّکم..." دنيا گذرا است و آخرت جاي سکني و زندگي است پس از اين مسير توشه اي براي منزلگاه جاويدانتان بگيريد و با خود ببريد.
و شايد غرض از ذکر اين جمله که مي فرمايد: "ان يشأ يذهبکم و يستخلف من بعدکم..." اين باشد که خيال نکنيد با ظلم و ستم و با کفر و شرکت مي توانيد براي هميشه در دنيا زندگي کنيد يا آنکه مردم را اغوا نمائيد و از راه الهي دور سازيد، خداوند اگر بخواهد شما را مي برد و نابود مي سازد و قومي ديگر مي آفريند که به از شما باشند و اطاعتش کنند ولي از راه لطف و رحمتش به شما مهلت مي دهد شايد به سر عقل آئيد و تيشه به ريشه خود نزنيد که هر چه بيشتر اطاعت کنيد به سود خودتان خواهد بود و اگر همه جن و انس کافر گردند براي پروردگار يکسان است و هيچ تأثيري در اراده و مشيّتش نخواهد داشت. گويا غرض از آيه انذار و هشدار کفار است و آنان را به عاقبت امر مي ترساند که اگر بصيرت داشته باشند از قوم نوح و عاد و ثمود و ديگر اقوام گذشته عبرت خواهند گرفته که آنان شديدتر و قوي تر و نيرومندتر از کفار قريش بودند ولي به خاطر عصيان و کفرشان به عذاب استئصال دچار گشتند. نستجير بالله.
اميد آنکه آيات خداوند ما را بيش از پيش هشيار و بيدار سازد تا از رحمت واسعه اش برخوردار شويم و به غضب ذات مقدسش مبتلا نگرديم آمين رب العالمين.
/خ
