حضرت امام خمینی(رحمه الله) در پیامی، ویژگی‌های روز قدس را اینگونه تعریف نمودند: «روز قدس» یک روز جهانی است. روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد. روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است. روز مقابله ملت‌هایی است که در زیر فشار ظلم آمریکا و غیر آمریکا بودند، در مقابل ابرقدرت‌هاست. روزی است که باید مستضعفین مجهز بشوند در مقابل مستکبرین، و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند. روزی است که بین منافقین و متعهدین امتیاز خواهد شد. متعهدین این روز را روز قدس می‌دانند، و عمل می‌کنند به آنچه باید بکنند. و منافقین به آن‌هایی که با ابرقدرت‌ها در زیر پرده، آشنایی دارند و با اسرائیل دوستی - در این روز بی تفاوت هستند، با ملت‌ها را نمی‌گذارند که تظاهر کنند... روز قدس روز اسلام است. روز قدس روزی است که اسلام را باید احیا کرد و احیا بکنیم، و قوانین اسلام در ممالک اسلامی اجرا بشود. روز قدس روزی است که باید به همه ابرقدرت‌ها هشدار بدهیم که اسلام دیگر تحت سیطره شما، به واسطه عمال خبیث شما، واقع نخواهد شد. روز قدس، روز حیات اسلام است. باید مسلمین به هوش بیایند.(1)
بنابر این روز قدس، تنها روز حمایت از مسلمانان بی دفاع آن سرزمین نیست، بلکه روز دفاع از بیت المقدس و روز ابراز وجود اسلام بر علیه کفر است. راهپیمایی روز قدس، مصداق آیه ۱۲۰ سوره توبه است که می‌فرماید: این به خاطر آن است که هیچ تشنگی و خستگی، و گرسنگی در راه خدا به آن‌ها نمی‌رسد و هیچ گامی که موجب خشم کافران می‌شود برنمی‌دارند، و ضربه ای از دشمن نمی‌خورند، مگر این که به خاطر آن، عمل صالحی برای آن‌ها نوشته می‌شود زیرا خداوند پاداش نیکوکاران را تباه نمی‌کند. این راهپیمایی پاسخ به ندای پیامبر رحمت است که: هر که روز خود را آغاز کند و دغدغه امور [مشکلات] مسلمانان را نداشته باشد، از آنان نیست، و هر که فریاد کمک خواهی مردی را بشنود و به کمکش نشتابد، مسلمان نیست.؟ و این راهپیمایی پاسخ به فریاد آزادی بخش علوی است که به هنگام شهادت، به فرزندانش وصیت می‌فرماید: کونا للظالم خضم و للمظلوم عونا: نسبت به ظالم خصم و دشمن باشید و نسبت به مظلوم، کمک کار او حامی‌باشید. خلاصه آنکه بر اساس این کلام امام صادق (علیه السلام) که می‌فرماید: برای خدای تعالی حرمت هایی است: حرمت قرآن، حرمت رسول الله، حرمت بیت المقدس و حرمت مؤمن.
می‌توان نتیجه گرفت که انسآن‌های مسلمان وظیفه دارند برای احترام بیت المقدس و احترام مسلمانان مظلوم آن منطقه، همه توان خویش را به کار گیرند و تا نابودی غاصبان قدس شریف از هیچ اقدامی-ولو به تجمع و حرکت های دست جمعی - کوتاهی نورزند.
در پایان، لازم می‌دانم به این نکته مهم اشاره کنم که اگر ما موحد و خدا پرستیم و از میان همه ادیان دنیا، بهترین و کامل‌ترین دین را برگزیده ایم به واسطه زحمات پیامبران و امامان معصوم ل و اصحاب آن بزرگواران، و پس از آن، دین داری ما مدیون زحمات و ایثار علمایی است از بهترین لحظات زندگی خویش و حتی جان و مال خویش برای حفاظت از دین و پاسداشت مکتب به کار برده‌اند و به یقین اگر در طول تاریخ، مجاهدت های آنان، پس از غیبت امام عصر - عجل الله تعالی فرجه شریف - نمی‌بود، نه تنها ماه رمضان و مسجد و مجالس وعظ و موعظه، که نامی‌از اسلام باقی نمی‌ماند. به همین خاطر است که در روایات اسلامی مداد و آثار علمی علما از خون شهدا با ارزش‌تر شمرده شده است.(2)
به دیگر سخن اگر تلاش هزاران عالم وارسته ای همچون محمدبن مکی عاملی (شهید اول) و زین الدین بن علی عاملی (شهید ثانی) که به جرم تبلیغ تشیع به شهادت رسیدند و علمای بسیاری که به همین جرم، زندآن‌ها و تبعیدها را تحمل کردند و بسیاری دیگر در سخت‌ترین شرایط، زندگی کرده و به ترویج دین پرداختند، نبود، هیچگاه دین کامل اسلام به ما نمی‌رسید و هرگز نمی‌توانستیم از دستورهای حیات بخش اسلام بهره مند شویم.
نکته مهم آنکه ما در قبال زحمات آن بزرگان وظیفه سنگینی بر عهده داریم. به نظر نویسنده زنده نگه داشتن نام و یاد آن بزرگان به خصوص در این ماه مبارک وظیفه تک تک مسلمانان است تا فراموش نکنیم که اولا: این دین، ارزان به دست ما نرسیده است و رنج ها، زجرها و خونهای بسیاری برای آن هزینه شده است، تا به دست ما رسیده است و همه ما موظفیم به هر طریق ممکن در جهت زنده نگه داشتن آن و رساندن آن به آیندگان گام برداریم. ثانیا: به آسانی از کنار نام آن بزرگان نگذریم و به گونه ای عمل کنیم که نام آن‌ها در طول تاریخ زنده بماند و علاوه بر خود، به فرزندان و آیندگان گوشزد کنیم که تلاش شبانه روزی و تحمل شداید بسیار علما، موجب حفظ اسلام و تشیع شده است؛ پس نامشان را برای همیشه زنده بداریم، و در این ماه، آنان را نیز دعا کنیم و در لحظات افطار و سحر بر روحشان درود فرستیم و از خداوند نیز بخواهیم ما و فرزندانمان را نیز دنباله رو آنان قرار دهد.
خلاصه آنکه ماه رمضان هم دستاوردهای فردی دارد، هم ارمغآن‌های اجتماعی، هم ره آورد فرهنگی دارد، هم ره آورد اقتصادی، هم کارآیی بهداشتی، درمانی دارد، هم کارکردهای سیاسی، اجتماعی هم آموزش است، هم کارورزی، هم تمرین است، هم تعلیم. احیای مساجد، تأسیس و گسترش فعالیت های قرآنی و ارتباط نزدیک‌تر با عالمان دین، بخشی از ارمغآن‌های پربرکت رمضان است که باید در جهت تقویت و تداوم این دستاوردها، تلاش کرد. ماه رمضان، ماه برگشت به قرآن است، باید در نظام قانونگذاری، در نظام اقتصادی، در نظام آموزشی و تربیتی و در مواضع سیاسی، اجتماعی به قرآن بازگشت و برای قرآن آموزی، قرآن باوری، قرآن پژوهی و گسترش اندیشه‌های قرآنی و قرآن سالاری برنامه ریزی کرد.
ماه رمضان، ماه بازگشت به زلال طبیعت و فضای پاکیزه فطرت و تمرین آزادگی از «خور و خواب و خشم و شهوت» است. اعمال و دعاها و شعارهای ماه رمضان، بازگوکننده دستاوردهای روزه و رمضان است. آری، فطرت پاک انسان مسلمان که در طول سال در اثر غبارهای جهل و نادانی و غفلت به انواع گناهان و معصیت‌ها مبتلا شده و از حقیقت خود دور می‌شود و در نتیجه دچار خودفراموشی و خدا فراموشی می‌گردد، با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، در پرتو فضای معنوی آن ماه و تلاش‌های خویش به یک زندگی نوین دست می‌یابد، که می‌توان آن را «بازگشت به خویشتن» نامید. پس از این ماه یعنی روز عید فطر، گویی یک مسلمان از نو متولد می‌شود، چرا که طبق گفتار امیرمؤمنان ، روزه داران در شب عید فطر از تمام آلودگی‌ها و پلیدی‌ها پاک شده‌اند و کمترین پاداش خود را که پاکی و پاکیزگی از تمام گناهان گذشته است، دریافت نموده‌اند.(3)
رمضان فرصت بیداری
و کلام آخر آنکه رمضان فرصت بیداری است. فرصتی برای درنگ دوباره است تا در سایه سار آن، و در پوشش روزها و شب‌های یک ماهه به آگاهی برسیم؛ آگاهی از خود، آگاهی از خدا، آگاهی از هستی. اگر انسان از این فرصت‌ها به خوبی استفاده کرده، گذشته‌ها را اصلاح، و توشه یک سال پیش رو را از این خوان گسترده برآورده نماید، و دگرگونی پس از این ماه را با قبل از آن مشاهده کند، علامت آن است که در این مهمانی شرکت داشته، و اگر قبل و بعد از این ماه، تفاوتی در اعمال، اخلاق و کردار به وجود نیامد، علامت آن است که بهره‌اش از این مهمانی، تنها گرسنگی و تشنگی بوده است. خداوند ما را جزء روزه داران واقعی قرار دهد.پی‌نوشت‌ها:
1. صحیفه امام، ج ۹، ص ۱۷۷ - ۲۷۶.
2. شیخ طوسی، الامالی، ص ۵۲۱.
3.فتال نیشابوری، روضة الواعظین وبصیرةالمتعظین، ج ۲، ص ۳۵۴.
منبع: فرصت‌های از ماه خدا، محمدمهدی فجری، 194-188، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ أول، 1393
