بورس (9) افزايش سرمايه

شرکت‌ها به منظور تأمین منابع مورد نیاز برای طرح‌های توسعه‌ای و پاسخگویی به نیاز خود به نقدینگی، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید یا بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود امکان‌پذیر است. با توجه به این که در ماده 6 اساسنامه نمونه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس قید شده است که سرمایه شرکت‌ها باید به سهم عادی یکهزار ریالی با نام تقسیم شود، افزایش سرمایه در این شرکت‌ها به صورت انتشار سهام جدید صورت می‌گیرد. از اهداف این امر (یکسان‌سازی قیمت اسمی سهام شرکت‌ها در اساسنامه شرکت) می‌توان به شفاف‌سازی اطلاعات شرکت‌ها و قابلیت مقایسه وضعیت آن‌ها با یکدیگر اشاره کرد.
در حالت افزایش سرمایه به صورت انتشار سهام جدید، شرکت‌ها می‌توانند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی به‌فروش برسانند یا این که مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی سهم به عنوان اضافه ارزش (صرف) از سهامدار دریافت و عواید حاصل از اضافه ارزش سهام فروخته شده را به اندوخته منتقل یا به صورت نقدی بین صاحبان سهام تقسیم کنند یا در ازای آن، سهام جدید به آنها بدهند. از آن‌جا که قوانین مالیاتی عواید حاصل از اضافه ارزش سهام فروخته شده را درآمد تلقی می‌کند و در نتیجه مشمول مالیات سال مالی انتشار سهام جدید می‌داند، شرکت‌ها تمایل به استفاده از این روش (افزایش سرمایه از طریق دریافت اضافه ارزش علاوه بر مبلغ اسمی سهم) ندارند.

راه‌هاي افزايش سرمايه

افزایش سرمایه از محل منابع زیر امکان‌پذیر است :
1 – آورده نقدی سهامداران شرکت ( پرداخت مبلغ اسمی سهام به صورت نقدی )
2 – اندوخته‌ها و سود تقسیم نشده سال‌های قبل ( تبدیل سود تقسیم نشده ( اندوخته ) به سرمایه )
3 – مطالبات حال شده سهامداران شرکت ( تبدیل مطالبات حال شده به سرمایه )
در ماده 166 لایحه اصلاحی قانون تجارت، حق‌تقدم برای صاحبان سهام قدیم پیش‌بینی شده و مقرر گردیده است که :
"در خرید سهام جدید، صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالک‌اند حق‌تقدم دارند و این حق قابل نقل‌وانتقال می‌باشد. مهلتی که طی آن سهامداران می‌توانند حق‌تقدم مذکور را اعمال کنند کمتر از 60 روز نخواهد بود. این مهلت از روزی که برای پذیره‌نویسی تعیین می‌گردد، شروع می‌شود."
وجود چنین حقی به سهامداران شرکت این امکان را می‌دهد که نه تنها درصد مالکیت خود را – در مقایسه با وضعیت قبل از افزایش سرمایه – ثابت نگه دارند بلکه خود را در مقابل کاهش بهای سهام – به علت انتشار سهام جدید – مصون سازند.
سازوکار اجرایی افزایش سرمایه بدین‌صورت است که مجمع عمومی فوق‌العاده پس از تصویب افزایش سرمایه، شرایط مربوط به فروش سهام جدید و تأدیه بهای آن را تعیین می‌کند یا این که اختیار تعیین آن را به هیئت مدیره واگذار می‌نماید.
پس از اتخاذ تصمیم راجع به چگونگی افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید، مراتب از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشار به اطلاع صاحبان سهام می‌رسد. در این آگهی، اطلاعات مربوط به مبلغ افزایش سرمایه و مبلغ اسمی سهام جدید و تعداد سهامی که هر صاحب سهام، حق‌تقدم در خرید آنها را دارد و مهلت پذیره‌نویسی و نحوه پرداخت آن ذکر می‌شود. گواهی‌نامه‌های حق‌تقدم خرید سهم به آخرین آدرس اعلام شده توسط سهامداران، ارسال می‌شود. بعد از دریافت گواهی‌نامه مزبور، سهامداران می‌توانند ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره‌نویسی سهام جدید معین شده است، از حق خود استفاده نمایند، بدین صورت که پس از پرداخت بهای اسمی سهم و امضای برگ تعهد سهم، مبادرت به پذیره‌نویسی کنند.
مثال : فرض کنيد شرکتي با سرمايه 10000 ميليون ريال منقسم به 10 ميليون سهم، افزايش سرمايه‌اي به ميزان 100% را در نظر دارد. در اين حالت به هر يک از سهامداران، معادل سهام قبلي‌شان امتياز حق تقدم تعلق مي گيرد. (به ازاء هر سهم يك سهم جديد ) و سهامداران پس از واريز 1000 ريال براي هر حق تقدم صاحب يک سهم جديد مي شوند . قيمت سهم پس از بازگشايي، معمولا به‌گونه‌اي است که در دارايي سهامداران از شرکت مزبور تغييري حاصل نشود. براي مثال اگر قيمت سهم قبل از مجمع 5000 ريال باشد و با توجه به اينکه سهامدار بابت هر سهم 1000 ريال پرداخته است. قيمت جديد در حدود 3000 ريال خواهد بود و با دوبرابر شدن تعداد سهام، در عمل دارايي سهامدار بدون تغيير مي‌ماند. البته ممكن است با توجه به ديد مثبت يا منفي سهامداران نسبت به فعاليت آتي شركت و طرح‌هاي تامين مالي شده، قيمت واقعي سهم بيشتر يا كمتر از قيمت تئوريك، تعيين شود.
اگر شركت براي افزايش سرمايه، بخشي از منابع را از محل اندوخته‌ها و بخشي را از آورده سهامدار، تامين كند، افزايش سرمايه از راه اندوخته و آورده نقدي شكل مي‌گيرد و اگر تمام منابع از محل اندوخته‌هاي شركت( انوخته ها و سود تقسيم نشده) تامين مالي گردد، افزايش سرمايه به شكل سهام جايزه و بدون پرداخت نقدي از سوي سهامداران خواهد.

فروش حق تقدم

در صورتی که سهامدار تمایل به پذیره‌نویسی و دریافت سهم جدید نداشته باشد می‌تواند با مراجعه به کارگزاران سازمان بورس اوراق بهادار، گواهی‌نامه حق‌تقدم ‌خرید سهم خود را بر پایه قیمت روز بازار، به فروش برساند. اگر سرمایه‌گذار مایل به خرید گواهی‌نامه حق‌تقدم باشد باید مانند سهامداران فعلی شرکت اقدام به پذیره‌نویسی نماید. در این حالت وی باید معادل مجموع بهای گواهی‌نامه مزبور – برای تحویل به فروشنده گواهی – و ارزش اسمی را – برای تحویل به شرکت – به کارگزار پرداخت کند. چنانچه سهامداران در مهلت اعلام شده، اقدام به پذیره‌نویسی نکنند یا از فروش گواهی حق‌تقدم صرف‌نظر کنند، شرکت پس از اتمام دوره پذیره‌نویسی گواهی‌های مزبور را در بورس اوراق بهادار در معرض فروش قرار می‌دهد و پس از فروش، مبلغ حاصل از فروش را پس از کسر ارزش اسمی و هزینه‌های مربوط به حساب سهامدار واریز می‌کند.

دادوستد گواهی حق‌تقدم

در صورتی که سهامداران تمایل به پذیره‌نویسی و دریافت سهم جدید نداشته باشند می‌توانند با مراجعه به کارگزاران، گواهی‌نامه حق‌تقدم ‌خرید سهم خود را بر پایه قیمت روز بازار، به فروش برسانند. اگر سرمایه‌گذار مایل به خرید گواهی‌نامه حق‌تقدم باشد باید مانند سهامداران فعلی شرکت اقدام به پذیره‌نویسی نماید. در این حالت وی باید معادل مجموع بهای گواهی‌نامه مزبور – برای تحویل به فروشنده گواهی – و ارزش اسمی را – برای تحویل به شرکت – به کارگزار پرداخت کند. چنانچه سهامداران در مهلت اعلام شده، اقدام به پذیره‌نویسی نکنند یا از فروش گواهی حق‌تقدم صرف‌نظر کنند، شرکت پس از اتمام دوره پذیره‌نویسی گواهی‌های مزبور را در بورس اوراق بهادار در معرض فروش قرار می‌دهد و پس از فروش، مبلغ حاصل از فروش را پس از کسر ارزش اسمی و هزینه‌های مربوط به حساب سهامدار واریز می‌کند.
منبع: www.parsecommerce.ir
/خ