آسم ؛ بيماري مزمن تنفسي

آسم بيماري مزمن راه هايي هوايي است که مشخصه آن التهاب اين راه ها و افزايش پاسخ دهي آنها در مواجه با طيف گسترده اي از محرک ها مي باشد . افراد مبتلا به اين بيماري هنگام وارد شدن هوا به داخل ريه ها دچار حملات آسمي و دشواري در تنفس مي گردند . اين حملات زماني بروز مي کنند که مجاري هوايي در اثر عوامل خاص محيطي بيش فعال شده و سپس ملتهب و مسدود شوند . اين حمله ها شبيه کشيدن نفس عميق در هواي به شدت سرد زمستان است . در اين حالت نفس کشيدن سخت تر شده و باعث بروز آسيب ديدگي مي شود و ممکن است در نهايت به سرفه کردن بينجامد . در اين شماره بر آن شديم براي افزايش آگاهي خانواده ها از اين بيماري خطرناک ، مصاحبه اي با دکتر سامان توانا «فوق تخصص ريه » داشته باشيم که از نظرتان مي گذرد .
به عنوان اولين سوال لطفاً تعريف جامعي از بيماري آسم بفرماييد ؟
آسم يک بيماري التهابي مزمن مجراي هوايي است که همراه با علائمي از جمله تنگي نفس ، احساس فشار در قفسه سينه ، سرفه و خس خس سينه بروز مي کند . سن شيوع اين بيماري معمولاً زير هجده سال و به خصوص زير شش سالگي است و در پسرها در سنين قبل از بلوغ بيشتر از دخترها بروز مي کند و در دوران بلوغ تقريباً برابر مي شود و سپس در خانم ها شيوع بيشتري نسبت به آقايان مي يابد .
به طور کلي عوامل ايجاد اين بيماري چيست ؟
يکي از عوامل بسيار مهم ، عوامل ژنتيکي است . اين عوامل در بچه هايي که يکي از والدين مشکل دارد ، تا 25 درصد بيشتر مي شود و اگر هر دو مبتلا باشند ، تا 50 درصد هم مي رسد . عامل ديگر دود سيگار است . در خانه هايي که والدين از سيگار استفاده مي کنند ، شيوع بيماري طبعاً بيشتر مي شود . حتي مادران بارداري که از سيگار استفاده مي کنند ، ريسک شيوع آسم در فرزندشان افزايش پيدا مي کند . در فصول سرد سال نيز که تهويه محيط خانه چندان به خوبي انجام نمي شود ، احتمال بروز آن بيشتر مي شود . عامل ديگر ، آلرژي ها هستند که آنها را مي توان به چهار گروه تقسيم کرد : يکي مايت ها که جزء بندپاياني هستند که با چشم غير مسلح ديده نمي شوند و در جاهاي گرم و مرطوب رشد مي کنند و از عوامل مهم افزايش شيوع آلرژي مي باشند . نوع ديگر کپک ها هستند و نوع سوم ، گل و گياه که در فصل بهار بيشتر است و مورد چهارم حيوانات خانگي و به خصوص گربه است که موي بدن آن مي تواند مشکل ايجاد کند . عامل ديگر ، استرس مي باشد که مي تواند آسم را تشديد کند . همچنين ، ورزش کردن در هواي سرد و خشک توصيه نمي شود ، يکي ديگر از عوامل ايجاد آسم حاملگي است . تاثير حاملگي بر روي آسم در بسياري از موارد قابل پيش بيني نيست . در يک سوم موارد آن را تشديد مي کند ، در يک سوم موارد هيچ تاثيري ندارد و در يک سوم موارد حتي موجب کاهش آن مي شود . عامل ديگر عوامل غذايي ـ دارويي است . مصرف بعضي داروها مثل بروفن ، ديکلوفناک ده تا سي درصد مي توانند آسم را بدتر کنند و کمبود بعضي ويتامين ها ، مثل A و همچنين مواد افزودني و مواد رنگي موجود در غذا خود باعث تشديد آسم است .
علائم اين بيماري چيست ؟
بيماران معمولاً دچار حمله ي تنگي نفس و خس خس سينه مي شوند که اين حملات يا خود به خود خوب مي شود و يا بايد درمان شود . معمولاً در پايان حمله ، شخص سرفه هاي زيادي مي کند و خلط هايي لوله اي در قالب مجراي حلقي دارد . البته در بعضي مواقع اين بيماري آنقدر شديد است که شخص را دچار حمله مداوم مي کند که به آن آسماگيتوسي مي گويند . گاه حملات شبانه آسم که معمولاً بين ساعت چهار تا شش صبح به وجود مي آيد ، ممکن است با مشکلاتي همچون « برگشت اسيد معده » به داخل مري که خيلي هم شبيه آسم و اتفاقاً از عوامل تشديد کننده آن است ، اشتباه شود که بايد گفت ، رفلاکس معمولاً يک ساعت بعد از خوابيدن ايجاد مي شود ، ولي حملات آسمي بيشتر در ساعت چهار تا شش صبح اتفاق مي افتد .
درمان اين بيماري به چه صورت است ؟
درمان اين بيماري بسته به شدت بيماري و اينکه بيمار در چه مرحله اي از بيماري مراجعه کند ، متفاوت است . بهترين درمان استفاده از آگونيست هاي کوتاه اثر مي باشد به طور کلي بيماري به چهار مرحله تقسيم مي شود : مرحله ي اول حالت بينابيني دارد ، يعني حملات مداوم نيست و بيمار کمتر از يک بار در هفته دچار حمله مي شود . حملات شبانه آن هم کمتر از يک يا هر دو ماه يکبار است ؛ ولي در مراحل بعدي ، حملات هم در روز و هم شب بيشتر مي شود . در هر صورت ، درمان اصلي استفاده از داروهاي استروئيدي استنشاقي است که به نوع و شدت بيماري بستگي دارد اين باور هم که استروئيد بيمار را معتاد يا قلب او را گشاد مي کند ، غلط مي باشد و قابل قبول نيست .
منبع:ماهنامه ي دنياي زنان شماره ي 47
/خ