اتیسم (درخودماندگی) یک اختلال رشدی دوره کودکی است که علاجی ندارد.

یک روانپزشک معتقد است: بیماری اتیسم دلایل و عوامل بسیاری ممکن است داشته باشد که از مهمترین آنها عفونت های دوران بارداری است که موجب توقف رشد سلول های مغزی می شود.

دکتر مجید صادقی گفت: از دلایل دیگر بیماری اتیسم می توان به عوامل ژنتیکی و ارثی، زایمان نامناسب و دوران بارداری پر استرس اشاره کرد.

این استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص بیماری اتیسم بیان کرد: این بیماری مخصوص دوران کودکی است و تا پایان عمر همراه با فرد است و درجه بندی دارد.

وی با اشاره به کودکانی که به این بیماری دچار می شوند، گفت: اتیسم معمولا در دوران شیرخوارگی یا چند ماه و چندسال اول زندگی بوجود می آید و با طی شدن مراحل رشد، این بیماری نیز به تدریج یا ناگهانی رشد می کند و باعث متوقف شدن رشد عاطفی و اجتماعی کودک می شود.

این روانپزشک با اشاره به علائم این بیماری گفت: کودکانی که به بیماری اتیسم مبتلا هستند، رشد طبیعی و معمولی ندارد و در خود فرو می روند و از اجتماع دوری می کنند و در نوع شدیدتر حتی نمی توانند ادامه تحصیل بدهند.

کودکان مبتلا به اتیسم مشکلاتی در تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط دارند، و ممکن است به رفتارهای تکراری دست بزنند.

علل و علائم اتیسم و نحوه صحیح رفتار والدین با کودکان اتیسم

علائم رایج اتیسم اینها هستند:

درخودفروفته، بی‌تفاوت و بی‌اعتنا به نظر رسیدن.
عدم پاسخدهی هنگام صدا کردن نام شخص.
عدم برقراری تماس شخصی با دیگر افراد.
اشکال در برقراری ارتباط با دیگران.
انجام دادن حرکات یا رفتارهای تکراری مانند تکان دادن، تابیدن، یا وررفتن با خود.
بی‌‌علاقگی یا اکراه نسبت به اداهای بدنی.
دیر زبان باز کردن و تاخیر در رشد زبانی.
ندانستن چگونه بازی کردن با دیگر کودکان.

علائم و نشانه های اتیسم

اتیسم اختلالی رشدی است و بر نحوه تعامل و ارتباط فرد با دیگران و همینطور بر نحوه یادگیری و رفتار او تاثیر می گذارد.اتیسم شرایطی مادام العمر است و والدین در طفولیت ممکن است نخستین علائم اتیسم را هرچندکوچک مشاهده نمایند. این اختلال قابل درمان نیست بلکه می توان فرد را مورد پشتیبانی قرار داد تا بتواند با این اختلال مادام العمر زندگی بهتر و باکیفیت تری داشته باشد.

نکته:به یاد داشته باشید در تمام دنیا اتیسم اختلالی مادام العمر است و تا پایان عمر با فرد همراه است.متخصصان غربی این گونه مطرح می کنند که اتیسم مانند رنگ چشم و رنگ پوست تا ابد با فرد همراه است و هیچ درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد و تنها می توان با مداخله فرد را برای زندگی بهتر اماده نمود.مراقب افراد سودجو و ناآگاه که عنوان می کنند اتیسم را درمان قطعی می کنند یا فرد را از طیف خارج می کنند!! باشید.

اصطلاح طیف به این علت برای اتیسم به کار برده می شود که فرد می تواند طیفی گسترده از علائم را با شدت های مختلف تجربه کند.برای نمونه ممکن است فردی در طیف اتیسم بتواند عملکرد زبانی خوبی داشته باشد اما فردی با عملکرد پایین به هیچ عنوان صحبت نکند.پس مهم است که به این نکته توجه کنیم که فرد مبتلا به اتیسم ممکن است تمامی علائم را از خود نشان ندهد ان علائمی را هم که نشان می دهد از نظر شدت با دیگران متفاوت است.

علائم و نشانه های زیادی وجود دارد که نشان می دهد فرد دارای اتیسم است و البته برخی افراد بزرگسال و کودک غیر اتیستیک هم ممکن است تعدادی رفتارها و علائم اتیسم را از خود نشان دهند. برای نمونه برخی کودکان که بعدها دارای اتیسم تشخیص داده نمی شوند هم ممکن است به دلایلی نوک پنجه راه بروند اما تا 18 ماهگی این علامت در انها کاهش می یابد و یا ردیف کردن اسباب بازی ها یا اشیا که در برخی کودکان به دلیل مجموعه سازی رخ می دهد هم از این علائم است که می تواند در افراد غیر اتیستیک و دارای اتیسم مشترک باشد.

افراد مبتلا به اختلال اتیسم غالبا در برقراری ارتباط و ایجاد ارتباط عاطفی و اجتماعی با دیگران با مشکلاتی روبه رو هستند.انهاد ممکن است اطلاعات حسی مانند صداها و بوها را متفاوت از دیگران پردازش کنند و همین امر ممکن است زمینه ساز برخی از علائم رفتاری اتیسم باشد که افراد ممکن است از خود نشان دهند.هنگامی که به دنبال علائم اولیه اختلال طیف اتیسم هستید باید به مایل استون ها(نقاط عطف یا شاخصها) توجه کنید که نشان دهنده انتظار مشاهده شاخصهای رشدی در مقطعی زمانی است و کودک در سنی مشخص به انها دست می یابد مانند غان و غون کردن در 4 ماهگی و یا استفاده از جملات ساده تا دو سالگی.اگر کودک بعد از این دوره رشدی عنوان شده به مهارت دست یابد و یا اصلا به ان دست نیابد می تواند نشان دهنده اختلالات رشدی مانند اختلال طیف اتیسم باشد.اتیسم را میتوان به صورت قطعی از روی علائم تا دو سالگی تشخیص داد هرچند که برخی از این علائم قطعی تا پیش از دو سالگی نیز خود را نمایان کرده اند.

نکته:بر اساس نتایج منتشر شده در حدود یک سوم از والدین عنوان می کنند که علائم اتیسم را در همان نوزادی و طفولیت فرزندشان مشاهده کرده اند.تاخیر های رشدی و انحراف کودک از شاخصهای رشدی هرچند به طور مستقیم به اتیسم اشاره نمی کند اما می تواند به برافراشته شدن پرچم های قرمز و اگاهی والدین از وجود مشکلات رشدی کمک کند.

علائم مشترک اتیسم

برخی علائم متداول اتیسم که فرد ممکن است از خود نشان دهد به شرح زیر است:

عدم تماس چشمی
مهارتهای گفتاری و ارتباطی تاخیری
وابستگی شدید به روتین های زندگی
ناراحتی شدید از تغییرات نسبتا جزئی
واکنش های غیر منتظره به صداها،بو ها،مناظر ولمس
عدم درک احساسات و حالات عاطفی دیگران
تمرکز وسواسی بر روی اشیاء و علایق
رفتار های تکراری و کلیشه ای
عدم واکنش به نام تا 12 ماهگی
عدم اشاره به اشیا دور تا 14 ماهگی
علائم اتیسم در نوزادی

در اتیسم که نوعی اختلال رشدی است علائم به مرور نمایان می گردند به این معنی که والدین متوجه می شوند انچیزی که مطابق با رشد یک کودک عادی مورد انتظار است برای کودک انها رخ نمی دهد .برای مثال رشد گفتار یا چهار دست و پا رفتن دیرتر از حد انتظار مشاهده شده و همینطور شاخص های رشدی دیگر.به همین دلیل اگر کودک نتواند به شاخص های رشدی که در دو ماهگی ،چهار ماهگی،شش ماهگی، و نه ماهگی و یک سالگی دست یابد این را می توان یکی از نشانه های اولیه اتیسم یا اختلالات رشدی دیگر دانست .

نکته:همه نوزادان به شاخص های رشد در زمان مقرر نمی رسند و این امر برای انها طبیعی است و باید برای این امر به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با بررسی بازتابها وضعیت فیزیولوژیک کودکتان را بررسی کند.

والدین گرامی برای دریافت تمرینات و فعالیت های روزانه بهبود عملکرد مغزی نوزادان، مطالعه متن فعالیتها و تمرینات والدین برای بهبود عملکرد مغز کودکان 0 تا 6 ماه(به همراه مایل استون ها و تمرینات مادر و کودک)را به شما پیشنهاد می کنیم.این متن حاوی راهکار های عملی و کاربردی برای بهبود عملکرد مغزی کودکان است.

علائم و نشانه های اولیه اتیسم زیر 1 سال

کودک تا 4 ماهگی غان و غون نکند.
کودک تا 5 ماهگی لبخند اجتماعی نزند.
کودک تا 6 ماهگی نخندد(خندیدن نشانه لذت بردن است و خنده نشانه اشتراک گذاری لذتی است که کودک در حال تجربه ان است پس به صورت طبیعی می خواهد که احساس خود را با شما به اشتراک گذارد و واکنش ما به این کار موجب تکرار و ادامه یافتن این لبخند می گردد و در پس ان کودک مهارتهای فراوان ارتباطی را به دست می اورد).
کودک هیچ علاقه ای به بازی هایی مانند دالی موشه که با او می کنند ندارد و به ان واکنشی نشان نمی دهد.
کودک تا 12 ماهگی به نام خود واکنشی نشان نمی دهد.
کودک به اشیاء اشاره شده توسط دیگران تا 12 ماهگی نگاه نمی کند.
کودک از صداهای بلند ناراحت می گردد.
کودک برای ارام شدن به دنبال پدر و مادر خود نیست.
کودک از تنهایی بازی کردن راضی است.
کودک تماس و ارتباط چشمی برقرار نمی کند(کودکان به صورت عادی به چهره ها نگاه می کنند و بر روی چشمان دیگر افراد متمرکز میشوند).

والدین گرامی در صورت مشاهده علام ذکر شده در زیر یک سال،میتوانید با مطالعه مقاله ماساژ و تمرینات حرکتی برای نوزادان در خطر اختلال رشد (تمرینات مادر و کودک زیر یک سال) و اجرای دستورالعمل های کاربردی در این متن شرایط بهتری را برای کودک خود ایجاد کنید.

علائم و نشانه های اتیسم در کودک نوپا بین 1 تا 2 سال

* عدم رشد مهارتهای زبانی مانند گفتن ماما یا دادا یا بابا در یک سالگی یا عدم توانایی بیان جملات ساده در دو سالگی.

* گفتن برخی کلمات فقط یکبار برای نمونه یکبار بشنوید که کودکتان بگویید بابا.

* تکرار کلمات بارها و بارها.

* عدم علاقه به بازی های اجتماعی یا عدم تمایل به نزدیک شدن به دیگر کودکان.

* عدم ارتباط چشمی.

* وجود رفتارهای تکراری و حرکت های کلیشه ای مانند ضربه زدن با دست یا تکان دادن ها و یا چرخاندن ها با محوریت بدن خود و یا اشیاء.

* عدم تقلید از دیگران وعدم انجام بازی های وانمودی یا کپی کردن رفتار بزرگسالان یا دیگران در بازی ها و متفاوت بازی کردن نسبت به دیگر کودکان.

برای نمونه، به طور نمایشی قاشقی را به دهان ببرند ویا یک فنجان را برای خوردن چایی به دهان ببرند . تمایل به تنهایی بازی کردن و تقلید کم از دیگران(کودکان تا 13 ماهگی مقدماتی از تقلید از محیط پیرامون که نشانه های موفق یادگیری در انها است را نشان می دهند. انها یادمی گیرند که در دنیایی ساختگی و دربازی تظاهر و وانمود کنند. روی خرس خود را با پتو می پوشانند به او دارو می دهندو یا نمایشی اشپزی می کنند).

* نشان ندادن علایق به دیگران و عدم توانایی در اینکه به شما بفهمانند با ژست ها یا صدا ها یا حرکات چیزی را دوست دارند یا ندارند.

به صورتی که والدین ممکن است ندانند کودکشان به چه چیزی علاقه مند است .نوزادان تا این سن( 12 تا 14 ماهگی) علایق خود را به والدین نشان می دهند به این صورت که به انچه علاقه دارند اشاره می کنند ویا نام انها را بیان می کنند. اگر کودکتان این کار را انجام نداد این میتواند یک پرچم قرمز باشد در تشخیص اتیسم(کودکان به طور تقریبی از 9 تا16 ماهگی از حرکات و صداها استفاده می کنند تا به شما اطلاع دهند که چه می خواهند یا نمی خواهند )

* عدم نگاه کردن به جایی که والدین به ان اشاره می کنند و در عوض نگاه کردن به دست در حال اشاره والدین(توجه مشترک).

* عدم استفاده از دستها به عنوان ابزار(کودکان از 9 تا 16 ماهگی یاد می گیرند که از دستان خود به عنوان ابزاری در محیط پیرامون استفاده کنند مانند گرفتن ،دادن،تکان دادن، فشار دادن، اشاره کردن، چنگ زدن و….اما کودک دارای اتیسم در استفاده به موقع از دستهای خود دچار محدودیتهایی است و ممکن است از دستان بزرگسالان برای کارهای خود استفاده کند به جای انکه خود از مهارتهای دست ورزی استفاده کند).

* بیشتر به اشیاء علاقه مند است تا به افراد.

* حرکات غیر معمول با انگشتان یا با دستها و یا بدن نشان دادن.

* علاقه فراوان به اشیاء یا فعالیتهایی خاص به صورتی که کودک اصلا نتواند تمرکز خود را از یک شی به شی دیگر منتقل کند و یا فعالیتی را پایان و فعالیتی دیگر را اغاز کند. این رفتار کودک به مرور منجر به این می گردد که مهارتهایی را نیز که پیش از این بدست اورده مانند بازی با بلوکها یا یادگیری اشکال و اعدادرا نیز ازدست بدهد.در این مورد میتوان به وابستگی شدید به اشیایی که برای سن انها معمول نیست هم اشاره نمود (کودکان به طور عادی به راحتی می توانند توجه و تمرکز خود را بین اشیا و افراد جابجا کنند )

* واکنشهای غیر معمول نسبت به صداها ،بو ها ،بافتها و نور.

* تمایل به تجربیات حسی غیر معمول(برای نمونه لیسیدن بلوک های خانه سازی یا مالیدن دست خود به بافتی خاص بطور مکرر)

* در هنگام پریشانی و گریه دیگران در ارام کردنشان نا موفق هستند(برای نمونه اگر مادر او را به اغوش بگیرد باز هم گریه می کند)

نکته:در حدود 25 تا 30 درصد کودکان دارای اتیسم تا 18 ماهگی مهارتهای زبانی را تجربه می کنند اما پس از این شروع به از دست دادن ان می کنند .برخی دیگر از این کودکان نیز بازی یا مهارتهای اجتماعی که تا کنون برای انها شکل گرفته و در انها دیده شده است را از دست می دهند.

علائم و نشانه های اتیسم در کودک خرد سال بین 2 تا 5 سال

* عدم بیان احساسات و عواطف و یا نمایش این عواطف به شکلی کاملا محدود.

* وجود مشکلاتی در تفسیر احساسات دیگران.

* به نظر نمی رسد وابستگی به والدین خود داشته باشند.

* عدم علاقه به بازی با دیگر کودکان و یا ورود به بازی های اجتماعی.

* علاقه به بازی با اسباب بازی یا شی خاص.

* تکرار کلمات یا جملات دیگران(اکولالیا).

* تکرار کلمات خود برای بارها و بارها.

* عدم جمله سازی(تا4 سالگی).

* استفاده از ضمایر به شکل اشتباه برای نمونه بجای گفتن من می گوید “تو اب می خوای”.

* عدم توانایی در درست پاسخ دادن به سوالات. سوالات پرسیده شده را با تکرار همان پرسش پاسخ می دهند.

* عدم استفاده از زبان بدن (تا3 سالگی)

* عدم استفاده از بازی های وانمودی (برای نمونه نشان دهد که مادر است و دارد به عروسک خود غذا می دهد) (تا3سالگی)

* استفاده غیر معمول از اسباب بازی ها برای نمونه ردیف کردن انها به دنبال هم و یا چرخاندن چرخ ماشین به جای استفاده از خود ماشین. یا دوست داشتن قسمتهای خاصی از اسباب بازی ها و بازی کردن تنها با ان قسمت خاص برای مثال همان چرخ ماشین یا ماشه تفنگ.(تا 3 سالگی)

* توجه کوتاه مدت و بیش فعال بودن(تا3 سالگی)

* عدم وجود احساس خطر و رفتار پر خطر داشتن (تا 3 سالگی)

* در هر بار بازی با اسباب بازی ها به شکل یکسان به مانند قبل بازی می کند بدون هیچ تغییری.(تا3 سالگی)

* استفاده از زبان و اصطلاحات رسمی به جای زبان عامیانه.

* عدم رشد مهارهای کلامی و زبانی به میزان مورد انتظار.

* مشکلاتی در اموزش دستشویی رفتن.

* داشتن بدخلقی و افت شدید موود.

* مشاهده رفتار پرخاشگرانه جسمی.

* وجود محدودیت ها و عدم انعطاف حرکتی به شکلی که احساس می شود مانند یک ربات عمل می کنند.

* وجود رفتار های چالش برانگیز مانند هرزه خواری یا خود ازاری.

* وجود رفتار های تکراری و حرکت های کلیشه ای مانند بال بال زدن دور خود چرخیدن یا تکان دادن دستها .

* عدم توانایی تفسیر انچه دیگران فکر می کنند و عدم متوجه شدن نشانه های اجتماعی و قابل مشاهده ان. برای نمونه بیشتراین کودکان نمی توانند تفاوت بین تفکر یک بزرگسال که به انها می گوید بیا اینجا در حالی که خوشحال است و می خندد را با یک بزرگسال که می گوید بیا اینجا اما عصبانی و اخمو است را متوجه شوند چراکه این برای انها گیج کننده است و نمی توانند علت پشت این رفتار را متوجه شوند.

* صحبت کردن با صدا و لحن غیر عادی(برای نمونه هر جمله را طوری تمام می کنند که انگار سوالی پرسیده اند)

* به صورت نادرست از کلمات در جملات خود استفاده می کنند(خطاهای دستور زبانی یا گرامری دارند)

* عدم توانایی در نشان دادن محبت خود.این کودکان ممکن است نزدیکان خود را دوست داشته باشند اما نمی دانند که چگونه می توان این دوست داشتن را نشان و گسترش داد.

* قوانین فعالیتهای نوبتی را رعایت نمی کنند و متاسفانه به همین خاطر ممکن است دیگر کودکان انها را در بازی های خودکنار بزنند.

نکته: اکولالیا بخشی طبیعی از روند رشد کلامی کودکان است و عموما در حدود 3 سالگی از بین می رود در حالی که این علامت در کودک دارای اتیسم با بزرگتر شدن هم ادامه می یابد.

علائم و نشانه های اتیسم در کودکان بزرگتر و نوجوان

اگرچه می توان اختلال اتیسم را تا سن دو سالگی با قطعیت تشخیص داد اما بسیاری از کودکان تا سنین مدرسه تشخیص دریافت نمی کنند به خصوص کودکانی که دارای اتیسم عملکرد بالا یا اتیسم خفیف هستند.پس کودکانی که در این سن تشخیص اتیسم را دریافت می کنند یا دارای اتیسم خفیف هستند و یا به اشتباه در گذشته تشخیص دریافت ننموده اند یا به اشتباه با اختلالی دیگر تشخیص داده شده اند که ممکن است همراه با اتیسم رخ دهد.

* وجود علایق وسواسی به شی یا موضوعاتی خاص

* درگیر بودن با طیف وسیعی از رفتار های تکراری مانند شکستن قولنج دست ،تکان دادن دست،چرخیدن

* عدم تماس چشمی

* وجود مشکلاتی در تعامل اجتماعی

* عدم درک احساسات دیگران و یا احساس خود به دیگران

* ترجیح بر تنها بودن

* خودداری کردن از تماس جسمی با دیگران

* داشتن الگوهای خواب غیر معمول

* استفاده از کلامی رسمی در ارتباط با دیگران بجای گفتاری عامیانه.

* تاکید بر روالها و اصول در زندگی.

* ترجیح دادن برخی لباسها ،غذا ها و اشیاء خاص بر دیگری.

* عدم مطابقت حالات هیجانی چهره انها با انچیزی که بیان می کنند( برای نمونه ممکن است مطلب ناراحت کننده را با شادی و لبخند بیان کنند).

اما کودکانی که در این مقطع سنی هستند و دارای علائم شدیدتر اتیسم هستند و عملکرد پایین محسوب می گردند این علائم را نشان می دهند:

به هیچ وجه از گفتار استفاده نمی کنند.
از تغییرات روز مره بسیار مضطرب می گردند.
نمایش رفتار چالش برانگیز شدید مانند کوبیدن سر به دیوار یا پرخاشگری.
در زندگی روزمره خود مانند حمام کردن و لباس پوشیدن هم به کمک احتیاج پیدا می کند.
در گیر بودن با رفتار های تکراری و حرکت های کلیشه ای با مدت زمان و شدت بیشتر.
تاکید بر قوانین و روالها در زندگی.
ترجیح و تاکید سفت و سخت بر روی برخی غذاها ،لباسها و یا اشیاءخاص.

نکته:در حدود 40 تا 50 درصد از کودکان دارای اختلال طیف اتیسم مهارتهای کلامی را به دست نمی اورند و به دست اوردن این مهارت نیز تا بعد از پنج سالگی بسیار بسیار نادر است. بنابراین بخش قابل توجهی از کودکان دارای اتیسم در نوجوانی و بزرگسالی به کودکانی بدون کلام تبدیل می شوند.

علائم و نشانه های اتیسم در بزرگسالان

همانطور که گفته شد اختلال طیف اتیسم اختلالی مادام العمر است و برخی از افراد مبتلا به اتیسم تا زمان بزرگسالی اتیسم در انها تشخیص داده نمی شود و این می تواند به این خاطر باشد که انها در محدوده ای دیگر از اختلالات قرار گرفته اند و علائم شدیدتری در ان طیف از خود نشان می دهند مانند اختلال وسواس فکری و یا اینکه به میزان بسیار بسیار پایینی علائم را از خود نشان می دهند که ممکن است نتوان انها را پیشتر از این دارای اتیسم تشخیص داد اما با تغییر شرایط ممکن است این علائم برجسته تر گردند برای نمونه ازدواج یا شاغل شدن و یا تغییر شغل دادن می تواند در برجسته تر شدن علائم کمک کننده باشد.ممکن است پسری نجیب و کم حرف و سر به زیر و بسیار ساده و دل پاک در خانواده قلمداد گردد اما با ازدواج این پسر همسر او متوجه برخی مشکلات می گردد که با تفسیر خانواده پسرمتفاوت است.

علائم اتیسم در فرد بزرگسال دارای اتیسم عملکرد بالا یا خفیف

در تعامل اجتماعی دچار مشکل است.
از برقراری تماس چشمی خود داری می کند.
حرکات غیر کلامی درصورت و یا بدن خود دارد مانند اخم کردن های پیاپی یا قرار دادن انگشتها در وضعیت های خاص.
عدم درک معانی در تغییر در صدا و لحن گفتار.برای نمونه طعنه را درک نمی کندو متوجه مسخره شدن نمی گردد .
بر اساس روال و روتین های زندگی ارامش دارد. بیدار شدن راس ساعتی مشخص و سوار قطار مترو شدن در ساعتی معین. در غیر اینصورت فرد اضطراب را تجربه می کند.
از تغییر امور روزمره ناراحت می شود (برای نمونه اگر حتی همکارش نیز در اداره میز خود را جابجا کند ) .
حساسیت بیش از حد به بو ها ،صداها و یا نورها.
وجود رفتارهای تکراری خاص و حرکتهای کلیشه ای مانند نوع خاصی از تکان دادن دست. برای نمونه تکان دادن دست به صورت چپ و راستی.هرچند که ممکن است همان حرکت تکان دادن دست به صورت بالا به پایین هم در او دیده شود.
وجود علایقی محدود.
داشتن حافظه ای بسیار خوب.
علائم در فرد بزرگسال دارای اتیسم سطح دو و سه یا عملکرد پایین:
هرگز به شکل کلامی ارتباط برقرار نمی کند یا مهارت کلامی محدودی دارد.
برای زندگی روزمره مانند حمام کردن و لباس پوشیدن به کمک نیاز دارد.
درگیر رفتارهای تکراری بودن مانند تکان دادن دست.
اصرار بر قوانین یا روتین ها.

مضطرب شدن در صورت تغییر در امور روزمره( اضطراب در این افراد خود را به اشکال مختلفی چون:تحریک پذیری،بدخلقی،بیخوابی،تپش قلب،سردرد، سرگیجه افسردگی،افکار منفی نشان می دهد)

نشانه های اتیسم در دختران

نسبت پسران به دختران دارای اختلال طیف اتیسم 4 به 1 است و با این حال شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اتیسم در دختران به درستی تشخیص داده نمی شود بویژه در دختران دارای عملکرد بالا. این امر میتواند دلایل زیادی داشته باشد از جمله اینکه دختران نسبت به پسران تعاملات اجتماعی بهتری برقرار می کنند و می توانند مشکلات خود را راحت تر حل کنند.از طرفی نیز نظریه هایی که در مورد بروز اختلال در مردان مانند مغز مردانه نامتعادل بوجود امده می تواند بر روی ارزیابی و تشخیص اتیسم در دختران تاثیر گذار باشد.

تفاوت علائم یک دختر دارای اتیسم با یک پسر دارای اتیسم:

* درک بهتر احساسات نسبت به پسران اما باز هم با ان دچار مشکلاتی هستند.
* ممکن است بتوانند دوست یابی کنند اما نمی توانند دوستی پایداری داشته باشند.
* تمرکز شدید بر موضوعات خاص با این تفاوت که پسران ممکن است بر روی اشیاء یا اتومبیل ها متمرکز باشند اما دختران بر روی افراد مشهور یا حیوانات.
* رفتار های تکراری و حرکات کلیشه ای کمتر از پسران یا حتی متفاوت از پسران داشته باشند.
* درگیر بودن با روالهایی که ممکن است برای دختران به عنوان رفتار هنجار قلمداد شود برای مثال تمیز نگه داشتن اتاق خود یا الزام بر مرتب بودن خانه.

علائم و نشانه های اتیسم بر اساس حیطه ها

مهارت‌های زبانی

شاید برخی از علائم و نشانه های اختلال اتیسم را بتوان در محدود سنی 18 تا 24ماهگی دید ولی در محدوده سنی 24ماهگی تا 6سالگی می‌توان علائم جدی این اختلال را به‌وضوح مشاهده نمود.در محدوده سنی اول، پزشک ممکن است سوالاتی از والدین در مورد فرایند پیشرفت کودک بپرسد و از طرفی برخی از معیارهای رشد را بررسی نماید. موسسه ملی رشد و سلامت کودک در آمریکا به‌طور خلاصه 5 فاکتور را جهت بررسی ارائه می‌کند:

آیا کودک تا 12ماهگی غان و غون و به‌اصطلاح آوای کبوتری داشته است؟

آیا کودک تا قبل از 12ماهگی حرکات اشاره (مانند نشانه رفتن، دست تکان دادن و چنگ زدن)داشته است؟

آیا کودک تا قبل از 16ماهگی تک واژه داشته است؟

آیا کودک تا 24ماهگی جملات 2کلمه‌ای داشته است؟

آیا کودک هیچ‌گونه کلام یا مهارت اجتماعی در هر مقطع سنی داشته است؟

هیچ‌کدام از موارد فوق نشانه قطعی برای برچسب زدن یا تشخیص قطعی اختلال اتیسم نیست ولی درصورتی‌که کودکی این علائم را از خود نشان می‌دهد می‌بایستی توسط متخصصین این امر مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرد. در مواردی از کودکان اُتیستیک، در آغاز وور وور یا غان و غون را نیز دارند اما پس از مدتی همان نیز قطع می‌شود و یکسری دیگر از این کودکان ممکن است تاخیر در رشد زبان و گفتار آنها تا سنین 5 تا 9سالگی هم وجود داشته باشد.

شکست و ناتوانی کودک در رشد زبانی و گفتار ، اولین نشانه‌ اختلال طیف اتیسم برای والدین است که آنها را مجبور به جستجو برای کمک گرفتن از متخصصین می‌کند. آسیب‌های زبانی و یا ارتباطی بیشتر بر مهارت‌های شفاهی و غیرشفاهی تاثیر می‌گذارد. دامنه آسیب ارتباطی ممکن است که از فقدان کامل گفتار شفاهی تا یک دامنه گفتاری کاملاً انفرادی و شخصی متفاوت باشد. حتی اگر یک کودک دستور زبان، گفتار و صحبتش به‌طور صحیح رشد یافته باشد، او ممکن است قادر نباشد یک مکالمه درست و صحیح را شروع، ادامه و پایان دهد. درک زبانی در این کودکان اغلب با تاخیر همراه است و بیشتر این کودکان حتی قادر نیستند متناسب با سن خود یک سوال بسیار ساده و روشن را پاسخ دهند. کودکان اُتیستیک همچنین بر ارتباط زبانی تسلط پیدا نمی‌کنند و به‌سختی قادرند که از ایماء و اشاره در مکالمات خود استفاده کنند و یا شوخی را درک کنند و یا مفاهیم ضمنی و استعارات را در مکالمات خود به‌کار برند.این علائم را می توان در انواع سطوح اختلالات طیف اتیسم مشاهده نمود.

مهارت‌های اجتماعی

یکی از علائم و نشانه های واضح اتیسم تعامل اجتماعی است و این قضیه تا بزرگسالی پایدار می‌ماند. این کودکان از ماه‌های 8ام تا 10ام به‌بعد ممکن است واکنشی به نام خود نداشته باشند و تعاملات چهره‌ای و ارتباط چشمی کمتری از خود نشان دهند و ممکن است از لمس شدن بیزار باشند. در دوران ابتدایی کودکی ممکن است تمایلی به بازی کردن از خود نشان ندهند و یا تلاش در بازی‌های انفرادی داشته باشند. بیشتر کودکان اُتیستیک به نظر می‌رسد که مشکلات یادگیری زیادی برای داد و ستد و ارتباط دارند. یک کودک اُتیستیک ممکن است که مهربان و یا گرم باشد ولی نمی‌توان از آن‌ها انتظار پاسخ‌دهی و تعاملات طبیعی متناسب با سطح سنی خودشان را داشته باشیم. کودک اُتیستیک به نظر می‌رسد که فاقد توانایی ارتباط با دیگران است و فعالیت‌های منفرد و تکی را ترجیح می‌دهد. کودکان مبتلا به اتیسم خفیف ممکن است دارای توانایی تعامل اجتماعی با دیگران باشند ولی تعاملات آن‌ها در مقابل احساسات و نیازهای دیگران فاقد گرمی و احساس است. کودکان اُتیستیک که دچار شرایط شدیدتر در این اختلال هستند ممکن است سراسر گوشه‌گیر باشند و ارتباطی محدود و مکانیکی با دیگران داشته باشند. البته در مواردی ممکن است مشاهده شود که این کودکان وابستگی شدیدی به یکی از والدین خود دارند.

همان‌خواهی

کودکان مبتلا به اتیسم اغلب در انعطاف‌پذیری در مقابل تغییرات و دگرگونی‌ها در زندگی روزانه مشکل دارند. همان‌خواهی و یا در مواردی مقاومت و یا رفتارهای کلیشه‌ای و تکراری این کودکان رابطه‌ای تنگاتنگ با دیگر علائم این اختلال دارد. همان‌خواهی را می‌توان در حیطه‌های گوناگون ازجمله همان‌خواهی مکانی (فقط مکانی خاص را دوست دارند)، خوراکی (فقط غذایی خاص را دوست دارند)، شکلی (فقط شکل خاصی از اشیاء را دوست دارند)، رفتاری (آداب خاص غذا خوردن، حمام رفتن، لباس پوشیدن و…) مشاهده کرد.برای درک بهتر در این مورد مطالعه مقاله نظریه های اتیسم-همدلی و سیستم سازی را به شما پیشنهاد می کنیم.

حواس

مغز کودکان مبتلا به اتیسم قادر نیست که همه حس‌ها و دروندادهای اطلاعاتی را هماهنگ و یکپارچه کند و به‌همین‌خاطر دچار اشتباه و سردرگمی(یا اختلال درپردازش حسی) می‌شود. ازطرفی این کودکان ممکن است بعضی از حواس فردیشان که بیش‌ازحد گسترش یافته مشکل پیدا کند و دچار افزایش درونداد اطلاعاتی در مورد یکی از حواسشان مانند بینایی و لامسه شوند و در افراد دیگر ممکن است اطلاعات دچار تقلیل و کاهش غیرعادی شود مانند حس شنوایی به‌صورتی که ممکن است تحریک از طریق این حواس به خاموشی بینجامد. اما لازم به ذکر است که کانال‌های حسی این کودکان اطلاعات لازم و رسیده از محیط را به مغز آن‌ها منتقل می‌کند و مغز در مورد فعالیت‌های حسی مانند یک دربان عمل می‌کند یعنی به بعضی از اطلاعات اجازه ورود می‌دهد ولی برخی دیگر را فیلتر می‌کند و یا حتی ممکن است اطلاعات وارده از انبوه محرکات را در خود طبقه‌بندی کند به این معنی که مغز فرد مبتلا به اتیسم نمی‌تواند بین اطلاعات مربوط و نامربوط فرق بگذارد و بر برخی از اطلاعات یا محرکات مهم‌تر تمرکز کند.

کودکان اُتیستیک اغلب در 3 سیستم مختلف دچار مشکلات یکپارچگی حواس‌اند:

لامسه

پوست ما با عصبی که پیام‌ها را برای مغز می‌فرستد پیوند دارد. به‌صورتی‌که می‌فهمیم که چه چیزی را داریم لمس می‌کنیم. ما می‌دانیم که درچه‌صورتی احساس سرما، گرما و یا خارش می‌کنیم و در نتیجه می‌دانیم که چگونه به آن احساس پاسخ دهیم. برای مثال ما خودمان را از بخاری داغ عقب می‌کشیم و یا وقتی که احساس سرما می‌کنیم لباس گرم می پوشیم. ولی آیا کودکی که دچار مشکلات یکپارچگی حواس است نیز ممکن است خود را از بخاری عقب بکشد (و یا نه تازه همین احساس گرما کودک را به‌سمت بخاری داغ و لمس کردن آن می‌کشاند)؟و یا وقتی که او را نوازش می‌کنند(لمس اجتماعی)او احساس یک ضربه سخت به بدن خود می‌کند و یا اینکه پای برهنه در تابستان سوزان روی سنگفرش‌ها راه می‌رود چون که نمی‌تواند به این گرمای سوزان واکنشی نشان دهد (و یا اینکه این بیش‌تحریکی تازه او را مقهور خود می‌کند)؟

ادراک فضایی وضعیت و یا موقعیت مکانی بدن

این سیستم حرکات بدن را کنترل می‌کند و به ما اجازه می‌دهد بفهمیم کدام قسمت از بدن ما در ارتباط با محیط در چه وضعیتی قرار دارد. این سیستم به ما این اجازه را می‌دهد که به‌صورت انعطاف‌پذیر حرکت کنیم و احساس کنیم که در چه موقعیتی هستیم و چه تغییراتی می‌توانیم به وضعیت بدن خود دهیم. یک شخص مبتلا به طیف اتیسم که در این زمینه مشکل دارد ممکن است دریافت‌های حسی داشته باشد که نتواند علائم آن‌ها را بخواند و درک کند و همچنین رفتارهای او ممکن است پر جست و خیز و بی‌هدف به‌نظر برسد و یا اینکه او متوجه نشود که به حریم دیگران تجاوز کرده است زیرا ادراک روشن و واضحی نسبت به چگونگی وضعیت بدنش ندارد. قطعا همه ما به‌عنوان کسانی که با این کودکان در ارتباطیم تابه‌حال اینگونه رفتارها را از این کودکان دیده‌ایم و شاید بتوان یکی از دلایل رفتارهای پرخطر کودکان مبتلا به اتیسم را این مورد بدانیم که این کودکان تصویر روشنی درمورد وضعیت بدن خود ندارند. این اختلال را می‌توان از راه تقلید حرکات در این کودکان بررسی کرد و مشاهده نمود این کودکان کمتر قادرند از حرکات دنباله‌دار ما که مانند رقص باله است پیروی و تقلید کنند.برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله درمان اختلال طیف اتیسم و تاریخچه ان را پیشنهاد می کنیم.

تعادل دهلیزی

ما انسان‌ها یک احساس تعادل داریم که از گوش میانی ما سرچشمه می‌گیرد. این تعادل دهلیزی نقطه ثقلی برای بدن و حرکات بدن مااست. وقتی که این سیستم سالم است کودک ما می‌تواند احساس تعادل کند و شروع به حرکت و اشغال و ادراک فضای اطراف خود نماید. برای مثال ما می‌توانیم از شیب دامنه یک کوه پایین بیاییم بدون اینکه احساس خطری در مورد این سراشیبی ناهموار که تعادل ما را برهم می‌زند داشته باشیم زیرا مجاری دهلیزی ما به‌خوبی کار خود را انجام می‌دهند و به ما برای حرکت در این سطح مورب نقطه ثقلی ارائه می‌کند تا با اتکا به آن و هماهنگی انداممان و ادراک و تصویری که در ذهن خود از موقعیت بدن خود داریم از این سراشیبی پایین بیاییم ولی اگر کودک اُتیستیکی در موقعیت سراشیبی دامنه یک کوه باشد مشاهده همین سراشیبی می‌تواند برای او وحشتناک و دلهره‌آور باشد و از طرف دیگر او در هر گام احساس عدم تعادل می‌کند و نمی‌تواند نقطه ثقلی برای بدن خود بیابد و به همین خاطر تلاش می‌کند که به اطرافیان خود چنگ بزند تا بتواند از نقطه ثقل آنان استفاده کند و در حقیقت به آنان آویزان می‌شود.

این کودکان نقطه اتکاهای زنده انسانی را بر نقطه اتکاهای غیرجاندار مانند شاخه از یک درخت یا قسمتی از یک صخره ترجیح می‌دهند ولی درصورت حرکت فرد دیگر دوباره نقطه ثقل خود را برای مدتی از دست می‌دهد تا اینکه نسبت به این حرکت عادت کند. در مواردی عنوان شده است که این سیستم تعادل در این کودکان به‌خوبی شکل نگرفته و مانند موارد قبلی (لامسه و ادراک فضایی بدن) دچار نقصان‌های شدیدی است. چیزی که این گفته را تایید می‌کند این است که این کودکان ممکن است مدت زمان زیادی را دور خود بچرخند ولی اصلاً احساس سرگیجه یا تهوع نکنند، به این معنی که این سیستم اُرگانیک به‌خوبی کار نمی‌کند و در مواقع زیادی ما مشاهده می‌کنیم که این کودکان از جایی مانند میله‌های کناری دستگاه پارالل معلق و آویزان هستند و حتی به نظر می‌رسد که این کودکان به این خاطر اکثر مواقع در حال تحریکات شدید تعادلی خود هستند که می‌خواهند این سیستم را تحریک کنند.از دیگر علائم کودکان مبتلا به طیف اتیسم می‌توان به تحریکات حسی متفاوت، اختلالات خواب و خوراک، آشفتگی وضعیت عاطفی، رفتارهای خودآزاری و دیگرآزاری اشاره نمود.

رفتار های تکراری

تقریبا اکثر افراد داری اختلال طیف اتیسم در گیر با رفتار های تکراری و حرکتهای کلیشه ای هستند با این نمونه ها:

بال بال زدن با دستان و با بازو ها.
تکان خودن از یک طرف و به طرف دیگر رفتن.
پریدن و جست وخیز کردن.
خیرگی به نور ها.
چرخیدن .
مشاهده اشیاءمتحرک.
کوبیدن سر به جایی دیگر یا با دست کوبیدن به سر.
ایجاد صداهایی یکسان و تکراری.
خراشیدن.

این رفتارهای ورودی حسی را به فرد داری اتیسم منتقل می کند که برای فرد جذاب است و فرد می خواهد انها را باز هم تکرار و تکرار کند اما دلایل فراوان دیگری نیز وجود دارد که فرد بخواهد با انها خود را تحرک کند به شرح زیر:

* فرد داری اتیسم ان را لذت بخش می داند.

* این رفتار چیزی است که می تواند بر روی آن متمرکز شود و از این راه اثر محرکهای جانبی را کاهش دهد.برای نمونه فرد برای کاهش اثر صدای نویز لامپ مهتابی به این رفتار دست می زند.

* برای کاهش اضطراب ناشی از محیط مورد استفاده است. برای نمونه فرد برای کاهش اضطراب ناشی از حضور در محیطی شلوغ به این رفتار دست می زند تا اضطراب ناشی از ان را کاهش دهد.

ترجیحات غذایی

* برخی افراد دارای اتیسم ترجیحات شدید غذایی دارند برای نمونه پسر بچه ای به مرکز مراجعه نمود که خوراک همیشگی او نان باگت و سس کچاپ بود و یا کودکی دیگر خوراک او هرچیزی بود که از سیب زمینی درست می شد و نه چیز دیگر.

* ترجیح طعم غذایی تنها در یک دسته برای نمونه یا شور یا شیرین یا ترش و یا حتی تلخ.

* امتناع یا انتخاب غذایی بر اساس بافت ،بو ،رنگ یا درجه حرارت.

* امتناع یا انتخاب غذاهای خوابانده شده در سس یا اب لیمو یا اب نمک.

* انتخاب خوراک بر اساس رنگ.

* اصرار بر خوردن همه نوع غذا با یک چاشنی (برای مثال خوردن خورشت با ماست کباب با ماست خوراک لوبیا با ماست سوپ با ماست).

رفتار های چالش برانگیز

افراد دارای اتیسم ممکن است رفتار هایی را انجام دهند که خود یا دیگران را در معرض خطر قرار دهد به صورتی که این رفتار معمول نبوده و از نظر اجتماعی نیز قابل قبول نیست.در حدود 50 درصد از کودکان و بزرگسالان دارای اتیسم با این رفتار های چالش برانگیز درگیراند که می تواند شامل موارد زیر باشد:

کوبیدن سر خود به دیوار یا اشیاء.
ضربه زدن به خود.
انگشت فرو کردن در چشمان خودشان.
کندن موهای خود.
خراشیدن پوست خود.
گازگرفتن خود.
دفع مدفوع در هر مکانی.
قشقرق برپا کردن
هرزه خواری که شایع ترین اختلال خوردن در میان افراد دارای اتیسم است.

و رفتار پرخاشگرانه جسمی به شرح زیر:

پرتاب اشیاء
زدن و یا گاز گرفتن و یا پنجه کشیدن و یا کشیدن و کندن موهای دیگران.

مشکلات گوارشی

در حدود 70 درصد افراد داری اتیسم به نوعی دارای مشکلات گوارشی اند به شرح زیر:

اسهال
یبوست
بیماری ریفلاکس معده
گاستریت مزمن
التهاب مخاط دوازدهه(اثنی عشر)

نکته: بسیاری از افراد دارای اتیسم مشکلاتی با عدم تحمل مواد غذایی دارند و نیازمند یک رژیم غذایی خاص باشند برای نمونه رژیمی که فاقد گلوتین یا کازئین یا مواد تراریخته و یا مصنوعی باشد.

منبع: سایت سیمرغ
سایت مرکز اتیسم اردیبهشت
سایت عصر ایران