بی شک نقش روستا و روستانشینان کشور در هر عصر و روزگار به خصوص در عرصه پیشرفت و رشد اقتصادی را نباید نادیده انگاشت؛ چرا که این قشر بزرگوار و در مواردی محروم از برخی امکانات زندگی و رفاهی، برای آبادانی و توسعه ایران رنج و زحمت بسیاری را به جان خریده اند و در کنار آنان نیز عشایر، این مردمان غیور و شکیبا که امام از آن ها به عنوان ذخایر مملکت یاد کردند، در راه داشتن میهنی سربلند جانفشانی و ایثار خود را به همه نمایاندند.
باید بگوییم در سال های گذشته متاسفانه روستا و عشایر آن گونه که باید، مورد توجه قرار نگرفتند؛ هر چند که نظام اسلامی در جهت رفع محرومیت و فراهم کردن امکانات به مناطق روستایی و عشایری گام های ارزشمندی برداشته و خدمات مختلفی ارائه داده است، اما برای پیشگیری از مهاجرت روستانشینان امکانات لازم را مهیا ننموده و تسهیلات مورد نیاز جهت جبران خسارات فراوانی که به مزارع و دام هایشان به دلیل حوادث و خشکسالی ایجاد شده، پرداخت نگردیده است.
هنوز در جهت ایجاد جاده های بین شهر و روستا جای کار بسیاری دارد تا روستانشینان بتوانند با استفاده از راه های هموار و در دسترس به راحتی به مراکز شهری تردد نموده و محصولات خود را به فروش برسانند و مایحتاج خود را خریداری نمایند. دسترسی آسان به مراکز درمانی یکی از نیازهای اساسی آنان است.
علاوه بر این می بایست تسهیلاتی مانند حق سکونت در روستا را به مردم بومی و یا افرادی که از شهر به روستا نقل مکان کرده اند یا کارآفرینی نموده اند، اختصاص دهند.
بنای ساختمان در روستاها برای محرومین به وسیله بنیاد مسکن، کمیته امداد، بهزیستی و دیگر مراکز باید با شتاب بیشتری صورت گیرد و دولت و مسئولین در رأس امور روند تسهیل و تسریع این امر را فراهم کنند.
برطرف کردن مشکلات مربوط به کم آبی یا بی آبی، آموزش به روستا نشینان درباره امور مربوط به کشاورزی و دامپروری، گسترش کتابخانه های روستایی، حل مشکلات مرتبط با مسائل آموزشی در روستاها و سیاه چادرهای عشایری، بهتر شدن وضعیت بهداشت و درمان به وسیله ارسال پزشکان عمومی و متخصص به روستاها و مناطق عشایر نشین و نظارت بر وضعیت تغذیه و امور فرهنگی و رفاهی آنان می تواند از ورود ناخواسته این قشر از مردم نجیب و مخلص به شهرهای آکنده از دود و ترافیک و آلودگی صوتی جلوگیری کند.
توسعه پایدار مناطق روستایی
روستاییان و عشایر کشور، نزدیک 30 درصد از جمعیت کشور را در بر می گیرند. با توجه به این جمعیت می توان استنباط کرد که این جمعیت تولیدگر، با چشمداشت کم، شریف، دور از آلودگی و مسائل مربوط به شهرها، وابستگی کم به منابع نفتی در توسعه پایدار نقش اساسی دارند. از این رو توجه به این جمعیت که دارای صفات سودمند و مؤثر هستند، الزامی است.توسعه پایدار یعنی پیوند دادن اهداف اقتصادی،اجتماعی، زیست محیطی جهت افزایش رفاه انسان کنونی بدون صدمه به توانمندی های نسل آینده برای برطرف کردن نیازهایشان است.
توسعه پایدار روستایی به همبستگی میان جنبه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی جهت افزایش سطح زندگی و آسایش مردم روستا گفته می شود. در توسعه پایدار روستایی باید به عوامل زیست محیطی توجه نمود.
توسعه پایدار روستایی یکی از هدف های بنیادی سیاست گذاری های کلان در تمام کشورها و بخصوص در ایران است. این توسعه پایدار می تواند در مفهوم کلی به جنبه های گوناگون زندگی روستاییان مربوط باشد و ارتباط این جنبه ها با محیط پیرامون را در بر بگیرد.
.jpg "نقش روستا و عشایر در توسعه پایدار")
توسعه پایدار جامعه عشایری
توسعه پایدار جامعه عشایری به گونه ای است که در آن خط مشی های لازم از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و دیگر موارد طوری طراحی شده باشند که از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست پایدار باشند. جامعه عشایری در کنار جوامع شهری و روستایی به عنوان سومین جامعه در ایران شناخته می شود که معاش آن ها بر پایه دامداری و بهره گیری از مراتع می باشد. از این رو توسعه پایدار در جامعه عشایری دارای اهمیت زیادی است. چنانچه مشکلات جامعه عشایری هموار شود و راهکارهای لازم جهت معیشت آسان آن ها مهیا گردد، می توان به کمک عشایر منابع طبیعی را حفظ و بهره برداری اصولی نمود. با توجه به انبوه دامپروری در بین عشایر می توان گفت نقش مؤثری در تامین گوشت و مواد پروتئینی کشور دارند.از آن جا که عشایر ارتباط مستقیمی با محیط زیست دارند، می توانند به خوبی از آن محافظت کرده و در استفاده و مصرف از محیط زیست دقت زیادی به خرج دهند. به همین دلیل عشایر نقش مثبت و مهمی را در توسعه پایدار ایفا می کنند.
راهکارهای برپایی توسعه پایدار در جامعه عشایری
1 . گسترش و دگرگونی در صنعت تولید عشایر جهت بهره برداری صحیح از منابع و فراهم کردن رفاه اقتصادی2 . افزایش کیفی دامداری های عشایر
3 . تفویض مراتع به منتفعان عشایری با در اختیار گذاشتن کمک های فنی و اعتباری
4 . توسعه فعالیت های صنعتی در نواحی عشایرنشین جهت خلق فرصت های شغلی جدید و بالا بردن درآمد
5 . ایجاد هماهنگی برای کوچ های گروهی و پیشگیری از کوچ زودرس
توسعه روستا در توسعه ملی چه نقشی دارد؟
اصولا مناطق روستایی به عنوان پایه نظام از لحاظ اسکان و فعالیت ملی، نقش خطیری در توسعه ملی انجام می دهند، به دلیل آن که توسعه پایدار کشور مرهون پایداری نظام روستایی به عنوان پایه تشکیل دهنده نظام کشور است، و پایداری محیط های روستایی در جنبه های گوناگون می تواند نقش کارسازی در پیشرفت منطقه ای و ملی بگذارد. چنانچه به دلیل وجود برخی مسائل، در روند ارتقا و گسترش محیط های روستایی وقفه ای صورت بگیرد، به نوعی که نظام روستایی توانایی انجام نقش مهم و سودمند خود را در نظام ملی و سرزمینی نداشته باشد که در این صورت تبعات و بازتاب مسائل روستایی در زمینه های شهری و در نتیجه تمام کشور بسط پیدا می کند.بنابراین باید به این موضوع اعتراف کرد که توسعه پایدار و هماهنگ ملی متمایل به توسعه پایدار در ابعاد منطقه ای، شهری و روستایی می باشد. شوربختانه ظواهر و تجربیات نشان دهنده آن است که گسترش جوامع و محیط های روستایی، به فراخور سهم، موقعیت و عملکرد آن در اقتصاد ملی، کوتاهی شده و نواحی روستایی در شرایطی سراسر نامساوی از نظر امکان دستیابی به امکانات و فواید حاصل از رشد و پیشرفت قرار گرفته اند. لذا متعادل سازی نا همسانی های اجتماعی، اقتصادی و سرزمینی در راستای ترقی جامعه روستایی و آسان سازی رشد و توسعه این جوامع، ضرورتی اصولی و غیر قابل اجتناب به حساب می آید.
توسعه بخش های روستایی می بایست در حیطه کلی سیاست های ملی، برنامه ریزی و طراحی شود. به دلیل آن که این مسئله نشان دهنده اتصال و ارتباط توسعه روستایی و توسعه ملی است. از سوی دیگر چون روستاها مرکز تولید محصولات زراعی هستند، اصرار بر استفاده از دانش روز، یکدست شدن اراضی، بالا بردن بازده و کارایی هیچ مغایرتی با یکدیگر ندارند. و با این نگرش، قادر خواهیم بود غذای مردم را که یکی از مسائل با اهمیت کشور است را فراهم کنیم. اتکا بر واردات مواد غذایی، که قیمت آن افت و خیز زیادی دارد و امکان دارد هر لحظه قیمت آن افزایش یابد، معقول نیست و با توجه به حذف پشتیبانی ها و یارانه های تولیدی و صادراتی دیگر کشورهای تولید کننده محصولات مواد غذایی که بر پایه خط مشی سازمان تجارت جهانی انجام می گیرد، واردات مواد غذایی در آینده به بالا رفتن رشد منفی تراز پرداخت های کشور منجر خواهد شد و بنابراین قیمت محصولات غذایی افزایش می یابد که تحمل این موضوع بسیار دشوار است.
ولی اگر بتوانیم توسعه ملی را به گونه ای تنظیم کنیم که ارج بسیاری به زراعت، روستا و تولید داده شود، می توانیم سبب پیشرفت دانش فنی و نهادینه کردن آن ها در مراکز تولید و روستاها شویم. و از این راه علاوه بر این که می‌توانیم صرفه‌جویی چشمگیری در تراز پرداخت ها ایجاد کنیم، قادر خواهیم بود به شرط به کارگیری روش های هوشمندانه و حمایت از تولید به ازدیاد بیشتر از نیاز دست پیدا کنیم آن هنگام صادرات دور از انتظار نیست و قادر خواهیم بود درآمد ارزی افزون تری داشته باشیم.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ذکر شده است که بخش کشاورزی مبنای توسعه کشور است و اهداف این بخش را در جهت توسعه اقتصادی، در تدارک همه امکانات ملی و همه بخش های اقتصادی برای دستیابی به خودکفایی در محصولات اصلی و پایه کشاورزی، استحکام توان اقتصادی روستاها و احیای آن به عنوان مبدأ و ماوای اصلی تولید برشمرده است.
نقش تولیدی روستا در راستای رسیدن به امنیت غذایی، معاضدت به بخش صنعت و نیز نقش صادرات غیر نفتی روستا در تولید ناخالص کشور و خلق فرصت های شغلی در جنبه های مختلف از جمله اثرات مناطق روستایی در توسعه ملی کشور است. در سال های گذشته نیز توسعه صنعت گردشگری روستایی به خصوص در کشورهای توسعه یافته، فاکتور مهمی در روند توسعه روستایی و شکل گیری اهداف توسعه ملی بوده است.
