ماهی پرورشی و ماهی دریایی چیست؟
تفاوت ماهی پرورشی و ماهی دریایی در نحوه زیست آنها و نوع کنترلشان توسط انسان است.
ماهی پرورشی
یکسری از ماهیان قابلیت این را دارن که در محیط های بسته تحت کنترل بیشتر انسان رشد و پرورش یابند. از جمله ماهیان قابل پرورش میتوان به ماهیان خاویار، انواع ماهیان گرم آبی آمور، کپور، فیتوفاک، بیگهد و ماهیان سردآبی مانند قزل آلا ، سالمون و …. اشاره نمود.در هر محیطه که بتوان آن را تحت کنترل تمام داشت می توان ماهی پرورش داد. از جمله این محیط ها می توان به قفس های محصور درون دریا، انواع پن، انواع استخر بتنی و خاکی ، هاپا و غیره….. تمامی مراحل رشد، تغذیه، درمان و تکثیر این ماهیان توسط انسان کنترل می شود. این بزرگترین تفاوت ماهی پرورشی و ماهی دریایی است.
ماهیان دریایی
به تمامی ماهیانی که بطور طبیعی در محیط های آزاد دریا، اقیانوس، رودخانه زندگی می کنند و تمامی مراحل زندگیشان طبیعی انجام می شود ماهیان دریایی گفته می شود.انواع ماهیانی منجمله ماهی شیر، شوریده ، ماهی سفید، کولی، کفال، ماهی حلوا و …. از جمله ماهیان دریایی محسوب می شوند.
برخی از ماهیان هم پرورشی هم دریایی شان یافت می شود. مانند ماهیان خاویاری، کپور دریایی، میگو، سی باس و …
کدام ماهی بهتر است؟ تفاوت ماهی پرورشی و ماهی دریایی چیست؟
نوع زیست این دو گروه سبب شده است که دارای یکسری از ویژگی های خواص شود که در نهایت منجر به تفاوت ها در آنها گردد. در واقع وجود این تفاوت ها دلیلی بر این نیست که مصرف یک گروه حذف شود یا برتری بسیاری داشته باشند.1
آیا ارزش غذایی ماهی پرورشی از نظر پروتئین و املاح به اندازه ماهی دریاست؟
یکی از مهم ترین ویژگی های ارزش غذایی پروتئین های ماهی، اسیدهای آمینه موجود در آن است. ترکیب اسیدهای آمینه که از واحدهای سازنده پروتئین هستند در گوشت ماهی بسیار شبیه به گوشت قرمز ( گاو و گوسفند ) است و بین اسیدهای آمینه ماهیان پرورشی، آب شور و آب شیرین نیز اختلاف قابل ملاحظه ای وجود ندارد. ارزش پروتئین های گوشت ماهی با کسب عدد ۸۳ از ۱۰۰، حتى از ارزش پروتئین گوشت قرمز (که عدد ۸۰ از ۱۰۰ را می گیرد) نیز بیشتر است. هر چقدر نسبت عضلات ماهی (گوشت) به کل بدن بیشتر باشد (یعنی سر و محتویات شکم به نسبت عضله، کمتر و کوچک تر باشند) ماهی از نظر اقتصادی ارزشمندتر است. به طور مثال، در ماهی تن، پروتئین ها ۷۰ درصد از وزن ماهی را تشکیل می دهند و در ماهی کاد، ۳۰ درصد. در ضمن، طعم گوشت ماهی و تغییرات جزیی در ترکیب آن، به فصل صید، محل صید، بلوغ جنسی، سن و شرایط محیطی و تغذیه ای بستگی دارد. مهم ترین علت اختلاف در ترکیب بدن ماهیان، نوع تغذیه و غذای دریافتی آنهاست. گوشت ماهی به طور متوسط حدود ۷۰ تا ۸۵ درصد آب، ۱۵ تا ۲۵ درصد پروتئین، ۱ تا ۱۵ درصد چربی، ۱ تا ۲ درصد مواد معدنی و حدود یک درصد نیز کربوهیدرات دارد. البته ترکیب شیمیایی بدن ماهی به گونه آن نیز بستگی دارد. اکثر ماهی های خوراکی در گروهی قرار دارند که چربی کم (کمتر از ۵ درصد) و پروتئین زیاد (بیشتر از ۱۵ درصد) دارند.گروه دوم ماهیانی هستند که چربی متوسط (حدود ۵ تا ۱۵ درصد) و پروتئین زیاد (بیشتر از ۱۵ درصد) دارند که ماهی «آنچوی» و «ساردین» در این گروه قرار دارد.
ماهی هایی هم که حاوی چربی زیاد (بیشتر از ۱۵ درصد) و پروتئین کم (کمتر از ۱۵ درصد) هستند در گروه سوم قرار می گیرند که شناخته شده ترین ماهی در این گروه، «ماهی تن باله آبی» (معروف به بلوفین) است که گوشت ناحیه شکم آن بیش از ۲۰ درصد چربی دارد.
گروه چهارم نیز شامل ماهی هایی هستند که چربی کم (کمتر از ۵ درصد) و پروتئین کم (کمتر از ۱۵ درصد) دارند اما گوشت آنها کربوهیدرات بیشتری دارد. ماهی سالمون هم که پس از تخم ریزی از مواد مغذی تهی می شود در این گروه جای می گیرد. مهم ترین عامل اختلاف در تنوع و ترکیب مواد مغذی موجود در گوشت ماهی، نوع تغذیه و مواد غذایی مورد مصرف ماهی است. یکی از علت هایی که گاهی ماهیان پرورشی از نظر مزه و بو چندان مطلوب نیستند و گوشت آنها چرب است هم همین موضوع است (تغذیه غیراصولی در برخی از مزارع پرورش ماهی). از نظر تجاری بین ماهیان جنوب کشور «حلوای سفید»، «شوریده»، «راشگو» و «شورت» ممتاز و ماهی «شیر» و «قباد»، درجه یک در نظر گرفته می شوند. ماهی سنگسر، میش ماهی، سرخو، شانک، هامور، سکلا، حلوا سیاه، کفشک، شهری، کوتر، گیش و چمن ماهی درجه ۲ محسوب می شوند. سایر ماهی ها نیز در درجه ۳ و ۴ قرار می گیرند. در نهایت با توجه به ارزش غذایی پروتئین های ماهی و اینکه بین انواع آنها، اختلاف از نظر ارزش غذایی بسیار جزیی است، توصیه می شود با هر بودجه ای که دارید، حداقل ۲ بار در هفته ماهی را در برنامه غذایی خانواده بگنجانید. باور کنید حتی ماهی های درجه ۳ و ۴ نیز از نظر ارزش غذایی مطلوب هستند.2
غذا های دریایی صید شده چگونه بر محیط زیست تأثیر می گذارند؟
ماهی صید شده دریایی نیز کاملاً عاری از خطاهای زیست محیطی نیست و به عنوان مثال بسیاری از عملیات ماهیگیری وجود دارد که نگرانی های زیست محیطی را در نظر نمی گیرند. به دلیل تقاضای مصرف کننده ، برخی از ماهی ها بیش از حد ماهیگیری شده اند.اگر دوست دارید غذاهای دریایی بخورید اما نگران محیط زیست هستید ، توصیه می کنیم به دنبال ماهی های دریاییِ کمتر محبوب باشید - ماهی قزل آلا ، حلیبوت ، ماهی خال مخالی و سالمون را امتحان کنید.
هزینه و در دسترس بودن ماهی های پرورشی و دریایی چگونه است؟
همانطور که ممکن است تصور کنید ، ماهی های پرورشی ارزان تر از ماهی های دریایی هستند و در درجه اول به دلیل اینکه قوام کمتری دارد.ماهی های دریایی از نظر اندازه و رژیم غذایی، حد استانداردی ندارند و تغییر تعدادی از عوامل مانند جلبک ، فصول ماهیگیری و چرخه تخم ریزی محدود ، تأثیر بسزایی در قیمت دارد.
ماهی پرورشی اقدامات قابل پیش بینی تری را در کار خود دارد که اجازه می دهد تا با قیمت ثابت به فروش برسد و دانشمندان حتی می توانند پیش بینی کنند که ماهی برای برداشت محصول آماده است و همچنین دریابند که چه زمانی مناسب برای افزایش تولید است.
در دسترس بودن عامل مهمی در پایین آمدن هزینه ها است و مطمئناً تأثیر زیادی بر قیمت ماهی دارد. مناطق بیش از حد ماهیگیری شده یا آن هایی که در معرض هوای نامناسب هستند یا جریان های در حال تغییر ممکن است ماهی های دریایی کمتری داشته باشند و قیمت را بالا ببرند.3
پی نوشت:
1.www.asanmahi.com
2.www.rastineh.com
3.www.namnak.com
