عفونت مثانه
هنگامی که به عفونت مثانه مبتلا می‌شوید، این عفونت به سیستیت (التهاب مثانه) منتهی می‌شود، یعنی زمانی که مثانه شما متورم و تحریک می‌شود.این چیزی است که موجب بروز علائم می‌شود. عفونت مثانه شایع‌ترین نوع عفونت مجاری ادراری (UTI) است.
در اینجا بخش‌هایی از دستگاه ادراری شما و وظیفه‌ای که هر یک برعهده دارند ارائه شده‌اند:
کلیه ها که خون را پاکسازی می‌کنند و ادرار تولید می‌کنند.
میزنای یا حالب لوله‌های نازکی هستند که ادرار را از کلیه به مثانه می‌برند.
مثانه که ادرار را در خود نگه می‌دارد.
میزراه، ادرار از مثانه از طریق این لوله از بدن تخلیه می‌شود.
زنان بسیار بیشتر از مردان دچار عفونت مثانه می‌شوند. معمولاً عفونت‌ها بیشتر از آنکه جدی باشند، آزاردهنده هستند و آنتی بیوتیک ها درمان این عفونت‌ها می‌باشند. اما عفونت‌ها می‌توانند از مجاری ادرار به کلیه‌ها برسند و مشکلات جدی‌تری ایجاد کنند، بنابراین مهم است که آنها را فوراً درمان کنید.
علل عفونت مثانه
عوامل اصلی عفونت باکتری‌ها هستند، و معمولاً باکتری E. coli در این بیماری نقش دارد. این باکتری‌ها بر روی پوست و در روده‌ها زندگی می‌کنند و اغلب اوقات مشکلی ایجاد نمی‌کنند. همه افراد این باکتری‌ها را دارند. اما اگر این باکتری‌ها به داخل مجرای ادرار برسند، می‌توانند به مثانه انتقال یابند و باعث عفونت شوند.عفونت مثانه در زنان به دلایل مختلفی نسبت به مردان بیشتر است.
میزراه زنان کوتاه‌تر از مردان است، و نزدیک به واژن و مقعد می‌باشد، که در آنجا باکتری‌ها زندگی می‌کنند. داشتن رابطه جنسی، پاک کردن از پشت به جلو بعد از خروج ادرار، قرار دادن تامپون و استفاده از دیافراگم برای کنترل بارداری همگی راه‌هایی هستند که باکتری‌ها می‌توانند از آن طریق وارد مثانه شوند.
در دوران بارداری، کودک می‌تواند به مثانه فشار وارد کند و مانع از تخلیه کامل مثانه می‌شود و مکانی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌آورد.
پس از یائسگی، زنان هورمون استروژن کمتری دارند. این امر باعث می‌شود تا پوشش مجرای مثانه نازک‌تر شود و می‌تواند تعادل باکتری‌ها در واژن را تغییر دهد و موجب شود احتمال عفونت بیشتر شود.
هنگامی که مردان دچار این عفونت می‌شوند، عفونت پروستات معمولاً علت این بیماری است. اما هر گونه انسداد – مثل انسداد ناشی از سنگ مثانه یا بزرگ شدن پروستات – می‌تواند مانع از تخلیه کامل مثانه و ایجاد عفونت شود. 1
چه افرادی در معرض عفونت مثانه هستند؟
هر فردی ممکن است به عفونت مثانه مبتلا شود، اما زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به عفونت‌های مثانه هستند. زیرا مجرای پیشابراه زنان کوتاه‌تر بوده و در نتیجه مسیر حرکت باکتری به مثانه ساده‌تر است. همچنین فاصله مجرای پیشاب تا راست روده (رکتوم) در زنان نزدیک‌تر از مردان است.به عبارت دیگر فاصله کوتاهی برای حرکت باکتری تا مثانه وجود دارد. فاکتورهای دیگری نیز می‌تواند خطر ابتلا به عفونت مثانه در مردان و زنان را افزایش دهد. این فاکتورها شامل:
سن بالا
عدم تحرک
عدم مصرف مایعات کافی
انجام عمل جراحی در مجاری ادراری
استفاده از سوند ادراری
احتباس ادراری که شامل انسداد در مثانه یا پیشابراه است.
اختلالات دستگاه ادراری به دلیل نقائص هنگام تولد و یا وارد شدن صدمات
مشکلات و دشواری دفع ادرار که به معنی مشکلات تخلیه مثانه است.
تنگی مجرای ادرار
بزرگ شدگی پروستات
بی‌اختیاری مدفوع
بارداری
دیابت
اگرچه زنان به طور کلی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت مثانه هستند، اما مردان نیز در برابر آن کاملاً مصون نیستند.
در مردان، پس از اولین دفعه ابتلا به عفونت مثانه، احتمال عود مجدد آن وجود دارد.
به این دلیل که باکتری‌ها می‌توانند راه خود را به بافت‌های پروستات پیدا کرده و در آن بافت‌ها پنهان شوند.
علائم و نشانه ها
علائم عفونت مثانه به شدت عفونت بستگی دارد. شما می‌توانید در هنگام ادرار کردن بلافاصله متوجه تغییراتی شوید.با گسترش عفونت، علائم آن با درد همراه خواهد بود.
برخی از علائم شایع عفونت مثانه عبارتند از:
بدرنگی ادرار و یا وجود خون در ادرار
تکرر ادرار
ادرار بدبو
درد یا سوزش هنگام ادرار
احساس نیاز به ادرار به طور مکرر (فوریت ادراری)
احساس گرفتگی یا فشار در قسمت تحتانی شکم و یا پایین کمر
عفونت مثانه می‌تواند باعث درد کمر شود. این درد با درد کلیه همراه است.
شما ممکن است دردی غیر از درد عضلانی را در هر دو طرف کمر یا وسط کمر خود تجربه کنید.
چنین عوارضی به معنای عفونت مثانه است که به احتمال زیاد به کلیه گسترش یافته است. عفونت کلیه همچنین می‌تواند موجب تب خفیف شود. 2
عفونت مثانه چطور تشخیص داده می شود؟
پزشک با تحلیل نتیجه‌ی آزمایش ادرار شما، عفونت مثانه را تشخیص می‌دهد. او نمونه‌‌ی ادرار شما را آزمایش می‌کند تا متوجه شود که آیا موارد زیر در ادرارتان وجود دارد یا خیر:گلبول‌های سفید؛
گلبول‌های قرمز؛
نیتریت؛
باکتری؛
سایر مواد شیمیایی ای که در صورت وجود عفونت در مثانه در ادرار مشاهده می‌شود.
پزشک همچنین کشت ادرار هم انجام می‌دهد تا نوع باکتری موجود در ادرار را تشخیص بدهد.
وقتی نوع باکتری مشخص شد، آزمایش ادرار جهت حساسیت به آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود تا پزشک بداند که چه نوع آنتی بیوتیکی برای درمان عفونت شما مؤثرتر است.
درمان عفونت مثانه چگونه است؟
عفونت مثانه با داروهایی که برای از بین بردن باکتری و تسکین درد و سوزش تجویز می‌شوند، درمان می‌شود.درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به تسکین درد و برطرف کردن علائم عفونت کمک کنند.
داروها
آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای از بین بردن باکتری‌هایی که موجب عفونت مثانه شده‌اند، تجویز می‌شوند.اگر هنگام ادرار درد و سوزش دارید، پزشک‌تان دارویی‌هایی را نیز برای تسکین این علائم تجویز خواهد کرد.
رایج‌ترین دارو برای تسکین درد و سوزش مرتبط با عفونت مثانه فنازوپیریدین (phenazopyridine) است.
درمان های خانگی
مصرف انواع مایعات به دفع باکتری از مثانه کمک می‌کند، اما بهترین این مایعات آب است.ممکن است پزشک‌تان به شما توصیه کند ویتامین C هم مصرف کنید. یکی از فواید نوشیدن مایعات این است که مانع چسبیدن باکتری به دیواره‌های مثانه می‌شود.
آیا می‌توان از عفونت مثانه پیشگیری کرد؟
پاسخ این سؤال قطعا مثبت است. برخی تغییرات در سبک زندگی احتمال ابتلا به عفونت مثانه را کاهش می‌دهد.اگر زیاد به عفونت مثانه مبتلا می‌شوید پزشک شما ممکن است درمان پروفیلاکتیک (prophylactic) را توصیه کند.
در این درمان از آنتی‌بیوتیک‌هایی با دُز پایین برای پیشگیری یا کنترل عفونت‌های مثانه استفاده می‌شود.
تغییرات در سبک زندگی
در زیر به تغییراتی در سبک زندگی اشاره می‌کنیم که احتمال بروز عفونت مثانه را کاهش می‌دهد یا حتی از بین می‌برد:روزانه بین ۶ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید. اما اگر به نارسایی کلیه مبتلا هستید در مورد میزان مصرف مایعات با پزشک خود مشورت کنید؛
ادرار خود را نگه ندارید و به‌محض احساس نیاز به دفع ادرار، ادرار کنید؛
چنانچه خانم هستید، پس از دفع ادرار، دستگاه تناسلی خود را کاملا تمیز کنید؛
از ژل‌ها، اسپری‌ها یا پودرهای تمیزکننده‌ی دستگاه تناسلی استفاده نکنید؛
در هنگام حمام کردن از وان استفاده نکنید در عوض زیر دوش آب بایستید؛
از لباس‌زیرهای نخی و گشاد استفاده کنید؛
لباس زیر خود را هرروز عوض کنید؛
به‌جای تامپون از نوار بهداشتی استفاده کنید؛
برای جلوگیری از بارداری، از مواد اسپرم‌کش یا کاندوم‌های زنانه استفاده نکنید؛
از کاندوم‌های فاقد اسپرم‌کش استفاده کنید؛
قبل و بعد از رابطه‌ی جنسی ادرار کنید.
درمان پیشگیرانه با آنتی‌بیوتیک
چنانچه خانم هستید و مکرر عفونت‌های مثانه را تجربه می‌کنید ممکن است پزشک‌تان برای پیشگیری از ابتلا به عفونت، مصرف روزانه‌ی آنتی‌بیوتیک را برای‌تان تجویز کند.چشم‌انداز بلندمدت
اکثر عفونت‌های مثانه ظرف ۴۸ ساعت بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک از بین می‌روند، اما گاهی هم ممکن است عفونت به‌علت مقاومت باکتری ها در برابر آنتی‌بیوتیک یا سایر مشکلات سلامتی به کلیه‌ها سرایت کند.عفونت‌های مثانه‌ی مزمن به ترکیبی از درمان‌ها و اقدامات پیشگیرانه نیاز دارند. در برخی موارد حاد، حتی ممکن است مصرف روزانه‌ی آنتی‌بیوتیک در بلندمدت الزامی باشد. پیشگیری از عفونت مثانه احتمال ابتلا به آن و نیز درد ناشی از آن را کاهش می‌دهد. هرچه زودتر درمان را شروع کنید، احتمال اینکه عفونت به سایر نقاط بدن‌تان گسترش بیابد کمتر خواهد بود.
حالا که با عفونت مثانه و علائم آن آشنا شدید، بد نیست با ۷ مورد از بهترین درمان‌های عفونت مثانه نیز آشنا شوید:
آب زیاد بنوشید
چرا؟ برای اینکه باکتری را از بدن‌تان دفع می‌کند و کمک می‌کند تا عفونت هرچه سریع‌تر دفع شود. به علاوه ادرارتان رقیق‌تر می‌شود و به این ترتیب هنگام دفع ادرار درد کمتری را تجربه خواهید کرد. همان‌طور که می‌دانید ادرار از اسیدها و فراورده‌های دفع‌شده‌ی بدن تشکیل شده است.ادرار غلیظ و تیره اسیدی‌تر است و وقتی به عفونت مثانه مبتلا باشید دفع آن دردناک خواهد بود. ادرار رقیق کمرنگ‌تر است و معمولا هنگام دفع آن سوزشی حس نخواهید کرد.
همان‌طور که قبلا هم گفتیم، روزانه بین ۶ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید. از نوشیدنی‌های کافئین‌دار ازجمله قهوه، چای و نوشابه پرهیز کنید؛ کافئین حتی وقتی که به عفونت مثانه مبتلا نباشید می‌تواند مثانه‌تان را تحریک کند.
زیاد ادرار کنید
چرا؟ برای اینکه کمک می‌کند تا با دفع باکتری از مثانه، عفونت را از بین ببرید. نگه داشتن ادرار به باکتری‌ها فرصت می‌دهد که درون مثانه تکثیر شوند. ادرار کردن بعد از رابطه‌ی جنسی هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.فعالیت جنسی ممکن است باکتری‌ها را وارد پیشابراه کند. دفع ادرار بلافاصله پس از رابطه‌ی جنسی باکتری‌ها را از مجاری ادرار دفع می‌کند و مانع رسوب جرم‌ها و ایجاد عفونت می‌شود.
بنابراین مایعات زیاد بنوشید تا بتوانید بیشتر ادرار کنید و به‌محض اینکه نیاز به دفع ادرار داشتید به دست‌شویی بروید.
آتنی‌بیوتیک مصرف کنید
همان‌طور که اشاره شد آنتی‌بیوتیک باکتری‌هایی را که به عفونت مثانه منجر می‌شوند، می‌کشد. عفونت خفیف مثانه در برخی موارد به‌خودی خود بهبود می‌یابد.عفونت خفیف ممکن است یکی دو روز علائمی داشته باشد اما با نوشیدن مایعات و دفع مرتب ادرار از بین می‌رود؛ بنابراین همیشه هم به آنتی‌بیوتیک نیاز نیست اما اگر عفونت طولانی یا حاد شد حتما باید آنتی‌بیوتیک استفاده کنید.
چنانچه علائم عفونت بیش از ۳ روز طول کشید یا بدتر شد با پزشک‌تان تماس بگیرید چون ممکن است برای درمان به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشید.
طول درمان بسته به دارویی که پزشک تجویز می‌کند متغیر است. خیلی مهم است که دارو را به همان مدتی که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید.
حتی اگر احساس کردید بهتر شده‌اید دوره‌ی درمان را کامل کنید. مصرف کامل دارو به شما اطمینان می‌دهد که باکتری کاملا از بدن‌تان دفع شده است.
مسکّن مصرف کنید
عفونت‌های شدید مثانه هنگام دفع ادرار در قسمت تحتانی شکم درد ایجاد می‌کنند. آنتی‌بیوتیک به تسکین این درد کمک می‌کند اما همان‌طور که گفتیم یکی دو روز طول می‌کشد. استفاده از مسکّن هرگونه دردی را که هنگام دفع ادرار در ناحیه‌ی کمر یا شکم احساس می‌کنید، از بین می‌برد.از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف قرص‌های مسکّن برای‌تان ضرر دارد یا خیر. اگر نه تا زمانی که آنتی‌بیوتیک اثر کند می‌توانید با مصرف استامینوفون یا ایبوپروفن دردتان را تسکین بدهید.
از کیسه‌ی آب‌گرم استفاده کنید
با قرار دادن کیسه‌ی آب‌گرم یا تشک گرم‌کننده‌ی برقی روی شکم یا کمر می‌توانید درد ناشی از عفونت مثانه را کاهش بدهید.اگر به کیسه‌ی آب‌گرم یا تشک گرم‌کننده‌ی برقی دسترسی نداشتید، می‌توانید حوله‌‌ی کوچکی را در آب گرم قرار بدهید و سپس آن را روی مثانه یا شکم خود بگذارید.
لباس مناسب بپوشید
باکتری‌ها در محیط‌های خیس و مرطوب رشدونمو می‌کنند. شلوار جین تنگ یا سایر لباس‌های تنگ و چسبان، رطوبت را در آلت تناسلی نگه می‌دارند و محیط مناسبی برای رشد باکتری فراهم می‌کنند. پوشیدن لباس‌های گشاد و غیررسمی باعث می‌شود پوست‌تان نفس بکشد و باکتری‌ها از مجاری ادرارتان دور شوند.بنابراین توصیه می‌کنیم از شلوارها یا دامن‌های گشاد و لباس زیر نخی استفاده کنید تا هوا در جریان باشد و رشد باکتری کاهش بیابد. چنانچه با هیچ‌یک از این راهکارها عفونت مثانه‌تان بهبود پیدا نکرد حتما نزد یک متخصص مجاری ادرار بروید.
اکثر عفونت‌های مثانه حتی عفونت‌های مکرر آن قدر جدی نیستند که بر سلامت کلی شما تأثیر سوء بگذارند.
این روزها محققان در تلاشند برای جلوگیری از عفونت مثانه واکسن بسازند. تا آن زمان، دارو و درمان‌های خانگی را از یاد نبرید. 3
پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.drnamdari.com
3.www.chetor.com
