سوء تغذیه چیست؟
سوء تغذیه می‌تواند ناشی از دریافت ناکافی مواد غذایی یا عدم توازن گروه‌های مختلف مواد غذایی در رژیم غذایی فرد باشد. حتی ممکن است افراد چاقی که بیش از نیازشان کالری دریافت می‌کنند هم دچار سوء تغذیه شوند.رژیم غذایی نامناسب موجب کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌شود. به‌عنوان مثال بیماری اسکوروی نتیجه‌ی کمبود ویتامین سی است. این بیماری شایع نیست، ولی معمولا در افراد مسن یا کسانی که در رژیم غذایی‌شان میوه و سبزیجات تازه وجود ندارد، بروز می‌کند. همچنین نوزادان یا کودکانی که به دلایل اقتصادی یا اجتماعی رژیم غذایی نامناسبی دارند، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
راساس اعلام سرویس سلامت همگانی بریتانیا، نزدیک به ۳ میلیون نفر در بریتانیا دچار سوء تغذیه هستند.
براساس اعلام فائو (سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد) تعداد مبتلایان به سوء تغذیه در سال ۲۰۰۷ نزدیک به ۹۲۳ میلیون نفر در سطح جهان بود. که این عدد نسبت به بازه‌ی زمانی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ میلادی یک رشد ۸۰ میلیونی را نشان می‌داد.
سازمانی جهانی بهداشت اعلام کرده است سوء تغذیه مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر کودکان در سطح جهان است. در حال حاضر سوء تغذیه عامل ۴۵٪ از کل موارد مرگ‌ومیر کودکان در سرتاسر جهان است.
تولد نوزادان کم‌وزن و محدودیت رشد داخل رحمی، سالیانه موجب مرگ ۲٫۲ میلیون نفر در جهان می‌شود. کمبود ویتامین A و زینک (روی) عامل ۱ میلیون مرگ در سال است. سازمان جهانی بهداشت در ادامه اعلام کرده است سوء تغذیه در دوران کودکی، بر سلامتی و موفقیت تحصیلی فرد در بزرگسالی تأثیر می‌گذارد. افرادی که در کودکی دچار سوء تغذیه بوده‌اند، بیشتر احتمال دارد که نوزادان‌شان کوچک‌تر از اندازه‌ی طبیعی باشند.
سوء تغذیه می‌تواند موجب تشدید برخی بیماری‌ها مانند سرخک، سینه‌پهلو و اسهال شود. البته سوء تغذیه بیش از آنکه باعث تشدید بیماری‌ها شود، در ابتلا به آنها مؤثر است.
در سطح جهان گروه‌های زیر بیشتر از دیگران در معرض سوء تغذیه قرار دارند:
افراد مسن، مخصوصا آنهایی که بستری شده‌اند یا به‌مدت طولانی تحت مراقبت‌های پزشکی بوده‌اند
افرادی که به لحاظ اجتماعی منزوی‌اند
افراد کم‌درآمد و فقیر
افرادی که به اختلالات خوردن مزمن مانند پرخوری عصبی مبتلا هستند
افرادی که به یک بیماری جدی مبتلا شده بودند و در حال بهبودند.1
علائم سوء تغذیه چه هستند؟
علائم سوء تغذیه بستگی به فقدان ماده مغذی مشخص دارد. با این حال، شماری از علائم عمومی را ممکن است تجربه کنید. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:پوست رنگ پریده
خستگی
ضعف
مشکل تنفسی
هوس‌های غذایی غیر معمول
ریزش مو
دوره‌های سرگیجه
یبوست
خواب آلودگی
تپش قلب
احساس ضعف یا خستگی
افسردگی
سوزش و بی حسی مفاصل
مشکلات قاعدگی، مانند تأخیر در دوره‌های قاعدگی یا دوره‌های قاعدگی بسیار سنگین
تمرکز ضعیف
ممکن است تمام این علائم یا فقط گروهی از آنها را تجربه کنید.
در طول زمان، اکثر افراد با علائم سازگار می‌شوند. این مسئله می‌تواند موجب شود وضعیت بدون تشخیص بماند. اگر دوره‌های طولانی مدت خستگی، ضعف یا تمرکز ضعیف را تجربه می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از شروع یک کمبود جدی باشند.2
دلایل شایع ایجاد کننده سوءتغذیه
از دلایل شایع ایجاد کننده سوءتغذیه می توان به عدم امنیت غذایی ، برخی شرایط خاص بهداشتی و مشکلات حرکتی اشاره کرد.عدم امنیت غذایی یا عدم دسترسی به غذای کافی و ارزان: عدم امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته با سوءتغذیه مرتبط است.
مشکلات گوارشی و مسائل مربوط به جذب مواد مغذی: شرایطی که باعث جذب مواد می شود می تواند بیماری کرون ، بیماری سلیاک و رشد بیش از حد باکتری در روده باشد که با سوء تغذیه مرتبط است.
اختلالات مربوط به بهداشت روان: افسردگی و سایر شرایط بهداشت روان می توانند خطر سوء تغذیه را افزایش دهند. یک مطالعه نشان داد شیوع سوءتغذیه در افراد افسرده در مقایسه با افراد سالم 4٪ بیشتر است.
ناتوانی در بدست آوردن و تهیه غذاها: ضعیف بودن، تحرک ضعیف و کمبود قدرت عضلانی را از عوامل خطر سوء تغذیه عنوان کرده اند. این مسائل مهارت های تهیه غذا را مختل می‌کند.3
سوء تغذیه چطور تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که پزشک به سوء تغذیه مشکوک باشد، در مورد رژیم غذایی و عادات غذایی شما سوالاتی خواهد پرسید. پزشک در مورد علائمی که تجربه می‌کنید می‌پرسد. اگر دوره‌ای یبوست یا اسهال را تجربه کرده‌اید، یا اگر خون در مدفوع شما وجود داشته است حتماً به پزشک اطلاع دهید.سوء تغذیه ممکن است در آزمایشات معمولی خون، از جمله شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC)، نیز تشخیص داده شود. در اغلب موارد پزشکان کم خونی را با همین روش شناسایی می‌کنند.
سوء تغذیه چطور درمان می‌شود؟
درمان سوء تغذیه بستگی به نوع و شدت کمبود دارد. پزشکتان متوجه خواهد شد که چقدر کمبود شدید است و مشکلات طولانی مدت ناشی از کمبود مواد مغذی چه هستند.پزشک قبل از تصمیم گیری در مورد طرح درمان، ممکن است آزمایشات بیشتری برای بررسی اینکه آیا آسیب دیگری وجود دارد یا خیر، انجام دهد. علائم معمولاً هنگامی که رژیم غذایی صحیح دنبال شود یا مکمل‌های مواد مغذی به برنامه غذایی افزوده شوند، از بین می‌روند.
تغییرات غذایی
پزشک در موارد کمبود جزئی ممکن است توصیه کند عادات غذایی خود را تغییر دهید. به عنوان مثال، افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن باید گوشت، تخم مرغ، گوشت طیور، سبزیجات و حبوبات بیشتری در رژیم غذایی خود داشته باشند. اگر اختلال شما شدیدتر باشد، پزشک ممکن است شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد. متخصص تغذیه ممکن است توصیه کند به مدت چند هفته برنامه غذایی خود را در دفترچه‌ای یادداشت کنید. هنگامی که مجدداً به متخصص تغذیه مراجعه می‌کنید، دفترچه شما را بررسی خواهد کرد و هر تغییری را که باید انجام دهید شناسایی می‌کند.معمولاً، به طور منظم باید به متخصص تغذیه مراجعه کنید. در نهایت ممکن است یک آزمایش خون برای تأیید اینکه دیگر دچار کمبود و سوء تغذیه نیستید، انجام شود.
مکمل‌ها
دستورالعمل‌های تغذیه‌ای رسمی توصیه می‌کنند که بیشتر مواد مغذی خود را از مواد غذایی دریافت کنید. در بعضی موارد ممکن است نیاز به مکمل یا مولتی ویتامین داشته باشید. ممکن است ضروری باشد که مکمل اضافی برای کمک به بدن خود برای جذب مکمل‌ها، مانند مصرف کلسیم و ویتامین D با یکدیگر، مصرف کنید.دفعات مصرف و دوز مکمل بستگی به شدت کمبود مواد مغذی دارد. پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند شدت کمبود را تعیین کند. قبل از مصرف مکمل‌های غذایی، به پزشک خود مراجعه کنید.
تغذیه وریدی
در موارد بسیار شدید، مانند مواردی که کمبود مواد مغذی به داروهای خوراکی و یا ویتامین‌ها پاسخ نمی‌دهد، ممکن است ضروری باشد که مواد مغذی را به صورت تزریقی، یا از طریق رگ‌ها یا عضلات دریافت کنید. این کار می‌تواند خطر عوارض جانبی را در پی داشته باشد. این روش معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود.برای مثال تزریق آهن ممکن است باعث ایجاد عوراض جانبی از قبیل موارد زیر شود:
لرز
کمر درد
سرگیجه
تب
درد عضلانی
غش کردن
در موارد نادر، حتی می‌تواند باعث واکنش شدید آلرژیک شود.
زمانی که تحت درمان قرار می‌گیرد، پزشک شما می‌تواند برای اطمینان از موفقیت درمان آزمایش خون مکرر انجام دهد. ممکن است نیاز باشد تا زمانی که سوء تغذیه برطرف شود در بیمارستان بمانید.2
پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.rastineh.com
3.www.vaghayerooz.com
