علائم سرخک در کودکان، راههای تشخیص و درمان آن

سرخک یک بیماری با درگیری دستگاه تنفسی است که اغلب در کودکان مشاهده می‌شود ولی امروزه به دلیل واکسیناسیون کمتر شاهد آن هستیم.

سرخک یک بیماری مربوط به سیستم تنفسی بدن است که در کودکان بروز پیدا می‌کند و علت آن ورود ویروس RNA از خانواده پارامیکسوویریده، به بدن کودک است. خوشبختانه امروز به دلیل برنامه کامل واکسیناسیون سرخک در سراسر کشور حتی در مناطق محروم کمتر شاهد ابتلای اطفال به این بیماری هستیم ولی همچنان کسانی که به هر دلیلی از واکسیناسیون کودک خود سرباز می‌زنند، ممکن است طفل خود را در معرض ابتلا به این بیماری خطرناک قرار دهند.

واکسن سرخک به صورت واکسن ترکیبی بیماری‌های سرخچه و اوریون به کودک تزریق می‌شود. این واکسن که در مجموع فرد را از نظر ابتلا به سه بیماری سرخک، سرخچه و اوریون محفوظ می‌دارد، MMR می‌گوییم. برای یادآوری تزریق این واکسن ذکر می‌کنیم که در برنامه واکسیناسیون کشور ایران واکسن MMR در ۱۲ ماهگی کودک تزریق می‌شود سپس دوز یادآور آن در حدود ۴ تا ۶ سالگی کودک تزریق می‌گردد.

واکسن MMR ویروس زنده ضعیف شده است و به هیچ وجه در کودک شما بیماری ایجاد نمی‌کند بنابراین والدین نباید از هراس اینکه مبادا کودکمان با تزریق واکسن به این بیماری مبتلا شود فرزند خود را نسبت به ایمنی از این سه بیماری محروم کنند.

همان طور که گفتیم به دلیل اینکه این واکسن ویروس کشته شده و ضعیف شده است پاسخ ایمنی بدن را برمی‌انگیزد و بدن علیه آن آنتی بادی تولید می‌کند و در صورت ورود احتمالی ویروس به بدن، بدن از قوای از پیش ساخته شده خود استفاده کرده و علیه بیماری مقابله می‌کند. به دلیل برانگیخته شدن سیستم ایمنی به دنبال تزریق واکسن، احتما تب و ضعف اندک در بدن کودک هست که امری کاملا طبیعی است.

هر زمانی که متوجه شدید کودکتان به هر دلیل از واکسن MMR محروم شده است دیر نیست! سریع‌تر به اولین مرکز درمانی مراجعه کنید. این موضوع را گزارش دهید و برنامه واکسیناسیون مناسب فرزندتان را دریافت کنید.

نقش این واکسن در آمار جهانی کاهش ابتلا به سرخک تا حدی بود که کارشناسان و محققین بیان می‌کنند که از سال ۱۹۶۳ یعنی دقیقا اولین سالی که برنامه واکسیناسیون سرخک به جهان معرفی شد، آمار ابتلا به این بیماری تا ۹۹ در صد کاهش داشته است.

فصل سرخک!

همان طور که گفتیم امروزه کمتر کودکی با مشکل سرخک در مراکز درمانی دیده می‌شود ولی با این حال این رقم هنوز به صفر نرسیده است. پزشکان به صورت تجربی دریافته‌اند که اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار بیشترین زمان‌ها برای احتمال بروز سرخک در فردی است که برنامه واکسیناسیون خود را کامل نکرده است.

متاسفانه مردم برخی کشورها که از سازمان‌دهی بهداشتی بسیار ضعیفی رنج می‌برند، همچنان به بیماری سرخک مبتلا می‌شوند و همه ساله تعدادی از فرزندان خود را به دلیل این بیماری از دست می‌دهند. سازمان جهانی بهداشت، WHO اعلام کرده است که هر ساله ۳۰ تا ۴۰ میلیون نفر در دنیا به سرخک مبتلا می‌شوند.

سرخک یک بیماری واگیردار

سرخک یک بیماری کاملا مسری یا واگیردار است که سیستم تنفسی را درگیر می‌کند و از طریق سیستم تنفسی هم منتقل می‌شود. اگر فردی که مبتلا به سرخک است در هوا عطسه یا سرفه کند، ویروس به وجود آورنده سرخک در این ذرات کوچک آب دهان فرد و ترشحات تنفسی وی وجود داشته و در هوا و روی اجسام قرار می‌گیرد و تا دو ساعت نیز این ویروس‌ها در محل زنده می‌مانند. حال اگر یک کودک دیگر با این هوای آلوده یا این اجسام آلوده شده در این فاصله تماس داشته باشد، در صورتی که نسبت به سرخک واکسینه نشده باشد، به این بیماری مبتلا می‌شود.

یک مسئله خطرناک و بسیار منفی که احتمال انتقال این بیماری را چندین برابر می‌کند این است که از زمان قرار گرقتن در معرض این آلودگی و ورود ویروس به بدن تا زمان ایجاد بیماری، حدود ۱۸ روز طول می‌کشد. در طول این زمان فرد هیچ علایمی مبنی بر بیماری از خود نشان نمی‌دهد بنابراین در همین فاصله زمانی ممکن است افراد بسیار زیادی را ناخواسته آلوده کند.

علائم سرخک

سرخک در کودکان معمولا با تظاهر بسیار عمومی تب آغاز می‌شود و به دنبال آن آبریزش بینی و قرمزی چشم‌ها و خروج اشک از آنها رخ می‌دهد که علائم یک سرماخوردگی ساده بوده و اغلب افراد به آن توجه ویژه‌‌ای نمی‌کنند. چند روز بعد از بروز این علائم، یک زخم سفید رنگ یا برجستگی قرمز رنگ در ناحیه مخاط دهان ظاهر می‌شود که معمولا کودک متوجه آن نمی‌شود و والدین نیز چندان کودک را از این نظر بررسی نمی‌کنند.

این‌ها مراحل ابتدایی علائم سرخک بودند که معمولا در این مراحل خانواده‌ها کودک را نزد پزشک نمی‌برند؛ ولی تقریبا ۳ یا ۴ روز بعد به تدریج علائم پوستی که همان دانه‌های قرمز رنگ معروف سرخ هستند، روی صورت و گردن و پشت کودک ظاهر می‌شود. این‌ها اولین مناطق پوستی هستند که درگیر می‌شوند پس از آن دانه‌های قرمز باز هم گسترش می‌یابند و اندام‌ها یعنی دستان و پاهای کودک را نیز تا انتهایی‌ترین مناطق درگیر می‌کند.

این راش‌های پوستی بعضا خارش دار هستند و شرایط بسیار نامطلوب و آزاردهنده‌ای را برای کودک ایجاد می‌کند. تقریبا یک هفته طول می‌کشد که این راش‌های پوستی ابتدا از رنگ قرمز به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند سپس به تدریج از بین می‌روند.

عوارض سرخک

سرخک اغلب کودکان را درگیر می‌کنند و عوارض آن بسته به سن کودک و سیستم ایمنی او و وضعیت تغذیه‌ای متفاوت است. به طوری که هر چه سن کودک کمتر باشد یا سیستم ایمنی ضعیفی به دنبال ابتلا به بیماری‌های مختلف یا سوء‌تغذیه داشته باشد بیشتر در معرض ابتلا به عوارض سرخک است.

جالب است بدانید که اگر کودک بدن سالمی داشته باشد حتی در صورت واکسینه نشدن، می‌تواند از سرخک به راحتی عبور کند بدون اینکه عوارض سرخک در آینده دامن‌گیرش شود. عوارض سرخک طیف وسیعی را شامل می‌شود از جمله کوری، التهاب مغز ( انسفالیت)، اسهال شدید، عفونت گوش و ذات‌الریه. که در برخی موارد همراهی این موارد با هم موجب بروز مرگ در فرد می‌شود.

دشواری های سرخک در بچه

دشواری ها و پیچیدگی هایی میتونه در بیماری سرخک رخ بده که ممکنه جدی باشند. معمولا بیمارانی که سیستم ایمنی بدنشون ضعیف تر هستش در معرض خطر این پیچیدگی ها قرار دارند. کسانی که مبتلا به HIV، AIDS و بیماری های این چنینی هستند، یا کمبود ویتامبن دارند سنشون خیلی کمه یا بیشتر از ۲۰ سال سن دارند باید بیشتر مراقب باشند. علائم حادتری که در این افراد ممکنه نشون داده بشه شامل موارد زیر میشه:

اسهال
تهوع
عفونت چشم
برونژیت و لارنژیت یا عفونت های شدید
مشکل نفس کشیدن
عفونت گوش شدید که منجبر به از بین رفتن شنوایی بشه
تشنج

افرادی که علائم بالا رو دارند حتما باید تحت مراقبت پزشک قرار بگیرند و بدنشون رو طی بیماری قوی کنند.

سرخک در بارداری

سرخک در دوره بارداری میتونه منجر به سقط جنین بشه و عموما برای خانم ها بهتره تا قبل از بارداری و یا در سنین پایین این بیماری رو تجربه کرده و بدنشون مقاوم بشه. اگر باردار هستید و واکسن سرخک نزدید حتما در این باره با پزشکتون مشورت کنید.

چطور ویروس سرخک ایجاد میشه؟

به محض اینکه ویروس سرخک وارد بدن کودک میشه، تعدادش افزایش پیدا میکنه و در ناحیه گلو، ریه و غدد لنفاوی زیاد میشه. در نهایت به مجاری ادرار، چشم ها، رگ های خون و سیستم عصبی بدن شیوع پیدا میکنه. هر کسی که هیچ وقت به سرخک ابتلا نشده و یا واکسن اون رو نزده ممکنه با تنفس هوای کسی که بیماره یا تماس بدنی بهش دچار بشه. ۹۰ درصد افرادی که در خانه کسی که دچار سرخک هستش باشند، مبتلا میشن حتما.

درمان سرخک کودکان

هیچ روش درمانی مشخصی برای سرخک وجود نداره و پزشکان معمولا استراحت، نوشیدن مایعات و پاشویه رو پیشنهاد میکنند.

اگر کودک شما تب کرده با دماسنج مراقب دمای بدنش باشید و سعی کنید با خنک نگه داشتنش تب رو پایین بیاریدو داروهایی مثل ایبوپروفن یا تیلنول میتونه علائم رو کمی بهبود ببخشه. بچه هایی که سنشون کمتر از ۱۶ سال هستش نباید آسپرین بخورند و میزان استامینوفن مصرفیشون هم باید کنترل ده باشه.

* از سیگار کشیدن کنار کودکان مبتلا به سرخک جلوگیری کنید.

* هنگام بیرون رفتن از خانه میتونید از عینک دودی استفاده کنید و یا تا حد ممکن نور محیط خانه رو کم کنید تا چشم کودک اذیت نشه.

* دارو ها و شربت های سرفه، سرفه ناشی از سرخک رو برطرف نمیکنند. ترکیب آب ولرم، کمی لیمو ترش و یک قاشق کوچک عسل به بهتر شدن این سرفه ها کمک میکنه.

* تب باعث کم شدن آب بدن میشه پس نوشیدن زیاد مایعات توصیه میشه.

* کودک مبتلا به سرخک باید از محیط های عمومی مثل مدرسه، پارک و .. دوری کنه.

* کسانی که کمبود ویتامین A دارند و یا سنشون زیر دو سال هستش باید ویتامین بدنشون تامین بشه.

* آنتی بیوتیک ها به درمان سرخک کمک نمیکنند اما گاهی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های دیگه نیاز هستند.

جلوگیری

کسانی که قبلا به سرخک مبتلا شدند میتونند آسوده خاطر باشند اما اگر به این بیماری بتلا نشدید حتما واکسن بزنید. جالبه بدونید که بیشترین دلیل ابتلا به سرخک واکسینه نشدن هستش و معمولا در ۱۲ ماهگی و شش ماهگی این واکسن به نوزادان زده میشه.

منبع: سایت دکتر دکتر
سایت شفا آنلاین
سایت برنا