تشخیص و مدیریت تشنج در کودکان

نشانه هایی مانند رفتارهای غیر عادی، از دست دادن کنترل ادرار، از دست رفتن هوشیاری و گرفتگی عضلانی و اسپاسم، از علائم تشنج محسوب می شوند.
​​​​​ 

بدون اغراق، از جمله مشکلاتی که به شدت والدین را کلافه و نگران می سازد، مسئله تشنج کودکان می باشد. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که تشنج در سنین کودکی، پس از تجربه تب شدید بروز پیدا می کند. همچنین در سنین بزرگسالی، این مسئله به علت بروز بیماری صرع ظهور می یابد. بر همین اساس، لازم است که والدین در هنگام تشنج کودکان، نحوه برخورد با این مشکل را به خوبی فرا گرفته تا در این شرایط دچار آشفتگی و انجام واکنش های اشتباه و شتاب زده نشوند. به طور کلی، در مغز انسان تعداد پر شماری از سلول های عصبی وجود دارد.
 
به بیان دیگر، مغز انسان از میزان قابل توجهی سلول عصبی ساخته و پرداخته شده است. این سلول های عصبی با نام نورون شناخته می شوند که به وسیله جریان الکتریکی، ارتباط و تعامل آنها با سایر نورون ها صورت گرفته و پیام های مورد نظر را انتقال می دهند. تشنج کودکان هنگامی صورت می پذیرد که تعداد زیادی از نورون ها، پیام های الکتریکی بسیاری را به صورت همزمان به مناطق مختلف ارسال می کنند. به همین جهت، همه قسمت های مغز تحت احاطه این امواج الکتریکی غیر عادی و شدید قرار گرفته که در نتیجه این امر تشنج کودکان بروز پیدا می کند. لازم به ذکر است که نشانه هایی مانند رفتارهای غیر عادی، از دست دادن کنترل ادرار، از دست رفتن هوشیاری و گرفتگی عضلانی و اسپاسم، از علائم تشنج محسوب می شوند.
 

به طور کلی، تشنج کودکان به قدری سریع و فوری رخ می دهد که در بسیاری از مواقع قبل از رسیدن به دکتر، این عارضه فروکش می کند. بدون تردید، یکی از اقدامات مهم و حائز اهمیتی که پزشک در این زمینه باید انجام دهد، بررسی و کشف علل بروز تشنج می باشد. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که بروز تشنج فقط به برخورداری از بیماری صرع محدود نمی شود، بلکه شرایطی مانند وجود تغییرات در ریتم قلب، تب شدید و افت فشار یا قند خون نیز در این زمینه مؤثر و تاثیر گذار می باشد.
 
در برخی مواقع و به ویژه در سنین بزرگسالی، قرارگیری فرد در شرایط استرس بسیار شدید نیز می تواند منجر به بروز تشنج شود. آسیب به سر می تواند یکی از عامل های مؤثر در بروز تشنج کودکان باشد. مضاف بر این، آسیب پیش از تولد به علت مواردی مانند کمبود اکسیژن، فقر تغذیه و عفونت مادر هم در این زمینه می تواند تاثیرات نامطلوبی از خود برجای گذارد. شایان ذکر است که در مواقع تشنج کودکان، شرح و توصیفاتی که والدین به پزشک ارائه می دهند، می تواند در تشخیص درست این عارضه کمک شایانی نماید. ناگفته نماند که تشخیص درست و کشف علت بروز تشنج در کودک می تواند سبب درمان این مشکل شود.
 

تشنج کودکان، ایجاد نوعی تغییر یکباره و ناگهانی در عملکرد مغز بوده که به صورت موقتی بروز پیدا می کند. در بسیاری مواقع ممکن است بدون وجود علائم هشدار دهنده ای، تشنج به وقوع بپیوندد. از آنجایی که مشاهده تشنج در کودک، برای بسیاری از والدین ناراحت کننده و آزاد دهنده می باشد، سبب آشفتگی و دستپاچگی آنها در این مواقع می شود. در چنین شرایطی لازم است که والدین کاملاً آرامش خود را حفظ نموده تا از انجام اقدامات نسنجیده و احساسی جلوگیری به عمل آورند. یکی از مهمترین اقداماتی که در مواقع تشنج کودکان باید صورت گیرد، خواباندن کودک به سمت پهلو می باشد. این عمل سبب می گردد که از وارد شدن محتویات معده و ترشحات دهان در هنگام استفراغ، به ریه کودک جلوگیری شود.
 
لازم به ذکر است که در موقع بروز تشنج در کودک، به باز کردن دهان کودک در هنگام قفل شدن نیازی نمی باشد، بلکه فقط باید مواظب بود که زبان کودک در میان دندان هایش گیر نکند. همچنین از گرفتن دست و پای کودک برای جلوگیری از لرزش او، باید اجتناب نمود. مناسب ترین راهکار در هنگام تشنج کودکان، رساندن کودک در کمترین زمان ممکن به یک مرکز درمانی، به منظور گرفتن نوار مغزی از کودک برای کشف و مشخص نمودن علت تشنج می باشد.
 

چنانچه در تشنج کودکان، تشنج در طول روز و بیشتر از یک بار رخ بدهد، می تواند برای کودک بسیار جدی و مخاطره آمیز تلقی شود. بر این اساس، اگر حملات در طی روز و به صورت مستمر و پیاپی بروز پیدا کرده و بیش از مدت زمانی در حدود پانزده دقیقه به طول می انجامد، مراجعه به فوریت های پزشکی برای جلوگیری از به خطر افتادن سلامت کودک، بیش از پیش اهمیت و ضرورت پیدا می کند.

در این زمینه باید خاطر نشان نمود که داشتن سابقه خانوادگی، می تواند احتمال بروز تشنج کودکان را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. بر همین اساس، در چنین مواقعی والدین باید نهایت مراقبت و نگهداری از فرزندان خود را به عمل آورند. همچنین در هنگام مراجعه به پزشک نیز باید وجود سوابق خانوادگی خود در این زمینه را حتما به اطلاع پزشک معالج برسانند. کبود شدن لب های بیمار پس از حمله تشنج به علت کمبود اکسیژن ظهور پیدا می کند. به همین جهت، این کبودی ها به تنهایی مخاطره آمیز و نگران کننده نمی باشد.

نویسنده: مهرداد ابراهیمی