خال مودار چیست؟
زمانی که مجموعه‌ای از ملانوسیت‌ها (سلولهای تولید کننده‌ی رنگدانه‌های پوست) به همراه سلولهای رنگدانه‌ی پوست در ناحیه‌ی کوچک و متمرکزی از پوست تجمع کنند، خال بر روی پوست تشکیل میشود.خالهای پوستی معمولاً به صورت برآمدگی‌های ریزی در اشکال و رنگ‌های مختلف تشکیل میشوند و از لحاظ رنگی تیره‌تر از رنگ طبیعی پوست هستند. رنگ خالهای پوست به رنگ‌های زرد متمایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای و سیاه دیده میشود. بسیاری از خالها از نوع خالهای معمولی و خوش خیم هستند.
برخی از انواع خالها اما از نوع مودار هستند که یک یا دو تار مو از درون آنها بیرون زده است. باور بسیاری از افراد این است که این نوع از خالها سرطانی هستند، ولی باید گفت که این باور افسانه‌ای بیش نیست. در حقیقت حضور و رشد مو در یک خال نشانه‌ای از سالم بودن و غیر سرطانی بودن آن است.
چه عواملی باعث به وجود آمدن خال مودار میشوند؟
اگر عوامل به وجود آورنده‌ی خال بر روی سطح یک فولیکول مو تجمع پیدا کنند، در نهایت مو از درون خال به بیرون رشد کرده و آن خال از نوع مودار خواهد بود.از آن‌جایی که سلولهای طبیعی پوست می‌توانند به خال خوش خیم تبدیل شوند، پس رشد مو درون آنها هم به خودی خود غیر طبیعی نخواهد بود.
در حقیقت فراموش نکنید که این فولیکول مو بوده که مو تولید میکند و خال خود توانایی تولید مو را ندارد. مو همان‌گونه که از سلولهای طبیعی پوست گذر میکند و به سطح پوست می‌رسد، توانایی عبور از سطح خال را هم خواهد داشت.
پدیدار شدن یک یا چند تار مو از سطح یک خال امری غیر طبیعی نیست. در بسیاری از موارد موی این گونه خالها تیره‌تر و ضخیم‌تر از باقی موهای اطراف خواهد بود. از آن‌جایی که در سلولهای خال رنگدانه‌های بیشتری وجود دارد، مو هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و تیره‌تر خواهد شد.
شنیده‌ها از متخصصین پوست و دیگر کادر درمانی حاکی از این است که به صورت معمول یک خال مودار سرطانی نیست. ولی این مسئله به این معنی نیست که در جریان سرطان خالهای پوستی ظاهر نخواهند شد. در این موارد پزشکان بعد از بررسی سطح خال به سلولهای غیرطبیعی برخورد خواهند کرد که مانع از رشد مو شده اند.
آیا امکان برداشتن خال مودار وجود دارد؟
بر اساس همان باورها بسیاری اعتقاد دارند که برداشت مو از خال مودار منجر به سرطانی شدن آن خواهد شد. خوشبختانه این باور درست نیست.اگر فرد از ظاهر خود راضی نباشد، به راحتی میتواند مویی که از سطح خال بیرون زده را خارج کند. این کار را فرد با همه‌ی موهای زائد خود به صورت روزانه و مداوم انجام می‌دهد.
از طرفی درمان با الکترولیز برای جلوگیری از رشد این موها هم تجویز میشود. اگر خال برجسته نباشد، فرد به راحتی میتواند از موم یا تیغ برای برداشتن مو از سطح آن استفاده کند. اما اگر خال برجسته باشد، بهتر است که از تیغ و ریش‌تراش برای برداشتن مو استفاده نکرد. اگر فرد پوست حساسی داشته باشد، ممکن است در هنگام برداشتن مو به التهاب پوستی دچار شود، این افراد برای برداشتن خال بهتر است با پزشک خود مشورت کنند.
فرایند برداشتن خال در یک مطب پزشکی بسیار ساده و سریع انجام میشود. در ابتدا پزشک ناحیه‌ی مربوطه را با تزریق داروی مخصوص بی حس میکند، و بعد خال را می‌تراشد و می‌برد. اگر خال درشت باشد، شاید پزشک مجبور باشد بر روی سطح پوست بخیه هم بزند.
برداشت خال ساده و معمولاً بدون دردسر است، ولی نباید فراموش کرد که اثر جای قبلی خال به صورت دائمی بر روی پوست باقی خواهد ماند. بنابراین بسته به مکانی که خال در آن قرار دارد، فرد باید خطر باقی ماندن جای زخمی دائمی بر روی پوست را در نظر داشته باشد.
نشانه‌های خال مودار سرطانی
خالها معمولاً در نقاطی از پوست ظاهر میشوند که به صورت مداوم در معرض نور خورشید قرار دارند، ولی همیشه هم این اتفاق رخ نمی‌دهد. امکان ظاهر شدن خالها در هر جای بدن وجود دارد.افرادی که پوست روشن تری دارند، بیشتر از افرادی با رنگ پوست تیره خال بر روی بدنشان ظاهر خواهد شد. بسیاری از افراد دارای تعداد کم و متوسط خال ( ده تا چهل عدد ) بر روی سطح بدنشان هستند. افرادی هم هستند که بیشتر 50 عدد خال بر روی سطح پوست خود دارند.
خالهای سالم و معمولی اندازه و شکل‌های مختلفی دارند. این خالها از اندازه‌ی کوچک، دارای سطح صاف، یا خالهای برآمده‌ی بزرگ به اندازه‌ی پاک کن‌های سر مداد متغییر هستند. ویژگی این خالها عبارتند از:
* خالها گرد و قرینه هستند.
* مرز و حاشیه‌ی مشخصی دارد.
* ظاهر ثابتی دارند و معمولاً تغییر نمی‌کنند.
* تک رنگ هستند و به رنگ‌های قهوه‌ای، زرد متمایل به قهوه‌ای، قرمز، صورتی، شفاف و یا حتی آبی دیده میشوند.
* معمولاً عرض آنها بیشتر از 5 میلیمتر نیست.
در افرادی که خال زیادتری بر روی پوست خود دارند و بیشتر از سایر افراد در معرض آفتاب پوستشان آسیب دیده، شانس ابتلا به سرطان پوست بیشتر است. این افراد باید به صورت مرتب تغییرات احتمالی خالهای خود را بررسی کرده و تحت نظر پزشک متخصص پوست باشند. حتی احتمال تبدیل خالهای سالم به سرطانی وجود دارد، مانند:
* سرطان سلولهای پایه‌ای ( basal cell carcinoma)
* ﺳﺮﻃﺎن ﺳﻠﻮل ﺳﻨﮓﻓﺮﺷﯽ (squamous cell carcinoma)
* ملانوما (melanoma)
انواع خال
خال های دیس پلاستیک :
این خال ها معمولاً بزرگ تر از خال های معمولی هستند و از نظر ظاهری نامنظم و رنگ غیریکنواخت دارند . ( مثلاً قسمتی از خال قهوه ای تیره و اطراف آن روشن است ) که معمولاً زمینه ی خانوادگی و ارثی دارند . کسانی که از این نوع خال دارند ۱۰ برابر بیشتر دچار سرطان نوع ملانومای بدخیم می شوند . اگر فکر می کنید خال شما از نوع دیس پلاستیک و غیرعادی است با متخصص مشورت کنید .خال های آبی :
به شکل یک برجستگی آبی رنگ با سطح صاف و کمی برجسته هستند ، که معمولاً قطری کم تر از یک سانتیمتر دارند . شایع ترین مناطق درگیری ، اندام ها ، باسن و صورت است . اگر چه رشد پیش رونده و سرطانی این خال نادر است ، ولی احتمال آن کمی بیشتر از خال های معمولی است .خال مرکب:
خال مرکب، برجسته بوده و ظاهر آن دایره‌ای یا بیضی و متقارن است. عموما به رنگ قهوه‌ای روشن یا تیره است. عموما سطحی کاملا صاف یا اندکی ناصاف دارد. این خالها در دوران بلوغ و یا در زمان بارداری رشد کرده و بزرگتر و پررنگ‌تر میشوند. مشاهده شده که این خالها بر روی موی زبر و تیره پدید می‌آید. بروز خال مرکب در بدن رایج‌تر است.خال داخل درمی:
خال های داخل درمی یکی دیگر از انواع خال است که ظاهری برجسته و گنبدی شکل کروی و نرم دارند. این نوع خال هم رنگ پوست یا اندکی متمایل به رنگ قهوه‌ای است. در سنین بالا بروز این نوع خال شایع است. امکان دارد روی خال چند تار مو دیده شود. ناصاف و گاهی مانند زگیل است.خال با هاله ی سفید:
این نوع خال حاشیه ای از پوست سفید به پهنای ۲۵ میلیمتر در اطراف دارد و بیشتر در حوالی بلوغ دیده می شود. شایع ترین محل این نوع خال در پشت می باشد. واکنش های ایمنولوژیک می توانند باعث بی رنگ شدن اطراف خال و حتی باعث کنترل و از بین بردن خال گردند. اگر چه این نوع خال در افراد جوان نیازی به پیگیری ندارد ولی در افراد مسن تر بایستی ملانوم بدخیم را در نظر گرفت و در صورت هر گونه شک بایستی اقدام به نمونه برداری نمود.خال اسپیتز:
خال اسپیتز در هر سن و سالی بروز میکند اما در کودکی شایع‌تر است. رنگدانه ملانین آن کم و عروقش زیاد است. شباهت زیادی به ضایعه عروقی دارد. اسپیتز خوش خیم است اما در تست بافت شناختی به ملانوم بدخیم شبیه است.خال اسپیلوس:
این نوع خال به شکل ضایعات کنار هم که اندازه آن از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر متغیر است، دیده میشود. .پوست این ضایعات به رنگ طبیعی یا تیره‌تر از معمول است. در چند مورد ایجاد ملانوم بدخیم روی این خالها دیده شده است. بهتر است در صورت بروز این نوع خال، آن را بردارید.خال بکر:
این نوع خال در دوران بلوغ و بیشتر در آقایان ایجاد میشود. ظاهر آن به شکل لکه قهوه‌ای رنگ به اندازه یک کف دست است. و اکثرا بر روی شانه و بازو یا جلوی قفسه سینه ایجاد میشود. گاهی پس از یکی دو سال موهای خشن روی خال رشد میکند.خال مادرزادی:
خال مادرزادی در حدود ۱% از نوزادان دیده میشود. این خالها اثر منفی بر زیبایی نوزاد دارند. در اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ دیده میشوند. خال های بزرگ، بیش از ۲۰ سانتی متر قطر دارند و گاهی آن قدر بزرگ هستند که بخشی از بدن یا اندام نوزاد را می‌پوشانند. با توجه به اندازه خال باید اقدامی مناسب صورت گیرد. در ۴ تا ۶ درصد نوزادان خطر ایجاد سرطان بدخیم پوست یعنی ملانوم وجود دارد. گاهی خالهای مادر زادی در بدو تولد بسیار کمرنگ است و به همین دلیل زیاد مورد توجه نیست. در دوران بلوغ این خالها تیره‌تر شده و موهای خشن روی آنها رشد میکند.
خال ملانوسیتی:
ممکن است خالها بدلیل افزایش و تجمع سلولهای رنگدانه ساز ایجاد شوند که به آنها خال ملانوسیتی میگویند که اگر از بدو تولد باشد مادرزادی و اگر بعدا ایجاد شود اکتسابی است.خال عروقی:
گاهی هم خالها از تکثیر و افزایش لایه داخل رگها به وجود میآیند که به آنها خالهای عروقی گفته میشود. خال عروقی بصورت لکه های قرمزرنگی در صورت و بدن دیده میشوند و بیشتر مردم آنها را با عنوان ماه گرفتگی میشناسند.خال مویی:
برخی اوقات هم خالها بدلیل افزایش پیاز مو ایجاد میشوند که به خالهای مویی معروف هستند.خال غدد سبابه:
افزایش غدد چربی ساز هم میتواند باعث ایجاد خالهای غدد سباسه شود.مهمترین عامل تعیین کننده تعداد خال افراد در سنین مختلف ، زمینه ژنتیکی، سابقه مصرف داروها بخصوص شیمیدرمانی و سوختگی است. ژنتیک افراد مشخص میکند هر فردی به چه شکلی، چه زمانی و در کدام قسمت از پوستش خال داشته باشد.
انواع خال گوشتی
خال گوشتی روی سر Mole
همانند خال گوشتی Mole روی سایر نواحی بدن ، خال گوشتی روی سر نیز باید تحت نظر قرار گرفته شود و در صورت نیاز برای بررسی تبدیل شدن به بدخیمی نظیر ملانوم یا سایر سرطان ها مورد ارزیابی قرار گیرد.مهمترین اقدام تشخیص زود هنگام و درمان به موقع ضایعه از نظر بدخیمی است.
هر گونه تغییر شکل ، اندازه یا رنگ خال گوشتی روی سر می تواند یک نشانه خطر باشد و پزشک بلافاصله با دیدن این علائم خطر اقدام به نمونه برداری و بررسی سیتوپاتولوژیک خال گوشتی روی سر خواهد نمود.
انواع ضایعاتی که ممکن است به شکل خال روی سر تظاهر کنند عبارتند از:
خال ساده
این نوع شایعترین ضایعه در سراسر دنیا است و بر اساس مشاهدات انجمن سرطان آمریکا ، این نوع ضایعات معمولا کوچکتر از نیم سانتیمتر بوده و معمولا گرد با سطح صاف می باشد رنگ آنها نیز ممکن است از همرنگ پوست تا قهوه ای یا حتی سیاه باشد.خال دیسپلاستیک
این نوع خال معمولا شکل نا منظم داشته و معمولا خال های معمولی بزرگتر است . این نوع خال بیشتر در نواحی تحت تابش آفتاب دیده می شود.سبوریک کراتوزیس
معمولا به شکل یک خال گوشتی رنگی دیده می شود و حتی ممکن است از نیم سانتیمتر نیز بزرگتر باشد و حتی ممکن است از نظر ظاهری کاملا شبیه ضایعات سرطانی پوستی باشد.دکمه های پوستی Skin Tag اسکین تگ : در ناحیه سر شایع نیستند ولی ممکن است دیده شوند.
اکیدا توصیه می شود هر گونه ضایعه در ناحیه سر، نمونه برداری شده و از نظر سیتوپاتولوژیک مورد ارزیابی قرار گیرد.
نکته :
وجود خال در مناطقی که مرتب تحریک می شوند ، منجر به سرطانی شدن خال نمی شود . مثلاً تراشیدن مکرر صورت و تحریک خال در مردانی که در ناحیه ی صورت خال دارند ، باعث سرطانی شدن خال نمی شود.
ظاهر شدن مو روی خال به هیچ وجه نشانه ای از سرطانی شدن خال نیست.
پیدایش خال های جدید، تعدد آنها و محل بروز خال ها، تحت کنترل ژن های فرد بوده و قابل پیشگیری نیست. زاد و ولد و تکثیر در مورد خال ها معنی ندارد ، بنابراین خال های بزرگتر و قدیمی تر نمی توانند خال های جدید ایجاد کنند و اصطلاح خال دختر و خال مادر بی معنی است .
نشانه‌های خالهای غیر عادی چیست؟
نشانه‌های خالهای غیر عادی شامل:* خالهای غیرمعمولی دارای ظاهری غیر قرینه هستند، خال های سالم به طور معمول متقارن هستند یعنی اگر از وسط خم شوند، هر دو سمت روی هم قرار می گیرند. اما خال های خطرناک به طور معمول نامتقارن هستند و باید بررسی بیشتری درباره آنها صورت بگیرد.
* دارای حاشیه و مرز نامشخص هستند، خال های سالم دارای مرزی مشخص در اطراف لبه خارجی خود هستند. با این وجود، ملانوما (یا خال های سرطانی) به طور معمول دارای لبه های خارجی محو شده یا نامنظم است. هنگام لمس این خال ها لبه های آنها ممکن است برآمده و زبر احساس شود و امکان انتشار رنگ به بافت های اطراف وجود دارد.
* دارای دو یا چند رنگ (ترکیبی از سیاه، قهوه‌ای، صورتی و سفید) هستند، نخستین نشانه از یک خال بالقوه سرطانی تغییر چشمگیر در رنگ آن است. به عنوان مثال، خال هایی که تیره بوده و اکنون تغییر رنگ داده اند و یا خال هایی با رنگ متناقض مانند قرمز، صورتی، سفید یا برنزه باید مورد توجه قرار بگیرند و با پزشک درباره شرایط آنها مشورت کرد.
* اندازه‌ی آنها بزرگتر از پاک کن سر مدادها است
* بافت سطحی خال تغییر کند: سخت، خشک، نرم یا برآمده هستند
* احساس خارش در خال وجود دارد
* خون ریزی از خال رخ می‌دهد، هر خالی که دارای سطحی ناصاف، خشن، خشک یا پوسته پوسته است باید مورد توجه قرار بگیرد، به ویژه اگر موجب خارش می شود یا حساس به لمس است. هر خالی که خونریزی می کند یا زخم های پوسته مانند را ایجاد می کند، نیازمند توجه فوری است.
* تغییر ناگهانی و یا رشد سریع خال دیده میشود.
نشانه‌های اولیه‌ی ملانوما شامل تغییر خالهای موجود یا ظاهر شدن یک خال جدید است. فرد باید به صورت مداوم تغییرات سطح پوست خود را بررسی کند این راه روشی مطمئن برای تشخیص به موقع ضایعات خطرناک پوستی است. اگر فرد دارای تعداد زیادی خال باشد یا دارای سابقه‌ی خانوادگی سرطان پوست باشد، لازم است که به صورت مرتب به پزشک متخصص پوست مراجعه کند تا خالها به صورت دقیق بررسی شوند.
فراموش نکنید که داشتن یک خال غیرعادی لزوماً به معنی داشتن سرطان نیست. تیره تر شدن و یا روشن تر شدن خالهای معمولی در طول زمان امری طبیعی است. اما اگر فرد متوجه‌ی تغییراتی غیر طبیعی در پوست خود شد، بهتر است که با متخصص مشورت کند. متخصص میتواند خال را برداشته و جهت بررسی بهتر نمونه را به آزمایشگاه تشخیص طبی بفرستد.
سخن پایانی
اگر متوجه شدید که بر روی سطح پوست شما خال مودار وجود دارد، در بسیاری از موارد دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. وجود مو بر روی سطح یک خال نشان دهنده‌ی سالم بودن فولیکول موی زیر آن و سلولهای پوستی بالای آن است. در بسیاری از موارد این خالها سرطانی نخواهند شد.اگر شخص از داشتن خال ناراضی باشد، میتواند خود موی خال را بردارد، یا اینکه با مراجعه به متخصص پوست کل خال را خارج کند. اگر فرد به خاطر احتمال ابتلا به سرطان پوست نگرانی‌های زیادی داشته باشد، میتواند به متخصص مراجعه کند. پزشک در صورت نیاز از منطقه‌ی مورد نظر نمونه برداری کرده و آزمایش‌های پزشکی مورد نیاز را انجام خواهد داد.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت عصرایران
سایت بیتوته
