پارگی مینیسک زانو چیست؟
پارگی مینیسک زانو نوعی آسیب ناشی از پارگی غضروفی است که روی تیبیا قرار دارد. پارگی ها بر اساس قسمتی که در ساختار C شکل تحت تاثیر قرار گرفته و ظاهر آن ها توصیف می شوند.طی معاینه فیزیکی می توان فهمید که مینیسک داخلی آسیب دیده است یا بیرونی.
پروسه های تشخیصی همچون MRI یا جراحی آرتروسکوپی می توانند قسمت مشخصی از غضروف که پاره شده را نشان دهند.
به علت این که منبع خون به هر قسمتی از مینیسک متفاوت است، دانستن محل پارگی به تشخیص این که آسیب چگونه بهبود میابد کمک می کند (همراه جراحی یا بدون آن).
هر چه منبع خون بهتر باشد، پتانسیل ریکاوری نیز بیشتر است. قسمت بیرونی غضروف از قسمت مرکزی و C شکل، منبع خون بهتری دارد.
منبع خون غضروف زانو با بالا رفتن سن کاهش میابد و بیش از ۲۰% از منابع عادی خون تا ۴۰ سالگی از دست می روند.
چه چیزی سبب پارگی مینیسک زانو می شود؟
پیچاندن با فشار یا توقف ناگهانی می تواند باعث شود که انتهای فمور به سر تیبیا ساییده شود؛ که این موضوع سبب پارگی غضروف مینیسک می شود.آسیب زانو می تواند به علت زانو زدن یا چمباتمه زدن شدید، خصوصا هنگام بلند کردن وزنه سنگین هم اتفاق بیفتد.
احتمال بروز پارگی مینیسک زانو در طول فعالیت های ورزشی خصوصا ورزش های تماسی همچون فوتبال و هاکی بیشتر است.
ورزش هایی همچون تنیس، بسکتبال و گلف که نیازمند چرخش و توقف ناگهانی هستند نیز می توانند سبب آسیب مینیسک شوند.
آسیب های ورزشی تنها در طول بازی و مسابقه اتفاق نمی افتند بلکه می توانند در تمرینات هم اتفاق بیفتد، چون برخی حرکات سبب آسیب مینیسک می شوند.
خطر پارگی مینیسک زانو با بالا رفتن سن افزایش میابد چون غضروف به آرامی شروع به ساییده شدن، از دست دادن منبع خون و از دست دادن قابلیت ارتجاعی خود می کند. افزایش وزن هم می تواند فشار زیادی به مینیسک وارد کند. فعالیت های عادی روزانه همچون راه رفتن و بالا رفتن از پله ها خطر بروز ساییدگی، دژنراسیون و پارگی را افزایش می دهند.
گمان می رود که از هر ۱۰ بیمار بالای ۶۵ سال، ۶ نفر از پارگی دژنراتیو مینیسک رنج می برند. خیلی از این پارگی ها هیچ وقت مشکل ساز نمی شوند.
از آن جایی که برخی از رشته های غضروفی با رشته های رباط هایی که اطراف زانو هستند ارتباط نزدیکی دارند، بسته به مکانیزم صدمه، آسیب مینیسک می تواند در ارتباط با پارگی رباط صلیبی باشد. 1
علائم پارگی مینیسک
علائم پارگی مینیسک تا حد زیادی به شخص و میزان آسیب دیدگی مینیسک بستگی دارد.علائم رایج پارگی مینیسک عبارتند از :
درد موضعی در نزدیکی ناحیه پارگی
در پارگی مینیسک جانبی، درد در امتداد لبه بیرونی زانو بروز پیدا می کند. درد در لبه داخلی زانو آسیب دیده به دلیل پارگی مینیسک داخلی ایجاد می شود.درد فوری پس از آسیب
درد ناشی از پارگی مینیسک اغلب از لحظه وقوع آسیب ایجاد خواهد شد. در این گونه موارد، پارگی مینیسک به طور معمول در اثر ایجاد ضربه محکم و ناگهانی در ساق پا در حین پیچش ایجاد خواهد شد.شروع آرام علائم
در برخی موارد ممکن است پارگی مینیسک بدون وجود هیچ گونه علائمی بروز پیدا کند که این امر در میان افراد مسن و افراد مبتلا به غضروف آسیب دیده زانو ناشی از آرتروز شایع تر است.درد با حرکت
در برخی موارد، درد در محل آسیب دیدگی وجود خواهد داشت اما با ایجاد هرگونه حرکت در ناحیه زانو شدت خواهد گرفت.برای مثال در هنگام قفل شدن و یا خم شدن آن ، درد وخیم تر خواهد شد. در این موارد احتمالا درد در هنگام استراحت کاهش پیدا کرده و در صورت ایجاد هرگونه حرکت در زانو باز خواهد گشت و تورم آن تشدید خواهد شد.
تجمع مایع در مفصل زانو
مایع جمع شده در مفصل زانو باعث تورم همه نواحی زانو می شود و این علامت که ممکن است در نتیجه بروز تعدادی از آسیب ها در زانو رخ دهد، به عنوان آب روی زانو شناخته می شود. تجمع مایعات در محل آسیب دیده تحرک زانو را دشوار کرده و باعث می شود که فرد توانایی خم کردن و یا صاف کردن زانو خود را از دست بدهد.همانطور که گفته شد، علائم پارگی مینیسک بسته به محل پارگی، شدت آن، سلامت کلی فرد و زمان سپری شده از وقوع حادثه متفاوت خواهد بود.
به طور معمول سایر قسمت های زانو همانند رباط صلیبی در اثر پارگی مینیسک آسیب خواهند دید.
علائم مزمن پارگی مینیسک زانو
در صورت بی توجهی به علائم حاد بعد از پارگی منیسک، معمولا با گذشت مدت زمانی، این علائم از بین می روند و یا کمتر می شوند، اما برخی از علائم تاثیر خود را بر روی بیمار باقی می گذارند.مهمترین علائم پارگی منیسک بعد از گذشت چند هفته از آسیب عبارتند از:
احساس صدای تق تق در حین خم و راست شدن
لاغر شدن عضلات چهارسر ران
اصطلاح آب آوردن زانو که بر اثر افزایش مایع سینوویال زانو به وجود می آید. این تورم در اثر فشار زیاد به زانو به صورت دوره ای بیشتر می شود.
قفل شدن زانو که گاه مانع از باز شدن زانو می شود . گاهی اوقات خود بیمار یاد می گیرد که زانویش را با انجام حرکاتی از حالت قفل شده خارج کند.
خالی شدن زانو یا احساس ناپایداری زانو .در این حال بیمار احساس ناپایداری در زانو خود می کند و زانوی او در حین راه رفتن به ناگهان در رفته و خالی می شود.
احساس درد مفصل درست در جایی که مینیسک قرار دارد. این درد بسته به محل پارگی بر روی مینیسک داخلی یا خارجی است.
با فشار بر روی محل آسیب ،درد بیشتری احساس می شود.
بهبود مینسیک بعد از پارگی آن امکان پذیر نیست چرا که فاقد رگ خونی مستقیم است.
تامین مواد غذایی منیسک ها با توجه به قانون اسمز بر عهده مایع سنوویال می باشد.
بعد از پارگی مینیسک قسمت پاره شده سخت شده و در نهایت منجر به آتروفی می شود. 2
درمان
فیزیوتراپی اولویت درمان
اگر مطمئن هستید مینیسک زانوی شما پاره شده، بهتر است اول به زانو استراحت دهید و روی آن حرکت نکنید. سپس روی عضو کمپرس سرد بگذارید و روی آن را آتل ببندید تا محکم شده و تحرک آن محدود شود و در آخر، عضو را بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا کاهش خون‌رسانی به آن مانع از تورم عضو شود. در مراجعه به پزشک، معمولا دو روش فیزیوتراپی یا آرتروسکوپی را تجویز خواهد کرد که نوعی عمل جراحی زانو است.سال‌ها پیش اولین راه درمانی، جراحی و سپس فیزیوتراپی بوده، اما در سال‌های اخیر جای آن‌ها تغییر کرده تا در حد امکان بیماران کمتر در معرض عمل‌های جراحی و خطرات ناشی از آن شامل عوارض بیهوشی و خطر بروز عفونت قرار گیرند.
برای افراد بالای ۴۰ سال یا بیماران مبتلا به آرتروز، فیزیوتراپی بیشتر از عمل جراحی میتواند در بهبود شرایط بیمار مؤثر باشد.
از مزیت‌های این روش درمانی این است که چنانچه فیزیوتراپی اثرگذار نباشد، هنوز راهکار عمل جراحی پیش روی بیمار است و میتواند امیدوار باشد که با آن روش میتواند سلامت خود را به دست آورد.
دارو‌های ضدالتهابی
معمولا درمانی را که پزشکان برای ترمیم پارگی مینیسک انتخاب می‌کنند به عوامل مختلفی، چون سن بیمار، شدت بیماری و نیز شرایط کلی مینیسک بستگی دارد. البته شرایط بیمار هم یکی از گزینه‌های درمانی به شمار می‌رود.از این‌رو، در اغلب مواقع، بدون نیاز به جراحی و تنها با تجویز دارو‌های ضدالتهابی شامل ایبوپروفن و ناپروکسن و فیزیوتراپی‌هایی که با هدف بازتوانی و تقویت ماهیچه‌های اطراف ناحیه زانو انجام می‌شود، می‌توان از تشدید عارضه و بهبود آن استفاده کرد.
اما در شرایطی که بیمار مبتلا به طور حرفه‌ای ورزش می‌کند و باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهبود یابد، عمل جراحی اولین اولویت پزشکان است تا فرد بتواند فعالیت‌های ورزشی خود را از سر گیرد.
پزشکان معمولا استفاده از آتل را در مراحل اولیه پارگی مینیسک زانو توصیه نمی‌کنند چرا که زانو را در حالت کاملا صاف نگه می‌دارد که موجب کشیدگی کامل می‌شود و همین امر با کاهش فضای داخلی مفصل زانو که میتواند مایعات یا تورم را در خود جای دهد، درد را تشدید می‌کند.
زمانی که روش‌های مختلف درمانی پیش روی بیماران قرار می‌گیرد، آن‌ها معمولا روش‌های غیرجراحی را انتخاب می‌کنند و با آرام‌تر شدن علائم، پزشک از روش‌هایی، چون برنامه‌های ورزشی و فیزیوتراپی برای ادامه درمان استفاده می‌کند.
حفظ وزن بدن در حالت متعادل هم به کمتر شدن فشار وارد بر زانو کمک می‌کند. استفاده از کفش‌های طبی هم برای کاهش درد‌های زانو در پارگی مینیسک مؤثر است به طوری که نیروی ایجادشده هنگام راه رفتن یا دویدن روی زانو‌ها تقسیم شده و مانع از اعمال فشار زیاد روی زانو می‌شود.
جراحی برای رشد غضروف
یکی دیگر از روش‌های درمان پارگی مینیسک زانو، جراحی میکروفرکچر است که رشد غضروف جدید را در ناحیه زانو تحریک می‌کند.در این روش، جراح سوراخ‌های کوچکی را در سطح استخوان ایجاد می‌کند که مفصل را تحریک می‌کند، اما این ربطی به رشد غضروف مینیسک ندارد.
البته غضروف مفصل که به دنبال جراحی رشد می‌کند خیلی ضخیم و مانند غضروف اولیه مینیسک پاره‌شده نیست.
تزریق داخل زانو برای کاهش التهاب
دارو‌های تزریقی مانند کورتیزون از دیگر راهکار‌های درمانی در پارگی مینیسک به شمار می‌رود که بیشتر در کاهش التهاب مفصل و کاهش موقتی علائم بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد و میتواند تا هفته‌ها یا ماه‌ها اثر آن باقی بماند. علاوه‌بر این، تزریق دارو‌های دیگر مانند پلاکت پلاسمایی و سلول‌های بنیادی هم روش‌های درمانی جایگزین برای جراحی آرتروسکوپی زانو محسوب می‌شود.تعویض مفصل زانو چاره آخر
در بیمارانی که علاوه‌بر پارگی مینیسک دچار تخریب مفصل زانو هم هستند و روش‌های درمانی دیگر درد آن‌ها را کاهش نمی‌دهد، تنها یک راه درمان دارند و آن تعویض مفصل زانوست. آن‌ها درد‌های عودکننده دارند و محدوده حرکتی و درد در زانوی آن‌ها تشدید می‌شود و کیفیت زندگی آن‌ها را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.مینیسک مصنوعی جدیدترین روش درمانی
محققان و پزشکان به تازگی موفق به ساخت نوعی مینیسک مصنوعی شده‌اند که برای اولین بار در دنیا ساخته شده و میتواند راهکار درمانی بسیار مؤثری در درمان بیمارانی باشد که جز تعویض مفصل زانو راه درمان دیگری پیش رو ندارند.کاشت این مینیسک مصنوعی کیفیت زندگی این گروه از بیماران را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. جنس مینیسک مصنوعی از کربنات پلی اورتان است که عملکردی مانند ایمپلنت‌های بیومکانیکی دارد و از غضروف زانو در برابر فشار زیاد محافظت می‌کند و همچنین مانع از تخریب بیشتر غضروف زانو به دنبال برداشته شدن قسمتی از مینیسک بعد از پارگی می‌شود. این مینیسک مصنوعی کار مینیسک طبیعی زانو را انجام می‌دهد و به خوبی میتواند وزن بدن را روی مفصل زانو توزیع کند. این مینیسک به استخوان یا بافت نرم فیکس نمی‌شود بنابراین اگر در موارد نادر، بیمار با آن احساس ناراحتی کند، قابل برگشت است و می‌توان آن را خارج کرد. 3
پی نوشت:
1.www.hidoctor.ir
2.www.namnak.com
3.www.yjc.ir
