آمنوره اولیه
اگر دختری تا سن شانزده سالگی قاعدگی هایش شروع نشود دچار آمنوره اولیه (فقدان قاعدگی اولیه) می باشد.درمان:
مصرف دارچین، زعفران، کاهو، باقلا و اکلیل کوهی (رزماری)نحوه مصرف:
مصرف دارچین و زعفران در غذا، استفاده کاهو بدون سس، باقلا آبپز یکی دو مشت یا به صورت پلو باقلا، جوشانده اکلیل کوهی.قاعدگی های زنانه از زمان بلوغ شروع می شوند اما:
الف) فقط در مواقع خاصی متوقف می شود. مثل:* زمان حاملگی
* چند ماه پس از زایمان یعنی در هنگام شیر دادن مادر به بچه، در بعضی از زنان (در زنان مدتش متفاوت است و از چند ماه تا پایان شیردهی طول می کشد).
* یا کسانی که داروهای ضدبارداری شیمیایی مصرف می کنند متوقف می شود.
ب) و در مواقعی به طور دائم قطع می شود. مثل: زنان یائسه؛ شیخه ۵۰ سال به بعد و سیده ۶۰ سال به بعد.
آمنوره ثانویه
در غیر این چند مورد بالا اگر خانم بالغ به مدت چندین ماه (مثلا سه ماه) هرگز عادت ماهیانه نشود به آمنوره ثانویه (فقدان قاعدگی ثانویه) مبتلا است.درمان:
درمان در طب مدرن: استفاده از داروی سقط جنین توصیه می شود.درمان در طب سنتی: چای دارچینی متوسط یا چای زعفرانی متوسط است (نه خیلی غلیظ و نه خیلی رقیق) چون این موارد قاعده آور است.
علل کلی عدم قاعدگی و نازایی
1. به خاطر اختلال در هورمون های جنسی زنانه نظیر: استروژن و پروژسترون.اختلال هورمون های جنسی زنانه
الف) اگر به دلیل افسردگی باشد.درمان:
* مصرف گل راعی (چای کوهی، هوفاریقون، قطره هایفیران) در صبح* و گل بهار نارنج در شب
ب) اگر به دلیل استرس (نگرانی مستمر) باشد.
درمان:
* مصرف سنبل الطیب ۱ قاشق چای خوری سر خالی (۲ الی ۴ گرم) + ۱ قاشق غذاخوری عسل در صبح.* مصرف گل ساعتی به صورت ۱ قاشق چای خوری سر خالی (۲ الی ۴ گرم) در شب.
2. تمرینات ورزشی سخت مثل: کنگ فو، ژیمناستیک، فوتبال، کوهنوردی، صخره نوردی و ...
درمان:
آن تمرینات را ترک کند و نرمش و ورزش سبک انجام دهد.٣. کاهش وزن ناگهانی و شدید که ممکن است به دو علت:
* پرکاری غده تیروئید
* یا خود درمانی غلط است (یعنی با روش خودش تلاش می کند که چاقیش را درمان کند و لاغری مفرط به وجود می آید) که گاهی سبب بروز سکته می شود.
علل آمنوره اولیه
1. اختلالات کروموزومی و ژنتیکی که عادت ماهیانه را در دختران بالغ به تاخیر می اندازد؛ لذا عدم ایجاد قاعدگی در هنگام بلوغ از مشخصات آمنوره اولیه می باشد.2. مشکل عضوی پرده بکارت باشد؛ اختلال در پرده بکارت دختر بالغ (که به سن بلوغ رسیده و حتی چند سالی گذشته است) که خون قاعدگی نمی بیند که این فقدان قاعدگی به این علت است که پرده بکارت او دارای هیچ گونه سوراخی نبوده تا خون قاعدگی از رحم دختر خارج شود.
3. دختر بالغ جوان اصلا از ریشه رحم ندارد (در موارد بسیار نادر)؛ لذا هیچ گونه قاعدگی در کل عمر این دختر رخ نمی دهد.
علل آمنوره ثانویه
١. اختلال در غده هیپوفیز مغز است. مثل: وجود تومور در غده هیپوفیز. (1)٢. به خاطر یائسگی زودرس؛ یعنی قاعدگی آنها قبل از سن ۳۵ سالگی متوقف می گردد. متاسفانه در زمان ما یائسگی زودرس شایع شده و بین ۳۰ تا ۳۵ سال زنان و دختران یائسه می شوند.
علل یائسگی زودرس زنان:
١. اختلال تخمدان ها؛ مثلا تخمدان های زن بالغ پلی کیستیک (دارای چند کیست از حیث حجم و وزن و تعداد است) می باشد.
۲. استفاده مکرر یا مدت دار از رادیوتراپی می باشد.
٣. اثرات سوء شیمی درمانی می باشد.
مثال: شیمی درمانی در سرطان دهانه رحم، شیمی درمانی معده، شیمی درمانی سرطان پستان (کاستونیم پستان).
مواردی که آمنوره احتیاج به درمان ندارد
١. اگر آمنوره فقط چند ماه بعد از توقف مصرف داروهای ضدبارداری ایجاد شود.2. یا در هنگام حاملگی یا شیر دادن ایجاد شود. زیرا حدود یک ماه بعد شیردهی قاعدگی برمی گردد.
اقدامات اولیه طب جدید در بیماری آمنوره
* گاهی درخواست آزمایش بارداری و حاملگی می کند.* گاهی درخواست سونوگرافی از تخمدان ها و رحم می کند (شاید تخمدان ها پلی کیستیک است که منجر به عقیمی می شود).
* گاهی درخواست سی تی اسکن و ام ار آی از غده هیپوفیز مغز می شود (شاید دارای تومور هیپوفیز است).
* گاهی درخواست آزمایش خون می کند (تا هورمون های زنانگی استروژن و پروژسترون بررسی شود که شاید اینها کاهش پیدا کرده است).
* اگر علت زمینه ایی آمنوره را نتواند درمان کند از داروهای هورمونی استفاده می کند.
مثال: تجویز قرص یا کپسول یا آمپول استروژن می کند.
علل نازایی و درمان آن
* تخمدان پلی کیستیک می باشد؛ که ۲ یا ۳ ماه یکبار قاعده می شود. زیرا تخمدان ایشان کم کار است. تخمدان های کم کار معمولا در زنان چاق مفرط (که ۱۵ الی ۲۰ کیلو به بالا اضافه وزن دارد) و یا زنان دیابتی که قند خون آنها کنترل نشده است، وجود دارد.الف) درمان تخمدان پلی کیستیک: استفاده از قرص شیمیایی متفورمین:
1. هفته اول و دوم روزی یک عدد.
۲. هفته سوم و چهارم روزی دو عدد.
3. هفته پنجم و ششم روزی یک عدد.
ب) درمان تخمدان پلی کیستیک، چاقی مفرط، دیابت، رخ دادن قاعدگی هر ۳ ماه یکبار، فعال کردن تخمدان ها:
1. هفته اول هر روز (هر ۲۴ ساعت) یک قرص متفورمین.
۲. هفته دوم هر روز (هر ۱۲ ساعت) دو قرص متفورمین.
3. هفته سوم هر روز (هر ۸ ساعت) سه قرص متفورمین.
۴. هفته چهارم هر روز دو قرص متفورمین.
5. هفته پنجم هر روز یک قرص متفورمین.
6. هفته ششم هر روز دو قرص متفورمین. (همین طور ادامه می دهد تا بسته قرص متفورمینش تمام شود.)
توجه: قبل و یا بعد از قرص به مدت ۲ ساعت این موارد مصرف شود:
* یک قاشق مربا خوری پودر کاسنی* یا ۷ برگ کاسنی
* یا یک استکان عرق کاسنی بدون اسانس شیمیایی
اگر کم کاری غده ی تیروئید باشد:
* در زن ایجاد نازایی و مشکلات بارداری می کند.
* و دچار فقدان قاعدگی می شود.
* و اگر در زمان حاملگی، تیروئید مادر کم کار شود، فرزند این زن دچار کم کاری تیروئید و عقب ماندگی ذهنی می شود.
درمان طب جدید
متخصص زنان در درمان تیروئید کم کار، داروی شیمیایی لووتیروکسین تجویز می کند.پرکاری غده تیروئید اختلال قاعدگی یا مشکلات در تخمک گذاری ایجاد می کند. این نیز یکی از علل نازایی و عقیمی است.
درمان طب مدرن
زیر نظر متخصص زنان باید داروی ضد پرکاری تیروئید بخورد؛ چون اختلالات در تخمک گذاری گاهی به علت پرکاری تیروئید است.* عبور از سن ۴۰ سالگی در زنان و دختران؛ چون درصد حاملگی کم است زیرا این اختلالات کروموزومی در زنان به وجود می آید. در سنین بالای ۴۰ سالگی در زنان افزایش فشار خون، مسمومیت، دیابت و ... بیشتر است پس احتمال حاملگی و قاعدگی کمتر است.
* وجود چسبندگی لوله ی رحم زن (چسبندگی لوله ی فالوپ).
* ضعف اسپرم شوهر که عقیمی می آورد و زوجین بچه دار نمی شوند. (از حیث جهش اسپرم و از حیث پایین بودن اسپرم های سالم از صد میلیون.)
درمان طب گیاهی
اگر به طور اتفاقی قاعدگی قطع شده باشد و زن حامله نباشد برای درمان:باید ۱۰ گرم آویشن تازه و یا خشک و همچنین مشک ترامشی و کاکنج (عشق در قفس) و گل بومادران از هر کدام ۵ گرم در یک لیتر (۴ الی ۵ لیوان آب جوش دم کنید و آب صاف کرده آن را به مرور بنوشید.
آمنوره شدید (2)
1. برای باز کردن آن باید ۱۰ گرم بابونه شیرازی، ۲۰ گرم برگ درخت عرعر و ۲۵ گرم سداب را نرم بکوبید، بعد ۲۰ گرم مویز (کشمش انگور سیاه) را جداگانه می کوبید و در آخر همه را مخلوط می کنید. و شیاف هایی به اندازه یک عدد بادام درست کرده و شبها داخل رحم بگذارید و بخوابید.۲. همچنین از داروهایی که برای سقط جنین مفید است استفاده کنید. (3)
آمنوره ثانویه شدید
اگر سن خانمی زیاد باشد برای درمان موارد زیر رعایت شود:1. برگ پونه تازه کوبیده شده را شب ها در هنگام خواب در رحم بگذارند.
2. یا برگ غازیاقی جوشانده و آبش به مرور خورده شود.
3. یا ریشه آفتاب گردان را نیم کوب کرده و جوشانده و آبش را با آب برگ تازه آفتاب گردان مخلوط کند و بخورد.
4. زعفران، آب جوشانده سوسنبر، آویشن شیرازی، کرفس، آب جوشانده مشک و کنجد خیسانده شده، آب جوشانده نخود سیاه، آب نخود را زیاد مصرف کند. (4)
5. ریشه کاسنی، بابونه شیرازی، پوست هلیله زرد، مشک ترامشی، تخم شوید، تخم کرفس، شاه تره، تخم کاسنی، افسنتین و ریوند چینی از هر کدام ۲۰ گرم پودر کرده و با ۵۰ گرم رازیانه نیم کوب مخلوط کرده و به ۲۰ قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت را صبح جوشانده و آب آن را قبل از صبحانه بخورید و تفاله اش را بخیسانید و عصر با آب دوباره جوشانده و آبش را بخورید.
6. هر روز هنگام ظهر یک قاشق غذاخوری رازیانه بخورند و یا آن را بجوشاند و آب آن را بخورد و یا نرم سابیده و با ماست و دوغ کم چرب بخورد.
پی‌نوشت‌ها:
۱. در عملکرد صحیح هورمون جنسی زنانه و مردانه، ۴ غده درون ریز بدن موثر است که 2 مورد در مغز است به نام غده هیپوفیز و غده هیپوتالاموس و ۲ مورد دیگر در جاهای دیگر بدن است به نام غده پانکراس و غده فوق کلیوی.
2. بسته شدن حیض چندین ساله.
3. کتاب دائرة المعارف گیاه درمانی احمد حاجی شریفی (معروف به عطار اصفهانی) بحث نسخه شفای سقط (آخر صفحه ۶۷5 و ۶۷6).
4. کسانی که داروهای سقط جنین را می خورند، نباید زیاد ویتامین A مصرف کنند. مثل: روغن کنجد، تخم کدو، تخم کاهو، پسته شامی، خشخاش، رازیانه، تخم کتان، سمنو، جوانه گندم و ...
منبع: بیماری های زنان و نسخه های علامه سید حسن ضیایی، نویسندگان: مجید برزو، مهدی برزو، چاپ اول، انتشارات ابتکار دانش، قم، 1395 ش، صص 48-40.
نکته مهم: محتوای این مقاله، جنبه اطلاع رسانی و آموزشی داشته و توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شود و نباید آن را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست.
