خودشکوفایی چیست؟
خودشکوفایی اصطلاحی است که اولین بار توسط کورت گلدشتاین معرفی شد و اغلب به استفاده مازلو در معرفی سلسله مراتب نیازهایش اشاره دارد. مازلو در مقاله خود در رابطه با انگیزه انسانی که برای اولین بار در آن هرم نیازهای خود را معرفی کرد، خودشکوفایی را اینگونه تعریف کرد: «هرکس باید آن چیزی باشد که می‌تواند باشد».خودشکوفایی همچنین اینگونه تعریف شده است: «فرایند روانشناسی با هدف استفاده بهینه از توانایی‌ها و منابع یک فرد. این فرآیند ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد»
به بیانی دیگر، شکوفایی می‌تواند تحقق کامل پتانسیل خلاقانه، ذهنی و یا اجتماعی یک فرد باشد. از آنجا که خودشکوفایی بر اساس استفاده از توانایی‌های یک فرد برای دستیابی به پتانسیل هایش است، این فرآیند بسیار شخصی است و تا حد زیادی از فرد به فرد متفاوت است. همانطور که خواهیم دید، به رسمیت شناختن انگیزه‌های فردی، بخش کلیدی کار مازلو است.1
نظریه خودشکوفایی و هرم نیازهای مازلو
ایده خودشکوفایی مازلو، ابتدا باید در زمینه سلسله مراتب نیازها مفهوم سازی شود. مازلو احساس می‌کرد که انگیزه انسانی لازم است، فراتر از محدوده معاصر حوزه رفتارگرایی باید مورد مطالعه قرار گیرد (به خاطر مطالعه‌ی «انگیزه باید انسان محور بررسی شود و نه حیوان محور»با این هدف، او ابتدا سلسله مراتب نیازهای انسانی را در مقاله‌ای در سال ۱۹۴۳ در رابطه با انگیزه انسانی معرفی کرد. سلسله مراتب نیازهای مازلو، از «نیازهای فیزیولوژیکی، ایمنی، عشق، احترام و خودشکوفایی»، در هرمی از پایین به بالا تشکیل شده است. هر سطح از نیازها باید پیش از سطح بعدی ارضا شود؛ بنابراین رسیدگی به نیازهای فیزیولوژیکی (مانند غذا و آب) یک پیش نیاز برای تامین نیازهای ایمنی (مانند سرپناه) است، همچنین نیاز ایمنی پیش نیاز نیاز عشق است و الی آخر.
سطح نهایی خودشکوفایی است. به طوری که زمانی که نیازهای فیزیولوژیکی، ایمنی، عشق و اعتماد به نفس کسی ارضا شوند، او می‌تواند به خودشکوفایی فکر کند.1
.jpg "هرآنچه که باید راجع به خودشکوفایی بدانیم")
ویژگی‌های انسان‌های خودشکوفا
تاریخ بشریت نشان داده است که انسان‌ها عموماً توانمندی‌های خود را دست‌کم می‌گیرند.شاید چندین سال از عمر انسان‌ها بگذرد ولی نتوانسته باشند از توانایی‌های بالقوه درون خودآگاه شوند و این جای تأسف است.
اما برخی‌ها هم هستند که در سنین جوانی به دنبال پول نیستند، بلکه ابتدا به دنبال علاقه و رضایت درونی خود هستند و این امر آن‌ها را به ثروت در ابتدای جوانی هم خواهد رساند.
• آن‌ها به کاوش و جستجو در درون خود می‌پردازند و به صدای دلشان گوش فرا می‌دهند.
• آن‌ها دارای یک رؤیایی هستند که برای رسیدن به آن رؤیا سخت در تلاش هستند.
• آن‌ها مأموریت و فلسفه وجودی خود را پیدا می‌کنند و مسئولیت زندگی‌شان را می‌پذیرند.
• آن‌ها نیازها و طبیعت خود را می‌شناسند و می‌دانند که از چه چیزی خوششان می‌آید و چه چیزی برای آن‌ها عذاب‌آور است.
• آن‌ها یک اشتیاق سوزان و انگیزه مضاعف دارند که صبح‌ها از جا بلندشان می‌کند.
• آن‌ها اطمینان دارند و تردیدها را کنار می‌زنند و تقریباً سرگردانی دررسیدن به اهداف برایشان معنی و مفهومی ندارد.
• آن‌ها از حال حاضر زندگی‌شان هم لذت می‌برند وزندگی‌شان بامعنا و هدفمند است.
• آن‌ها خود و توانمندی‌هایشان را ارزان نمی‌فروشند.
• آن‌ها درراه رسیدن به اهداف و رؤیاهایی که در سردارند، در جا نمی‌زنند و ثابت‌قدم هستند و همیشه روبه‌جلو حرکت می‌کنند.
• آن‌ها درراه خود و تصمیماتی که برای رسیدن به هدف خود می‌گیرند، دارای تعادل هستند.
• آن‌ها هر گز در اواسط مسیر خسته و ناامید نمی‌شوند.
• آن‌ها غیرازاینکه برای خودشان مفید هستند، برای دیگران هم‌سود می‌رسانند و حضورشان در زمین نتیجه مثبت به‌جا می‌گذارد.
چگونه به خودشکوفایی دست یابیم؟
۱. اینجا باشید
زندگی خود را «کامل، شفاف، فارغ از خود، با تمرکز کامل و نفوذ کامل» تجربه کنید. زمانیکه این کار را می‌کنید، در واقع تمامیت خود را زندگی می‌کنید و این لحظه‌ی خودشکوفایی است. از خجالت، گارد گرفتن و حالت‌های تدافعی پرهیز کنید. خود را در لحظه بیاندازید و با تمام حواس آن را تجربه کنید.۲. در تمام طول روز به انتخاب هایتان توجه کنید
همانطور که خردمندان گذشته می‌گویند، هر لحظه در زندگی شما یکی از انتخاب است – آیا باز خواهید بود یا حالتی تدافعی خواهید داشت؟ مازلو می‌گوید که چندین بار در روز با انتخاب حرکت به سمت خودشکوفایی و رشد و یا به سمت دفاع، امنیت و ماندن روبرو می‌شوید. مثال‌هایی که او از آن‌ها استفاده می‌کند عبارتند از: صداقت یا نادرستی، دزدی کردن یا نکردن، اما انتخاب‌ها هر کاری را که انجام می‌دهید شامل می‌شوند. به طور مثال، امتحان کردن غذا‌های جدید/ فعالیت‌های جدید و یا اینکه چطور به دیگران نزدیک می‌شوید.۳. خودتان را بشناسید
بگذارید نفس حقیقی شما پدیدار شود. سر و صدای دنیا را که به شما می‌گوید چگونه باید فکر کنید، احساس کنید و رفتار کنید، خفه کنید. به جای آن به علائم بدن خود توجه کنید: “آیا این طعم روی زبان شما حس خوبی دارد؟ آیا طعم آن را دوست داری؟ در طول فیلم احساس خوب یا بد داشتید؟ آیا روح شما این فعالیت را دوست دارد؟ آیا این احساس خوب و درست است؟ به جای سرکوب یا ساکت کردن آن‌ها، به بدن و واکنش‌های روح خود احترام بگذارید.۴. در زمان شک، صادق باشید
از بازی کردن با احساسات دیگران اجتناب کنید. از اینکه ژست‌هایی بگیرید تا پذیرفته شوید بپرهیزید. به درونتان نگاه کنید تا حقیقی باشید. مسئولیت احساسات خود را بپذیرید. هربار که کسی مسئولیت خود را به عهده می‌گیرد، او به خودشکوفایی می‌رسد.۵. جرات داشته باشید راه خود را بروید
با گوش دادن به درون خود، با صادق بودن درباره احساسات و واکنش‌های خود، شما هر بار یک قدم به سمت انتخاب‌های درست نزدیک می‌شوید. هر تصمیم درست، شما را به سمت درک اینکه چه چیز برایتان بهتر است هدایت می‌کند.۶. خودشکوفایی یک مرحله نهایی نیست، بلکه یک فرآیند است
خودشکوفایی نیاز به تلاش برای خوب شدن در کاری دارد. فرد باید آماده باشد، همه‌ی قدم‌های پیشین را بردارد تا به نهایت پتانسیل خود دست یابد. او باید اهداف خود را شناسایی کند و باید سخت کار کند.3.jpg "هرآنچه که باید راجع به خودشکوفایی بدانیم")
عوامل منجر به خودشکوفایی
• سخت‌کوشی در اجرای تصمیم‌ها
اکثر انسان‌ها تصمیماتی را که می‌گیرند به آن عمل نمی‌کنند یا ابتدای آن را خوب شروع می‌کنند ولی در وسط راه خسته می‌شوند و جا می‌زنند.برای رسیدن به خودشکوفایی انسان‌ها باید جسور و مصمم باشند و اجرای آن‌ها را جدی بگیرند.
• مسئولیت‌پذیری و پذیرش شکست‌ها
یکی از ویژگی‌هایی که سبب می‌شود انسان‌های خودشکوفا روی پای خود بایستند و به آن‌ها درراه رسیدن به خودشکوفایی بسیار کمک می‌کند، این است که نباید به‌هیچ‌عنوان دیگران را مقصر شکست‌های خود بدانند و باید مسئولیت کارهای خود را قبول کنند.• تجربه کردن زندگی به شیوه کودکان
یکی از مهم‌ترین چیزهایی که شمارا درراه رسیدن به خودشکوفایی کمک می‌نماید، این است که از لحظه حال زندگی لذت ببرید و مثل کودکان زندگی کنید.یعنی آن‌ها نگران چیزی نیستند و فقط به رؤیاهایشان فکر می‌کنند.
• آزمودن در همه حال
بهتر است به‌جای اینکه به دنبال راه‌های امن و راحت باشید، از حاشیه امن خود خارج‌شده و راه‌های جدید را امتحان کنید.این کار به شما تجربه‌های جدیدی می‌دهد که در ادامه مسیر می‌تواند به شما کمک قطعی بکند.
• گوش دادن به ندای درون
شما باید درون خودتان را فعال کنید و به ندای درون خودتان گوش دهید و کاری به حرف مردم و سنت‌ها و تجربه‌های افراد شکست‌خورده نداشته باشید.• خودتان باشید
یکی از راه‌های موفقیت و رسیدن به خودشکوفایی این است که باید خودتان باشید و در همه حال صداقت را حفظ کنید و از نقش بازی کردن بپرهیزید.• آمادگی برای دوری از جامعه
شاید خیلی از تصمیم‌ها و عملکردهای شما خوشایند افراد اطرافتان نباشد، شما باید آمادگی این را داشته باشید که جامعه شمارا سرزنش کند.امیدواریم تا حدود زیادی با معنای خودشکوفایی آشنا شده باشید. در ویدان برای شما عزیزان آزمونی را تدارک دیدیم که می‌توانید در این آزمون به رایگان شرکت کرده و موضوع خودشکوفایی را در خود بسنجید.2
پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.enekaserey.ir
3.www.vidone.ir
