فرسودگی شغلی از جمله تنش های روحی و روانی است که می تواند تمام ابعد زندگی فرد را در بگیرد و با ایجاد علائمی همچون احساس بی خاصیت بودن و ناکامی، بدبینی و انزوا و خستگی فیزیکی و روانی شرایطی مانند استرس مزمن را در افراد بوجود آورد.

فرسودگی شغلی را می توان بعنوان خطری دانست که می تواند تمام شغل ها را در بر بگیرد و در این بین افراد موفق نیست از این معضل در امان نیستند. افراد موفق از آنجا که خود را فردی همیشه موفق می دانند که می تواند هرکاری را بخوبی انجام دهد، معمولا از این خطر غافل هستند و برای رسیدن به موقعیت های بهتر و بدلیل اشتیاق فراوان، بیشتر وقت خود را صرف کار کردن می کنند و همین امر می تواند آنها را در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دهد.

عوامل ایجاد فرسودگی شغلی چیست ؟

رایج ترین عوامل ایجاد تنش شغلی را می توان قبول مسئولیت سنگین، کار زیاد و تعارض شخصیت دانست که هر یک به نوبه خود می تواند باعث بروز مشکلاتی در محیط کار و زندگی افراد ایجاد کند. استرس و فرسودگی شغلی عواملی هستند که می توانند همزمان فرد را درگیر کنند اما تفاوتی که در این بین وجود دارد در شدت و درجه علائم آنها است.

استرس های طولانی مدت و مداوم در محیط کار می تواندمی تواند باعث بروز مسائلی همچون استعفا، غیبت های مکرر، کاهش انرژی و بازدهی کار شود.

نشانه های فرسودگی شغلی چیست؟

از آنجایی که فرسودگی شغلی ناگهانی اتفاق نمی افتد و به تدریج در وجود شخص ایجاد می شود، تشخیص و شناسایی آن کار آسانی نیست، اما با می تواند با در نظر گفتن شرایط روحی و جسمی به علائم فرسودگی پی برد و در مراحل اولیه برای درمان آن اقدام کرد.

نشانه های فرسودگی شغلی را در سه گروه می توان تقسیم کرد که برای هر گروه علائم و نشانه های خاص خود وجود دارد:

احساس بی خاصیت بودن و ناکامی

خستگی فیزیکی و روانی

بدبینی و انزوا

نشانه های خستگی فیزیکی و روانی

استرس های طولانی و مداوم محیط می تواند باعث بروز مشکلات جسمی و روانی شود و مشکلاتی را برای افراد ایجاد کند از جمله این مشکلات:

افزایش بیماری ها

بدلیل فشار کاری زیاد و ضعف سیستم ایمنی، بدن می تواند در معرض بیماری های زیادی قرر بگیرد و همین امر می تواند آسیب جدی به شرایط کاری شما نیز وارد کند.

اختلال در خواب

یکی دیگر از نشانه های فرسودگی شغلی را می تون ایجاد اختلال در وضعیت خواب دانست که گاهی می تواند مشکلی بی خوابی مفرط را همراه داشته بتشد که فرد با وجود خستگی بیش از حد، قادر به خوابیدن نیست.

کاهش اشتها

در مراحل اولیه فرسودگی شغلی، شخص با کاهش اشتها مواجه می شود که هین امر با گذشت زامان و حاد شدن وضعیت می تواند باعث کاهش چشمگیر وزن شود و مشکلاتی را همراه داشته باشد.

دردهای جسمانی

از دیگر نشانه های فرسودگی شغلی می توان بروز دردهای جسمانی مانند تنگی نفس، سرگیجه، انواع سردرد، درد قفسه سینه و .. نام برد.

خشم

خشم در مراحل اولیه بصورت جر و بحث در محیط کار و خانه بروز پیدا می کند. اما در موارد حادتر می تواند به ضرب و شتم اتفاقات خطرناکی ختم شود. قبل از رسیدن به این مراحل حتما به متخصص مراجعه کنید.

خستگی مفرط

یکی دیگر از علائم فرسودگی شغلی داشتن حس خستگی مفرط و کمبود انرژی است. این کمبود انرژی و خستگی باعث می شود شما از حضور درمحیط کار احساس ترس داشته باشد.1

نشانه‌های بدبینی و انزوا

از دست دادن حس لذت و خوشی

در ابتدا فقدان حس خوشحالی به صورت خفیفی دیده می‌شود. مثلا اشتیاقی به رفتن سر کار ندارید یا دوست دارید زودتر کارتان تمام شود. اگر در جهت بهبود آن اقدامی نکنید، این کاهش لذت تمام جنبه‌های زندگی شما را در بر می‌گیرد. دیگر تمایلی به گذراندن وقت با خانواده یا دوستان ندارید. در محیط کار از زیر کار در می‌روید و به دنبال راه‌هایی خواهید بود که سر کار نروید.

بدبینی

در ابتدا به صورت افکار منفی و نگاه کردن به نیمه‌ی خالی لیوان بروز می‌کند. در ادامه این حس بر روی نگرشی که نسبت به خودتان دارید، تأثیر می‌گذارید. باعث ایجاد حس بدبینی نسبت به اعضای خانواده و همکاران شده و حس می‌کنید روی هیچکس نمی‌توانید حساب کنید.

انزوا

در مراحل اولیه به شکل مقاومت شما در برابر رفتارهای اجتماعی دیده می‌شود. مثلا تمایلی به بیرون رفتن برای غذا خوردن ندارید یا در اتاق خود را می‌بندید تا کسی داخل نشود. در مراحل بعدی حرف زدن دیگران با شما باعث حس ناراحتی و عصبانیت‌تان می‌شود. زود سر کار می‌آیید و دیرتر می‌‌‌روید تا تعامل خود با دیگران را به حداقل برسانید.

کناره‌گیری از دیگران

این حالت به طور کلی به شکل احساس جداافتادگی از دیگران و محیط اطراف بروز می‌کند. این حس ‌می‌تواند باعث بروز رفتارهای انزواطلبانه‌ای که در بالا اشاره کردیم، شود. در نتیجه‌ی آن از لحاظ فیزیکی و روانی خود را ملزم به انجام مسئولیت‌ها نمی‌دانید. اغلب به‌ بهانه‌ی مریضی سر کار نمی‌روید. پاسخ تماس‌ها و ایمیل‌ها را نمی‌دهید و مرتبا با تاخیر به سر کار می‌روید.2

نشانه‌های احساس بی‌خاصیت بودن و ناکامی

احساس بی‌علاقگی و ناامیدی

این مورد شبیه به حالت افسردگی و بدبینی است که در همین مقاله به آن اشاره کردیم. این حالت باعث می‌شود حس کنید هیچ چیز به درستی پیش نمی‌رود و هیچ‌ چیزی اهمیت ندارد. با بدتر شدن این وضعیت، انگیزه‌ای برای حرکت و فعالیت نخواهید داشت و با خود می‌گویید این کار را انجام بدهم که چه؟

افزایش کج‌خلقی

کج‌خلقی ریشه در احساس مهم نبودن، بی‌فایده و بی‌استفاده بودن دارد. این حس باعث می‌شود فکر کنید دیگر همچون قبل، قادر به انجام کارها نیستید. در مراحل اولیه این وضعیت بر روی روابط شخصی و حرفه‌ای شما تأثیر منفی می‌گذارد و با ادامه می‌تواند باعث نابودی کامل آن شود.

عدم بهره‌وری و کاهش کارایی

با افزایش بیش از حد ساعت کاری، استرس مزمن کارایی شما را کاهش می‌دهد. در نهایت پروژه‌های شما نیمه‌کاره مانده و هر روز به لیست کارهایی که باید انجام دهید، اضافه می‌شود. با افزایش این حالت شما به وضعیتی دچار می‌شوید که هرچه تلاش کنید، باز هم از عهده‌ی کارهای خود بر نمی‌آیید.

اگر شما این مشکلات را تجربه نمی‌کنید، خیلی خوب است. هرچند باید این علائم هشداردهنده را به خاطر بسپارید. یادتان باشد فرسودگی شغلی موجودی موذی است که وقتی شما مشغول زندگی هستید، به آرامی بر جسم و جان شما رخنه می‌کند.3

پی نوشت:
1.www.mraisian.com
2.www.chetor.com
3.www.vista.ir