ویتامین A چیست؟

ویتامین‌ها گروهی از ترکیبات آلی هستند که بدن به مقادیر کمی از آن‌ها نیاز دارد. ویتامین A به وسیله بدن تولید نمی‌شود و بنابراین باید از طریق مواد غذایی آن را دریافت کرد. اکثر ویتامین‌ها، از جمله ویتامین A در بدن ساخته نمی‌شوند، بنابراین باید در رژیم غذایی گنجانده شوند. به ویتامین A گاهی رتینول نیز گفته می‌شود.

مواد غذایی حاوی ویتامین A شامل جگر، شیر، تخم‌مرغ، جگر و روغن‌ ماهی هستند. ماده دیگری به نام بتاکاروتن که در سبزیجات و میوه‌های بزرگ سبز و نارنجی و زرد وجود دارد که بدن می‌تواند آن را به ویتامین A تبدیل کند.

موارد خفیف کمبود ویتامین A معمولا بدون هیچ مشکل دراز مدتی قابل درمان هستند. کمبود ویتامین A در کشورهای فقیر و توسعه‌نیافته بسیار شایع است که اغلب موجب نابینایی و حتی مرگ می‌شود.1

علائم کمبود ویتامین آ

1.خشکی پوست

ویتامین آ نقش مهمی در ترمیم پوست دارد و به مبارزه با التهاب کمک می کند.

کمبود این ماده مغذی می تواند منجر به شرایط التهابی پوست، اگزما و سایر مشکلات پوستی شود.

اگزما شرایطی است که باعث خشکی، خارش و التهاب پوست می شود.

2.خشکی چشم

مشکلات چشم برخی از شناخته شده ترین مسائل مربوط به کمبود ویتامین آ است.

در موارد شدید، کمبود ویتامین می تواند منجر به نابینایی کامل یا اختلال قرنیه با علائمی به نام لکه های بیتوت شود.

خشکی چشم یا عدم توانایی در ایجاد اشک، اولین علائم کمبود Vitamin A است. مکمل Vitamin A می تواند این وضعیت را بهبود بخشد.

3.شب کوری

کمبود شدید Vitamin A می تواند منجر به شب کوری شود.

با توجه به وسعت این مشکل، متخصصان بهداشت تلاش کرده اند سطح Vitamin A را در افراد در معرض خطر شب کوری بهبود بخشند.

4. ناباروری در مردان و زنان

Vitamin A برای تولید مثل در مردان و زنان و همچنین رشد مناسب در نوزادان ضروری است.

کمبود Vitamin A در سقط جنین هم موثر می باشد.

مطالعه ای که سطح خون مواد مغذی مختلف را در زنانی که دچار سقط مکرر شده بودند، تجزیه و تحلیل کرد، نشان داد که آن ها کمبود Vitamin A دارند.

5.تاخیر در رشد

کودکانی که به اندازه کافی ویتامین آ دریافت نمی کنند ممکن است تاخیر رشد را تجربه کنند. این بدان دلیل است که ویتامین آ برای رشد مناسب بدن ضروری است.

با این حال، یک بررسی از مطالعات نشان داد که مکمل Vitamin A در ترکیب با سایر مواد مغذی ممکن است تأثیر بیشتری در رشد نسبت به مکمل Vitamin A به تنهایی داشته باشد.

6.عفونت های گلو و قفسه سینه

عفونت های مکرر به خصوص در گلو یا قفسه سینه ممکن است نشانه کمبود Vitamin A باشد.2

خواص ویتامین A برای سلامتی

۱. حفظ سلامت چشم

ویتامین A، بخش مهمی از رنگدانه‌ی رودوپسین است و زمانی فعال می‌شود که نور، به سلول‌های حساس‌به‌نور شبکیه بتابد. به‌دنبال این اتفاق، سیگنال‌هایی به مغز فرستاده می‌شود و درنتیجه می‌توانیم اجسام را ببینیم. بتاکاروتن شکلی از ویتامین A است که در گیاهان یافت می‌شود و در پیشگیری از دژنراسیون ماکولا (تباهی لکه زرد) نقش دارد. دژنراسیون ماکولا موجب نابینایی ناشی از افزایش سن می‌شود.

۲. تقویت سیستم ایمنی بدن

وجود مقدار کافی ویتامین A در بدن، به‌تنهایی باعث می‌شود برخی از وظایف سیستم ایمنی به‌درستی انجام شوند. برخی از ژن‌هایی که در واکنش‌های دفاعی نقش دارند، به کمک ویتامین A تنظیم می‌شوند. بنابراین وجود ویتامین A برای مبارزه با بیماری‌های جدی مانند سرطان‌ها، مشکلات خودایمنی و حتی سرماخوردگی و آنفولانزا مؤثر است.

۳. پیشگیری و درمان التهاب

خواص آنتی‌اکسیدانی ویتامین A، تأثیر رادیکال‌های آزاد و آسیب‌ آنها به بافت‌ها و سلول‌ها را خنثی می‌کند و از واکنش زیاد سلول‌ها جلوگیری می‌کند. وقتی سیستم ایمنی نسبت به پروتئین‌ها بیش از اندازه واکنش نشان بدهد، حساسیت‌های غذایی و التهابات رخ می‌دهند.

مصرف ویتامین A می‌تواند از این پدیده پیشگیری کند. کاهش التهابات موجب کاهش بیماری‌های نورودژنراتیو مانند آلزایمر و پارکینسون می‌شود. بیماری‌های نورودژنراتیو به بیماری‌هایی گفته می‌شود که به‌صورت پیش‌رونده موجب اختلال در عملکرد سلول‌های عصبی می‌شوند و با افزایش سن، بیشتر شیوع می‌یابند.

۴. کمک به سلامت پوست و رشد سلولی

ویتامین A برای التیام زخم‌ها و رشد مجدد سلول ضروری است. این ویتامین از سلول‌های پوششی پوست محافظت می‌کند و در مبارزه با سرطان پوست بسیار مؤثر است همچنین برای ترکیب شدن قند و پروتئین و تشکیل گلیکوپروتئین‌ها، وجود این ویتامین ضروری است.

گلیکوپروتئین‌ها باعث اتصال سلول‌ها و تشکیل بافت‌های نرم می‌شوند. کمبود ویتامین A می‌تواند برای پوست مشکلات زیادی به‌وجود بیاورد. ویتامین A در درمان آکنه و حفظ سلامت پوست و مو مؤثر است، با تولید کلاژن، در از بین بردن چین و چروک پوست مؤثر است و موجب می‌شود فرد جوان‌تر به نظر بیاید.

۵. پیشگیری از سرطان

براساس مطالعه‌ی صورت‌گرفته توسط دانشگاه یورک، مصرف ویتامین A از پیشرفت سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و درنتیجه در مبارزه با سرطان‌ها مؤثر است. رتینوئیک اسید در رشد و تمایز سلول‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند سلاحی علیه سرطان باشد.

مطالعات نشان می‌دهند بروز سرطان‌ ریه، سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان مثانه، دهان و پوست به کمک رتینوئیک اسید تا حد زیادی کاهش می‌یابد. محققان شواهد جدیدی از مکانیسم‌های مولکولی رتینوئیک اسید یافته‌اند که می‌تواند از سرطانی‌شدن سلول‌ها پیشگیری کند.3

منابع و مواد غذایی حاوی ویتامین A

دو نوع منبع اصلی ویتامین A وجود دارد. گروه اول ویتامین A یا همان رتینول است. این گروه را می‌توان در فرآورده‌های حیوانی به خصوص جگر، ماهی و پنیر یافت.

جگر غنی‌ترین منبع ویتامین A است. تنها یک وعده جگر، مقادیر ویتامین A کافی بدن برای یک هفته را تأمین می‌کند. به همین دلیل مصرف بیش از یک بار در هفته جگر توصیه نمی‌شود. مصرف بیش از حد ویتامین A نیز به همان اندازه‌ی مصرف ناکافی آن خطرناک است.

ماهی‌های روغنی مانند ماهی آزاد، ماهی تن، ساردین، ماهی خال‌مخالی و ماهی قزل‌آلا سرشار از ویتامین A هستند. ماهی تن حاوی ویتامین A (به‌ازای هر ۱۰۰ گرم) سه برابر بیش از سایر ماهی‌ها است. صدف نیز مقادیری ویتامین A دارد. ماهی روغن (کاد) نیز حاوی مقادیر زیادی ویتامین A است. بنابراین در صورت مصرف آن به صورت مکمل غذایی، مراقب دریافت بالای ویتامین A باشید.

لبنیات نیز منبع خوبی از ویتامین A هستند. از آنجایی که ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است، مقادیر ویتامین A در شیر کم‌چرب بسیار پایین‌تر از شیر پرچرب است. در کشورهای صنعی شیر با انواع ویتامین‌ها از جمله ویتامین A غنی می‌شود. پنیرهای سفت مانند چدار نسبت به پنیرهای نرم دارای مقادیر ویتامین A بالاتری هستند.

تخم‌مرغ هم حاوی مقادیر بسیار بالایی ویتامین A است. ماده دیگری به نام بتاکاروتن نیز که پیش‌ماده رتینول است، می‌تواند توسط بدن به ویتامین A تبدیل شود. بتاکاروتن در میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود. با این حال، برای دریافت مقادیر کافی ویتامین A از این منابع غذایی باید مقادیر بالاتری نسبت به فرآورده‌های حیوانی مصرف کنید.

میوه‌ها و سبزیجات نارنجی و زرد رنگ مانند سیب‌زمینی شیرین، کدو تنبل، هویج و کدو حاوی بیشترین مقادیر بتاکاروتن هستند. سایر سبزیجات رنگی مانند فلفل قرمز نیز مقادیری از این ماده را دارند. سبزیجات سبز برگ دار مانند اسفناج، کاهو و شاهی نیز مقادیر بالایی بتاکاروتن دارند.

با این حال، استفاده از بتاکاروتن حاصل از این مواد برای بدن دشوارتر است. بدن می‌تواند از ویتامین A حاصل از سبزیجات پخته یا فرآوری‌شده راحت‌تر از سبزیجات خام استفاده کند.1

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.pezeshket.com
3.www.chetor.com