مهم نیست کودک در چه مرحله ای از یادگیری نحوه راه رفتن باشد، خواه در مرحله اتمام چهار دست و پا رفتن باشد یا در امتداد اتاق نشیمن شروع به حرکت سریع و بی عیب و نقص نماید، باز هم والدین نگران بوده و مترصد کمک به او هستند. اما به خاطر داشته باشید که اولین قدم های کودک معمولاً به لحاظ ظاهری کامل و بی عیب و نقص نمی باشد.

یادگیری نحوه راه رفتن به زمان و تمرین نیاز دارد و معمولاً کودکان به گونه ای شروع به راه رفتن می کنند که انگشتان پای آنها به صورت زاویه دار قرار می گیرد. زمانی که پا به سمت داخل بچرخد به آن «راه رفتن پنجه کبوتری» گفته می شود و پزشکان آن را in-toeing (به داخل گذاشتن پنجه پا) گویند. زمانی که پاها به سمت خارج قرار گیرند اصطلاحاً به آن out-toeing (به خارج گذاشتن پنجه پا) گویند.

مشاهده کودکی که به طور غیر عادی راه می رود ناراحت کننده است، اما در اکثر کودکان این وضعیت یعنی قرار دادن پنجه پا به داخل یا خارج معمولاً نگران کننده نمی باشد. این شرایط موجب بروز درد نمی شود و معمولاً با بزرگتر شدن کودک بهبود می یابد.

تقریباً تمام کودکان سالمی که با پنجه پا به سمت داخل یا خارج راه می روند همزمان با بزرگ شدن، دویدن، پریدن و انجام بازیهای ورزشی را یاد می گیرند، دقیقاً مانند کودکانی که مشکلی در راه رفتن ندارند.

علت قرار دادن پنجه پا به داخل و خارج چه می باشد؟

اکثر کودکان به دلیل کمی چرخش یا پیچ خوردگی استخوان های فوقانی یا تحتانی پا به صورت پنجه به داخل و خارج راه می روند.

پیچ خوردگی استخوان درشت نی یعنی شایع ترین علت چرخش پنجه پا به داخل، زمانی رخ می دهد که استخوان پایین یا ساق پا (درشت نی) به سمت داخل کج شود. در صورتی که استخوان درشت نی به سمت خارج انحراف پیدا کند، کودک پنجه پا را به سمت خارج قرار داده و راه می رود. هنگامی که استخوان ران یا فمور انحراف پیدا کند، درشت نی نیز می چرخد و به پا ظاهری انحراف یافته به سمت داخل یا خارج می بخشد. اصطلاح پزشکی این وضعیت را آنته ورژن ران (femoral anteversion) گویند. چرخش به سمت داخل نیز می تواند به دلیل متاتارس ادوکتوس (metatarsus adductus) باشد. متاتارش ادوکتوس انحنای پا می باشد که باعث به داخل کشیده شدن انگشتان پا می شود.

اینکه چرا بعضی از کودکان دچار ناهنجاری در راه رفتن می شوند و بعضی دیگر هیچ مشکلی در راه رفتن ندارند، هنوز مشخص نیست، اما بسیاری از متخصصین تصور می کنند که سابقه خانوادگی در قرار گرفتن پنچه پا به داخل و خارج نقش مهمی ایفاء می کند. بنابراین چنانچه در کودکی پاهای خود را به داخل یا خارج می گذاشتید، احتمال آن وجود دارد که فرزندتان نیز این گرایش را داشته باشد.

همچنین تنگ بودن جای جنین در رحم مادر طی دوران بارداری می تواند به این وضعیت یعنی انحنا به داخل یا خارج پا کمک کند. با رشد جنین برخی از استخوان ها مجبورند به منظور جا گرفتن در فضای تنگ رحم کمی چرخش داشته باشند. در بسیاری از موارد، این استخوان ها هنوز هم در چند سال نخست زندگی نوزاد تا حدی چرخش خواهند داشت. این امر اغلب زمانی جلب توجه می کند که کودک راه رفتن را می آموزد زیرا اگر استخوان درشت نی یا استخوان ران در یک زاویه متمایل شوند، پاها نیز متمایل می شوند.

آیا نحوه راه رفتن ناهنجار بهبود می یابد؟

با بزرگتر شدن کودک، استخوان های او چرخش بسیار تدریجی به سمت زاویه طبیعی خواهند داشت. راه رفتن مانند سایر مهارت ها با گذشت زمان و کسب تجربه بهبود می یابد، بنابراین کودکان توانایی بیشتری در کنترل عضلات و وضعیت قرار گیری پاهای خود بدست خواهند آورد.

ناهنجاری بوجود آمده یعنی رو به داخل و خارج گذاشتن پاها با گذشت زمان بهتر می شود، اما این اتفاق بسیار آرام و تدریجی رخ می دهد و به سختی می توان متوجه آن شد. بنابراین پزشکان معمولاً استفاده از کلیپ های ویدئویی را برای کمک به والدین در پیگیری میزان پیشرفت فرزند خود توصیه می کنند. والدین می توانند از راه رفتن کودک خود فیلم بگیرند و سپس حدود یک سال منتظر بمانند تا فیلم بعدی گرفته شود. این امر معمولاً باعث می شود بتوانید ببینید آیا با گذشت زمان ناهنجاری ایجاد شده در راه رفتن فرزندتان بهبود یافته است یا خیر. در اکثر موارد بهبودی حاصل شده است. در صورتی که چنین نشده باشد والدین بایستی در خصوص لزوم یا عدم لزوم درمان با پزشک کودک خود صحبت کنند.

در گذشته از کفش های مخصوص جهت درمان این گونه ناهنجاری ها استفاده می شد. اما پزشکان دریافتند که این کفش ها موجب محو شدن سریعتر این ناهنجاری ها نمی شدند بنابراین اکنون به ندرت از آنها استفاده می شود.

در صورت عدم بهبودی ناهنجاری بوجود آمده در راه رفتن چه باید کرد؟

چنانچه نگران نحوه راه رفتن کودک خود هستید، با پزشک او صحبت کنید. راه رفتن ناهنجار در تعداد اندکی از کودکان می تواند با مشکلات دیگری مرتبط باشد. به عنوان مثال قرار دادن پنجه به خارج می تواند در موارد نادر نشانه ای از نوعی بیماری عصبی عضلانی باشد.

در صورتی که موارد زیر را در کودک خود مشاهده نمودید، اجازه دهید پزشک او را مورد معاینه و ارزیابی قرار دهد:

* قرار دادن پا به داخل و خارجی که تا سه سالگی بهبود نیافته باشد.

* لنگ لنگان راه رفتن یا شکایت از درد

* یکی از پاها بیش از دیگری به خارج چرخش داشته باشد

* تأخیر در رشد مانند عدم یادگیری در صحبت کردن طبق انتظار

* ناهنجاری های راه رفتنی که به جای بهبودی بدتر شده باشند.

در این صورت پزشک تصمیم می گیرد که آیا معاینات یا آزمایشات تخصصی بیشتری جهت اطمینان از دریافت درمان مناسب فرزند شما لازم است یا خیر.

منبع: اپلیکیشن ردیاب کودک (‏Baby Tracker‏)‏