چشم و جراحي هاي ليزر (8)

اگر عمل ليزر و ليزيک عمل خوب و کاملا پذيرفته شده و بدون عارضه ای است چرا اکثر پزشکان و چشم پزشکان هنوز از عينک استفاده می کنند؟

اين يکی از سوالاتی است که به کرات از سوی بيمارانی که خود جهت انجام عمل ليزر و يا ليزيک مراجعه می کنند، پرسيده می شود. قبل از دادن پاسخ مستقيم به اين پرسش، ابتدا قصد دارم به اين مطلب بپردازم که چرا اين سوال از سوی بيمارانی که خواهان و طالب اينگونه اعمال جراحی هستند، مکررا مطرح می گردد.
ظاهرا اين سوال بر يک منطق بسيار ساده استوار است . اگر اين اعمال جراحی خوب و کاملا پذيرفته شده و بدون عارضه هستند چرا پزشکان آن را برای خودشان تجويز نمی کنند و هنوز از عينک استفاده می کنند. پاسخ ساده اینست که آنها بدین دلیل اينکار را نمی کنند، چون پزشک هستند و مطمئنا از اطلاعات بيشتری در مورد ناکارا بودن اين اعمال جراحی اطلاع دارند و يا اينکه به خوبی می دانند اين اعمال جراحی عوارضی دارد که آنها (يعنی پزشکان) برای خود نمی پسندند. از طرفی هم پزشکان احتمالا حاضر نيستند صادقانه اين اطلاعات را در اختيار بيمارانشان قرار دهند چرا که با منافع اقتصادی آنها منافات دارد.
از طرف ديگر، نگاه بيمار به قضايا و مسائل طبی و درمانی عموما بصورت «مطلق خوب» و يا «مطلق بد» می باشد و بر اين اساس نمی تواند بپذيرد که جراحی که اين عمل را انجام می دهد، از انجام همان عمل برای خود سر باز زند.
همچنين بيمار با طرح اين پرسش بطور غير مستقيم نگرانی عميق خود را بيان می نمايد و در واقع خواسته يا ناخواسته نشان می دهد که نمی تواند به پزشک خود و يا به گفته های وی کاملا اعتماد کند. او در واقع نتوانسته است به پزشکش به عنوان مشاور در کنار خود نگاه کند بلکه پزشک را آن سوی خود و در مقابل خود به مانند يک دلال و معامله گر می بيند.
يکی ديگر از دلايل طرح اين پرسش از سوی بيمار، کم اطلاعی يا بی اطلاعی بيمار نسبت به کم و کيف عمل جراحی ليزر و ليزيک و نتايج و عواقب آن است که سبب می گردد تا بيمار يک بار ديگر و در واقع با نوعی استدلال غير مستقيم نگرانی عميق خود را بدین شکل بيان نمايد.
بنابراين نگرانی و شايد کم اعتمادی يا بی اعتمادی بيمار اصلی ترين علت طرح اين سوال کنجکاوانه می باشد که اگر به طريقی ما پزشکان بتوانيم با در اختيار گذاشتن اطلاعات بيشتر از کم و کيف اين گونه اعمال جراحی، قضايا را بازتر با بيمارانمان مطرح کنيم و نگرانی آنها را در حد قابل قبولی کاهش دهيم، مطمئنا بيمار بصورت غير مستقيم جواب اين سوال را خواهد گرفت . همچنين دانستن نکات زير نيز به روشن شدن قضيه بيشتر کمک می کند.
اول از همه؛ بايد ديدگاه «مطلق خوب» ويا «مطلق بد» را حداقل در امور پزشکی کنار گذاشت. در طب بسيار بندرت می توان امری را يافت که «مطلق خوب» و يا «مطلق بد» باشد. با يک يا چند مثال خوب نه امری را می شود در طب ثابت کرد و با يک يا چند مثال بد؛ نمی توان آن را رد نمود. بسياری از داروها و روشهای جراحی که امروزه از آن به کرات استفاده می کنيم نتيجه سالها تحقيق و بررسی بروی جمعيت کثيری از حيوانات وانسانها می باشد. بايد بدانيم که هيچکدام از اين داروها و يا روشهای جراحی با نتايج «صد در صد» و «مطلق خوب» از بوته آزمايش بيرون نيامدند. همه آنها به درجاتی ناکارايی و يا عوارضی را بدنبال داشته اند. در طب ملاک برتری يک روش به روش ديگر و يا دارويی به داروی ديگربر اساس «عدم و نبود عارضه» و يا «کارايی صد در صد» نيست، بلکه بر اساس «کم عارضه بودن» ويا «بيشتر کارايی داشتن» می باشد. به عنوان مثال داروی پنی سيلين که شايد بزرگترين کشف دارويی تمام دوران باشد و جان هزاران هزار انسان را از انواع عفونتهای کشنده نجات داده و می دهد، امروزه می دانيم که کارايی صد در صد ندارد و بسياری از عفونتها به آن مقاوم هستند. از طرفی صد در صد بدون عارضه هم نمی باشد و همه ما بر عارضه نادر ولی کشنده آن واقفيم. وجود اين عارضه يا عدم کارايی صد در صد هيچگاه سبب نگشته که پنی سيلين بعنوان يک داروی خوب و موثر کنار گذاشته شود. اعمال جراحی ليزر و ليزيک نيز از اعمال جراحی بسيار موفق برای کاهش وابستگی به عينک می باشند ودر حدود يک دهه که از عمر آنها می گذرد کارايی اين اعمال جراحی ثابت گرديده است. در عين حال بايد دانست اين اعمال جراحی بندرت می توانند عوارض ريز و درشتی را به همراه داشته باشند. فکر نمی کنم افرادی که کانديد اين اعمال جراحی هستند، اگر از اين عوارض اطلاع يابند، اين آگاهی بيشتر سبب کاهش انجام اينگونه اعمال جراحی گردد. چرا که همانطور که قبلا گفته شد صرف وجود چند مثال بد هيچوقت نمی تواند مقبوليت کلی اينگونه اعمال جراحی را زير سوال ببرد. همانطور که اطلاع داشتن از حوادث ناگوار پروازهای هوايی هيچگاه نتوانسته است از تعداد اينگونه مسافرتها بکاهد.
نکته ديگری که بايد به آن توجه کنيم اين است که همه داروها و يا روشهای جراحی نمی تواند برای همه مردم کاربرد يکسان داشته باشند. چرا که گوناگونی بسياری را می شود در بنی آدم سراغ گرفت. يعنی باز يک روش «هميشه خوب» و يا «هميشه بد» نيست. برای مثال برای اصلاح شماره عينک نزديک بينی، برای يک نفر عمل ليزيک ترجيح دارد، ديگری بهتر است عمل ليزر(PRK) را انجام دهد، نفر سومی ممکن است باشد که انجام اينگونه جراحيها در وی ممنوع باشد.
در ادامه بايد به اين نکته رسيد که در دنيای امروزی و ايجاد نيازهای جديد در انسانها، ما را به سويی سوق داده است که درمانهای طبی و جراحی نه چندان ضروری و بلکه اختياری در دسترس قرار گرفته است. اينگونه روشهای درمانی از آن جهت غير ضروری محسوب می گردند که عدم انجام آنها سبب ضرر و زيان برای بيمار نمی گردد. کليه اعمال جراحی اصلاح عيوب انکساری چشم مانند ليزر و ليزيک از اين دسته درمانهای غير ضروری محسوب می گردند، يعنی عدم انجام اين اعمال جراحی هيچگاه ضرری متوجه فرد نمی کند.
نکته آخر اينکه انتظارات، نيازها، و ريسک پذيری افراد بسيار متفاوت از يکديگر است. يکی ممکن است انتظار وی از انجام عمل جراحی ليزر و ليزيک در اين حد باشد که بی نياز از عينک در زمين ورزش قادر به فعاليت باشد، بنابراين دقت عمل جراحی در حد انتظار وی خواهد بود. ديگری اعمال جراحی ميکروسکوپی روی عروق مغز انسان انجام می دهد و طبعا به بینايی بسيار بهتری نياز دارد، پس ممکن است دقت عمل ليزر و ليزيک برايش کافی نباشد و بعد از انجام اين عمل، بازهم به عينک نياز داشته باشد، در اينصورت ترجيح می دهد از انجام اين عمل منصرف گردد. اين جراح مغز ممکن است چند سال بعد بدليل لرزش شديد دست ديگر قادر به انجام عمل جراحی ميکروسکوپی روی بيمارانش نباشد و بازنشسته گردد. از آنجايی که به ورزشهای شنا و تنيس علاقه دارد و عينک مزاحم است اينبار کانديد مناسبی برای عمل ليزيک می گردد. پس نياز بينايی افراد کاملا متفاوت از يکديگر و يک عامل اصلی در تصميم گيری به انجام اينگونه اعمال جراحی در يک فرد وعدم انجام آن در فرد ديگر می گردد.
ريسک پذيری افراد نيز قصه خودش را دارد. انسانهايی را مطمئنا سراغ داريد که آنقدر جسور هستند که بدنشان را در معرض شديدترين خطرات قرار می دهند. مثلا از آسمانخراش با يک طناب به پايين می پرند. انسانهايی را هم ممکن است بيابيد که آنقدر محافظه کار هستند که حتی حاضر به سوار شدن به هواپيما نيستند. البته اکثر انسانها در بين اين دو انتها قرار می گيرند. عمل جراحی ليزر و ليزيک هم ربسک دارد هر چند اندک. برای عده ای اين ريسک پذيرفتنی است و برای عده ای خير.
پس اگر چشم پزشکی را سراغ داريد که عمل اصلاح عيب انکساری را در بيماران خود انجام می دهد ولی خودش عينک می زند می شود يک يا چند مورد زيررا برای وی متصور شد:
اولا اين پزشک انسانی است به مانند همه انسانها. بدن وی و فيزيولوژی بدن وی اگر چه بسیار شبيه ديگر انسانهاست ولی به مانند همه آدمها تفاوتهايی هم با ديگر آدمها دارد. قرنيه چشمش ممکن است نازک يا ضيخيم باشد. نامنظمی سطح قرنيه داشته باشد يا نداشته باشد. کانديد مناسبی برای عمل ليزر و يا ليزيک باشد يا نباشد. از طرفی مانند همه انسانهای ديگر انتظارات و نياز هايی دارد که ممکن است شبيه انتظارات و نيازهای ديگر انسانهای باشد يا نباشد. مطمئنا اگر چشم پزشک باشد و کار جراحی ميکروسکوپی روی چشم انسانهای ديگر انجام می دهد، طبعا نياز وی به بينايی بسيار دقيق را نبايد فراموش کرد و بنابراين دقت عمل ليزر و ليزيک ممکن است برای وی کافی باشد يا نباشد. ريسک پذيری اين پزشک هم مانند ديگر آدمها جای خود را دارد. اينکه دانسته های بيشتر وی از علم پزشکی و عوارض و نتايج چنين اعمال جراحی می تواند ريسک پذيری وی را تحت تاثير قرار دهد شکی نيست. در برخی مواقع افزايش آگاهی از خطرات ما را محتاط تر و در مواقع ديگر افزايش آگاهی از کارايی يک روش ما را راغب تر به انجام آن می نمايد.
اين پزشک به مانند افراد متعدد غير پزشک کانديد مناسبی برای اينگونه اعمال جراحی نمی باشد. مثلا قرنيه وی ضخامت کافی ندارد. بياد داشته باشيد که همه افرادی که برای اين انجام اين عمل مراجعه می کنند، همه تحت عمل قرار نمی گيرند وافراد بسياری هستند که بعلل متعدد پزشکی از انجام اينگونه اعمال جراحی منع می گردند که طبعا اين افراد عادی به مانند پزشک عينکی جلب توجه شما را نخواهد کرد.
اين پزشک به عينک خود به عنوان يک وسيله مزاحم نگاه نمی کند، بلکه آن را يک وسيله ايمنی و محافظ سلامتی خود می بيند. پزشک بدليل نوع شغلش دائما در معرض يکسری از بيماريهای مسری که می تواند از طريق پاشيده شدن ترشحات و يا خون آلوده به چشم، وی را بيمار نمايد، قرار دارد. همانطور که ممکن است بدانيد بيماريهای خطرناکی مانند بيماری ايدز و يا هپاتيت از طريق پاشيده شدن ترشحات آلوده ويا خون به چشم، قابل انتقال هستند. حتی پزشکان و پرسنل مراکز درمانی که عينکی نيستند ولی در اينگونه مواقع که احتمال پاشيده شدن خون و ترشحات به چشم در ضمن کار وجود دارد از عينک استفاده می نمايند. همانگونه که در بعضی از حرف ديگر نيز عينک می تواند جنبه ايمنی را نيز داشته باشد. مانند فردی که در کارگاه تراشکاری کار می کند بايد وجود عينک را روی چشمش غنيمت شمرد.
اين پزشک پير چشمی دارد، علی رغم اينکه ديد دور وی خوب است برای ديد نزديک و مطالعه، به عينک نياز دارد. همان گونه که بسياری از بيمارانی هم که تحت اينگونه اعمال جراحی قرار می گيرند بايد بدانند که بعد از سن چهل و يکی دو سالگی، به عينک مطالعه نياز پيدا خواهند کرد.
اين پزشک ممکن است نزديک بين باشد. زدن عينک برای دور برای وی مشکل ساز نيست، اما دوست دارد از ديد نزديک خوب بدون عينک خود، کمال استفاده را ببرد، پس لزومی نمی بيند اين نزديک بينی را با عمل جراحی اصلاح نمايد.
عينک ممکن است وسيله زيبايی و يا جزئی از شخصيت حرفه ای وی باشد. برای مثال بينی بزرگ خود را با زدن عينک می تواند تا حدی مخفی کند.
اين پزشک اساسا با عينک خود مشکل ندارد و به مانند ميليونها نفر ديگر می خواهد همچنان از عينک استفاده نمايد. شما هم می توانيد جزو اين گروه همچنان باقی بمانيد مطمئنا هيچ پزشکی شما را بخاطر استفاده از عينک مورد سوال قرار نخواهد داد.
اين پزشک ريسک پذيری بالايی را ندارد و حاضر نيست همين ريسک حداقل اينگونه اعمال جراحی را هم بپذيرد . شما هم ممکن است اينگونه شخصيتی داشته باشيد. بسيار خوب با عينک خود کنار بياييد همانطور که آن پزشک با عينک خود کنار آمده است . مطمئنا کم عارضه ترين روش اصلاح عيب انکساری همين عينک است.
فراموش نکنيم که به تمام دلائل فوق هر فرد ديگری نيز می تواند کانديد مناسبی برای اينگونه اعمال جراحی نباشد و طبعا تحت عمل قرار نگيرد. از طرفی ديگر بد نيست که بدانيد که بسياری از پزشکان و چشم پزشکان اين اعمال جراحی را روی چشم خود انجام داده اند و مطمئنا شما از وجود آنها بی اطلاع هستيد. چرا که آنها ديگر عينک ممکن است نزنند و بنابراين هيچگاه توجه تان را بخود جلب نکنند. و باز بد نيست بدانيد که نسبت پزشکانی که اين اعمال جراحی را روی چشم خود انجام داده اند به کل جامعه پزشکی، از نسبت مردم غير پزشکی که جراحی کرده اند نسبت به کل آدمهای غير پزشک، مطمئنا اگر بيشتر نباشد کمتر نخواهد بود.

آخرين سخن

در انتها به این نکته بسیار مهم توجه فرمایید که متخصص چشم پزشکی بودن و یا داشتن دستگاه لیزیک به تنهایی کافی نیست . شما باید چشمان خود را به دست متخصصی بسپارید که دارای تجربه کافی در این رابطه باشد در غیر این صورت ممکن است به آسیب جبران ناپذیر چشم شما منجر شود.
منابع تحقیق :
سايت دكتر دستجردي dastjerdi.com
بخش لیزیک بیمارستان فارابی- بیمارستان تخصصی فارابی- farabihospital.com
لیزردرمانی laserdarmani.com
سايت دکتر علیرضا نادری dr-naderi.com
سایت بیمارستان چشم پزشکی نور www.noorvision.com
وبلاگ ابوالقاسم آوند عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي فسا avand.parsiblog.com
سايت دكتر كريميان Dr-karimian.com
وبلاگ دكتر نادري Dr-naderi.blogfa.com
middleeastlasik.com
www.pezeshk.us
irancliniconline.com