مشق عرش، از دعای روزهای ماه رمضان غافل نشو

سی درس و نکته ناب در دعاهای ماه مبارک رمضان

روز اول: بیدار شدن از خواب غفلت

روز دوم: بدست آوردن شاه کلیدهای رضایت الهی

در فراز ابتدایی دعای روز دوم ماه مبارک رمضان از خدای متعال طلب می کنیم که ما را به سوی خوشنودی و رضایت خویش رهنمود سازد. با بررسی و دقت در آیات رحمانی به خوبی می توان به شاه کلید هایی دست پیدا کرد که ارتباط مستقیمی با نزدیک شدن به رضایت الهی دارد، از جمله ی این کلید های طلایی عبارتند از:

 1-همسان کردن خوف و امید به خدای متعال در زندگی،2-تقویت ایمان و پایبندی به عمل صالح، 3-انسان دوستی و رسیدگی به فقرا و نیازمندان،4- استغفار و توبه به درگاه الهی، در روایتی نیز شاه کلید دست یابی به رضایت الهی این چنین بیان شده است: «ثَلَاثٌ یُبَلِّغْنَ بِالْعَبْدِ رِضْوَانَ اللَّهِ: کَثْرَةُ الِاسْتِغْفَارِ، وَ خَفْضُ الْجَانِبِ، وَ کَثْرَةُ الصَّدَقَةِ؛[3] سه چیز است که بنده را به رضوان الهی می‌رساند؛ فراوانی استغفار و تواضع در برابر دیگران و فراوانی صدقه.»

روز سوم: دست یابی به بهترین گنج های دنیوی

یکی از نکات بسیار زیبایی که در دعای روز سوم ماه مبارک رمضان از خدای متعال طلب می کنیم، دست یابی به خیرات و خوبی های دنیوی است. «وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ....و از هر خیری که در این روز نازل می‌فرمایی مرا» انسان های مادی و گرفتار در امیال شهوانی خوبی ها را در مقیاس و ترازوی دنیوی مورد ارزش یابی قرار می دهند، پول و ثروت و شهوت و مقام و مکنت دنیوی در نگاه آنها بهترین خیرات دنیوی است. این در حالی است که با مرور آیات و روایات، زیباترین خیرات و خوبی ها، مال و منال دنیوی نیست، بلکه اموری همچون:

1- ایمان و هدایت،( انفال/70) 2-علم و دانش و معرفت، 2-اخلاص و بندگی حق تعالی،3- خوش اخلاقی و حسن رفتار،4-بخشش گناهان، 5-بهره مندی از نعمت های الهی و ... معرفی شده. گوشه ای از این خیرات در منابع روایی اینچنین معرفی شده است: «خَیرُ ما اُعطىَ الرَّجُلُ المُؤمِنُ خُلقٌ حَسَنٌ وَ شَرُّ ما اُعطِىَ الرَّجُلُ قَلبُ سوءٍ فى صورَةٍ حَسَنَةٍ؛[4] بهترین چیزى که به مؤمن داده شده خوش اخلاقى و بدترین چیزى که به انسان داده شده دلى بد در چهره‏اى زیباست.»

روز چهارم: طعم شیرین انس با خدا

یکی از زیباترین و ماندگار ترین دعاهایی که در دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان از خدای متعال طلب می کنیم، طلب حلاوت و شیرینی عبادت و انس با خداست. «واذِقْنی فیهِ حَلاوَةَ ذِکْرِکَ .....و بچشان در آن شیرینی یادت را». به راستی اگر انسان حلاوت و شیرینی انس و خلوت با خدا را درک کند، هیچ گاه این خلوت زیبا را به وحشت و تنهایی همراهی با شیطان و خواهش های نفسانی نخواهد فروخت. نچشیدن شیرینی عبادت در موارد بسیاری موجب کناره گیری از ذکر و عبادت و انس با خدا می شود. موضوع بسیار خطرناکی که تبعات خطرناک و ویرانگر دنیوی و آخروی را برای انسان به دنبال دارد.

به طور کلی چند عامل را بر اساس روایات می توان از موانع چشیدن شیرینی عبادت برشمرد. 1- غصه خوردن برای دنیا، 2- عمل نکردن به دانسته ها، 3- روی آوری به شهوت و هوای نفس. از رسول خدا صل الله علیه و آله نقل شده است: «مَن کان أکثرُ همّهِ نیلَ الشّهَواتِ نُزِعَ مِن قلبهِ حلاوةُ الإیمانِ؛[5] کسی که بیشتر تلاش برای رسیدن به شهوت باشد شیرینی ایمان از قلبش گرفته می شود.»

 
روز پنجم:  فرمول و معجزه استغفار 

استغفار یکی از شاه کلیدهای سعادت و خوشبختی است که در دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان مورد توجه قرار گرفته است.  در واقع استغفار معجون شگفت انگیز و حیرت آوری است که اگر در زندگی انسان به درستی نهادینه شود آثار و برکات معجزه آسایی در زندگی انسان به دنبال خواهد داشت. آثار شگفت انگیز استغفار در سوره مبارکه نوح آیات/12-10، این چنین مورد توجه و بیان قرار گرفته است: 1-مژده‌ی بخشش گناهان، 2-بهره مندی از برکات و ارزاق آسمانی، 3-توسعه و وسعت مالی در زندگی، 4-بهره‌مندی از فرزندان در حیات دنیوی، 5-موجبات آبادانی دنیا و آخرت.

روز ششم: بهترین عمل در ماه رمضان

نکته طلایی دعای روز ششم ماه مبارک رمضان ضرورت کناره گیری از گناه و معصیت الهی است. در فرهنگ قرآن و روایات گناه عامل اصلی شقاوت و نگون بختی انسان معرفی شده است. وارد شدن در ضیافت الهی بهترین فرصت برای گندزدایی زندگی و کناره گیری از گناه و معصیت است. در واقع روزه دار واقعی روزه داری است که به اوج مهارت خویشتن داری و ترک گناه و معصیت دست یابد و اجازه ندهد که کمترین گناه و شبهه ای زندگی او را آلوده نماید. از طرفی بنا بر روایات بهترین عمل در این ماه شریف دوری از گناه معرفی شده است. در روایتی امام علی(ع) از پیامبر سؤال می کنند: بهترین عمل در ماه رمضان چیست؟ حضرت می فرماید:«أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ[6]با فضیلت ترین اعمال در این ماه پرهیز از گناه است. در عین حال قرائت قرآن در این ماه بسیار سفارش شده بطوری که این ماه را بهار قرآن معرفی کرده اند.»

 
روز هفتم: شاخص های روزه دار واقعی

در دعای روز هفتم ماه مبارک رمضان از خدای متعال مسئلت می کنیم که در اداء نماز و روزه ما را یاری نماید، موضوعی که در این خصوص حائز اهمیت می باشد این است که روزه تنها خودداری از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه روزه دار واقعی کسی که تمام اعضا و جوارج او غرق در آثار و برکات روزه باشند. کما اینکه  در کافی از امام صادق(ع) نقل شده است: «إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُک؛[7] آنگاه که روزه مى ‏گیرى باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه ‏دار باشند.«یعنى از گناهان پرهیز کند.»

روز هشتم: روزه داری و هنر مواسات و یتیم نوازی

ماه مبارک رمضان فرصتی برای یتیم نوازی است، کما اینکه دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان حاوی یک پیام و درس انسان دوستانه است، درس بسیار مهمی که ریشه در اصول و مبانی دینی و قرآنی دارد. توجه به ایتام و نیازمندان یکی از اصول و شاخص های مهم اخلاقی دین مبین اسلام است که به شکل های مختلفی مورد توجه مبانی دینی و اسلامی قرار داشته است. بی توجهی به این اصل دینی و اخلاقی به شدت مورد خشم و نفرت الهی قرار داشته و عذاب اخروی را به دنبال دارد. کما اینکه حال برخی از اهل شقاوت این چنین در قرآن کریم به تصویر کشیده شده است. «فَذلِکَ الَّذی یَدُعُّ الْیَتیمَ ؛وَ لا یَحُضُّ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْکینِ؛[8] او همان کسى است که یتیم را با خشونت مى‏ راند،و (دیگران را) به اطعام مسکین تشویق نمى‏ کند!»

روز نهم: پنج راهکار وارد شدن در رحمت الهی

در دعای روز نهم ماه مبارک رمضان، رحمت الهی را مسئلت می نمایم. ولی سؤال اینجاست که برای وارد شدن در رحمت الهی تنها دعا کردن کفایت می کند؟ با رجوع به معارف و  آموزه های قرآنی به خوبی می توان به فرمول و شاخص هایی دست پیدا کرد که برای وارد شدن به رحمت الهی به انسان کمک شایانی می نماید، از جمله ی این موارد عبارتند از: 1-ایمان و عمل صالح،( جاثیه/30) 2- اطاعت از خدا و رسول(ص)،( ال عمران/132)3- امر به معروف و نهی از منکر،( توبه/71) 4-تبعیت و پیروی از آیات قرآن کریم(انعام/155) 5-اصلاح بین مردم(حجرات/10)
 

روز دهم: توکل، حلال مشکلات

در دعای روز دهم ماه مبارک رمضان خواستار قرار گرفتن در زمره متوکلان می شویم. توکل به خدای متعال نوع خاصی از باور و اعتماد به توانایی و یاری خدای متعال در زندگی است. ولی نباید از یاد برد که این شاخص دینی هیچ گاه به معنای انزوا طلبی و گوشه نشینی و سلب مسئولیت از خود و دیگران نیست. در واقع انسان های متوکل بر این باورند که کارایی و اثربخشی همه اسباب عالم در ید و قدرت الهی قرار دارد، از این رو اوست که می تواند تمام معادلات را به سادگی تغییر داده و اصلاح نماید. «روایت شده از حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام که همانا رسول خدا شب معراج از خداى تعالى پرسید: پروردگارا! کدامیک از اعمال برتر و افضل است؟خداى تبارک و تعالى فرمود: در پیش من عملى بهتر از توکل بر من و رضاى بقضاى من بهتر نیست‏.»[9]

روز یازدهم: لذت و شیرینی نیکی کردن و احسان

از جمله درس های ماندگار و اثربخش در دعای روز یازدهم ماه مبارک رمضان، توفیق احسان و نیکو کاری و لذت بردن از این کار خداپسندانه و همچنین انزجار و کراهت از بدهی ها و ناملایمات است. احسان در رفتار، احسان در گفتار از جمله شاخص های اصلی اخلاق اسلامی است که هر مسلمان نمونه در سبک زندگی خود می بایست آن را پیاده نموده و در تمام مراتب زندگی اجتماعی از آن بهره بجوید. احسان و نیکو کاری از جمله عناصر کلیدی است که کینه ها و دشمنی ها را تبدیل به دوستی و برادری می نماید. احسان از جمله عناصر کلیدی است زمینه ساز جلب دوستی و محبت الهی نیز می شود، کما اینکه در فرهنگ قرآن این چنین آموخته ایم: «وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛[10] و نیکی کنید! که خداوند، نیکوکاران را دوست می‌دارد.»

روز دوازدهم: عیب پوشی و راز داری

یکی از زیباترین پیام های اخلاقی و دینی در دعای روز دوازدهم ماه مبارک رمضان، مجهز شدن به عنصر و شاخص عیب پوشی و راز داری است. در واقع عیب پوشی یکی از اوصاف و ویژگی های خدای متعال است که سزاوار است انسان در زندگی خانوادگی و اجتماعی خود را متصف به آن نماید و هیچ گاه به دنبال نواقص و عیوب دیگران نباشد؛ چرا که این رذیله اخلاقی می تواند زمینه ساز سقوط انسان در دره ی شقاوت و عذاب باشد. در اهمیت و لزوم عیب پوشی در منابع روایی از امام على علیه السلام نقل شده است: «طوبى لِمَن شَغَلَهُ عَیبُهُ عَن عُیوبِ النّاسِ ؛[11]خوشا به حال آن کس که عیب خودش، او را از پرداختن به عیبهاى مردم باز دارد.»

روز سیزدهم: فرمول پاک شدن از گناهان

در دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان پاک شدن از آلودگی و رذایل اخلاقی را از خدای متعال طلب می کنیم. برای رسیدن به این هدف مهم در مرتبه اول می بایست یک توبه واقعی و بازگشت قطعی به سوی خدای متعال صورت گیرد، به گونه ای که انسان هیچ گونه تمایلی به رفتارهای نامناسب قبلی نداشته باشد. و اگر زمانی وسوسه شیطان و کشش های نفس او را از این هدف باز داشت به سرعت متذکر شده و به جاده استغفار و توبه به درگاه الهی باز گردد. در واقع استغفار و توبه مستمر یکی از مهمترین راهها برای زدودن آلودگی ها از روح انسان است. این سخن امیدوار کننده خدای متعال است که در اهمیت توبه و بازگشت به سوی خدای متعال می فرماید: «وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُون؛[انفال/33] تا آن گاه که تو در میانشان هستى خدا عذابشان نکند و تا آن گاه که از خدا آمرزش مى‏ طلبند، نیز خدا عذابشان نخواهد کرد.»

روز چهاردم: تربیت الهی با اعمال شاقه

برخی افراد هر چند از نعمت های سرشار الهی برخوردار هستند، ولی با بی توجهی و سرکشی مسیر اشتباه را طی می کنند، و اعتنایی به جاده سعادت و کمال ندارند. گاهی اوقات خدای متعال برای تأدیب و هدایت این چنین افرادی از گزینه سختی و بلایا استفاده می کند، شاید در مسیر صحیح زندگی قرار گیرند، همچون داروی تلخی که یک بیمار برای رسیدن به سلامتی ناگزیر از خوردن آن است. گزینه ای که قطعاً می تواند برای بسیاری از افراد دردناک و سخت باشد. در دعای روز چهاردم ماه مبارک رمضان از خدای متعال این چنین طلب می نماییم که با سختی و مشقت ما را ادب ننمایند، بلکه از مسیری نفس ما را تأدیب نماید که با سختی و بلایا همراه نباشد. کما اینکه در دعای ابو حمزه ثمالی نیز این چنین دست به دعا بر می داریم. «إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ وَ لا تَمْکُرْ بِی فِی حِیلَتِکَ؛[12]خدایا مرا به کیفرت ادب منما، و با نقشه ات با من نیرنگ مکن».

روز پانزدهم: عبادت خاشعانه یا عجولانه

برخی افراد در عبادت و بندگی خود به گونه ای سریع و موشکی عمل می کنند که گویی خطر بزرگی در کمین آنها است و هر چه سریعتر می بایست جایگاه عبادت را ترک کنند. عبادت عجولانه و شتابزده آنها نوعاً بویی از معرفت و خشوع و تواضع در برابر خدای متعال ندارد. اگر چگونگی عبادت اوصیا الهی را مورد مطالعه قرار دهیم، متوجه خواهیم شد آنها تا چه اندازه خاشعانه در برابر خدای متعال حاضر می شدند. عبادت امام حسن مجتبی(علیه السلام) مصداق روشن عبادت خاشعانه است.

در منابع روایی از امام صادق علیه السلام این چنین نقل شده است: «انّ الحسن بن علیٍّ علیهماالسلام کانَ اذا قامَ فی صلاته تَرتَعِدُ فرائصُهُ بینَ یَدَی رَبِّهِ ـ عزّوجلّ ـ و کانَ اذا ذَکَرَ الجَنَّه و النّار اضْطَرَبَ اِضْطِرابَ السَّلیم[13] حسن بن علی علیهماالسلام وقتی به نماز می ایستاد، تن مبارکش در مقابل پروردگارش می لرزید و هرگاه که یاد بهشت و جهنّم می نمود، چون مارگزیده مضطرب و پریشان می شد و به خود می پیچید». در دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان این چنین خشوعی را از خدای متعال طلب می نماییم. تا اینکه در زمره مؤمنینی قرار گیریم که در نماز خود خشوع دارند. «الَّذینَ هُمْ فی‏ صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ؛[مومنون/2] آنها که در نمازشان خشوع دارند.»
 

روز شانزدهم: همراهی با نیکان و فرار از اشرار

با اندکی دقت و بررسی در علل و عوامل سعادت و شقاوت افراد، به خوبی می توان به نقش مؤثر دوست و همراه در این مسأله اعتراف کرد. چه بسیار افرادی که تنها به واسطه همنشینی با افراد ناصالح مسیر زندگی آنها به شقاوت منتهی شده و چه بسیار افرادی که تنها با همنشینی با ابرار و نیک اندیشان عاقبت آنها ختم به خیر و نیکی شده است. از این رو در دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان همنشینی با ابرار را از خدای متعال مسألت می کنیم. برخی از قرآن پژوهان ویژگیهای نیک کرداران را این چنین برشمرده اند: 1-پرهیز از گناه، 2-ایمان به خدای متعال و انبیاءالهی و حیات اخروی دارند، 3-پایبند به عمل صالح هستند، 4-کارهای خود را برای پرورگار خالص کرده اند.

روز هفدهم: پیش به سوی بهترین عمل

در دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان نوع خاصی از هدایت را از خدای متعال طلب می نمایم. هدایتی که عملکرد انسان را به سوی عمل نیک و صالح سوق می دهد. «أَللّـهُمَّ اهْدِنى فیهِ لِصالِحِ الاْعْـمالِ» برخی از محققان برای عمل صالح عناصر و ویژگی هایی را برشمرده اند. 1-مطابق با قانون شرع و عقل باشد2- همراه با ایمان و بینش صحیح است، 3- خیرخواهانه و اخلاق مدارانه است، 4-از لغو و بیهودگی به دور است، 5-در جهت رضایت الهی است. 6- جهت اجتماعی و رنگ خدایی دارد.

روز هجدهم: اکسیر جان افزای سحر را دریابیم

در دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان اکسیر جان افزای نماز شب و شب زنده داری مورد توجه قرار گرفته است. علمای اخلاق و عرفان اسلامی همواره به این موضوع اعتراف داشته اند که به برکت سحر و شب زنده داری می توان قله های اخلاق و فضیلت را فتح کرد و به آمال و آرزوهای مادی و معنوی دست یافت. آخوند ملاحسینقلی همدانی(ره) می‌گوید: از طالبان آخرت، احدى به مقامى از مقامات دینى نرسید مگر آنانکه اهل تهجد و شب زنده ‏دارى بودند.[14]

هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ        از یمن دعای شب و ورد سحری بود
 

دعای روز نوزدهم: رمز قبولی اعمال

از جمله فراز های زیبای دعای روز نوزدهم ماه مبارک رمضان طلب  قبولی و پذیرش اعمال نیک است. در واقع تقوا و پارسایی رمز و شاه کلید طلایی است که هم موجب می شود انسان خود به سوی حسنات و کارهای نیک شتاب بگیرد و هم ستاره ی طلایی است که زمینه پذیرش و قبول اعمال در پیشگاه خدای متعال می شود. «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ؛[مائده/27]خدا، تنها از پرهیزگاران مى‏ پذیرد!»
 

روز بیستم: شاه کلید درب بهشت

در دعای روز بیستم ماه مبارک رمضان از خدای متعال باز شدن درب های بهشت و بسته شدن درهای جهنم را مسئلت می کنیم با اندکی دقت و تأمل در آیات الهی به خوبی با موضوعی آشنا می شویم که می توان آن شاه کلید درب بهشت معرفی کرد. کلید تقوا و پارسایی. « وَ سیقَ الَّذینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَراً حَتَّى إِذا جاؤُها وَ فُتِحَتْ أَبْوابُها وَ قالَ لَهُمْ خَزَنَتُها سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدینَ؛[زمر/73] و کسانى که تقواى الهى پیشه کردند گروه گروه به سوى بهشت برده مى‏شوند؛ هنگامى که به آن مى‏رسند درهاى بهشت گشوده مى‏شود و نگهبانان به آنان مى‏گویند: «سلام بر شما! گوارایتان باد این نعمتها! داخل بهشت شوید و جاودانه بمانید!!».

 
روز بیست  و یکم: چهار گام طلایی تا بهشت

 از در خواست های طلایی که در دعای روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان مورد توجه قرار گرفته، طلب بهشت و منزلگاهی آرام در آن است. «وَاجْعَلِ الْجَنَّةَ لى مَنْزِلاً وَمَقیلاً؛ و بهشت را منزل و آسایشگاهم قرار ده». از آنجا که بهشت را به بها دهند، انسان باید بهای بهشت را در دنیا پرداخت نماید. در منابع روایی شاخص هایی برای رسیدن به بهشت مطرح شده است. برای نمونه در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است :«اِنَّ لاَهْلِ الْجَنَّةِ اَرْبَعَ عَلاماتٍ: وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطیفٌ وَ قَلْبٌرَحیمٌ وَ یَدٌ مُعْطیَةٌ؛[15]بهشتى‌ها چهار نشانه دارند: روى گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده.»

روز بیست و دوم :منزلگاهی لاکچری
در فراز هایی از دعای روز بیست دوم ماه مبارک رمضان نیز از خدای متعال ساکن شدن در وسط بهشت را مسئلت می کنیم «وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ؛ و در وسط بهشت‏هایت مرا مسکن ده.» در این قسمت برخی دیگر از راهکارهایی که انسان را به بهترین درجه بهشت نائل می کند اشاره می کنیم. 1- پایبندی به نماز و بندگی خدای متعال، 2- -ایمان و عمل صالح، 3- احسان و نیکو کاری. خدای متعال در خصوص ویژگی سوم اهل بهشت این چنین می فرماید: «فَأَثابَهُمُ اللَّهُ بِما قالُوا جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ ذلِکَ جَزاءُ الْمُحْسِنینَ؛[مائده/85] خداوند بخاطر این سخن، به آنها باغهایى از بهشت پاداش داد که از زیر درختانش، نهرها جارى است جاودانه در آن خواهند ماند و این است جزاى نیکوکاران.»

روز بیست و سوم: قلب پرهیزکارانم آرزوست

شاه بیت دعای روز بیست و سوم ماه مبارک رمضان، ارتقای رتبه قلب به مرتبه قلب پرهیز کاران است. «وَامْتَحِنْ قَلْبى فیهِ بِتَقْوَى الْقُلُوبِ؛ و دلم را در آزمایش رتبه دلهای اهل تقوی بخش.»  در واقع این فراز از دعا ناظر به ویژگی های اخلاقی است که مربوط به قلب و روح پرهیزکاران می باشد. این ویژگی ها را می توان این چنین برشمرد: 1-ایمان، باور، و یقین به وحدانیت خدای متعال و حیات ابدی، 2-پاکی  قلب از هر گونه حسادت و کینه و دشمنی، 3-دوری قلب از خود بزرگ بینی و عجب وخودشیفتگی 4-بهره مندی از عزت نفس، 5-قلبی آکنده است نوع دوستی و انسانیت.

روز بیست و چهارم: تسلیم و اطاعت پذیر

از جمله مهمترین و کاربردی ترین پیام دعای روز بیست و چهارم ماه مبارک رمضان، سر سپردن به اوامر و نواهی خدای متعال است. انجام واجبات و ترک محرمات از جمله دستور العمل کاربردی و مهمی است که همواره اساتید اخلاق بر آن تأکید داشته و آن را اکسیر شفا بخش بسیاری از گرفتارهای جامعه انسانی برشمرده اند.«وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ وَ لاَ أَعْصِیَکَ یَا جَوَادَ السَّائِلِین؛از تو توفیق مى‏ خواهم که در این روز همه را به فرمان تو باشم و هیچ نافرمانى نکنم، اى جود و عطا بخش سؤال کنندگان.»
 

روز بیست و پنجم: حب و بغض الهی

محور مهم و استراتژیک دعای روز بیست و پنجم ماه مبارک رمضان مدیریت دینی و هوشمندانه حب و بغض است. انسان موحد درحیات مادی حب و بغض اش درچارچوب موازین و معیارهای دینی و وحیانی قرار دارد. او هیچ گاه دشمنان خدا را دوست خود برنمی گزیند و نسبت به اولیای الهی نیز بغض و کینه نداشته، بلکه انس و الفت دارد. در واقع این فراز از دعا تداعی گر آیه شریف قرآن کریم است که در وصف یاران واقعی پیامبر صلی الله علیه و اله نازل شده: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ؛[فتح/29] محمّد (ص) پیامبر خداست؛ و کسانى که با اویند، بر کافران، سختگیر [و] با همدیگر مهربانند.»

روز بیست و ششم: سه گام طلایی برای رسیدن به سعادت جاودان

برای آنکه به هدف نهایی و ارزشمندی که در دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان نهفته «اللهمّ اجْعَل سَعْیی فیهِ مَشْکوراً؛ خدایا قرار بده کوشش مرا در این ماه قدردانـی شده» نائل آییم، می بایست برای رسیدن به حیات جاودان ابدی به اندازه وسع و توان تلاش کرد و در مسیر رضایت الهی گام برداشت. این آیه شریف نوید بخش تلاشی مقبول و مورد رضایت الهی است که می فرماید: «وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى لَها سَعْیَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ کانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُوراً؛[اسراء/19] و هر که خواهان آخرت باشد و در طلب آن سعى کند و مؤمن باشد، جزاى سعیش داده خواهد شد.»
 

به اذعان مفسران بر اساس آیه شریفه سه گام طلایی تا رسیدن به سعادت واقعی در پیش روی انسان قرار دارد:  

گام اول:  اراده انسان آن هم اراده‏اى که تعلق به حیات ابدى گیرد، و به لذات زودگذر و نعمتهاى ناپایدار و هدفهاى صرفا مادى تعلق نگیرد، همتى والا و روحیه‏اى عالى پشت بند آن باشد که او را از پذیرفتن هر گونه رنگ تعلق و وابستگى آزاد سازد.

گام دوم: این اراده به صورت ضعیف و ناتوان در محیط فکر و اندیشه و روح نباشد، بلکه تمام ذرات وجود انسان را به حرکت وادارد و آخرین سعى و تلاش خود را در این به کار بندد (توجه داشته باشید که کلمه«سعیها» که به عنوان تأکید ذکر شده نشان مى دهد او آخرین، سعى و تلاش و کوشش را که براى رسیدن آخرت لازم است انجام مى‏ دهد و چیزى فروگذار نمى‏ کند.)

گام سوم:  همه اینها توأم با«ایمان» باشد، ایمانى ثابت و استوار، چرا که تصمیم و تلاش هنگامى به ثمر مى‏رسد که از انگیزه صحیحى، سرچشمه گیرد و آن انگیزه چیزى جز ایمان به خدا نمى ‏تواند باشد.[16]

روز بیست و هفتم: خدایا  من روی تو حساب کرده ام

تمام امید نیایش گر در دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان بهره مندی از سفره ی کریم و بخشش الهی است. در واقع او نه به  اعمال خود، بلکه به کرم و رحمت و مغفرت الهی امید بسته است.  

روز بیست و هشتم: وسیله های طلایی برای قرب به خدا

در دعای روز بیست و هشتم ماه مبارک رمضان مسأله توسل و گرفتن وسیله به در گاه الهی مورد توجه قرار گرفته می شود. «وَ قَرِّبْ فیهِ وَسیلَتى اِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسائِلِ و از میان وسایل، وسیله رسیدنم به حضورت را، نزدیک گردان» این فراز از دعای روز بیست و هشتم تداعی گر آیه 35 سوره مبارکه مائده است که خدای متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِى سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» از جمله وسیله هایی که می توان به در گاه الهی از آن استفاده کرد. ایمان و عمل صالح، شفاعت شافعین و معصومین علیه السلام، جهاد در راه خدا ، اخلاص، برپاداشتن نماز، پرداخت زکات، روزه ماه رمضان، حج و عمره، صله رحم، صدقه است.

روز بیست و نهم: قلبم را از تاریکی های ظلمت گناه پاک کن

در خواست پاکی قلب از تهمت موضوعی است که در فراز پایانی دعای روز بیست نهم ماه مبارک رمضان  مورد توجه قرار گرفته است. گاهی انسان از روی جهل و نادانی و سوء ظن قلب خود را پر از تهمت های نادرست نسبت به خدای متعال می کند، و گاه نسبت به همنوعان و اطرافیان  قلب خود را تاریک وسیاه می نماید.

روز سی ام:  پایان ضیافت و مهمانی خدا

در دعای روز پایانی ماه مبارک رمضان از خدای متعال مسئلت می کنیم که اعمال و رفتارهای ما مورد قبول و رضایت خدای متعال و نبی مکرم اسلام قرار داشته باشد. البته بر اساس معارف قرآنی، اعمالی مورد قبول و رضایت الهی قرار خواهد داشت که رنگ و بوی الهی به خود گرفته باشند و بر مدار تقوا و  رضایت الهی قرار داشته باشند.
 
پی نوشت ها:
[1].الکافی، ج‏2، ص467، ح6.
[2]. بحار الانوار ج 93، ص 346 ، ح 12.
[3].کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج‏2، ص349.
[4]. کافى ج 2، ص 84 ، ح 2.
[5]. مجموعة ورام، ج‏2، ص116.
[6].الأمالی( للصدوق)، ص 95.
[7].  الکافى(ط-الاسلامیه): ج 4، ص 87، ح 1.
[8]. سوره مبارکه ماعون، آیات2و3.
[9]. إرشاد القلوب إلى الصواب (للدیلمی)، ج‏1، ص199.
[10]. سوره مبارکه بقره، آیه 195.
[11].نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص255.
[12]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: ج‏2، ص582.
[13]. الأمالی( للصدوق)، ص178، ح8.
[14]. ملکى تبریزى، میرزا جواد آقا؛ پیشین، ص 462 و 463.
[15]. الأمالی (للطوسی)، ص683، ح 1454.
[16]. تفسیر نمونه، ج‏12، ص65.