خداوند مهربان برای آفرینش این هستی قاعده و قانون های بسیاری دارد و هیچ چیز در هستی بدون نظم و بدون قائده و قانون نیست. روزه یکی از بهترین و بزرگترین عبادت الهی است که وظیفه هر مکلفی است که آن را انجام دهد. روزه گرفتن باعث خودسازی، تقوا، تقویت اخلاص می شود علاوه بر آن روزه گرفتن برای سلامتی جسمانی ما نیز فایده های بسیار دارد.
در این میان یک سری از افراد هستند که روزه بر آنها واجب نیست مانند افراد پیر و سالخورده یا بیماران و ناتوانان. برای آشنایی بیشتر اینکه چه کسانی روزه گرفتن بر آنها واجب نیست نیاز است که احکام مخصوص به آنها را مطالعه کنیم، در مقالات پیشین احکام روزه افراد بیمار و ناتوان آیت الله سبحانی و احکام روزه افراد بیمار و ناتوان آیت الله شبیری زنجانی را برا ی شما ارائه کردیم این بار احکام مربوط به افراد بیمار و ناتوان آیت الله نوری همدانی را بررسی کردیم:
حکم روزه بیماران:
1.اطمینان از ضرر داشتن روزه:
آیا فردی که مطمئن است که روزه گرفتن برای او مضر است یا اینکه احتمال به مضر بودن روزه می دهد، جوازی برای روزه نگرفتن است؟
پاسخ: چنانچه فردی که احتمال بدهد که روزه گرفتن برایش مضر است و از این احتمال خوف از ضرر برای او ایجاد شود و احتمال او از بیماری عاقلانه باشد، در این حالت نباید روزه به جا آورد و اگر به جا آورد روزه او درست نیست.
2. حکم روزه معتادان:
افرادی که معتاد به مواد مخدر – تریاک – و توانایی ترک آن را ندارد، این شخص نه می تواند روزه را در ماه رمضان انجام دهد نه اینکه قضا روزه ها به جاآورد؛ وظیفه این فرد برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: این فرد حکم بیمار است.
3. حکم روزه مشاغل سخت:
افرادی که مشغول کارهای سخت هستند مثل نانوا یا کارگران یا کشاورزان و افرادی که کارشان زیر آفتاب باشد، روزه گرفتن برای این افراد در ایام سال که گرمای آن سخت می باشد و چنانچه کار نکردن زندگی آنها را مختل کند، وظیفه آنها برای روزه ماه رمضان چیست؟ همچنین در بعضی مواقع ضرری که به واسطه روزه به این افراد می رسد فقط جسمی نیست بلکه جانی، مالی ، عرضی یا باعث از بین رفتن آبروی آنها یا می شود در این صورت چه طور؟
پاسخ: چنانچه به واسطه روزه گرفتن ضرر جانی برای خود او یا برای کس دیگری داشته باشد یا باعث شود که آبروی کسی از بین برود، نباید روزه بگیرد. و همچنین اگر کسی که با روزه گرفتن دچار ضرر مالی فراوانی بشود که البته ضرر مالی از روزه گرفتن با اهمیت تر است و در این صورت نباید روزه بگیرد، اما در همه حالتهایی که بیان شد فرد روزه بگیرد، روزه ایشان درست و صحیح است.4. تشخیص مکلف در ضرر روزه:
آیا خود فرد بیمار تشخیص دهد که بیماری برایش مضر است کفایت می کند یا باید پزشک متخصص بگوید که روزه برایش ضرر دارد؟
پاسخ: اینکه روزه برای بیمار ضرر دارد یا نه به تشخیص خود فرد است پس کسی که خود می داند که روزه برایش مضر نیست حتی اگر پزشک به او بگوید که روزه برایش مضر است وظیفه او این است که روزه بگیرد و اگ رپزشک بگوید که روزه برای فرد مضر نیست ولی به تشخیص فرد روزه برایش مضر است نباید روزه بگیرد و در صورت روزه گرفتن روزه او صحیح نمی باشد.5.تشخیص پزشک برای بیماری:
پزشکی که می گوید روزه برای فرد مضر است و این پزشک فردی مومن و متعهد و امین می باشد، آیا وجود این ویژگی ها برای پزشک کفایت می کند؟
پاسخ: لزومی ندارد که پزشک دارای ویژگی های گفته شده باشد یا متعهد به احکام دین باشد حتی اگر غیر مومن باشد و از آنچه گفته خوف از ضرر در فرد ایجاد شود، کافی است..jpg "احکام روزه بیماران و نا توانان از نظر آیت الله نوری همدانی")
6.احتمال ضرر به تشخیص پزشک:
وقتی که پزشک تشخیص می دهد که احتمال ضرربرای بیمار بدهد وظیفه بیمار چیست؟
پاسخ: اگر از آنچه پزشک بگوید خوف ضرر در فرد ایجاد شود که اگر روزه بگیرد روزه برای او مضر است ایشان نباید روزه بگیرد.7.تشخص پزشک برای احتمال ضرر بیماری برای آینده:
کسانی که بیماری دیابت دارند و پزشک معالج از ضرر بیماری برای آینده بدهند وظیفه بیمار برای روزهایش چیست؟
پاسخ: اگر از آنچه پزشک بگوید فرد بیمار بترسد که انجام روزه برای او در آینده ضررهایی به دنبال خواهد داشت نباید روزه بگیرد.
6.منع اطرافیان برای روزه گرفتن:
در بعضی از مواقع فرد از گفته اطرافیان خود مثل پدر و مادر و ... تاثیر بگیرد و از حرف آنها روزه خود را ترک کند این کار چه حکمی دارد؟
پاسخ:تشخصیص ضرر بیماری بر ذمه خود فرد است و اگر فرد بیمار میداند یا احتمال ضرر را می دهد و یا از آنچه اطرافیانش گفته اند خوف از بیماری در او ایجاد شود دیگر نباید روزه بگیرد.7.شک انسان در ضرر داشتن بیماری:
اگر پزشک معالج انسان را از روزه گرفتن منع کند و فرد بیمار شک داشته باشد که روزه برایش مضر بوده یا نه، چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ: چنانچه فرد بترسد که روزه برایش مضر است دیگر نباید روزه بگیرد.8.اختلاف نظر در تشخیص ضرر روزه:
اگر پزشکی فرد بیمار را از روزه گرفتن منع کند و پزشک دیگری بگوید روزه برای فرد مضر نیست، وظیفه فرد چیست؟
پاسخ: این که فرد نسبت به بیماری علم پیدا کند و یا مطمئن شود که بیماری برای او مضر است جزء وظایف خود فرد است حالا یا گفته پزشک بوده یا نه فرد به این نتیجه رسیده، پس اگر انسان تشخیص بدهد که روزه گرفتن برایش مضر است دیگر نباید روزه بگیرد.9.گرفتن روزه با وجود احتمال ضرر بیماری و تشدید بیماری:
شخصی که حدس می زده که روزه برایش ضرر ندارد و روزه را به جا آورده اما بعدا معلوم شد که روزه برایش مضر بوده، حکم روزه این فرد چیست؟
پاسخ: این فرد نباید روزه بگیرد و چنانچه روزه گرفته روزه او درست نیست و قضای این روزهایی که نگرفته بر عهده اوست که باید انجام دهد..jpg "احکام روزه بیماران و نا توانان از نظر آیت الله نوری همدانی")
10.برطرف شدن عذر یا بیماری قبل از اذان ظهر در ماه مبارک رمضان:
شخصی که به دلیل بیماری یا عذری نتوانسته در ماه مبارک روزه بگیرد، و این عذر یا بیماری قبل اذان ظهر از بین برود و فرد سالم شود، وظیفه او برای روز آن روز چیست؟
پاسخ: روزه او در این روز درست نیست ، حتی اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را تا آن زمان انجام نداده باشد. البته قضای روزه ها بر ذمه اوست که باید بعدا انجام دهد.
11.بر طرف شدن عذر بعد ز اذان ظهر در ماه مبارک رمضان:
فردی که در ماه مبارک رمضان به دلیل عذر یا بیماری نتوانسته روزه بگیرد و این بیماری بعد اذان ظهر از بین برود، آیا می تواند روزه بگیرد؟
پاسخ: آن روزنباید روزه بگیرد،و قضای روزه بر ذمه اوست که باید بعدا انجام دهد.حکم روزه زنان باردار و شیرده:
1.اگر روزه داری برای مادر یا برای کودکش ضرر داشته باشد، حکم روزه از کفاره یا قضای روزه او چگونه است؟
پاسخ: هم در مورد این که برای مادر مضر باشد هم برای کودک یا جنین، در هر دو حالت دادن فدیه واجب است، و در هر دو حالت قضای روزه ها برای واجب است که بعدا باید آن ها را انجام دهد.
2.حکم ضرر روزه داری برای مادر شیرده و کودکش:
وقتی که خانمی که طفل شیرده دارد، گاهی اوقات روزه گرفتن برای خود او مضر است، گاهی برای کودکش، وظیفه مادر برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: چه ضرر برای مادر باشد چه ضرر متوجه کودک باشد در هر دو حالت فدیه هر روزی که روزه نگرفته واجب ایت که برابر 750 گرم غذا می باشد؛ و همچنین قضای روزه هایی که به جا نیاورده شده هم بر ذمه ایشان است که باید بعدا انجام دهد. البته در صورتی که خانم دیگری باشد که بتواند کودک را چه با مزد چه بدون مزد شیر بدهد احتیاط واجب باشد روزه بگیرد.
3.حکم کلی در باره خانم شیرده:
آیا صرف شیر دادن مجوزی برای روزه خواری است؟
پاسخ: خیر، خانم فقط به علت شیر دادن به کودک روزه نگیرد درست نیست؛ اما در حالی که روزه برای مادر یا فرزندش مضر باشد نباید روزه بگیرد و در جایی که شدت ضعف و بد حالی او به اندازه ای شود که معمولا قابل تحمل نیست، یا اینکه ضرری متوجه کودکش شود دیگر روزه واجب نخواهد بود.
4.حکم کلی درباره خانم باردار:
وقتی که خانم باردای یا شیر دهی که احتمال ضرر برای خودش یا فرزندش بدهد وظیقه او چیست؟
پاسخ: این خانم چنانچه احتمال ضرر برای خودش یا کودکش بدهد، اگر احتمال مادر احتمالی عاقلانه است برای ضرر چه برای خودش چه برای کودکش و از این احتمال مادر بترسد دیگر نباید روزه بگیرد.5.ندانستن ضرر روزه برای زن شیرده یا باردار:
اگر خانم شیرده یا باردار نمی داند که روزه برای او و کودکش مضر است یا نه وظیفه اش برای روزه های ماه رمضانش چیست؟
پاسخ: اگر احتمال او برای ضرر روزه عاقلانه و به جا باشد و از این احتمال احساس ترس پیدا کند دیگر نباید روزه بگیرد.1حکم روزه پیرمردان و پیر زنان:
1.مشقت روزه برای پیر مرد و پیر زن:
اگر پیرمرد و پیر زن روزه گرفتن آنها را به سختی و مشقت بیندازد، حکم روزه آنها چیست؟
پاسخ: واجب نیست که روزه بگیرد.
2.باطل کردن روزه درحالی که مشقت و سختی فراوان برای سالخوردگان:
اگر پیری که به واسطه ضعف و سختی زیاد روز خود را باطل کند چه حکمی دارد؟
پاسخ: فرد صرف ضعف نمی تواند روزه خواری کند، اما ضعف و سختی او در روزه به قدری باشد ه قابل تحمل نباشد، در این صورت روزه را افطار کند مشکلی ندارد، البته قضا بر ذمه ایشان است که باید بعدا انجام دهد.3.احکام روزه سالخوردگان:
پیر و کهنسال به چه کسی اطلاق می شود؟
خانم و آقای پیر که به علت ضعف و کهولت سن نمی تواتند روزه بگیرند یا اینکه به حدی پیر شده اند که به هیچ عنوان نمی توانن روزه بگیرندو روزه گرفتن آنها را به سختی می اندازد.در هر دو حالت روزه برای ایشان واجب نیست، وفقط در حالت دوم که روزه گرفتن برای ایشان بسیار سخت و دشوار است، باید برای هر روز یک مد طعم که معادل 10سیر یا 750گرم غذا مثل گندم یا جو یا امثال آن به فقیر بدهند.
4.قضای روزه افراد سالخورده:
پیر مرد و پیر زنی که بعد از ماه رمضان هم نمی توانند قضای روزه ها را انجام دهند، و به علت کهولت سن دیگر نمی توانند روزه بگیرند، وظیفه آنها چیست؟
پاسخ: قضای روزه برای ایشان واجب نیست، و بنا بر احتیاط مستحب باید روزه هایی که انجام نداده اند قضای آن را انجام دهد.2احکام کرونا:
به علت شیوع کرونا وظیفه افراد مکلف در روزه ماه رمضان چیست؟
پاسخ: ملاک روزه نگرفتن ترس از بیماری یا اینکه بیماری شدید تر بشود و باید این ترس از ضرر روزه گرفتن به جا و عاقلانه باشدیا اینکه به سفارش و تشخیص پزشکی متدین و متعهد باشد. و در این حالت دیگر روزه بر فرد واجب نیست و اگر روزه بگیرد کاری حرام انجام داده است.همچنین آیت الله نوری همدانی در این مساله متذکر شدند که، روزه داری یک واجب الهی است که فقط افاردی که بیمار هستند و یا در سفر نباید روزه بگیرند یا اینکه در شرایطی باشند که ترس از بیماری داشته باشند یا باروزه گرفتن بیماری آنها تشدید شود.
روزه گرفتن برای افراد سالم واجب است زیرا نه بیمارند نه خوف از بیماری؛ پس اگر چنین فردی روزه نگیرد باید کفاره بدهد و همچنین کسی که به هر علتی نمی تواند روزه بگیرد چه بیماری یا عذر یا سفر نباید .به صورعلنی روزه خواری کند و نگه داشتن احترام ماه رمضان ضروری است.3
منابع:
1.پایگاه اطلاع رسانی حوزه2.باشگاه خبر نگاران جوان
3.دنیای اقتصاد
