هورمون رشد (GH) چیست؟
نقش هورمون رشد یا GH در رشد طبیعی انسان بخصوص کودکان و نوجوانان بسیار مهم و حیاتی است. اگر سطح GH بالاتر یا پایین تر از حد مجاز رود، می تواند منجر به وقوع مشکلاتی در کودکان یا بزرگسالان شود.اگر پزشک شما تشخیص دهد که بدنتان بیشتر یا کمتر از حد نرمال GH تولید می کند، آنگـاه برای اندازه گیری سطح GH خون، از شما خواهد خواست تا آزمایشاتی را انجام دهید. تشخیص زودهنگام هر گونه مشکل مربوط به هورمون رشد به پزشک کمک خواهد کرد که تشخیص درستی داشته باشد و بهترین دوره درمان را برای شما تعیین کند.1
آزمایش هورمون رشد (GH) چیست؟
هورمون رشد (GH) یکی از هورمون های متعددی است که توسط غده هیپوفیز مغز ترشح می شود. همچنین این هورمون به عنوان هورمون رشد انسانی (HGH) یا سموتوتروپین نیز شناخته می شود. آیا می دانید کاهش یا افزایش این هورمون در بدن چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟ چگونه میتوان تشخیص داد که این سطح این هورمون در بدن چقدر است؟1انواع تست هورمون رشد
تست هورمون رشد انواع مختلفی دارد و پروتکل خاص هر آزمایش به نوع آزمایشی که پزشک برایتان تجویز کرده است بستگی دارد.بدن بزرگسالان برای حفظ تراکم عضلات و استخوان‌ها و تنظیم متابولیزم به هورمون رشد متکی است.
درست مانند تمام آزمایشات بالینی، باید طبق دستورالعمل‌هایی که تیم پزشکی به‌منظور آماده شدن برای تست هورمون رشد ارائه می‌دهد عمل کنید. در مجموع، پزشک برای تست هورمون رشد از شما می‌خواهد:
مدت کوتاهی قبل از انجام تست هورمون رشد چیزی نخورید
حداقل ۱۲ ساعت قبل از انجام تست هورمون رشد، از مصرف ویتامین بیوتین یا ب-۷ بپرهیزید
چند روز قبل از انجام تست هورمون رشد، از مصرف دارو بپرهیزید (به‌خصوص اگر در نتیجه‌ی تست هورمون رشد اختلال ایجاد می‌کند)
ممکن است دستورالعمل‌های انجام برخی آزمایشات کمی متفاوت باشد.
نامیزان بودن هورمون رشد امر شایعی نیست بنابراین تست هورمون رشد به‌صورت روتین انجام نمی‌شود. اگر پزشک مشکوک شود که ممکن است میزان هورمون رشد در بدنتان غیرعادی باشد، احتمالا یک یا چند آزمایش زیر را تجویز می‌کند.
۱. تست هورمون رشد در خون
برای اندازه‌گیری میزان هورمون رشد در خون از تست هورمون رشد استفاده میشود. متخصص به کمک سوزن از شما نمونه خون می‌گیرد. خود این آزمایش نسبتا روتین است و خطر یا احساس ناخوشایندی کمی به همراه دارد.نمونه خون برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده میشود. نتیجه‌ی تست خون هورمون رشد میزان این هورمون در خون را در همان لحظه‌ای که خون از شما گرفته شد به پزشک نشان می‌دهد.
با این حال، ممکن است این اطلاعات برای تشخیص مشکل کافی نباشد زیرا میزان هورمون رشد در بدن به طور طبیعی در طول روز در بدن بالا و پایین میشود.
نتیجه‌ی تست خون هورمون رشد میزان این هورمون در خون را در همان لحظه‌ای که خون از شما گرفته شد به پزشک نشان می‌دهد.
۲. تست فاکتور رشد شبه انسولین-۱
اغلب تست فاکتور رشد شبه انسولین-۱ (تست IGF-1) همزمان با تست خون هورمون رشد انجام میشود. اگر دچار کمبود هورمون رشد باشید یا مقادیر بالای آن در بدنتان وجود داشته باشد، میزان IGF-1 نیز کمتر یا بیشتر از میزان طبیعی خواهد بود.مزیت کلیدی ارزیابی IGF-1 این است که میزان آن، برخلاف هورمون رشد، ثابت است. فقط یک نمونه خون برای هردو آزمایش کافی است.
معمولا تست خون هورمون رشد و IGF-1 اطلاعات کافی برای تشخیص را در اختیار پزشک فوق تخصص غدد قرار نمی‌دهد و از آن برای معاینه استفاده میشود تا پزشک تصمیم بگیرد آیا به انجام آزمایشات بیشتر احتیاج هست یا خیر. اگر بدن شک کند که میزان تولید هورمون رشد در بدن بیشتر یا کمتر از میزان مورد نیاز است، تست سرکوب هورمون رشد یا تست تحریک هورمون رشد را تجویز می‌کند.
۳. تست سرکوب هورمون رشد
اگر میزان تولید هورمون رشد در بدن بیشتر از میزان طبیعی باشد، تست سرکوب هورمون رشد در تایید این مشکل به پزشک کمک می‌کند.اگر پزشک مشکوک شود که ممکن است بدن مقدار زیاد یا کمی از این هورمون را تولید کند، برای اندازه‌گیری میزان هورمون رشد در خون تست هورمون رشد تجویز می‌کند.
متخصص در این روش به کمک سوزن یا سرم از شما خون می‌گیرد. سپس از شما خواسته میشود یک محلول استاندارد حاوی گلوکز (نوعی قند) را بنوشید. این محلول کمی شیرین است و طعم‌های مختلفی دارد.
بعد از نوشیدن محلول، متخصص در فواصل زمانی مختلف طی دو ساعت از شما چند نمونه خون دیگر می‌گیرد. این نمونه‌ها برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده میشود.
در اکثر افراد، گلوکز باعث کاهش تولید هورمون رشد میشود. آزمایشگاه در هر فاصله‌ی زمانی میزان هورمون را نسبت به میزان طبیعی می‌سنجد.
۴. تست تحریک هورمون رشد
تست تحریک هورمون رشد در تشخیص کمبود یا افزایش تولید هورمون رشد به پزشک کمک می‌کند.معمولا متخصص برای انجام این آزمایش با استفاده از سرم نمونه خون اولیه را دریافت می‌کند. سپس به شما دارویی می‌دهد که بدن را به ترشح هورمون رشد وا میدارد. متخصص طی دو ساعت شما را تحت نظر می‌گیرد و در فواصل زمانی مشخص از شما نمونه خون دریافت می‌کند.
نمونه‌ها به آزمایشگاه فرستاده و در هر مقطع زمانی بعد از مصرف دارو با میزان طبیعی و مورد انتظار هورمون رشد سنجیده میشود.2
عوامل تاثیر گذار بر نتیجه آزمایش
ممکن است به دلایل زیر نتوانید آزمایش را انجام دهید یا نتایج آزمایش هورمون رشد با خطا همراه باشند:● مصرف دارو مثل آمفتامین ها، کورتیکواستروئیدها، انسولین و یا استروژن ها
● کاهش میزان قند خون –هیپوگلیسمی
● چاقی
● مصرف گیاه سنت جان -گل راعی-1
علت انجام آزمایش اندازه گیری هورمون رشد
● بررسی غیر طبیعی بودن رشد در کودکان -ژیگانتیسم یا کوتولگی-● بررسی بزرگسالان مبتلا به آکرومگالی
● بررسی روند درمانی در طی درمان با هورمون رشد.3
نتایج آزمایش هورمون رشد
در این آزمایش مقدار هورمون رشد در خون اندازه گیری می شود:1-میزان طبیعی هورمون رشد
میزان طبیعی هورمون رشد به قرار زیر است:1- در مردان: کمتر از ۵ نانو گرم بر میلی لیتر -5 ng/ml- یا کمتر از 226 پیکو مول بر لیتر –pmol/l
2- درزنان: کمتر از ۱۰ نانو گرم بر میلی لیتر یا کمتر از ۴۵۲ پیکو مول بر لیتر
3- در اطفال: کمتر از ۲۰ نانو گرم بر میلی لیتر یا کمتر از 904 پیکو مول بر لیتر
اینها مقادیر مرجع نامیده می شوند و فقط برای راهنمایی هستند. این مقادیر در یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است. در جواب آزمایش باید میزان نرمالی که آزمایشگاه استفاده می کند، بیان شود. همچنین، پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به آن معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از حد نرمال بود، ممکن است این میزان برای شما یا برای آن آزمایشگاه نرمال باشد.
2-هورمون رشد بالا
● افزایش میزان هورمون رشد باعث ایجاد آکرومگالی -ژیگانتیسم- می شود. این بیماری به دلیل وجود تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز -آدنوم- ایجاد می شود. سطح فاکتور شبه انسولین «IGF-1» هم باید بالا باشد.● افزایش میزان GH ممکن است به دلیل دیابت، بیماری کلیوی و یا گرسنگی باشد. این شرایط باعث افزایش IGF-1 نمی شود. 3
پینوشتها
1.www.hidoctor.ir
2.www.darmankade.com
3.www.behpu.com
