شناسنامه تفسیر
نام معروف: تفسیر البیان الصافی لکلام الله الوافیمؤلف: محمدحسن قبیسى العاملی
تولد: ۱۳۳۳ق/۱۹۹۲م
وفات: ۱۴۱۴ق
مذهب: شیعه
زبان: عربی
تعداد مجلدات: ۵ جلد
مشخصات نشر: موسسه البلاغ بیروت، بیتا در قطع وزیری
معرفی مفسر و تفسیر
علامة الحجة مرحوم شیخ محمد حسن القبیسى العاملی از عالمان و فاضلان منطقه جبل عامل منطقه قبیس، که در همان منطقه در سال ۱۳۳۳ ق/۱۹۹۲م، به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی خود را در محیط زادگاه و در خانواده در سنین کودکی آغاز کرد. آن گاه مقدمات درس های دینی را در حوزه علمیه منطقه جبل عامل آموخت، آن گاه برای ادامه تحصیل به نجف اشرف رفت و از محضر اساتید سطح و خارج به ویژه آیات عظام سید محسن حکیم سید ابوالقاسم خویی، استفاده برد.پس از طی مدارج و کسب اجتهاد در عراق منطقه شهر کفل مرجع امور دینی شد و در آنجا تأسیسات دینی و اجتماعی و خیریه بنا کرد، آنگاه منصب مرشد دینی شهرک الفجر از استان الناصریه شد. و پس از مدتی به دیار خود بازگشت و در منطقه «أنصار» ساکن گردید و در آنجا به کارهای علمی و دینی پرداخت و بعد از مدتی به شهر بیروت منتقل گردید و در منطقه الشیاح از اهم مناطق شیعی آن دیار ساکن شد. او در کنار پاسخ گویی به مراجعات مردمی به تألیف و تحقیق روی آورد، و بیش از ۱۵ کتاب به نگارش در آورد:
از مهم ترین کتاب های او: «ماذا فی التاریخ ۷۵ جزء، حلقات الذهبیة ۵۰ جزء ، أشعه الاشراق ۳ جزء ، نظرة فی شرح نهج البلاغة 3 أجزاء، الاحادیث الصافیة کجزء ، أین کمال المرأه ، لماذا اختار هؤلاء العظماء مذهب أهل البیت - علیهم السلام. در نهایت پس از عمری تلاش و در سن ۸۱ سالگی در پنجم جمادی الثانی ۱۴۱۴ ق دار فانی دنیا را وداع گفت و در این شهر تشیع شد و جنازه او را به شهر نجف اشرف برده و در جوار أمیر المؤمنین على - علیه السلام - دفن گردید.
این اثر قبیسى العاملی از تفاسیر موجز و در عین حال عصری قرن اخیر به زبان عربی با گرایش شیعی است، که با مقدمه ای مفصل در زمینه اهمیت تدبر، جایگاه قرآن کریم، دفاع از قرآن و مباحث بسیار متنوع در زمینه موضوعات مختلف قرآن شروع گردیده است. مفسر در آغاز کتاب، قرآن را به ۷ دسته از سوره ها تقسیم میکند و می نویسد: اسامی و عناوین سوره ها از این ۷ قسم خارج نیست، یا در زمینه کائنات و موجودات طبیعی است که بیشترین سوره ها با این عنوان آمده و ۳۲ سوره را تشکیل میدهد، یا در زمینه عقیده و مبدأ فکری انسان است که ۲۹ سوره را تشکیل می دهد، قهر مباحث مجتمع و سیاست و اصناف اجتماعی، مانند احزاب، مؤمنون، شوری، نساء، و صف را تشکیل میدهد، یا در زمینه جامعه و طبقات اجتماعی و سیاسی است که ۲۷ سوره هستند و یا تاریخ و فلسفه تاریخ، که ۱۷ سوره و اخلاق و سلوک ۴ سوره و مسائل مادی و اقتصادی ۴ سوره و عبادات و شعائر دینی مانند حج، سجده، است که ۲ سوره است.
در جلد نخست کتاب به مناسبت دفاع از قرآن (فصل سوم) تمام کتاب آراء حول القرآن مرحوم علامه فانی اصفهانی (م ۱۴۰۷) را ضمیمه کتاب و به عنوان قسمتی از مقدمه تفسیر آورده است.
در جلد پنجم پس از تفسیر سوره های تکویر تا الناس (۳۴ سوره) مباحث گوناگون موضوعی را در زمینه اعجاز، کمال انسانی، حدیث ثقلین، جایگاه اهل بیت و علم تنزیل در اهل بیت، و احترام به قرآن و مباحث متنوع دیگر مطرح میکند و به این جهت می توان گفت این کتاب در عین حال که جنبه هدایتی و تربیتی آن قوی است، به تفسیر علمی عنایت ویژهای دارد، دائرة المعارفی است موجز از مباحث اسلامی بدون آنکه وارد جزئیات بحث های تفسیر شود و آیه به آیه مباحث قرآن را مطرح کند.
منبع: شناخت نامه تفاسیر، سید محمدعلی ایازی، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1393ش، صص 319-317
