اگزمای دست، یک بیماری رایج در زنان خانه‌دار

پوست، اولین سد دفاعی بدن ما در برابر عوامل آسیب‌زای محیط است و جزئی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود. واکنش این سد دفاعی در مقابل عواملی مثل آلاینده‏ های شیمیایی یا مواد شوینده، می ‏تواند خودش را به صورت اگزما نشان بدهد. این بیماری، زنان را به نسبت بیشتری از مردان درگیر می‏ کند اما مسری نیست.

یعنی اگر با فردی که اگزمای دست دارد در تماس باشید، شما اگزما نمی‏ گیرید. خانم‏ های خانه‏ دار زیادی دچار این بیماری می‎شوند چون معمولا با مواد شوینده زیادی در تماس هستند. نکته مهم در این میان، جلوگیری از درمان خودسرانه است. وقتی دست دچار اگزما می ‏شود تماس آن با هر نوع ماده‎ای به معنی شدیدتر شدن بالقوه این بیماری است بنابراین به هیچ عنوان نباید بدون تجویز پزشک پماد یا دارو استفاده کرد.1

انواع اگزمای دست در خانم‌ها

این بیماری سه نوع دارد: اگزمای حاد، اگزمای تحت حاد و اگزمای مزمن

در اگزمای حاد، تورم، خارش و قرمز شدن پوست همراه با دانه‏ های آبکی روی پوست به وجود می‏ آیند. عدم رسیدگی و درمان دیرهنگام می‎تواند این اگزما را به نوع تحت حاد تبدیل کند. اگزمای تحت حاد دیگر قرمز نیست و ترشحی هم ندارد اما پوست را به شدت خشک می‏ کند.

اگزمای مزمن، نوعی از اگزمای ماندگار روی پوست است که در آن پوست تیره، ضخیم و خارش‎دار می‏‎شود. همچنین اگر پوست حساسی دارید، خودتان شامپو نزنید و از یکی از اعضای خانواده بخواهید که برایتان این کار را انجام دهد.1

اگزمای دست در اثر چه عواملی ایجاد می شود؟

اگزمای دست از شایعترین مسائلی است که بویژه خانم های خانه دار با آن مواجه هستند. شاید شما هم این حالت را تجربه کرده باشید! در اثر اگزمای دست، پوست دست ها، بویژه در نوک انگشتان خشک می شود و اگر درمان انجام نشود، کم کم ترک می خورد و پوسته پوسته می شود و حتی گاهی این ترک ها دچار خونریزی می شوند.

اما چرا دست ها دچار این حالت می شوند؟ سطحی ترین بخش پوست دست لایه شاخی است. این لایه از ورود مواد خارجی به پوست ممانعت می کند و مانع از دست رفتن آب پوست می شود.

برخی از عوامل سبب می شوند تا این لایه تغییر کند و دیگر نتواند از پوست دست محافظت کند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– هوای سرد و رطوبت پائین (زمستان)

– حل کننده های موجود در محلول های شستشو

– صابون های قلیایی.2

علائم اگزمای دست در خانم ها

همه انواع اگزما، دارای خارش هستند و پوست را قرمز می ‏کنند اما اگزمای دست کمی متفاوت است، علائم این نوع اگزما را بخوانیم:

قرمزی

خارش

پوسته پوسته شدن و پوست انداختن انگشتان

درد انگشتان

خشکی شدید در سطح پوست‏ اندازی

تاول

آبله

یکی از دیگر انواع اگزمای دست، پومفولیکس یا اگزمای دیس هیدروتیک نام دارد که باعث ایجاد تاول‎های کوچک و خارش‏‎دار کف دست می‏ شود. اگزمای دیس هیدروتیک هم در زنان بیشتر از مردان دیده می‏ شود.2

تشخیص

شناختن علت بیماری هر بیمار و عوامل تشدید کننده برای تشخیص ودرمان ضروری است. برای تشخیص سابقه تماس و معاینه فیزیکی بیمارضروری است. در اقدامات اولیه باید شغل فرد، سابقه اگزمای دست و فعالیت های شستشوی دست یا قرار گرفتن در معرض تحریک کننده های دیگر در نظر گرفته شود همچنین بیماری های زمینه ای مانند مشکلات تیروییدی و دیابت هم بااهمیت هستند.

علائم با توجه به نوع اگزمای دست متفاوت است. به عنوان مثال، علائم حاد در اگزمای دست، به طور معمول شامل وزیکول ها و پوسته پوسته شدن فوق العاده همراه با خارش شدید است. با مزمن شدن اگزمای دست پوست شکاف بر می دارد و ضخیم می شود و ممکن است ترک خوردن دست و حتی درد به علائم اضافه شود.

درمان اگزمای دست یک بیماری مزمن و بسیار دشوار است. آزمایش (پچ تست) برای تشخیص آلرژن ها و اسمیر قارچ از خراش های پوستی در هیدروکسید پتاسیم به همراه کشت قارچ و باکتری ممکن است برای تشخیص صحیح لازم باشد. گاهی آزمایش خون برای بررسی علل همراه مانند کمبود ویتامین دی، بررسی تیرویید و دیابت لازم است.4

پیشگیری و درمان

شستشو

سعی کنید که در طول روز حداکثر 3 بار دستهایتان به طور مستقیم با آب و صابون تماس داشته باشد. انجام این کار در ابتدا مشکل است (به خصوص برای خانم های ایرانی که اکثراً تا حدی وسواس شستن دارند) ولی با کمی تمرین و ظرف مدت کوتاهی این مسئله جا افتاده و به طور مثال می توانید تنظیم کنید که فقط در هر بار وضو گرفتن، دست با آب تماس مستقیم داشته باشد (آب ولرم بهتر است).

استفاده از مرطوب کننده

چون پوست افراد اگزمایی معمولاً خشک است ، استفاده مرتب از کرم مرطوب کننده خیلی خوب و توصیه می شود. در مورد نوع و مارک کرم مصرفی حتماً با متخصص پوست مشورت کنید و هیچگاه سر خود آن را از داروخانه نخرید. علت این است که شما می خواهید این کرم را مرتب و مکرراً استفاده نمائید و اگر آن کرم به هر دلیل مناسب پوست جنابعالی نباشد بسیار مضر بوده و چه بسا مشکل دستتان را بدتر کند.

بلافاصله بعد از شستشو یا حمام، با یک حوله نرم پوست را با آرامی خشک کرده و سریعاً کرم نرم کننده یا مرطوب کننده بمالید. از همین کرم در طول ساعات بیداری هم باید به دفعات و مکرراً استفاده شود.

تأثیر مواد غذایی

ارتباط خوردن مواد غذایی با اگزمای تماسی دست دقیقاً مشخص نیست. اگر فکر می کنید رابطه ای بین بیماری شما و ماده غذایی خاصی وجود دارد بهتر است حداقل برای 3 ماه آن ماده غذایی خاص را از رژیم خود حذف نمائید. البته لازم به تذکر است که گاهی تماس دست با محتویات آن ماده غذایی در حین خوردن موجب بروز اگزما می شود یعنی ورود آنها به دستگاه گوارش نقشی در اینجا ندارد.

به طور کلی بهتر است که از خوردن نوشیدنیهای حاوی رنگهای خوراکی و مواد شیمیایی افزودنی، قهوه، کاکائو، شکلات، تنقلات مثل پفک نمکی، سوسیس و کالباس، کنسرو به خصوص کنسروهای مانده، سس، ادویه و فلفل پرهیز کنید.

آرامش فکری

داشتن آرامش فکری و پرهیز از استرس در کلیه مراحل زندگی و برای هر کس (بیمار یا سالم) بسیار مفید است.

پرهیز

از مصرف مواد آرایشی، عطرها، اسپری های خوشبو کنده و سیگار حتی الامکان پرهیز نمائید.

استفاده از دستکش

جهت کارهای منزل حتما از دستکش استفاده کنید. دستکش پوشش محافظی است که پوست گرانبهای دست شما را از گزند مواد آسیب رسان خارجی حفظ می کند.3

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.vanakclinic.com
3.www.doctormaleki.com
4.www.dr-hedayat.com