پیوند کلیه چیست؟

پیوند کلیه، یک عمل جراحی است که در آن کلیه سالم از فرد اهدا کننده عضو وارد بدن گیرنده می‌گردد. کلیه سالم از اهدا کننده زنده یا فوت شده دریافت می‌شود همچنین باید در نظر داشت که تنها خانواده فرد یا اشخاصی با مشخصات و فاکتورهای خاص می‌توانند به شما کلیه اهدا کنند. شخص اهداکننده می‌تواند با یک کلیه سالم خود به زندگی‌اش ادامه دهد.

در اغلب اوقات، به بیمارانی که نیاز به پیوند کلیه دارند، یک کلیه سالم اهدا می‌شود، اما در بعضی شرایط نادر، ممکن است به بیمار به دو کلیه نیاز داشته باشد که آن‌ها را از بدن یک شخص فوت کرده می‌گیرند. معمولا در عمل پیوند، کلیه‌ ناسالم از بدن بیمار خارج نمی‌شود و در جای خود باقی می‌ماند؛ در این عمل، کلیه سالم در قسمت جلوی بدن و زیر شکم قرار می‌گیرد.1

پیوند کلیه چگونه انجام می شود؟

پیوند کلیه جراحی حساسی است که در آن جراح برش مایلی در ناحیهٔ ربع تحتانی شکم بیمار ایجاد می کند. بعد از کنار زدن لایه های پوستی، عضلات و پریتوئن عروق ایلیاک که درون لگن قرار دارند در دید جراح قرار می گیرند. در بیماران مرد طناب اسپرماتیک نیز باید کنار زده شود. شریان ایلیاک داخلی، انتخاب اول در پیوند با گرافت محسوب می شوند.

در جریان پیوند توسط کلمپ های قوی مثل بولداگ شریان ایلیاک داخلی و ورید ایلیاک خارجی مسدود می گردند؛ ابتدا باید شریان و سپس ورید به کلیه آناستوموز گردند که در این مرحله جریان خون کلیه به وضعیت طبیعی بر می گردد و در این مراحل باید فشار خون بیمار به دقت تحت کنترل قرار گیرد.

بخش نهایی و آخرین مرحله پیوند اتصال لگنچه و قسمت پروگزیمال حالب به مثانه است که یورترونئوسیستوستومی نام دارد. در این بخش برش کوچکی در دیواره قدامی- طرفی مثانه ایجاد و انتهای فوقانی حالب را به درون مثانه وارد کرده و درون مثانه با بخیه ثابت می شود. اصولا نیازی به گذاشتن درن در موضع جراحی نیست و در آخر یک سوند فولی برای کاهش فشار مثانه بیمار گذاشته می شود.2

چرا عمل پیوند کلیه انجام می شود؟

پیوند کلیه اغلب یک درمان انتخابی برای نارسایی کلیه در مقایسه با انجام دیالیز تا آخر عمر است. پیوند کلیه می تواند بیماری مزمن کلیه یا بیماری کلیوی در مرحله پایانی را درمان کند تا به شما در بهتر شدن و طولانی‌تر شدن مدت زندگی کمک کند.

در مقایسه با دیالیز، پیوند کلیه با موارد زیر مرتبط است:

کیفیت زندگی بهتر

خطر مرگ پایین تر

محدودیت های غذایی کمتر

هزینه درمان پایین تر

همچنین ممکن است برخی از افراد از پیوند کلیه قبل از نیاز به انجام دیالیز استفاده کنند، روشی که به پیوند کلیه پیشگیرانه معروف است.

اما برای افراد خاصی که نارسایی کلیه دارند، پیوند کلیه ممکن است از دیالیز خطرناک تر باشد. شرایطی که ممکن است شما را از واجد شرایط بودن برای پیوند کلیه باز دارد، شامل موارد زیر است:

سن بالا
بیماری شدید قلبی

سرطان فعال یا اخیراً درمان شده

دمانس (جنون) یا بیماری روانی که به خوبی کنترل نشده

مصرف الکل یا مواد مخدر

هر عامل دیگری که بر ایمن بودن رویه و مصرف داروهای مورد نیاز پس از پیوند تأثیر بگذارد و از رد نشدن عضو پیوندی جلوگیری کند.3

چه کسانی نمی‌توانند عمل پیوند کلیه را انجام دهند؟

تمامی افرادی که مشکل کلیوی دارند، نمی‌توانند عمل پیوند کلیه را انجام دهند. افرادی که شرایط زیر را دارند نمی‌توانند عمل پیوند کلیه انجام دهند:

وجود عفونت یا ایجاد عفونت‌های مکرر در بدن که نمی‌توان به طور کامل آن‌ها را درمان کرد.

وجود سرطان، در صورتی که از محل اصلی خود خارج شده و در قسمت‌های دیگری از بدن نیز تکثیر یافته است.

ناراحتی شدید قلبی یا وجود مشکل شدیدی که به طور کلی، خطر عمل جراحی را بالا ببرد.

برطرف نشدن مشکل در صورت انجام عمل پیوند.

خطراتی دیگری نیز، بسته به شرایط پزشکی و سلامت بدنتان ممکن است شما را تهدید کند؛ بنابراین توصیه می‌شود پیش از انجام عمل، در مورد تمامی موضوعات و شرایط بدنی خود با تیم پزشکی‌تان مشورت کنید.1

مراقبت ها و تغذیه بعد از پیوند کلیه

بسیاری از بیماران پس از پیوند کلیه، اشتهای بهتری پیدا می کنند و به طور ناخواسته دچار افزایش وزن می شوند؛ پس باید دقت داشته باشید که برای جلوگیری از افزایش وزن، خودتان را همیشه وزن کنید؛ همچنین از خوردن غذاهای پرکالری مانند غذاهای چرب، شیرینی ها، کلوچه و سایر غذاهای غنی از چربی یا شکر، خودداری ورزید.

غذای شما باید کم نمک و کم چربی باشد پس از خوردن غذاهای آماده مثل سوسیس، کالباس، پیتزا و غذاهای رستورانی پرهیز کنید. همچنین خوردن غذاهای کنسروی مثل تن ماهی و انواع غذاهای کنسرو شده و کله پاچه توصیه نمی شود.

با خوردن غذاهای زیر می توانید، دریافت کالری را کنترل کنید:

فرآورده های شیری بدون چربی

نوشابه های بدون شکر مانند نوشابه های رژیمی

سبزی ها و میوه های تازه

گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست و ماهی.2

خطرات عمل پیوند کلیه

هر چند پیوند کلیه می تواند بیماری پیشرفته کلیه و نارسایی کلیه را درمان کند، اما این یک درمان کامل نیست. برخی از اشکال بیماری کلیوی ممکن است بعد از پیوند برگردد.

خطرات مرتبط با پیوند کلیه شامل مواردی است که به طور مستقیم با خود عمل جراحی، رد پیوند اهدا کننده عضو و عوارض مصرف داروها (ضد دفع یا سرکوب کننده سیستم ایمنی) که برای جلوگیری از رد پیوند کلیه اهدایی توسط بدن شما لازم هستند.

تصمیم گیری در مورد پیوند صحیح کلیه برای شما یک تصمیم شخصی است که نیازمند تفکر دقیق و در نظر گرفتن خطرات و فواید جدی است.3

عوارض عمل کلیه

لخته خون و خونریزی

نشت از میزنای یا انسداد آن که کلیه را به مثانه وصل می کند.

عفونت

نارسایی یا رد پیوند کلیه اهدا شده

عفونت یا سرطانی که با کلیه اهدا شده قابل انتقال است.

مرگ، حمله قلبی و سکته مغزی.3

برای پیشگیری از پس زده شدن کلیه جدید چه کنیم؟

برای اینکه کلیه جدید، در بدن شما سالم مانده و پس زده نشود، پزشک به شما داروهایی تجویز می‌کند که تا آخر عمر باید از آن‌ها استفاده کنید؛ واکنش بدن هر فرد نسبت به این داروها می‌تواند متفاوت باشد. داروهای ضد رد به طور مداوم در حال توسعه و ارتقا بوده و تیم پزشکی شما با بررسی وضعیت بدنتان، داروهای مناسب شما را برایتان تجویز می‌کند.

معمولا یک سری داروهای ضد درد خاص در ابتدای کار به شما داده می‌شود، اما ممکن است بسته به شرایط بدنی هر فرد، در دوزهای متفاوتی تجویز شوند. به دلیل اینکه داروهای ضد رد، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند، در صورت مصرف آن‌ها خطر ابتلا به عفونت در شما بسیار بالاتر است؛ بنابراین مصرف این داروها باید به مقداری باشد که علاوه بر اینکه کلیه شما پس زده نشود، بدنتان در برابر عفونت نیز بی دفاع نشده و مقاومتی داشته باشد که کنترل این مسئله به عهده پزشک شماست.

از جمله بعضی از عفونت‌هایی که بیشتر در معرض آن‌ها خواهید بود عبارت‌اند از: برفک دهانی (برجستگی‌های سفید خاکستری روی مخاط دهان یا زبان)، تبخال و عفونت‌های تنفسی.

بنابراین، تا چندین ماه پس از انجام عمل پیوند، از حضور در جمعیت یا ارتباط با افرادی که احتمال ابتلای آن‌ها به انواع عفونت وجود دارد خودداری نمایید.1

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.namnak.com
3.www.darmankade.com