سقاخانه‏ها و دكاكين جنب مسجد كمر زرين و سربازار غاز و غيره

موقوفه : سقاخانه‏ها و دكاكين جنب مسجد كمر زرين و سربازار غاز و غيره
 

واقف : محمد حمصى بن حاجى محمد اصفهانى
تاريخ وقف : 23 جمادى الاولى 1110 ه . ق
نوع سند : رونوشت ثبتى
شماره رايانه‏اى : 086
شماره پرونده : 10/100 ـ م 612

[ بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ]
 

للّه‏ تعالى ( كلمه زير خط رفته ) مباركا ابدا مادامت رقبات الارضين و عليها ( زير خط رفته ) ائمه معصومين صلوات اللّه‏ و سلامه عليهم اجمعين
اما بعد ؛ بر ضماير اولى الايدى و البصائر پوشيده نيست كه هر كه را هدايت ازلى رهبرى نمايد داند و يقين نمايد كه مراتب دنيويه را بقائى و لذات جسمانيه را ثباتى نيست ، و ارتقا بر معارج سعادات ابديه و اعتلا بر مراتب اخرويه « يوم لا يملك نفس لنفس شيئا » (362) كسى را ميسر گردد كه همگى اوقاتِ فرخنده سعادات خود را در تحصيل خيرات جاريات مصروف دارد ، و كرايم اموال و نفايس رقبات و املاك خود را در وجوه برّ و جهات خير صرف نمايد ، و جمعى كه آفتاب توفيق هدايت و خورشيد تابنده چهره سعادت ايشان از مطالع عنايات ازليه و افق سعادات لم يزليه طالع و لامع گشته قطع تعلّق از علايق دنيويه نموده‏اند .
از آن جمله صلاحيت و ديانت و محمدت پناه ، عزّت و مكرمت و متانت دستگاه ، طايف بيت [ اللّه‏ ] الحرام ، و زائر مدينة خير الأنام ، توفيق و تأييد آثار ، شمسا للصلاحية و الديانت ( مابقى پاره شده ) محمدا (363) حمصى ولد مرحمت پناه حاجى محمد اصفهانى است كه توفيق رفيق حال او گشته از روى عقيده و اخلاص و صداقت و اختصاص اولاً ( زير خط رفته ) لمرضاته ، وقف مخلّد شرعى و حبس مؤبّد اسلامى نمود [ رقبات ذيل را : ]

[ رقبات مفصله : ]
 

1 ـ همگى و تمامى دو سقاخانه و حجرات مزبوره ذيل الكتاب بر اين موجب :
أ ـ سقاخانه احداثيه واقف مشار اليه واقعه در خلف مدرسه غفران پناه مولانا عبد اللّه‏ محاذى دكان حمصى متعلق به واقف مشار اليه كه از جمله رقبات موقوفه مزبوره بعد است با ملحقات و منضمات و متعلقات از چاه و چرخ و ساير آلات و ادوات و ممرّ و مدخل و غير ذلك ، بالتمام .
ب ـ سقاخانه ديگر ايضا احداثيه واقف مشار اليه ، واقعه در محله سر بازار غاز شهره من محلات دارالسلطنه اصفهان ، جنب مسجد معين مشهور به مسجد كمرزرين ايضا با ملحقات و منضمات و متعلقات و مضافات از چاه و چرخ و ساير آلات و ادوات و ممرّ و مدخل و غير ذلك ، بالتمام .
ج ـ حجرات تحتانيه و فوقانيه كه مجموع پنج باب [ است ] بدين موجب :
ـ تحتانى دو باب بدين موجب مسمّى بر فوق زيرزمين كه واقف بجهت مقبره خود تعيين نموده ، باب .
ـ فوقانى سه باب كه در جنب او است و احداث واقف مشار اليه است ( پاره شده ) در يك سمت مسجد كمرزرين مزبور است با ملحقات و منضمات از ممرّ و مدخل و غير ذلك بالتمام ، احداثيه خود را .
اما سقاخانه‏ها را ، بر كافه مؤمنين و مؤمنات و مسلمين و مسلمات .
و اما حجرات مزبور را بر هر يك از اولاد و اولاد اولاد واقف ـ و إن نزلوا ـ كه از طلبه علوم بوده باشند و بر سادات طلبه علوم دينيه از فرقه ناجيه شيعه اثنى عشريه مشروط به آن كه مادام از اولاد ، و اولاد اولاد واقف مشار اليه ـ و ان سفلوا ـ كسى بوده باشد كه به تحصيل علوم دينيه اشتغال و به حجره احتياج داشته باشد به تصرف كردن قدر احتياج از حجرات مزبوره اولى از غير و مقدم بر ديگرى بوده باشد ، به قيود و شروط و تفاصيل مزبوره .
2 ـ و بعد از آن ايضا ـ قربةً الى اللّه‏ و طلبا لمرضاته ـ وقف مخلّد شرعى و حبس اسلامى نمود واقف موفّق مشار اليه همگى و تمامى رقبات مزبوره ذيل الكتاب [ را ] بدين موجب هر يك با كافه ملحقات .
أ ـ دكان علاّفى واقع در محله لتور شهره محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خانه جماعت يهودان از طرفين
و [ حدى ] به دكان علاّفى
و [ حدى ] به شارع ، مع اوطاق فوقانى و زيرزمين تحتانى با ملحقات بالتمام
ب ـ خان معين مسكن جماعت زوّارها واقع در محله لتور مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خانه سبز على
و [ حدى ] به كارخانه شعربافى مزبور بعد ، از طرفين
و [ حدى ] به شارع ، با ملحقات بالتمام
ج ـ تيمچه معينه واقعه در محله سر بازار غاز شهره محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خان عربان
و [ حدى ] به تيمچه خود ( ؟ ) شهره
و [ حدى ] به اوطاق بائر ، متعلق به حضرت مستوفى
و [ حدى ] به شارع ، بالتمام
د ـ كارخانه چرخ تابى واقعه در محله سر بازار غاز محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به اطاق متعلق به واقف
و [ حدى ] به كوره فخارى از طرفين
و [ حدى ] به شارع ، مع اطاق فوقانى بالتمام
ه ـ دكان كدنك سازى واقع در محله سر بازار غاز مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان ميوه فروشى مزبور بعد
و [ حدى ] به سقاخانه مزبوره جنب مسجد كمرزرين
و [ حدى ] به كارخانه قنادى گرى مزبور بعد
و [ حدى ] به شارع ، مع عمارت فوقانيه فوق آن با ملحقات بالتمام .
و ـ دكان معين ميوه فروشى واقع در محله سر بازار غاز محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان كدنك سازى مزبور
و [ حدى ] به كارخانه قنادى گرى مزبور
و [ حدى ] به كارخانه بعد
و [ حدى ] به شارع ، مع اطاق فوقانى فوق آن با ملحقات شرعيه بالتمام .
ز ـ كارخانه قنادى گرى محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان ميوه فروشى مزبور
و [ حدى ] به دكان عطارى مزبور بعد
و [ حدى ] به مسجد كمرزرين مزبور
و [ حدى ] به شارع ، مع اطاق فوقانى آن با ملحقات و منضمات اسلاميه بالتمام .
ح ـ دكان عطارى واقع در محله سر بازار غاز شهره محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدين ] به كارخانه قنادى گرى از طرفين
و [ حدى ] به دكان حمصى مزبور بعد
و [ حدى ] به شارع ، مع اطاق فوقانى فوق دكان مزبور بالتمام .
ط ـ دكان حمصى واقع در محله سر بازار غاز محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان عطارى مزبور
و [ حدى ] به كارخانه كوزه گرى باير متعلق به ميرزا عبد الولى
و [ حدى ] به شارع از طرفين ، مع بيوتات فوقانيه فوق آن بالتمام .
ى ـ دكان دلو دوزى واقع در محله سر بازار غاز مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان شماعى گرى
و [ حدى ] به كارخانه دكان حمصى
و [ حدى ] به شارع ، با ملحقات و منضمات دينيه بالتمام .
ك ـ دكان قهوه كوبى واقع در محله سر بازار غاز مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان بائر
و [ حدى ] به خان نجيه بيك ( ؟ )
و [ حدى ] به دكان حناسايى مزبور بعد
و [ حدى ] به شارع ، بالتمام .
ل ـ دكان حناسايى واقع در كاروانسراى مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان قهوه كوبى مزبور
و [ حدين ] به خان نجيه بيك ( ؟ ) از طرفين
و [ حدى ] به شارع ، مع دو طاق فوقانى فوق آن با ملحقات بالتمام .
م ـ دكان سبزى فروشى واقع در محله سر بازار غاز مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان طباخى
و [ حدى ] به دكان سبزى فروشى جنب آن
و [ حدى ] به شارع عام ، با ملحقات و منضمات بالتمام .
ن ـ دكان بقالى واقع در محله مزبوره محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خان مشترك ميانه واقف و سيد محمد صفى
و [ حدى ] به دكان قصابى
و [ حدى ] به دكان رزازى ، با ملحقات بالنصف .
س ـ دكان خبازى واقع در محله مزبور محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان شماعى گرى مزبور
و [ حدى ] به دكان ميوه فروشى مزبور بعد
و [ حدين ] به خان معين از طرفين ، مع بالاخانه فوق آن با ملحقات اسلاميه بالتمام .
ع ـ دكان ميوه فروشى واقع در محله مزبوره محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان علاقه‏بندى
و [ حدين ] به دكان خبازى مزبور از طرفين
و [ حدى ] به شارع ، مع اطاق فوقانى آن بالتمام .
ف ـ دكان خراطى واقع در محله مزبوره محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به تيمچه معينه
و [ حدى ] به دكان طباخى مزبور
و [ حدى ] به دكان باير
و [ حدى ] به شارع عام ، با ملحقات بالتمام .
ص ـ تماميت دو باب دكان طباخى متصلين به يكديگر واقعين در محله سر بازار غاز مع فضاء معين خلف آنها و بالاخانه فوق آنها كه مجموعا محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به تيمچه معلومه
و [ حدى ] به دكان خراطى مزبور بعد
و [ حدى ] به مطب حاجى اسماعيل ( اين قلم در نسخه اصل بر دكان خراطى مقدم است )
ق ـ دكان خياطى واقع در محله مزبوره ايضا محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان بقالى
و [ حدى ] به دكان باير
و [ حدى ] به خان معين
و [ حدى ] به شارع ، بالتمام ،
ر ـ قاطبه سه باب دكان علاّفى متصلات به يكديگر واقعه در ( سكه الاخوين ؟ ) محله جوباره كه مجموع من حيث الاتصال محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به شارع
و [ حدى ] به كوچه سنّده
و [ حدى ] به خانه معينه ، مع بيوتات فوقانيه فوق آنها با ملحقات بالتمام .
ش ـ كليه سه باب دكان يكى خياطى و دو باب طباخى متصلات به يكديگر واقعه در محله تحت قرجه كه مجموعا من حيث التلاصق محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خانه حسنعلى بيك
و [ حدى ] به دكان شماعى گرى
و [ حدى ] به دكان تنباكو فروشى ، از جمله شش دانگ ، چهار دانگ .
ت ـ همگى دو باب دكان يكى بقالى و ديگرى علاّفى واقعين در محله قبّة النصارى متصلين به يكديگر محدودين [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خانه على قلى بيك
و [ حدين ] به مسجد از طرفين
و [ حدى ] به شارع ، هر يك با ملحقات شرعيه بالتمام .
ث ـ تمامت دو باب دكان يكى پالوده بندى و ديگرى خبازى واقعتين در محله قبّة النصارى مع زيرزمين تحت دكان خبازى كه مجموعا محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به جلو خان معين
و [ حدى ] به شارع
و [ حدى ] به در جلو خان
و [ حدى ] به كارخانه شيشه گرى مزبور بعد ، بالتمام .
خ ـ كارخانه شيشه گرى واقعه در محله قبّة النصارى محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به دكان خبازى مزبور
و [ حدى ] به جلو خان
و [ حدى ] به خان معين ، با ملحقات شرعيه بالتمام .
ذ ـ جملگى دو باب دكان يكى بقالى و ديگرى تنباكوفروشى متصلين به يكديگر واقعين در خلف مدرسه غفران پناه ملا عبد اللّه‏ قرب جلو خان خانه معروف به خانه غفران پناه حاجى ميرزا مع فضاء و اطاق طويله خلفِ دكان‏هاى مزبور كه مجموع محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدين ] به جلو خان مزبور از طرفين
و [ حدى ] به دكان علاّفى
و [ حدى ] به شارع ، هر يك با ملحقات اسلاميه بالتمام .
ض ـ خانه معينه معلومه متصله به خانه حاجى ميرزا محدود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خانه صفى ميرزا شهره مزبوره و [ حدود ] به تيمچه ( چند كلمه پاره شد ) عالى حضرت منجم باشى سابق از سه طرف ، با ملحقات و منضمات و متعلقات اسلاميه بالتمام .
ظ ـ اعيان دكان حمصى مشهور به دكان واقف مشار اليه كه بالفعل در تصرف واقف واقع در محاذى سقاخانه مزبوره خلف مدرسه مولانا عبد اللّه‏ و محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خان سر حمله شهره
و [ حدى ] به خان على قلى خان
و [ حدى ] به دكان پنيرفروشى
و [ حدى ] به شارع ، با ملحقات و منضمات اسلاميه بالتمام .
غ ـ اعيان چهار باب دكان بدين موجب متصلات به يكديگر بقالى باب ، عطارى باب ، لندره دوزى ( ؟ ) باب ، كلاهدوزى باب ، واقعات در سمت دكان حمصى مزبور محاذى مدرسه مزبوره كه مجموعا من حيث الإتصال محدود است [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به خان على قلى خان
و [ حدى ] به ترشى خانه سركار
و [ حدى ] به دكان حمصى مزبور
و [ حدى ] به شارع ، بالتمام .
أب ـ اعيان دو باب دكان يكى پوست تراشى و ديگرى طباخى واقعين در خلف مدرسه غفران پناه مولانا عبد اللّه‏ كه هر دو من حيث الاتصال محدود مى‏شود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به مدرسه مزبوره
و [ حدى ] به شارع
و [ حدى ] به دكان تنباكوفروشى
و [ حدى ] به دكان طبّاخى ، با ملحقات دينيه بالتمام .
* * *
و منضمات و متعلقات اسلاميه از ممرّ و مدخل ( يك كلمه پاره شده ) و غير ذلك ممّا يعدّ من التوابع و اللواحق ، سمّى او لم يسمّ ، و ذكر فيه او لم يذكر ، و كتب فيه او لم يكتب ، بر دو سقاخانه مزبورتين و بر حجرات مزبوره و بر دو باب حجره ديگر فوقانى كه از توابع مسجد كمرزرين مزبور است و بعد از خرابى آنها ، واقف موفق مشار اليه آنها را تعمير كرده ، و بر حوض معين احداثى واقف مشار اليه كه در مدرسه غفران پناه مولانا عبد اللّه‏ احداث نموده و منبع آن از سقاخانه مزبوره خلف مدرسه مولانا عبد اللّه‏ است ، و هم چنين بر مسجد معروف به مسجد كمرزرّين مزبور و بر جمعى از قاريان كلام ملك علام كه به شرح بعد تلاوت نمايند و بر سادات طلبه علوم ، سكنه حجرات مزبوره به شروط و قيود و تفاصيل مزبوره بعد .
و توليت وقف مزبور را مفوّض ساخت واقف موفق مشار اليه به رفعت و عزت پناه ، ديانت و صلاحيت و محمدت دستگاه ، حاجى الحرمين الشريفين ، شمسا للصلاحية و الديانة حاجى محمد باقر ولد صلبى خودش .
و بعد از حاجى محمد باقر مشار اليه به اولاد ذكور از صلب حاجى محمد باقر مشار اليه ؛ به اين نحو كه اگر ولد مذكر از صلب مشار اليه واحد باشد توليت مختص او . و اگر متعدد و همگى بالغ باشند سه سال به سه سال بينهم قرعه شرعيه زده مختار از قرعه شرعيه از جمله ايشان در سه سال مباشر امر توليت مزبوره گردد و اگر بعضى از جمله اولاد ذكور مزبور صغير باشند قرعه مزبوره فيما بين بلغ واقع گردد تا حين بلوغ صغير كه بعد از بلوغ صغير فيما بين او و ساير بلغ به دستور مسطور سه سال به سال قرعه شرعيه مضروب گردد .
و بعد از انقراض و انعدام اولاد ذكور صلبيه حاجى محمد باقر مشار اليه ، به اولاد ذكور از صلب اولاد ذكور حاجى محمد باقر مشار اليه و هكذا ، نسلاً بعد نسل و عقبا عقيب عقب ، بشرط تقدم بطن اعلا بر بطن اسفل به دستور ؛ چنانچه مادام از طبقه اعلى احدى موجود باشد به طبقه اسفل مفوّض نگردد و در صورت تعدّد افراد هر طبقه ، سه سال به سه سال قرعه شرعيه بينهم مضروب و مختار از قرعه شرعيه از جمله ايشان در عرض سه سال مباشر گردد .
و بعد از انقراض اولاد ذكور حاجى محمد باقر مشار اليه و هم چنين اولاد ذكور از صلب اولاد ذكور مشار اليه و إن نزلوا ، بالكلية امر توليت مفوّض گردد به هر يك از ساير اولاد ذكور از صلب واقف مشار اليه كه در آن هنگام موجود باشد ، و اگر متعدد باشند به مجموع ايشان بنحو مسطور كه سه سال به سه سال نفرى از ايشان به قرعه شرعيه مختار و مباشر گردد ، و اگر از سايراولاد ذكور صلبيه واقف مشار اليه احدى موجود نبوده باشد كه اقدام به امر مزبور تواند نمود ، امر توليت مفوّض گردد به اولاد ذكور از صلب ساير اولاد مزبورين و إن نزلوا .
و اگر از صلب ايشان نيز مذكرى موجود نباشد ، امر توليت مفوّض بوده باشد به اولاد ذكور متولدين از بطن اولاد اناث واقف مشار اليه ، و از بطن اولاد اناث حاجى محمد باقر مذكور و از بطن اولاد اناث ساير اولاد ذكور واقف مشار اليه كه بشرح ايضا فيما بين اولاد ذكور متولدين از بطون مزبوره مجموعا سه سال به سه سال قرعه شرعيه مضروب و مختار از قرعه شرعيه در سه سال مباشر گردد .
و در جميع مراتب و طبقات مزبوره اگر چنين اتفاق شود كه از طبقه مقدمه ولد مذكر منحصر در يك نفر صغير بوده باشد ، در آن هنگام هركس كه توليت مدرسه غفران پناه مولانا عبد اللّه‏ در آن عصر با او باشد شخص امين متدينى را كه قابل داند به نيابت صغير مزبور ، مباشر امر مزبور گرداند تا هنگام بلوغ صغير مزبور .
و همچنين اگر كسى را كه حسب المسطور توليت مزبوره به او مفوّض گرديده باشد يا كسى را كه به شرح بعد امر مذكوره بعد به او مفوّض شده باشد ، در عرض مدتى كه بايد مباشر امر مزبور باشد سفرى روى دهد ، در آن هنگام نيز عالى حضرت متولى مدرسه مزبوره احدى را كه متدين و شايسته داند مباشر امر توليت يا امر نظارت هر يك ضرور شده باشد گرداند تا حين مراجعت او از سفر .
و شرط نموده واقف مشار اليه كه در جميع مراتب و طبقات متولى كه تعيين شود متّصف به صفت صلاح و ديانت بوده باشد .
و اگر بعد از تفويض امر توليت به احدى ، عدم صلاح او ظاهر گردد توليت از او تغيير و به قرعه شرعيه از جمله ساير اولاد مجوّز لهم التولية مفوّض گردد .
و اگر اولاد ذكور از صلب حاجى محمد باقر و همچنين اولاد ذكور از صلب اولاد ذكور حاجى محمد باقر و همچنين اولاد ذكور از صلب اولاد اولاد ذكور او ـ و إن نزلوا ـ و همچنين ساير اولاد ذكور واقف مشار اليه و اولاد ذكور از صلب ايشان و همچنين اولاد ذكور از بطون مزبوره اولاد اناث ـ العياذ باللّه‏ ـ بالكليه منقرض گرديده باشند ، امر توليت مفوّض باشد به شخص امين صالح متدينى كه عالى حضرت متولى مدرسه مولانا عبد اللّه‏ او را اختيار و تعيين نمايد .
و اگر در آن وقت فرضا متولى مدرسه مزبوره حاضر نباشد ، فيما بين معارف از جمله سكنه مدرسه مزبوره سه سال به سه سال قرعه شرعيه زنند ، و مختار به قرعه شرعيه سه سال مباشر امر توليت مذكوره باشد .
و نظارت موقوفات مزبوره را مفوّض ساخت واقف مشار اليه اولاً به عزّت و ديانت پناه ، صلاحيت و محمدت دستگاه ، نظاما للعزّ ، ملا مراد على داماد خودش ، ولد مرحوم محمد حسين ، و بعد از او به اولاد ذكور از صلب او به شرح مقرر در باب توليت كه اگر اولاد ذكور ناظر مشار اليه واحد و فرد باشد مختص او ، و اگر متعدد باشد سه سال به سه سال قرعه شرعيه مضروب ، و مختار از قرعه در سه سال مباشر امر نظارت مزبوره گردد ، و بعد از ايشان كليه اولاد ذكور ايشان و هكذا ، نسلاً بعد نسل بشروط و ترتيب و قيود و تفاصيل مذكوره در باب توليت من اوّلها الى آخرها .
و در متن عقد وقف مزبور شرط شرعى نموده واقف موفق مشار اليه كه هركس حسب المسطور متولى وقف مزبور و مباشر امر مذكور بوده باشد به نظارت و اطلاع هر كس كه حسب المسطور ناظر امر وقف مزبور بوده باشد مداخل و وجه اجاره رقبات موقوفه مزبوره را جمع و ضبط و [ به نحو ذيل صرف نمايد : ]

[ مصارف : ]
 

1 ـ اولاً از مداخل ، اخراجات تعميرات ضروريه رقبات موقوفه مزبوره را وضع و صرف آنها به نحوى نمايد كه دائما رقبات موقوفه مزبوره دائر و آباد بوده خراب و بائر نگردد .
2 ـ و همچنين اخراجات تعميرات ضروريه دو سقاخانه مزبورتين و حوض مدرسه مولانا عبد اللّه‏ را وضع و صرف آنها ، و همچنين اخراجات دلو و چراغ و ريسمان و اجرت آبكش سقاخانه مزبوره كه بجهت دو سقاخانه مزبورتين ، واقف مشار اليه هر روزه چهار نفر آبكش بدين موجب منظور داشته :
بجهت سقاخانه خلف مدرسه مولانا عبد اللّه‏ ، سه نفر .
و بجهت سقاخانه جنب مسجد كمرزرين ، يك نفر .
وضع و صرف و خرج آنها[ كنند ] و به نحوى سعى و اهتمام نمايند كه سقاخانه جنب مسجد كمر زرين در تمامى سال ، و سقاخانه خلف مدرسه مولانا عبد اللّه‏ و حوض محدث در مدرسه مزبوره در تمام سال الاّ سه ماه مزبور بعد داير و درگردش ، و سبب انتفاع خلايق و ثواب آن به روح واقف مشار اليه عايد شود .
و سه ماه مستثنى در باب سقاخانه خلف مدرسه مولانا عبد اللّه‏ و حوض مدرسه مزبوره عبارت است از ابتداء تحويل شمس به قوس تا تحويل شمس به حوت كه واقف مشار اليه نظر به آنكه در سه ماه مزبور به اعتبار دوام جريان آب نهر مدرسه مزبوره و انتفاع خلايق از آن و عدم احتياج ايشان به آب سقاخانه مزبوره و حوض مزبور .
3 ـ و همچنين نظر به جهات ديگر چنين شرط و مقرر نمود كه در سه ماه مزبور در سقاخانه جنب مدرسه(364) آب نكشند ، و رَسَدِ اخراجات سه ماه مزبور را اضافه مداخل بقيه سال و در مصارف مقرره مشروحه بعد مصروف گردانند .
4 ـ و بعد از وضع و صرف اخراجات مزبوره از مداخل و رقبات موقوفه مزبوره ، از بقيه مداخل هر روزه مبلغ يك صد و سى دينار وضع ، و متولى و ناظر به صيغه حق التوليه و حق النظاره بدين موجب تصرف نمايند :
ـ كه متولى ، هر كس باشد به صيغه حق التوليه تصرف نمايد .
ـ كه ناظر ، هر كس باشد به صيغه حق النظاره تصرف نمايد .
5 ـ و بعد از آن از بقيه مداخل بعد از وفات واقف موفق مشار اليه هر روزه مبلغ يك صد و بيست دينار به سه نفر قارى كلام ملك علاّم ، عارف به ضروريات علم تجويد كه افقه علماء عصر قرائت ايشان را تجويز نموده باشد به هر نفرى مبلغ چهل دينار تسليم و با ايشان شرط نمايند كه هر نفرى از ايشان هر روزه يك جزو قرآن در حجره تحتانيه مزبوره نمايند كه مبنى بر فوق مدفن واقف مشار اليه است از جمله حجرات موقوفه مزبوره تلاوت ، و ثواب آن را به ارواح مطهره منوره حضرات عاليات رفيع الدرجات و روح واقف مشار اليه قربت نمايد .
و اگر احدى از سه نفر قارى مزبور [ را ] كه بجهت امر مزبور معين ساخته باشند در يومى از ايام عارضه بيمارى يا مانعى ديگر از موانع شرعيه روى دهد كه بجهت تلاوت مذكوره به حجره مذكوره نتواند آمد ، مرخّص است كه بدل خود شخصى را كه شايسته امر تلاوت مزبوره بوده باشد به حجره مزبوره فرستد كه نيابةً عنه اتيان به امر تلاوت مزبوره نمايد تا حين رفع مانع او .
و اگر قاريون مذكورون در اتيان به امر تلاوت مزبوره به نحو مسطور تكاهل نمايند ، و تكاهل ايشان بر متولى و ناظر وقف مزبور ظاهر گردد در آن هنگام تغيير و تبديل ايشان به اختيار متولى و ناظر وقف مزبور است .
6 ـ و بعد از وضع و صرف وجوه مذكوره ، تتمه مداخل رقبات موقوفه مزبوره را فى مابين طلبه سكنه حجرات مزبوره تقسيم ، و به هر يك از ايشان هر قدرى كه رسد به صيغه وظيفه ، يوما فيوما تسليم نمايند مشروط به آنكه هر نفر طالب علمى كه در هر يك از حجرات مزبوره سكنى و وظيفه مزبوره را بازيافت مى‏نموده باشد به وجهى از وجوه ملزمه اسلاميه بر خود لازم ساخته باشد كه هر روزه به قدر دو روزه نماز قضا به نيابت واقف مشار اليه ، و در هر سال يك ماه صوم به نيت قضاء ماه مبارك رمضان كه صوم مزبوره در ماه رجب و شعبان ، و در صورت مانع در شهر ذى حجه و شهر محرم الحرام به عمل آيد ، به نيابت واقف مشار اليه به عمل آورد تا آن كه صوم و صلاتى كه مجموع طلبه سكنه حجرات مزبوره به عمل آورده و متولى و ناظر سر رشته او را داشته باشند به تأدّى ايام تكليف عمر واقف بعمل آيد .
7 ـ و بعد از آن كه بقدر ايام تكليف واقف مشار اليه صلاة و صوم مزبورين به عمل آمده باشد ، هر نفر طالب علمى كه در هر يك از حجرات مزبوره سكنى داشته باشد هر روزه نيم جزو قرآن مجيد تلاوت و ثواب آن را به روح واقف موفق مشار اليه قربت نمايند .
8 ـ و اگر بعد از وضع موضوعات مزبوره از مداخل رقبات موقوفه مزبوره تتمه مداخل قدرى باشد كه گنجايش آن داشته باشد كه زياده از يك نفر را در هر يك از حجرات مزبوره سكنى و به همگى از تتمه مداخل ، وظيفه قرار توان داد و متولى و ناظر وقف مزبور مصلحت دانند ( در هر ؟ ) حجرات(365) مزبوره زياده از يك نفر طالب علم تّصف به صفات مقرره مشروحه بعد سكنى و به هر يك از ايشان قدرى كه در خور استحقاق او و مقتضاى رأى متولى و ناظر وقف مزبور بوده باشد از تتمه مداخل مزبوره وظيفه قرار و يوما فيوما تسليم ايشان نمايند ، و هر يك از ايشان را متعهد سازند كه به شرح مسطور بعمل صوم و صلاة مزبوره يا تلاوت بنحو مسطور قيام و اقدام نمايد .
* * *
و شرط نموده واقف موفق مشار اليه كه جمعى از طلبه را كه در حجرات مزبوره سكنى دهند به صفت سيادت اگر از اولاد و اولادِ اولاد واقف نباشند و همگى به صفت صلاح و سداد موصوف بوده پيوسته در تحصيل علوم دينيه و معارف يقينيه اشتغال داشته باشد .
و اگر ظاهر شود كه در امر تحصيل علوم يا در اتيان بعمل مزبور تكاهل به امرى كه منافى صلاح و سداد بوده باشد قيام و اقدام مى‏نمايند ، متولى و ناظر مشار اليهما مختار و مسلّط خواهند بود بر اخراج ايشان ، و تمكين ديگرى بدل ايشان .
و هم چنين در باب تسليم وظيفه مزبوره به ايشان ، استحقاق ايشان را منظور نظر داشته ، هرگاه عدم استحقاق ايشان ظاهر شود متولى و ناظر وقف مزبور مختار و مسلّط باشند بر قطع وظيفه مزبوره از ايشان .
بعد از اخبار واقف موفق مشار اليه به آنكه از جمله رقبات موقوفه مزبوره آنچه اعيانى است عرصه آنها متعلق به سركار فيض آثار ، و واقف مشار اليه عرصه آنها را در عرض سنوات معلومه از سركار فيض آثار قبول اجاره به مبلغ معين نموده ، و شرط شد كه در عرض سنوات اجاره اگر احدى به هم رسد و چيزى بر وجه اجاره كه واقف مشار اليه قيد داده اضافه كند ، و مستأجر مشار اليه قبول اضافه نداشته باشد ، مباشرين سركار فيض آثار مسلّط بوده باشند بر فسخ اجاره در بقيه مدت ، و در آن صورت قيمت اعيانى متعلق به مستأجر مشار اليه را از سركار فيض آثار تسليم مستأجر نمايند .
مأذون و مرخص ساخت واقف مشار اليه متولى و ناظر وقف مزبور را كه اگر حسب لمسطور احدى به هم رسد و چيزى بر وجه اجاره عرصه آن رقبات اضافه نمايد و متولى و ناظر مصلحت را در قبول اضافه دانند ، قبول اضافه و آن را نيز از جمله اخراجات ضروريه حساب و تسليم نمايد ، و الاّ گذارند كه مباشرين سركار فيض آثار به مقتضاى شرط مذكور فسخ اجاره ، و قيمت اعيان را تسليم ايشان ، و متولى و ناظر مزبور آن قيمت اعيان را بازيافت نمايند .
و در آن صورت متولى و ناظر وقف مزبور به قيمت اعيانى مزبور كه اخذ نموده باشند مستغلّ مرغوب ديگر كه مناسب دانند خريدارى و به دستور ساير رقبات وقف نمايند .
و در باب اين تغيير و تبديل هرگاه مصلحت در آن باشد خود را مأذون و مرخص دانسته آن را منافى امر وقف مزبور ندانسته تأمل نداشته باشند ، اما به غير از تغيير و تبديلى كه از حيثيت مذكور بوده باشد به هيچ وجه من الوجوه تغيير و تبديل در رقبات موقوفه مزبوره جايز ندانسته رقبات موقوفه مزبوره را نخرند و نفروشند و هبه و معاوضه و از آنها مصالحه ننمايند و به اجاره طويله ندهند و به ارباب جور و استيلاء به اجاره ندهند و به هر كس كه به اجاره دهند در ضمن عقد اجاره شرط نمايند كه در عرض سنوات اجاره اگر احدى به هم رسد و چيزى بر مورد اجاره مستغلات او اضافه نمايد و مستأجر آنها قبول اضافه نداشته باشد متولى و ناظر وقف مزبور مختار و مسلّط باشندبر فسخ اجاره در بقيه مدت كه از مستأجر سابق انتزاع و به اجاره مستأجر لاحق دهند .
مجملاً در باب توفير مداخل و رقبات موقوفه مزبوره سعى بليغ به تقديم رسانيده در هيچ باب خود را معاف ندارند .
و شرط نمود واقف موفق مشار اليه كه صدور عظام و قضات كرام و حكّام ذوى القدر و الاحترام و مباشرين موقوفات متفرقه ، مدخل در موقوفات مزبوره نكرده قلم و قدم كوتاه و كشيده داشته منوط به رأى متولى و ناظر وقف مزبور گذارند .
و واقف موفق مشار اليه به صيغه شرعيه وقف ، تلقى و تلفظ نموده موقوفات مزبوره را به تصرف وقف داد ، « فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه على الذين يبدلونه ان اللّه‏ سميع عليم »(366) .
و كان ذلك فى ثالث عشرين شهر جمادى(367) الاولى من شهور سنه عشر و مائه و الف ( 1110 ) من الهجرة المباركه على مهاجرها الف الف التحية .

[ سجلات : (368)]
 

[ فراز سند : ]
[ نشان شير و خورشيد ]
وزارت معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه
اداره معارف و اوقاف اصفهان
سواد : ـــ نمره : ـــ مورخه : ـــ ادارهوزارت : ـــ كه اصل آن به نمره : ـــ ثبت شد .

[ حاشيه راست فراز سند : ]
 

1 ) وقفنامه حج محمد حمصى 113 م 612 .
2 ) اداره •••
3 ) در رديف 86 دفتر وقفنامه ثبت شد .
4 ) ص 1(369) .
[ حاشيه چپ فراز سند : ]
86 ـ و .
[ رونوشت سجلات : ]
[ بين سطور : ]
[ سجع دو مهر / چند ضلعى : ناخوانا(370)] .
[ ذيل سند : ]
1 ) ثانى الحال به اقرار و اعتراف واقف موفق مشار اليه متن در ضمن عقد وقف مزبور متن ، چنين شرط و مقرر نمود كه از جمله سه نفر قارى مزبورتين كه به شرح متن مقرر گرديده كه هر نفرى را هر يوم مبلغ چهل دينار تسليم ، كه به شرح متن ، هر يوم يك جزو قرآن تلاوت نمايند يك نفر را هر يوم مبلغ بيست دينار اضافه بر چهل دينار مذكور تسليم ، چنانچه به آن يك نفر هر يوم مبلغ شصت دينار تسليم و با او شرط و مقرر شود كه آن يك نفر سو[ ا ]ى يك جزو قرآن كه به شرح متن بايد تلاوت نمايد ، على حده يك جزو ديگر هر يوم تلاوت و ثواب يك جزو ثانى را به روح جناب سيادت و نجابت و فضليت پناه ، افادت و حقانيت و صلاحيت دستگاه ، سراجا للسيادة و النجابة و الفضيلة و الحقانية و الصلاحية ، مير ابوالقاسما ، ولد سيادت و مرحمت پناه مير محمد باقر الحسينى بعد وفاته قربت نمايد ؛ چنانچه حسب المسطور بعد از وفات مير ابوالقاسما[ ى ] مؤمى اليه پيوسته هر يوم ثواب تلاوت يك جزو قرآن به روح مشار اليه عايد گردد ، تحريرا فى التاريخ .
[ سجع ] مهر : « العبد المذنب احمد » ؛ ايضا محل مهر لا يقرء ؛ مهر آخوند مولانا محمدا ؛ مهر ملا محمد قاسم غفر له ؛ مهر مير محمد صالحا غفر له ؛ مهر حاجى ابوتراب غفر له ؛ مهر پاره شده احمد ؛ محل سه ( 3 ) مهر لا يقرء : مهر ، مهر ، مهر حاجى ابوتراب ؛ مهر مير محمد صالحا ؛ مهر آخوند مولانا محمدا ؛ مهر ملا محمد قاسم ؛ محل مهر آخوند ( مابقى پاره شده ) رحمه اللّه‏ .
2 ) اقرّ بما فيه لدى ابن استاد ابوالحسن محمد نصير حمصى اصفهانى .
[ سجع ] مهر : « محمد نصير » .
3 ) شهد بما فيه العبد ابن استاد حسين آقا حسن بيك .
محل دو مهر لا يقرء ؛ محل مهر مير محمد صالحا ؛ محل مهر حاجى ابوتراب ؛ محل مهر ؛ مهر لا يقرء ؛ مهر محمد صالح ؛ مهر مولانا محمدا طاب ثراه ؛ مهر ملا احمد ؛ مهر لا يقرء ؛ [ سجع ] مهر : « العبد المذنب احمد » ؛ مهر ملا محمد قاسم ؛ محل مهر آخوند مولانا محمد باقرا طاب ثراه ؛ مهر مولانا محمد باقرا ؛ مهر مولانا محمدا ؛ مهر ملا محمد قاسم ؛ مهر ؛ مهر ؛ محل مهر لا يقرء ؛ [ سجع ] مهر : « عبد الغفار ابن قوام الدين محمد الموسوى » ؛ مهر لا يقرء ؛ [ سجع ] مهر : « العبد المذنب احمد » .
4 ) اعترف بمضمون المسطور بما فيه لدى كمترين ، ملا حسين ولد ملا سليمان .
مهر .
5 ) قلم سيّم متن كه عبارت از حجرات بوده باشد چون در متن مغشوش است ، توضيحا از نسخه متن بدين موجب نقل شد : حجرات تحتانيه و فوقانيه كه مجموع پنج باب بدين موجب ، و احداثيه تحتانى دو باب بدين موجب :
مبنى ( ؟ ) بر فوق زيرزمينى كه واقف به جهت مقبره خود تعيين نموده ، باب .
كه در جنب آن ( كلمه پاره شده ) ، باب .
فوقانى سه باب واقف مشار اليه و مبنيّات در يك سمت مسجد كمرزرّين مزبور است ، با ملحقات و منضمّات از ممرّ و مدخل و غير ذلك ، بالتمام .
[ سجع ] مهر : « عبد الغفار ابن قوام الدين محمد الموسوى » .
6 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ اعترف الوقف الموفق دامت توفيقاته و تأييداته لدىّ ، و جرت الصيغة على الشرايط المزبورة بمحضر ابن حاجى محمد مؤمن ملك محمد .
مهر .
7 ) اقر بما فيه لدى محمد رفيع ولد آقا شفيع حمصى .
مهر .
8 ) اعترف بمضمون(371) المتن ، العبد الاقل ابن محمود محمد على .
مهر .
9 ) بسم اللّه‏ رب الارض و السماء ؛ اقرّ الواقف الشارط الراغب الى ثواب اللّه‏ ـ دام توفيقه للخيرات ـ بما زبر فيه لدى ، و جرت الصيغة على الشرايط المزبوره بمشهد منّى . نمّقه ابن المرحوم محمد صالح نور الدين محمد .
مهر ؛ مهر .
10 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ اعترف الواقف الموفق دام توفيقه ( دو كلمه پاره شده ) و جرت الصيغة الشرعيه على ( دو كلمه پاره شده ) المذكورة بمحضرى ( و ايضا پاره شده يك كلمه ) .
11 ) بسم اللّه‏ تبركا و تيمنا ؛ اعترف الواقف الموفق المؤيد ـ دام توفيقه و تأييده ـ بمازبر فيه من البداية الى النهاية لدىّ ، و جرت الصيغة الشرعية على الشرائط المرقومة بين يدىّ . حرّره .
[ سجع ] مهر : « محمد شفيع المذنبين » .
12 ) بسم اللّه‏ ( پاره شده ) و الحمد للّه‏ كثيرا ؛ اعترف دامت توفيقاته و تأييداته بما نمى فيها تماما و جرت الصيغة على الشرايط المزبوره بمحضرى . نمّقه العبد الخاطى محمد مهدى الطبيب .
13 ) بسم اللّه‏ و الحمد للّه‏ تعالى ؛ اعترف الواقف الموفق دام توفيقه ، بما رقم فيه و جرت الصيغة الشرعية على الشرائط المزبورة بمحضرى . نمّقه .
[ سجع ] مهر : « محمد حسين ابن محمد الشريف الزوارى » .
14 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ 23 مهر شوال سنه ( پاره شده ) اعترف الواقف الموفق دام عزّه بجميع ما زبر فى المتن و الهامش لدىّ و كتب .
مهر مولانا احمدا .
15 ) هو ؛ اعترف الواقف المؤيد ـ دامت تأييداته ـ بجميع ما نسب اليه فى المتن و الهامش لدىّ .
محل مهر مولانا محمد تقيا .
16 ) بسم اللّه‏ خير الأسماء ؛ لقد اعترف الواقف المسدّد ـ زيد توفيقه ـ بحذافير ما زبر فيه بمحضرى . حرّره .
محل مهر مرحمت ( پاره شده ) حاجى ابوتراب غفر له ؛ محل مهر اسم محمد صالح .
17 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ اعترف الواقف الموفق بجميع ما اسند اليه فى هذا الكتاب المرقوم على نهج الصواب لدى الخاطى .
محل مهر عالى حضرت مرحمت و غفران پناه مير محمد صالحا طاب ثراه .
18 ) . . .(372) بجميع ما عزى اليه فيه دام تأييده اعترف بمحضرى 22 شهر ربيع الثانى سنه 1110 .
محل مهر مرحمت و غفران پناه مولانا محمد قاسما .
19 ) بسم اللّه‏ خير الاسماء ؛ اعترف ـ وفّقه اللّه‏ ـ بما فيه لدى ، و كتب محمد التنكابنى .
محل مهر .
20 ) اقر به لدى كتب فى 1112 .
مهر اسم محمد صالح ؛ مهر سجع : « على ابن موسى الرضا » .
21 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ قد اقر الموصى الواقف وفقه اللّه‏ لمراضيه بجميع ما نسب اليه فى المتن و الحاشيه فى هذا الكتاب الموصوف ( مابقى لا يقرء ) .
مهر عالى حضرت مولانا محمد محسنا ؛ مهر لا يقرء .
22 ) بسم اللّه‏ خير الأسماء ؛ عرض مدلول الكتاب ذا صريحا علىّ ، فاقرّ الواقف الموفق بما فيه بين يدى ، و كتب ( ؟ ) .
محل مهر عالى حضرت جنّت منزلت مرحمت و غفران پناه آخوند مولانا محمد باقر المجلسى طاب ثراه .
23 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ قوبل مع اصله الشريف ، فذا موافق له و كتب .
[ سجع ] مهر : « العبد المذنب احمد » .
24 ) بسم اللّه‏ خير الاسماء ؛ ذا مطابق لأصله المعتبر العالى متنا و حاشيةً .
[ سجع ] مهر : « عبد الغفار ابن قوام الدين محمد الموسوى » .
25 ) اين سواد مطابق اصلى است كه نزد فقير اعتراف به مضمون آن كرد . كتبه العبد محمد التنكابنى .
محل مهر .
26 ) اين سواد مطابق اصلى است كه واقف نزد فقيران اعتراف به مضمون آن كرده است .
[ سجع ] مهر : « عبده محسن ابن حسين » ؛ ايضا محل مهر .
27 ) بسم اللّه‏ تعالى ؛ آثار صحت و اعتبار در اين ورقه لايح و ظاهر است ، فى 24 شهر ربيع الثانى سنه 1305 (373) .
[ سجع ] مهر : « محمد على ابن على محمد الشريف » .
28 ) مقابله و تصحيح شد ، محمود شهشهانى .
29 ) سواد در شش صفحه مطابق با سواد مصدقى است كه نزد عبد الرسول حاجى ميرزايى است .
[ امضا : ] « نصر اللّه‏ حسينى 1/3/16 » .
[ سجع مهر / مستطيل : ] « اداره معارف و اوقاف اصفهان [ . . ] » .
30 ) سواد مصدق شرعى وقفنامه فوق نزد موكل اين جانب عبد الرسول ( حاجى ميرزائى ) مى‏باشد كه امضاى ايشان هم ذيل اين مشروحه ثبت است .
[ امضا : ] « [ . ] كاظم زاده » ؛ [ امضا : ] « عبد رسول » .
[ تمبر / چهارگوش : ] « دولت عليّه ايران ، ( نشان شير و خورشيد ) ، يك ( 1 ) تومان » .
[ سه تمبر / چهارگوش : ] « دولت شاهنشاهى ايران ، ( نشان شير و خورشيد ) ، [ دو تمبر ] دو ( 2 ) ريال و [ يك تمبر ] پنج ( 5 ) ريال » .
[ سجع چهار مهر / چند ضلعى : ] « محاسبات اداره معارف اصفهان ، 1309 » .
[ سجع مهر : ] « معارف اصفهان 1309 ( ؟ ) » .

پی نوشت ها :
 

362) سوره انفطار : 19.
363) در متن چنين آمده است.
364) عبارت « جنب مدرسه » تكرار شده است.
365) در متن كلمه « حجرات » تكرار شده است.
366) سوره بقره : 181.
367) در متن « جميدى » مندرج است.
368) سند در شش برگه مى‏باشد و سجلات عمومى سند در همه برگه‏ها همانند برگه اول مى‏باشد ، كه جهت اختصار از تكرار آن جلوگيرى شد. پايان هر صفحه امضايى در سمت چپ برگه‏ها مشهود است.
369) در صفحات بعد نيز شماره آنها بطور دستنويس آمده است.
370) اين دو مهر در صفحه دوم به بعد ، بين سطور دوم و سوم مندرج است.
371) در متن « المضمون » مشهود است.
372) ابتداى سجلّ موجود نمى‏باشد.
373) در متن « 135 » آمده است.
 

/ن