بیماری روماتیسم چشمی

بیماری روماتیسم چشم به التهاب یک یا چند لایه در ناحیه چشم گفته می‌شود که با نام یووئیت نیز آن را ممکن است بشناسید. علائمی که بیماری روماتیسم چشمی از خود نشان می‌دهد علاوه بر چشم، مفاصل ریه و ستون فقرات و غیره را نیز درگیر خواهد کرد.

بافت چشم به عنوان یک آنتی ژن دست به کار خواهد شد و سیستم دفاعی بر علیه آن را با ظهور علائم مختلف بروز می‌دهد. لازم به ذکر است که علت اصلی روماتیسم چشمی می‌تواند به علت عوامل عفونی و غیرعفونی باشد، البته که مسائل ژنتیکی یا قومیت ممکن است با این بیماری ارتباط داشته باشد.

علت روماتیسم چشمی چیست؟

روماتیسم چشمی که سومین بیماری شایع به لحاظ شیوع در جهان است با علت‌های عفونی و غیر عفونی ایجاد می‌شود. عامل عفونت ممکن است موارد زیر باشد.
• باکتری: پروپیونیوم آکنه، سودوموناس، استافیلوکوک طلایی
• قارچ: مانند هیستوپلاسموز انگل‌ها
• ویروس: زونا و ویروس تبخال

عامل بیماری روماتیسم ممکن است خود ایمنی باشد، یعنی سیستم ایمنی بدن در انتخاب عامل بیگانه و بافت و سلول بدن دچار اختلال شود. بیماری‌های خود ایمنی و سایر بیماری‌هایی که می‌تواند عامل روماتیسم چشمی مانند: روماتیسم مفصلی، لوپوس، پسوریازیس، بیماری التهابی روده، کولیت زخمی، پسوریازیس، بیماری سل یا همان توبرکلوز است.

علاوه بر موارد فوق سرطان‌هایی مانند لنفوم، ملانوم بدخیم و لوسمی یا حتی سابقه‌ی جراحی چشم به عنوان علت بیماری روماتیسم چشمی شناخته می‌شود.

انواع روماتیسم چشمی چیست؟

تقسیم بندی انواع یووئیت بر اساس معیارهای مختلفی است. تقسیم بندی بر اساس نوع شروع بیماری به سه شکل زیر است
• حاد: در این نوع از روماتیسم چشمی بیماری به صورت ناگهانی و یکدفعه بروز می‌کند. معمولا در کمتر از سه ماه نشانه‌ها ظاهر می‌شود و بهبودی حاصل می‌شود.
• مزمن: یووئیت مزمن بیش از ۳ ماه طول می‌کشد و بعد از توقف درمان مجدد عود می‌کند.
• عود کننده: در افراد مبتلا به روماتیسم عود کننده بعد از طی دوره‌ی بیماری و بهبودی به دفعات مختلف بیماری عود می‌کند.

نوع دیگری از تقسیم بندی بر اساس قسمت درگیر یووئه است. بر این اساس انواع مختلفی برای آن در نظر گرفته می‌شود که به شرح زیر است.
• یووئیت قدامی
رایج‌ترین نوع روماتیسم چشمی است و قسمت جلویی یووئیت را درگیر می‌کند. این بخش شامل عنبیه و جسم مژگانی می‌شود.

• یووئیت میانی
در این نوع قسمت میانی و زجاجیه درگیر روماتیسم می‌شود. در صورت شدید بودن ممکن است شبکیه را هم درگیر کند.

• یووئیت خلفی
از نام این نوع از روماتیسم چشمی مشخص است که قسمت پشتی چشم را درگیر می‌کند. در این نوع کوروئید، شبکیه و سر عصب بینایی درگیر می‌شوند.

• پان یوئیت
وقتی بیماری شدید باشد یا پیشرفت کند و کل یوویئت را درگیر نماید به آن پان یووئیت گفته می‌شود.

روماتیسم چشمی چه علائمی دارد؟

• قرمزی چشم؛
• درد چشم؛
• حساسیت به نور؛
• تاری دید؛
• وجود نقاط تاریک و شناور در میدان دید فرد؛
• کاهش قدرت بینایی.

علائم روماتیسم چشمی ممکن است ناگهانی بروز کنند و سریع بدتر شوند، اما گاهی هم به‌تدریج شدت می‌گیرند. این علائم ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کنند. حتی گاهی این بیماری هیچ علائمی ندارد و نشانه‌های آن فقط در آزمایش روماتیسم چشمی مشخص می‌شوند.

درمان روماتیسم چشمی

اگر علت یووئیت عارضه‌ای زمینه‌ای باشد، تمرکز درمان روی آن عارضه خواهد بود. معمولا تا زمانی که روماتیسم چشمی عفونی نباشد، فارغ از علت آن، درمانش یکسان است. هدفِ درمان کاهش تورم چشم بیمار و همچنین قسمت‌های دیگر بدن است. در بعضی موارد، درمان روماتیسم چشمی ممکن است چندین ماه تا چندین سال طول بکشد. روش‌های درمانی متعددند که در ادامه، تعدادی از آنها را بررسی می‌کنیم.

۱. دارودرمانی

• داروهایی که التهاب را کاهش می‌دهند: پزشک ممکن است ابتدا قطره چشمی را به‌همراه یک داروی ضدالتهاب مانند کورتیکواستروئید تجویز کند. قطره چشمی معمولا برای درمان التهاب فراتر از قسمت جلویی چشم کافی نیست. بنابراین ممکن است نیاز به تزریق کورتیکواستروئید به داخل یا اطراف چشم یا مصرف قرص‌های کورتیکواستروئید باشد.

• داروهایی که گرفتگی‌ها را کنترل می‌کنند: قطره‌های چشمی که مردمک را گشاد می‌کنند، برای کنترل گرفتگی‌ها در جسم مژگانی و عنبیه تجویز می‌شوند و ممکن است به کاهش درد چشم هم کمک کنند.

• داروهایی که با باکتری‌ها و ویروس‌ها مقابله می‌کنند: اگر علت روماتیسم چشمی نوعی عفونت باشد، پزشک برای مهار آن آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدویروس و سایر داروها را به‌همراه کورتیکواستروئید یا بدون آن تجویز می‌کند.

• داروهایی که روی سیستم ایمنی اثر می‌گذارند یا سلول‌ها را نابود می‌کنند: اگر یووئیت هر دو چشم شما را درگیر کرده باشد، به کورتیکواستروئیدها واکنش خوبی نشان ندهد یا آن‌قدر شدید شود که بینایی شما را در معرض خطر قرار دهد، باید داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف کنید.

بعضی از داروهای مذکور ممکن است عوارض چشمی شدیدی مانند آب سیاه یا آب مروارید داشته باشند. مصرف داروی خوراکی یا تزریقی نیز ممکن است عوارضی برای بخش‌های دیگر بدن داشته باشد. بنابراین پس از درمان باید برای آزمایش خون و معاینه‌های بعدی منظم به پزشک خود مراجعه کنید.

۲. جراحی یا عمل‌های دیگر

• یترکتومی: نوعی جراحی برای برداشتن مقداری از زجاجیه داخل چشم است که به‌ندرت برای تشخیص یا مهار روماتیسم چشمی انجام می‌شود.

• استفاده از ایمپلنت آزادکننده دارو: داخل چشمان افرادی که درمان یووئیت خلفی آنها سخت است، دستگاهی کاشته می‌شود. این دستگاه بسته به ایمپلنت استفاده‌شده، به‌مدت چند ماه یا چند سال به‌تدریج کورتیکواستروئید را وارد چشم می‌کند.

اگر فردی برای درمان آب مروارید جراحی نکرده باشد، معمولا درمان به این روش باعث بروز این بیماری خواهد شد. همچنین حدود ۳۰درصد بیماران باید برای درمان افزایش فشار داخل چشم یا آب سیاه اقدام کنند یا تحت‌نظر قرار گیرند.

سرعت بهبود فرد به نوع یووئیت و شدت علائم آن بستگی دارد. روماتیسم چشمی که روی پشت چشم (یووئیت خلفی یا پان یووئیت) اثر می‌گذارد، در مقایسه با التهاب در قسمت جلوی چشم (یووئیت قدامی) آهسته‌تر بهبود می‌یابد. همچنین درمان التهاب‌های شدید بیش از انواع ملایم طول می‌کشد. همچنین امکان عود یووئیت وجود دارد، بنابراین اگر علائم آن بدتر یا مجددا نمایان شدند، به پزشک خود مراجعه کنید.

۳. درمان خانگی روماتیسم چشمی

• برای تسکین تورم چشم از کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.
• عینک دودی بزنید.
• روزانه ویتامین مصرف کنید.
• مکمل زردچوبه مصرف کنید.
• ماهی آب سرد بخورید یا مکمل امگا ۳ مصرف کنید.
• برای تقویت سلامت کلی چشم مکمل لوتئین مصرف کنید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

عوارض

اگر برای درمان روماتیسم چشمی اقدام نکنید، احتمال بروز این عوارض وجود دارد:
• تورم لکه زرد شبکیه (ادم ماکولا)؛
• خراشیدگی شبکیه؛
• آب سیاه؛
• آب مروارید؛
• آسیب به عصب بینایی؛
• جداشدگی پرده شبکیه؛
• ازبین‌رفتن همیشگی قدرت بینایی.

آیا می‌توان از ابتلا به روماتیسم چشمی پیشگیری کرد؟

در مواردی که عامل ایجاد کننده بیماری روماتیسم چشمی خود ایمنی است نمی‌توان راه مناسبی برای پیشگیری در نظر گرفت. زیرا در بیماری خود ایمنی به دلایل ناشناخته بدن به بافت‌ها و اعضای خودی حمله می‌کند و همین ناشناخته بودن مانع از پیشگیری می‌شود. تنها راه کنترل فعالیت سیستم ایمنی بدن با داروهای سرکوبگر است. تنها اقدام موثر مراجعه‌ی به موقع به متخصص بیماری‌های سطح چشم و پیگیری روند درمان است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بیماری‌های چشمی به دلیل آسیب به چشم و احتمال مختل کردن بینایی باید مورد توجه جدی قرار بگیرد. بنابراین به شما توصیه می‌کنیم با بروز اولین نشانه‌های چشمی مبنی‌بر قرمزی و درد چشم یا کاهش دید به سادگی از کنار علامت عبور نکنید و حتما به دنبال راه درمان باشید.

جمع‌بندی

بیماری التهاب چشم را جدی بگیرید، چون ممکن است بینایی‌ شما را به‌ خطر اندازد. سعی نکنید یووئیت را به‌تنهایی در خانه درمان کنید. درمان‌های خانگی و تغییر رژیم غذایی شاید سبب تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب شوند، اما این عارضه را درمان نخواهند کرد. هرچه بیشتر درمان را عقب بیندازید، بیشتر به بینایی خود آسیب می‌زنید.

همچنین کودکان نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند، بنابراین سلامت چشمان فرزند خود را جدی بگیرید و مراقب علائم روماتیسم چشمی باشید.