هر قلب‌دردي، درد قلبي نيست

بسياري از افراد در سنين مختلف دردهاي قفسه سينه را تجربه مي‌کنند اما تشخيص اين نکته که اين درد مربوط به کدام يک از اعضاي قفسه سينه است، کار سختي است. خيلي‌ها مشکلشان نفخ و سوزش‌سرمعده است اما نگران مي‌شوند که نکند دردشان ناشي از سکته قلبي باشد و برعکس خيلي‌ها هم هستند که به قول دکتر رجبي، حتي سکته مي‌‌کنند اما دردشان به اشتباه، با عنوان درد گوارشي يا درد کتف، تحت تشخيص و درمان قرار مي‌گيرد.
با دکتر محمدرضا رجبي، متخصص بيماري‌هاي قلب و عروق، فوق‌تخصص آنژيوپلاستي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شاهد، درباره همين دردها گفت‌وگو کرده‌ايم.

آقاي دکتر! مي‌گويند دردهاي قفسه سينه علل متفاوتي دارند. منشا اين دردها کجاهاست؟
 

همان‌طور که گفتيد، درد قفسه سينه مي‌تواند منشا و علل بسيار متفاوتي داشته باشد. ما در قفسه سينه ارگان‌هاي زيادي داريم که هر کدام از آنها مي‌تواند منشا درد قلبي باشد. عضله‌هاي قفسه‌ سينه، دردهايي که مربوط به جدار قفسه ‌سينه است، دردهاي مربوط به دنده‌ها و دردهاي عناصر جداري قفسه‌سينه مي‌توانند منشا دردهاي قفسه سينه باشند که نسبتا شيوع بالايي هم دارند. منشا دردها همچنين مي‌تواند از ريه و بافت مرتبط با آن يا بيماري‌هايي که ريه را درگير مي‌کند، باشد. حتي عناصر گوارشي که داخل قفسه سينه وجود دارد مانند مري يا حتي معده و کيسه صفرا، بيماري‌هاي کبدي و ديافراگم هم مي‌توانند منشايي براي دردهاي قفسه‌سينه باشند اما مشکلات قلب و دردهاي قلبي و عروقي يکي از مهم‌ترين علل دردهاي قفسه ‌سينه هستند. هر کدام از اين عناصر مي‌تواند منشا دردهاي قفسه سينه باشد و برحسب اينکه نوع، تيپ و ماهيت درد چطور است، بيماري‌ها و مسايل مختلفي را مطرح مي‌کنند.

حالا کدام يک از اين دردها را بايد جدي گرفت؟
 

دردهاي با منشا قلبي را. البته گاهي دردهاي قفسه سينه يا دردهاي سينه‌اي که منشا قلبي هم ندارند جدي هستند؛ مانند دردهايي که مربوط به ريه است، مثلا آمبولي ريه از علل دردهاي قفسه سينه است که منشا قلبي ندارد ولي بايد جدي گرفته شود.

بنابراين همه دردهاي قفسه‌سينه يک علت جسمي دارند. درست است؟
 

نه! گاهي بعضي‌ها دردهايي در قفسه سينه دارند که علت آن ممکن است عواملي مانند خستگي، تنش‌هاي عصبي و روحي‌رواني و مواردي از اين قبيل باشد. اين دردها معمولا مبهم و گذرا هستند و فرد بارها آن را تجربه کرده است. اما گاهي فرد يک درد حاد و شديد را که قبلا تجربه نکرده، ناگهان در قفسه سينه‌اش احساس مي‌کند. در اين صورت، بايد اين درد را جدي گرفت؛ حتي اگر درد قلبي نباشد.

به‌جز درد قلبي، چه چيزي مي‌تواند سبب ايجاد چنين درد ناگهاني و شديدي باشد؟
 

خب، مثلا اين درد مي‌تواند ناشي از پاره شدن جدار شرياني مانند آئورت باشد. آئورت يکي از رگ‌هاي اصلي بدن است که خون را از قلب به ساير احشاء مي‌رساند. اين درد مي‌تواند ناشي از انسداد يکي از عروق ريوي (آمبولي ريه) باشد و ...

آيا سن، جنس و روش زندگي هم تاثيري در بررسي پزشکي دردهاي قفسه‌سينه دارند؟
 

سوال خوبي پرسيديد. اتفاقا يک نکته بسيار مهم براي پزشکان، اين است که درد قفسه‌سينه را در مورد چه بيماري و با چه شرايطي بررسي مي‌کنند. مثلا وقتي يک آقاي 60 ساله‌اي که سيگار مي‌کشد و ديابت هم دارد با درد قفسه سينه مراجعه مي‌کند، احتمال سکته قلبي و گرفتگي عروق کرونرش بالا است اما وقتي يک جوان 25، 30 ساله بدون هرگونه عوامل خطرساز قلبي با درد قفسه سينه مراجعه کرده، مساله فرق مي‌کند. يعني سابقه بيماري‌ها و روش زندگي افراد در بررسي‌ دردهاي قفسه سينه بسيار مهم است. فردي که عوامل خطرساز بيماري‌هاي قلبي مانند تجربه سيگار کشيدن، چربي خون بالا، سابقه خانوادگي سکته، سن بالا، ديابت، فشارخون بالا و تمام عواملي که فرد را مستعد بيماري‌هاي قلبي مي‌کند را دارد و با درد قفسه سينه مراجعه مي‌کند نسبت به کسي که اين عوامل خطرساز را ندارد، بايد بيشتر مورد دقت و بررسي قرار گيرد.

برعکس اين قضيه هم امکان‌پذير است؟ يعني ممکن است فردي بيماري قلبي داشته باشد اما درد قفسه سينه نداشته باشد؟
 

بله! چند گروه از افراد جزو گروه‌هاي پرخطر محسوب مي‌شوند و متاسفانه ممکن است علايم بيماري قلبي در آنها نهفته باشد و خودش را نشان ندهد. در راس اين افراد، بيماران ديابتي قرار دارند. ديابت سبب تخريب اعصابي مي‌شود که از قلب نشات مي‌گيرند و در نتيجه ممکن است افراد مبتلا به ديابت، بيماري قلبي هم داشته باشند اما هيچ علامتي نداشته باشند و زماني مراجعه ‌کنند که با اولين سکته وسيع قلبي يا نارسايي قلبي مواجه شده‌اند. يک گروه هم افرادي هستند که از مواد مخدر و ترکيبات مسکن‌ قوي استفاده مي‌کنند. بيماري قلبي در اين افراد هم به صورت کاذب پنهان مي‌ماند و درد خودش را نشان نمي‌دهد.
به نظرم مشکل اصلي در دردهاي قفسه سينه اين است که خيلي وقت‌ها بيماران، دردهاي گوارشي و دردهاي قلبي را با هم اشتباه مي‌گيرند.
دقيقا. ممکن است بيماران به متخصصان قلب مراجعه کنند؛ در حالي که مشکل‌ گوارشي دارند ولي درد آنها خودش را به صورت درد قلبي نشان مي‌دهد؛ مانند زخم‌هاي معده و مري، بازگشت اسيد معده به مري، سنگ کيسه صفرا و انواع و اقسام بيماري‌هاي گوارشي. برعکس، ممکن است بيماران قلبي‌اي داشته باشيم که حتي سکته هم کرده‌اند اما دردهايشان به صورت دردهاي گوارشي مانند سوزش سردل، درد کتف، درد دست چپ و... نشان داده شده است و علايم اصلي سکته قلبي را نداشته‌اند.

پس حالا لازم است علايم بيماري‌هاي قلبي را بهتر بشناسيم. ممكن است در اين زمينه توضيح بيشتري بدهيد؟
 

با توجه به شيوع بسيار بالاي بيماري عروق کرونر در سطح جامعه و با توجه به اهميت بيماري و تبعات خطرناکي که به دنبال دارد، بيشتر به اين بيماري مي‌پردازم. در اين بيماري، عروق کرونر به دلايل گوناگوني تنگ مي‌شوند و برحسب اينکه شدت اين تنگي چقدر باشد، علايم مختلفي ايجاد مي‌شود که متاسفانه بدترين علامت آن انسداد کامل، حاد و ناگهاني عروق کرونر و در نتيجه سکته قلبي يا انفارکتوس قلبي است. البته همه بيماران قلبي با سکته مراجعه نمي‌کنند.
افرادي که سکته کرده‌اند دردهاي شديدي را در پشت جناغ سينه‌شان احساس مي‌کنند. درد به صورت محدود و نقطه‌اي نيست. يک فشار و سنگيني شديد و مبهمي را در قفسه‌سينه حس مي‌کنند. معمولا شدت درد زياد است و گاهي به دست چپشان انتشار دارد يا با علايمي مانند تنگي نفس، احساس تهوع و استفراغ، عرق سرد، افت فشارخون و... همراه است. ضمن اينکه دردهاي ناشي از بيماري‌هاي قلبي با فعاليت بيشتر شده و با استراحت از بين مي‌روند؛ در حالي که دردهاي بيماري‌هاي گوارشي چنين ويژگي‌هايي ندارند. کلا دردهاي قفسه‌سينه در افراد سن 50 سال و بالاتر نياز به بررسي و پيگيري بيشتر دارند.
برخي عوامل، علايم ناشي از گرفتگي عروق کرونر را تشديد مي‌کنند و گروهي از عوامل، آنها را کاهش مي‌دهند. به‌عنوان نمونه اين دردها در ابتداي صبح شدت بيشتري دارند. در هواي سرد، دردهاي قلبي بيشتر اتفاق مي‌افتند و به‌دنبال استرس بيشتر تکرار مي‌شوند. حين ورزش و فعاليت،‌ احساس درد و فشار در قفسه‌سينه ايجاد مي‌شود و برعکس، استراحت، مصرف ترکيبات نيترات يا قرص‌هاي زيرزباني باعث کاهش دردها مي‌شود. افرادي که تنگي‌هاي متعدد عروق قلبي دارند و جزو بيماران مزمن قلبي هستند، ساليان سال با اين دردها آشنايند و خودشان به وضوح به ماهيت درد پي مي‌برند و دردهاي قلبي را از ساير دردها افتراق مي‌دهند.

پي نوشت :
 

*فوق‌تخصص آنژيوپلاستي

منبع:www.salamat.com
/ع