با مرزنشینان جنسیت یا ترانس سکسوال‌ها (4)

3-1) ترانس سکسوال‌ها وازدواج
 

«از طریق یکی از بستگان با دختر مجردی آشنا شدم و با وی طرح دوستی ریختم .آن دختر به من قول ازدواج داد. ازشوهرم برای بار دوم طلاق گرفتم واقدام به تغییر جنسیت کردم .این یک اقدام ابلهانه بود، دختری که به من وعده ی ازدواج داده بود پس از پایان اعمال جراحی از تصمیم خود منصرف شد. » (1)
زنان ترانس سکسوال، معمولاً بسته به میزان آزادی خانوادگی و اجتماعی خود، تلاش می نمایند تا شریک مناسب جنسی از میان دختران و زنان برای خود انتخاب کنند، واین اقدام ، ناخودآگاه آنان را به سمت و سوی همجنس گرایی رهنمون می کند. این در حالی است که هیچ گاه تلقی شخصی از این عمل ، همجنس گرایی محسوب نشده ، بلکه با توجه به مردانگی که در وجود خود احساس می نماید، شخص مقابل را یک شریک جنسی مناسب و این عمل را یک عمل مشروع قلمداد می کند.شاید تنها مشکلی که چنین افرادی با آن مواجه هستند نداشتن ابزار مناسب برای ابراز میل جنسی و در فرهنگ هایی مانند ایران، منع قانونی شرعی و عرفی باشد؛ لذا عمل تغییر جنسیت از دیدگاه ایشان راهی برای برون رفت از این بحران تلقی می شود.
مردان ترانس سکسوال نیز به همین ترتیب، قبل از تغییر جنسیت ، سعی می کنند تا شریک جنسی خود را پیدا نمایند. بنابراین ، خود را به مردانی که مناسب برای ازدواج می دانند، عرضه می کنند، اما به ندرت اتفاق می افتد که بعد از تغییر جنسیت، این مردان مایل به ازدواج با آن ها باشند، هرچند گزارش هایی از وقوع چنین ازدواج هایی نیز در ایران موجود است.(2)
به هر صورت، قبل از تغییر جنسیت و حتی تا حدودی بعد از عمل تغییر جنسیت، این گونه رفتار از طرف جامعه به شدت منزجر کننده وغیر قابل تحمل محسوب می شود؛ لذا چنین رفتاری ، نه تنها مایه ی شرمساری خانواده بوده، بلکه جامعه ای نیز که فرد در آن به این عمل مشهور می گردد(مانند محله ، روستا و...) نیز قویا او را طرد می نمایند؛ به همین جهت، ترانس سکسوال‌های مرد حتی بعد از عمل جراحی معمولا باید محیط دیگری را برای زندگی وکار انتخاب نمایند. (3).

4-1) نقش اقتصاد در ایجاد وتشدید رفتار ترانس سکسوال‌ها
 

مشکلات اقتصادی درون خانواده به طور مستقیم جزء عوامل مؤثر در ایجاد اختلال تلقی نمی شود و در تحقیق به عمل آمده نیز تنها 16 درصد از مردان و 10 درصد از زنان به وجود برخی مشکلات اقتصادی در خانواده اشاره نموده اند(4)، ولی مشکلات اقتصادی، در ایجاد عوامل مؤثر در اختلال و در نابسامان کردن زندگی افراد دچار اختلال و بروز رفتارهای نامناسب و مجرمانه دخالت دارند.
از جمله عوامل مؤثر در ایجاد اختلال که مشکلات اقتصادی باعث ایجاد آنان می گردد، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
نامناسب ساختن روابط بین والدین و ایجاد طلاق ، عدم نگه داری کودک از طرف والدین، نبود محیط مناسب برای افراد خانواده، نظیر اتاق خواب جداگانه که منجر به دیدن و شنیدن صحنه های آمیزش جنسی برای کودک بوده وتثبیت آن سبب تعارضات روانی در همانند سازی کودک می گردد،(5) کمبود وسایل مورد نیاز فرزند و عدم توانایی مالی خانواده در برآورده نمودن خواسته های کودک که منجر به تلاش مستقیم خود شخص و سوء استفاده های احتمالی جنسی دیگران از او می گردد.
مشکلات اقتصادی ، همان گونه که در ایجاد یا تشدید برخی عوامل مؤثر در اختلال نقش دارند، به مراتب شدیدتر و تأثیر گذارتر، در نابسامان ساختن زندگی افراد اختلال ایجاد می نمایند. عدم مراجعه به روان پزشک، نبود قدرت مالی در تهیه ی داروها و هورمون های مورد نیاز، نداشتن قدرت مالی برای تعیین جنسیت وغوطه ور شدن در اعمال همجنس گرایانه و مشکلات فراوان دیگر، همه، معضلاتی است که بنیه ی اقتصادی ضعیف آن ها را به شخص تحمیل می نماید. این مشکلات زمانی به خوبی نقش خود را نمایان می سازند که شخص از خانواده طرد گردیده و یا به دلیل فشارهای اطرافیان مجبور به فرار از خانه می شود. در این حالت، شخص ، برای تأمین نیازهای ابتدایی خویش، انواع مسایل ضد اخلاقی را مرتکب می گردد. بروز نسبتاً بالای فاحشگی در مردهای دگر جنس باور که مستقل از خانواده باید نیازهای اقتصادی روزانه را تأمین نمایند، نمونه ای از تأثیر اقتصادی در زندگی این افراد است.

5-1) وضعیت روانی ترانس سکسوال‌ها
 

در پژوهشی که چند سال پیش بر روی ترانس سکسوال‌ها در ایران انجام گرفت، و مجموعاً 44 پروفایل مورد بررسی قرار گرفت ، نکات زیر به دست آمد:
23 مورد گرایشات بدبینانه ، 15مورد مشکلات زیاد در روابط اجتماعی، 14مورد گوشه گیری ومردم گریزی، 13 مورد احساس ناامنی، 12 مورد واکنش های اضطرابی ، 11 مورد اشکال در روابط بین فردی، 11 مورد رفتارها و هیجانات مهار نشده ، 10 مورد عدم ثبات عاطفی وعدم تعادل در ویژگی های شخصیتی ، 9مورد افسردگی واکنشی،9 مورد مشکل در درک و فهم نفش اجتماعی، 7 مورد اجتماع ستیزی، 7مورد شخصیت نابالغ ورشد نیافته .
همچنین در32 مورد از مجموع 44 پروفایل تفسیر شده ی مربوط به افراد دگر جنس باور، مشکلات جنسی به صورت زیر گزارش گردید:
- عدم ناسازگاری جنسی
- گرایش به انحراف جنسی
- رفتارهای پرخاشگرانه نسبت به جنس مخالف
نتایجی که از این پژوهش در ایران به دست آمد نشان می دهد که زن های دگر جنس باور دارای تمایلات و رفتارهای نمایش بیشتری بوده اند.به علاوه، آنان افرادی هستند که توجه افراطی به خود دارند و رفتارهای جنسی آن ها پرخاشگرانه، فاقد شیوه ها و روش های مورد قبول وتأیید جامعه است. در ضمن، این افراد فاقد بینش کافی نسبت به ناراحتی خود هستند. هم چنین زن ها و مردهای دگر جنس باور مشکلاتی در روابط بین فردی وارتباطات اجتماعی خود دارند.
از طرف دیگر، نگرش های منفی از طرف خانواده و اجتماع نسبت به دگر جنس باورها ، که آن ها را افرادی منحرف- ونه بیمار- می دانند، سبب طرد کردن آن ها از اجتماع و خانواده هایشان و بالتبع تشدید مشکل شده است.
اضطراب فوق العاده، اجتماع ستیزی، بی قراری و وجود افکار وعقاید خاص، نظیر بدبینی، در این گروه از بیماران شایع است (6).
در تحقیق دیگری نیز که بر روی پرونده ی 57 بیمار در بین سال های 1368تا 1374 انجام گرفته است، افسردگی ، شایع ترین اختلال روانی در بیماران مورد بررسی بوده است ( 35 درصد) . دیگر اختلالات نیز به شرح جدول زیر گزارش شده است (7).

فراوانی توزیع بیماران مورد بررسی بر حسب وضعیت روانی و جنسیت

 

نوع اختلال	مرد		زن
	فراوانی	درصد	فراوانی		درصد
افسردگی	13	35	7	35
اضطراب	8	22	3	15
وسواس	5	13	3	15
سایر اختلالات	1	3	-	-
بدون مشکل واضح	10	27	7	35
جمع	37	100	20	100

6-1) مجرمیت و رفتار ضد اجتماعی ترانس سکسوال‌ها (8)
 

طبق یکی از دو فرضیه ی ارایه شده، رفتارهای ضد اجتماعی پیامدی از اختلال هویت جنسی در مردهاست که به علت شرایط نامناسب محیطی، مثلاً وجود محیطی خصمانه، اتفاق می افتد. در همین زمینه ، عده ای اختلال هویت جنسیتی را «انحراف اولیه» و رفتارهای ضد اجتماعی و قانون شکنی را «انحراف ثانویه» می دانند.
ذکر این نکته لازم است که ارتکاب اعمال جنایی توسط مبتلایان به اختلال هویت جنسیتی، نسبت به افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی(بدون ابتلا به اختلا ل هویت جنسیتی ) معمولاً در سنین بالاتر اتفاق می افتد، وهم چنین میزان چنین رفتارهایی در آن ها کمتر است. از بین رفتارهای ضد اجتماعی می توان به بروز نسبتاً بالای فاحشگی در مردهای دگر جنس باور اشاره کرد. علت این رفتار ممکن است نیاز به تأیید زنانگی در آن ها یا نیاز به پول باشد. آن ها همچنین از مقادیر زیاد هورمون ها به صورت غیر قانونی استفاده می کنند، مثلا با مراجعه ی هم زمان به چند پزشک،دزدی، خریداز خیابان ویا حتی استفاده از هورمون های دامپزشکی ، هورمون های مورد استفاده ی خود را تهیه می کنند.

7-1) زنان ترانس سکسوال وایفای حمایتی مردانه
 

این افراد به خاطر آن که ازطرف جامعه مؤنث قلمداد می شوند، از حوزه ی اختیارات وسیعی در تعامل با زنان و دختران برخوردار هستند. از سوی دیگر ، با توجه به روحیه ی مردانگی و احساس خصوصیات مربوط به جنس مذکر، رفتاری که در مقابل افراد مؤنث ازخود بروز می دهند، کاملاً مردانه است.
از جمله ی این اخلاق مردانه ، می توان به ایفای نقش حمایتی نسبت به زنان اشاره نمود که در برخی موارد، موجب مشکلاتی برای خود و افراد تحت حمایت می شود.
«در 23سالگی در مشاجره ی خانوادگی یکی از بستگان که در آن زن نقش منفعلی داشت داخل شدم ووی را زیرچتر حمایت عاطفی خود قراردادم. این اتفاق تمایلم را برای ایفای نقش یک مرد تقویت
کرد(9).
هم چنین ایفای نقش در خانواده هایی که شوهر از ویژگی های انفعالی برخوردار بوده نیز کاملا مشهود است و زن به نوعی خود را رییس ومدیر خانواده می داند و خصوصیت انفعالی شوهر دائماً به تقویت این احساس در زن کمک می نماید(10).

2) اصلاح و بهبود رفتار و اخلاق ترانس سکسوال‌ها

1-2) بررسی میزان کارکرد راه‌های درمانی در ایران
 

برای کمک به این بیماران در جهت رهایی از احساس بیگانگی در جامعه و دوگانگی در خود، راه های مختلفی در جهان ارایه گردیده است ، که با توجه به وضعیت و شناختی که روان پزشک از بیمار خود پیدا می نماید، یک یا چند روش متفاوت را با توجه به سن (دوران کودکی، نوجوانی، بزرگسالی) ، چگونگی گذراندن دوره ی آزمون زندگی واقعی (real lif test) میزان شدت بیماری، سوابق بیماری های روانی و... برای او پیشنهاد کرده واجرا می نماید.
به طور کلی، این درمان ها با دو هدف ارایه می گردد:
1- منطبق ساختن روحیه ی بیمار با جنسیت فعلی ، در قالب رفتار درمانی، شناخت درمانی، روان درمانی تحلیلی و...
2- تطبیق جنسیت فرد با روحیه و عقیده ای که شخص در رابطه با جنسیت خود، قویاً و دائماً بر آن پافشاری می نماید، در قالب درمان هورمونی وجراحی (11).
استفاده از درمان هورمونی و جراحی(مورد دوم) در جهت بهبود وکمک به بیماران در دنیای امروز امری مهم و بدیهی محسوب شده و از اهمیت بسزایی در درمان بیماران برخورداراست ، (12) اما آنچه در ارایه و انجام این روش ها در ایران حایز اهمیت است و باید توجه خاصی بدان مبذول داشت، شامل مواردی است که ذیلا بدان می پردازیم:
1- سابقه ی تاریخ جنسی این سرزمین ، به ویژه از دوران صفویه تاکنون( همان گونه که در فصل اول بیان گردید)نشان می دهد که عرف و جامعه ایرانی تعریف بسیار متفاوتی از جنسیت ( با آنچه در غرب متداول می باشد) ارایه نموده است؛ لذا واژه ی مرد بودن در ایران، علاوه بر آن که هویت جنسی شخص را نمایان می سازد، هویت وجودی و زیستی او را نیز هویدا می سازد. از این روست که حتی در شهرهای بزرگ که تاحدی حساسیت نسبت به جدایی جنسیتی کاهش یافته ، تصور این مطلب برای یک ایرانی بسیار دشوار است که شخصی قسمتی از زندگی خود را با عنوان مرد و با کار کردها و وظایف اجتماعی مردانه سپری نموده باشد سپس بقیه ی عمر خود را در قالب یک زن زندگی کند.گزارش خانواده های ترانس سکسوال ( آن هایی که حاضر به گزارش دادن شده اند!)و پرسش نامه هایی که توسط آن ها از مردم در این خصوص سؤال شده است، به خوبی گویای انزجار عرف از چنین عملی و سقوط اجتماعی شخص می باشد (13).
به طور خلاصه، عمل تغییر جنسیت در فرهنگ کنونی ایران دگردیسی است که به انتحار اجتماعی ختم می شود.
2- با توجه به پیوندعمیق بین مذهب و فرهنگ در ایران و نقش مهم دین در تمامی عرصه های اجتماعی وفردی، تصویری که دین منور اسلام از جنسیت ارایه نموده است نیز به نوبه ی خود بسیار مهم به شمار می آید؛ بر خلاف فرهنگ بسیاری از کشورها که نقش مذهب درآن ها آنچنان به چشم نمی آید.
دین اسلام با مشخص نمودن کارکردها و وظایف خاص برای مردان در ایفای نقش اجتماعی و فردی ، و هم چنین وظایف متفاوت وغیر مشابه برای زنان ، تصویر بزرگ و گویایی از مغایرت وعدم قرابت دوجنس را نمایان ساخته است، که در آن هیچ یک از مرد و زن نمی توانند به وظایفی که خاص جنس دیگر است، مبادرت ورزند؛ لذا برای مردمی که سالیان متمادی با این تصور وتصویر دینی زیسته اند و گزینه های دینی از هر چیز دیگری برای آن ها مهم تر بود، دست برداشتن از این تفکر حتی با توضیحاتی چون بیماری واختلال بسیار طاقت فرساست .
3- قطعاً مرجعیت و فتاوای بزرگان دینی در فرهنگ سازی وتبدل فرهنگی و حذف وجانشینی برخی آداب و رسوم، اخلاق و رفتار فردی و اجتماعی، همواره در تاریخ این سرزمین و جهان اسلام نقش داشته ودرکوتاه مدت و یا میان مدت (14) باعث تغییرات شگرفی در جامعه شده است .
در مورد راه های درمانی، نظیر پروسه ی تغییر جنسیت، علی رغم گمان برخی صاحب نظران- که تلاش نموده اند با استناد به برخی فتاوی نوعی مقبولیت اجتماعی را نیز اثبات نمایند- باید توجه نمود که هیچ فتوایی در خصوص مشروعیت آن صادر نگردیده بلکه یقینا روند تغییر جنسیت خصوصا مرحله ی آزمون زندگی واقعی که قبل از عمل جراحی صورت می گیرد (15) و مستلزم اعمالی چون لواط، سحق، مشروعیت ازدواج هم جنس، جواز پوشیدن لباس های جنس مخالف، آرایش به سبک جنس مخالف وحضور در اجتماع، لمس کردن ونگاه به نامحرم و تقبیل وهم بستر شدن با جنس موافق است ، از نظر تمام فقها نامشروع محسوب می گردد و آنچه نیز برخی از فقها به مشروعیت آن فتوا داده اند، عمل جراحی تغییر جنسیت است، نه پروسه ی تغییر جنسیت(16)؛ لذا این فتوا فقط می تواند در خصوص افرادی کاربرد داشته باشد که در فرهنگ واجتماعی زیسته اند که به راحتی به او اجاره ی طی کردن مراحل درمان قبل از عمل را می داده و منع قانونی برای وی وجود نداشته است وخود شخص نیز آن چنان به مسایل شرعی پایبند نبوده یا اصولا ً در طول دوره ی درمان پیش از عمل ، مذهب دیگری داشته واکنون به دین اسلام گرایش پیدا کرده است ویا به هر نحوی از انحا توانسته است دوره ی تجربه ی جنسی و آزمون زندگی واقعی (real lif test) را با موفقیت تحت نظر متخصصان به پایان رساند و اکنون از مراحل تغییر جنسیت او تنها عمل جراحی باقی مانده است.
در این حالت ، شخص در طی دوره ی آزمون زندگی واقعی در گذشته، اعمال حرام، غیر شرعی و ممنوعی را انجام داده، ولی با توجه به این که نهایتاً این دوره سپری شده است و مقتضی عمل تغییرجنسیت که تشخیص پزشک بوده ، از شروع درمان برای شخص وجود داشته است وبا طی دوره ی ضروری یک تا دو ساله ی قبل از عمل (17) به تشخیص روان پزشک آمادگی واستعداد عمل جراحی نیز در او به طور کامل ایجاد گردیده ومانع نیز، که مشکل شرعی و قانونی عمل جراحی تغییر جنسیت بوده، توسط فتاوای برخی فقها وقانون گذار برداشته شده است ، بنابراین ، این شخص می تواند تحت عمل جراحی قرار گرفته وجنسیت خود را تغییر دهد واعمال حرام قبل ازعمل هم نمی تواند اکنون به عنوان مانع تلقی شود.
اما در ایران به هیچ وجه شخص قادر نخواهد بود دوره ی تجربه ی جنسی وآزمون زندگی واقعی را طی نماید؛ زیرا قرار گرفتن در جنس مخالف وانجام اعمال مرسوم قبل از عمل جراحی در این دوره که توسط پزشکان وروان پزشکان در دنیا توصیه می شود در قانون ایران مجازات های سنگینی نظیر اعدام وسنگسار را به دنبال خواهد داشت (18).
بعد از بررسی و توجه به سه مطلب فوق، در می یابیم که راه ها ی درمانی، نظیر درمان هورمونی صرف وپروسه ی تغییر جنسیت، در جهان راه های مناسبی برای برخی ترانس سکسوال‌ها می باشد، اما در ایران با توجه به مسایل فوق الذکر اساساً عملی نیست ویا این که باید به طور ناقص وبدون طی نمودن مراحل قبل از عمل ، جراحی تغییر جنسیت صورت گیرد که این عمل نیز با توجه به ملاک هایی که برای عمل جراحی در دنیا به ثبت رسیده ؛ خارج از استانداردهای پزشکی و روان پزشکی می باشد.
در نتیجه ، با توجه به مشکلات فراوان وعدم کارآیی یا کارآیی پایین تغییر دستگاه تناسلی وبدن، برای انطباق با روح و روان او در ایران ، باید تمرکز خاصی نسبت به راه هایی که سعی در بهبود روحیه، رفتار واخلاق شخص می نماید، صورت گیرد. از این رو، به راهکارها و روش هایی که در این خصوص ارایه گردیده می پردازیم.

پی نوشت ها :
 

1- سال 1380 ، انستیتو روان پزشکی تهران، مصاحبه توسط دکتر حمید رضا عطار ودکتر مریم رسولیان.
2- ر.ک: www.pezeshk.us
3- گزارش های متعددی در زمینه ی ازدواج و تمایل برای ازدواج این بیماران در ایران تهیه گردیده است، اما به جهت جلوگیری از نشر برخی مسایل ضد اخلاقی از درج آن ها خودداری شده است.
4- مهرابی، فریدون،«بررسی برخی ویژگی های تبدل خواهی جنسی در بیماران ایرانی»، در: اندیشه و رفتار، سال دوم، ش 3،ص11.
5- خدیوی زند، محمد، بررسی مشکلات روان جنسی کودکان و نوجوانان، ص16.
6- Noorbala ,A, Raisi,f and Z . Aiem, A Survey on the personality and intellectual characteristics of transsexuals in iran , med j Hosp ,vol 3 , No2, 2001, pp:9-140
7- مهرابی، فریدون،«بررسی برخی ویژگی های تبدل خواهی جنسی در بیماران ایران»، در:اندیشه و رفتار ، ش3، ص 10.
8- رییسی، فیروزه و عباسعلی ناصحی ، اختلال هویت جنسی، صص 135-136.
9- انستیتو روان پزشکی تهران، آذرماه 1380، درخواست برای تغییر جنسیت توسط دگر جنس جوی زن.
10- عطار،حمید رضاو مریم رسولیان،»تشخیص اولیه ی اختلال هویت جنسی ،» در : اندیشه ورفتار، سال نهم، شماره 35،ص8.
11- کاپلان، هارولد وبنیامین سادوک و جک گرپ، خلاصه روانپزشکی ، ج2، صص 471-472.
12- همان، ص 471.
13- برای بررسی برخی گزارش ها از این منابع استفاده نمایید. مجله ی اندیشه ورفتار ، سال نهم،ش 3و سال دوم، ش 3؛ روزنامه ی اعتماد83/1/17 ؛www.pezeshk. us - www.shenidar
14- از جمله ی حذف این آداب و رسوم می توان به فتوای مراجع عظیم القدر شیعه میرزای شیرازی و حضرت آیه الله خامنه ای در جهت حرمت استعمال توتون و تنباکو و قمه زنی اشاره نمود.
15- روز نهان، دیوید ال و مارتین ای .پی. سلیگمن، روان شناسی نابهنجاری - آسیب شناسی روانی، ج2،ص 186.
16- دکتر احمد علی نوربالا، مشاور حضرت امام خمینی (ره) درباره ی صدور فتوای تغییر جنسیت چنین می گوید:
«با توجه به اطلاعات داده شده به حضرت امام ومشخص شدن موضوع، ایشان جراحی تغییر جنسیت از مرد به زن و زن به مرد را مشروط به تشخیص روان پزشکان جایز دانستند. » [ مصاحبه توسط نویسنده ی مقاله].
17- روز نهان، دیویدال و مارتین ای پی سلیگمن، روان شناسی نابهنجاری- آسیب شناسی روانی ، ج2، ص18.
18- قانون مجازات اسلامی، باب اول(حدزنا)، دوم( حدلواط)وسوم (مساحقه).
 

منبع: نشریه اخلاق شماره16
ادامه دارد...
/ج