تاثير غذا بر خلق وخو

درباره رژيم‌ غذايي پرسروتونين و آثار آرام‌بخش آن، خيلي صريح بايد بگويم موضوعي که به اين شکل مطرح مي‌شود و باعث مي‌شود يک يا چند ماده‌غذايي ناگهان به اين صورت پررنگ‌ ‌شود، جنبه تجاري آن از جنبه علمي‌اش بيشتر است! وقتي شما تيتر مي‌زنيد: «رژيم پرسروتونين»؛ مقاله‌تان بيش از آنکه علمي باشد، تجاري است. واقعيت اين است که توليد سروتونين در بدن به‌صورت دقيقي تنظيم مي‌شود. توجه به اين موضوع که غذا خوردن ما سبب شود ميزان سروتونين از حد خود بالاتر برود و بتواند بر خلق و خو و رفتارمان تاثير بگذارد، چندان علمي نيست.
سروتونين در بدن از اسيد‌آمينه تريپتوفان ساخته مي‌شود و عوامل مغذي مختلفي در اين سنتز دخالت دارند، بنابراين اگر كمبود هر يك از آنها وجود داشته باشد، اين امر مي‌تواند به شکل قابل‌توجهي در سنتز اين واسطه شيميايي اثر بگذارد. مثلا اگر شخصي به طور قابل توجهي دچار کمبود ويتامين B6 (منابع آن عبارت‌اند از جگر گوساله، سيب زميني، موز، عدس و اسفناج) شود اين موضوع مي‌تواند در سنتز سروتونين اثر مثبت بگذارد و از آنجا که سنتز سروتونين به ويژه در يک فرد بالغ به طور بسيار دقيقي تنظيم مي‌شود، خوردن يک ماده غذايي داراي تريپتوفان بالا مي‌تواند سروتونين بيش از حد مورد نياز بدن توليد کرده و سطح آن را در بدن افزايش دهد.
به عبارت ساده‌تر اين موضوعي است که يک طرفه مصداق دارد، يعني کمبود موادمغذي که در سنتز سروتونين نقش دارند مي‌توانند بر سنتز سروتونين تاثير بگذارند ولي افزايش موادي که در سنتز سروتونين نقش دارند نمي‌تواند الزاما موجب افزايش توليد اين ترکيب در بدن شوند، يعني اينکه اگر تيتر را بگذاريم: «رژيم غذايي‌اي که سروتونين را افزايش مي‌دهد»، اين موضوع از نظر فيزيولوژيک بدن، سنتز سروتونين را دقيقا تنظيم مي‌کند، علمي نيست؛ چون بدن يک فرد سالم، سنتز سروتونين را به شکلي کاملا تنظيم شده کنترل مي‌کند و همان مقداري را که لازم داريم، مي‌سازد و مورد استفاده قرار مي‌دهد. پس اگر به طور مثال غذاهايي مصرف کنيم که پرپروتئين هستند، اين پروتئين در بدن هضم و جذب مي‌شود و تريپتوفان، پيش ساز توليد سروتونين آماده مصرف خواهد بود. پس در صورتي كه كمبودي در مصرف منابع اين ماده مغذي احساس شود، اصلاح اين عادت مفيد خواهد بود.

فوايد رژيم متعادل
 

واقعيت قضيه اين است که سروتونين يک واسطه شيميايي است که سبب بروز حالت ريلکسيشن يا آرامش و استراحت در بدن مي‌شود، بنابراين اگر بدن در شرايط سوء تغذيه دچار کمبود سروتونين شود چون تعادل بين واسطه‌هاي شيميايي که سبب تحريک مي‌شوند مثل آدرنالين و اين حامل عصبي که آرام‌کننده است به هم مي‌خورد، نهايتا حالت‌هاي حساسيت، تحريک‌پذيري و بي‌قراري در فرد به وجود مي‌آيد، بنابراين تمام داستان به اين ترتيب خلاصه مي‌شود که اگر ما تغذيه سالم و متعادلي داشته باشيم و از الگوي صحيح غذايي پيروي کنيم نهايتا هم ويتامين‌ها و املاح و پيش سازهاي لازم براي سنتز سروتونين در بدن فراهم مي‌شود و هم پيش‌سازهاي لازم براي واسطه‌هاي شيميايي که حالت‌هاي تحريک‌کنندگي در بدن به وجود مي‌آورند مثل آدرنالين و نورآدرنالين و تعادل برقرار مي‌شود و خلق و خو و عملکردهاي سريع و صحيح ذهني و مغزي هم به جاي خود برخواهند گشت و ولي افرادي که حالت‌هاي تحريک‌پذيري و حساسيت زيادي دارند، شايد با اين تصور که غذاي پرپروتئين بخورند يا غذايي بخورند که به طور طبيعي تريپتوفان بالايي داشته يا پيش‌سازهاي طبيعي سنتز سروتونين مثل موز يا شير و لبنيات يا مواد تخميري مثل دوغ و ماست مصرف کنند، بتواند کمک شان کند، اگر مساله سوءتغذيه يا کمبود پروتئين يا موادمغذي دخيل در سنتز سروتونين باشد، اين موضوع مي‌تواند مؤثر باشد، در غير اين صورت همان‌طور كه بارها گفته‌ايم اگر کمبودي وجود نداشته باشد مصرف بيشتر منابع غذايي پيش‌سازهاي سنتز سروتونين سبب افزايش توليد اين تركيب و آرامش بيشتر نمي‌شود. جالب است بدانيد كه مواد غذايي پروتئيني، برخي ميوه‌ها مثل موز و ميوه‌هاي گرمسيري، لبنيات به ويژه لبنيات تخميري مثل ماست و دوغ(البته از نوع كم چرب) به طور طبيعي پيش‌سازهاي سنتز سروتونين را دارند. شايد به همين دليل است كه بلافاصله بعد از خوردن دوغ احساس خواب آلودگي مي‌كنيم. در شکلات هم مقداري ترکيبات آميني وجود دارد که مي‌تواند به‌عنوان پيش ساز سروتونين مورد استفاده قرار گيرد و در نهايت موجب آرامش بيشتر شود، البته اين موضوع براي همه انواع آن صادق نيست.

آثار عكس شکلات
 

حتي مصرف متعادل کربوهيدرات‌ها و قندهاي ساده نيز مي‌تواند سبب افزايش حالت آرامش شود ولي اينکه برخي ترکيبات مي‌توانند سبب تحريک‌پذيري شوند، برمي‌گردد به اينکه برخي ترکيبات آميني مثل تيرامين که در شکلات (به خصوص نوع تلخ آن) وجود دارد مي‌تواند سبب بروز حالات تحريک‌پذيري شود، بنابراين افرادي كه اغلب تحريك پذير هستند، بهتر است از اين محصولات استفاده نكنند. در ضمن، منابع كربوهيدرات هاي ساده به دليل خاصيت چاق‌كنندگي بهتر است هر چه محدودتر مصرف شده و از منابع غذايي كم كالري تر به منظور آرامش بيشتر استفاده شود.

خلاصه اين که
 

براي رفع ناآرامي و دلشوره و استرس، به جاي روآوردن به رژيم‌هاي پرسروتونين بايد از يک رژيم‌غذايي صحيح و متعادل کمک گرفت. سوءتغذيه و کمبود موادمغذي که به عنوان پيش‌ساز در سنتز سروتونين نقش دارند، مي‌تواند تعادل بين واسطه‌هاي شيميايي را به هم زده و سبب تغيير در خلق و خو، مود و حالت‌هاي حساسيت‌زا در افراد مختلف شود. پس، از همه گروه‌هاي غذايي بايد به اندازه خورد تا از هر نظر سالم بود.
منبع: http://www.salamat.com
/ن