با چاقي کودکان چه بايد کرد؟
خانواده‌هايي هستند که واقعا تصورشان اين است که کودک چاق، هم زيباست؛ هم سالم. اين خانواده‌ها به همين دليل، با افزايش روزافزون جيره غذايي کودک، او را چاق مي‌کنند؛ غافل از اينکه با اين کار، خطراتي براي حال و آينده کودک رقم مي‌زنند: پرفشاري خون، افزايش چربي خون، افزايش قندخون، بلوغ زودرس، کم‌کاري غدد جنسي، وقفه تنفسي در خواب، آسم، عدم تحمل ورزش، التهاب کبدي، مشکلات مفصلي، افزايش خطرات شکستگي استخوان‌ها، صافي کف پا و...
کودکاني که در دوران کودکي خود چاق هستند، در سنين بزرگسالي قطعا مشکلاتي را به دوش خواهند کشيد. مطالعات زيادي نشان داده است اکثريت قريب به اتفاق نوجوانان چاق در بزرگسالي نيز دچار چاقي مي‌شوند.
با توجه به عوامل و مشکلاتي که چاقي براي کودکان ايجاد مي‌کند لازم است علاوه بر پرخوري، به عواملي که موجب وادار کردن کودک به خوردن موادغذايي مي شود نيز اشاره کنيم. هر چه سن چاقي کودکان کمتر از 3سالگي باشد، شدت چاقي در بزرگسالي و عوارض ناشي از آن افزون‌تر خواهد بود، بنابراين خانواده‌هايي که خود چاق هستند، کودک و اطرافيان‌شان چاق است، بهتر است که براي کاهش وزن از همين امروز اقدام کنند. مخصوصا در قبال کودکان اگر قبل از سه سال اقدام و چاره‌جويي شود، احتمال اينکه عوامل تاثيرگذار چاقي يکي پس از ديگري شناسايي شود، بيشتر است و نتيجه بسيار موفقيت‌آميز خواهد بود. هر چه سن بالاتر رود، پيشگيري و درمان چاقي مشکل‌تر خواهد بود.
4 عامل تاثيرگذار
با توجه به عوامل و مشکلاتي که چاقي براي کودکان ايجاد مي‌کند لازم است علاوه بر پرخوري به عواملي که موجب وادار کردن کودک به خوردن موادغذايي مي شود، اشاره کنيم:
1پدر و مادر:
پدر و مادر از عوامل اصلي چاق شدن کودکان هستند. وقتي پدر و مادر چاق باشند، زمينه اصلي چاقي کودکان را فراهم مي‌کنند و بايد حتما به اين مساله توجه کنند که عوامل محيطي در قبال فرزند‌شان تاثيرگذارتر است. عوامل محيطي که بايد تعديل يا حذف شود، عبارت است از عادات غذايي، الگوي زندگي و عدم تحرک که نقش مهمي در پيدايش چاقي دارند.
2 تغيير در عادات روزمره:
عادات نامناسب در تهيه و مصرف مواد غذايي که داراي انرژي متراکم باارزش غذايي ناچيزترند، انواع شيريني‌ها، چيپس و شکلات، بستني خامه‌اي و فست‌فود، گرايش به مصرف بي‌رويه غذاهاي چرب و شيرين که از ذايقه والدين به فرزندان منتقل مي‌شود، مصرف زياد ميان وعده‌هاي غذايي و پرکالري، جايگزين کردن سرگرمي‌‌هاي ديگر بدون تحرک بدني، با بازي‌هاي کامپيوتري و نشستن طولاني مدت در جلوي تلويزيون. به ازاي هر ساعت نشستن در مقابل تلويزيون احتمال افزايش وزن کودک به نحو چشم‌گيري بالا مي‌رود و دادن هله‌هوله‌هايي که حين بازي و نشستن به کودک داده مي‌شود، از عوامل ايجاد کننده چاقي است. از همه بدتر عادت به خوردن تنقلات در حين تماشاي تلويزيون و بازي‌هاي رايج رايانه‌اي است که بيشتر والدين به نفع خود کودکان را با اين وسايل سرگرم مي‌کنند. کودکاني که در طول روز سه ساعت بيشتر در مقابل بازي رايانه و تلويزيوني مي‌نشينند تا سه برابر بيشتر در معرض عوارض ناشي از چاقي قرار دارند.
3 عوامل روحي رواني:
عوامل روحي رواني در همه سنين سبب پرخوري مي‌شود. در دوران کودکي هم اين عوامل روي خوردن تاثيرگذار است. حتي حالت روحي رواني والدين در اين رابطه تاثير به سزايي دارد. بايد گفت والديني که به کودک خود کم توجهي کرده و کمتر به او رسيدگي مي‌کنند و اين کم‌‌توجهي خود را با تهيه غذاهاي ناسالم جبران مي‌کنند، از سوي ديگر با دادن مواد ناسالم مشکل را دامن زده و دادن اين مواد غذايي ناسالم را به عنوان پاداش و جايزه قرار مي‌دهند و با حذف مواد دلخواه کودک او را تنبيه مي‌کنند، اين روش يکي از عوامل ايجاد چاقي در کودک است. والديني که اصرار به مصرف حجيم غذا به کودک دارند، به اين ترتيب قدرت تشخيص آستانه سيري را از آنها سلب کرده و احساس گرسنگي را که در کودک به صورت غريزي وجود دارد، تبديل به ولع بيشتر مي‌کنند، در نتيجه مساله چاقي پيامد اين موضوع مي‌شود. برخي از والدين ابراز محبت و عطوفت خود را به نحوه تغذيه فرزند ربط مي‌دهند. هر چه کودک بيشتر غذا بخورد، محبت بيشتري به او مي‌کنند و با اين اشتباه بزرگ، براي اينکه کودک خود را در کانون توجه قرار دهد، حتي اگر ميل نداشته باشد شروع به غذا خوردن مي‌کند تا مورد تحسين قرار گيرد. کودکاني که احساس دل‌تنگي، دل شوره يا عدم امنيت مي‌کنند و يا به عللي دچار افسردگي مي‌شوند رو به خوردن غذاي بيشتر مي‌آورند، پس براي اجتناب از دادن غذاي بيشتر به کودک بايد علل پرخوري را ريشه‌يابي کرده و آن را درمان کرد و اضطراب و استرس را از آنها دور کرد. کاهش کالري دريافتي از طريق حذف تنقلات بي‌ارزش و پرانرژي، افزايش فعاليت روزانه، رفتار درماني و افزايش اعتماد به نفس کودکان مي‌تواند در روند تدريجي کاهش وزن آنها موثر باشد.
4 ژنتيک:
ژن‌ها از شاخه پدري يا از مادري به کودک انتقال مي‌يابند. گاهي جهش‌هايي مثل جهش در هورمون لپتين يا هورمون انسولين مي‌تواند چاقي را به وجود آورد اما مساله‌اي که سبب تبديل ژنوتيپ‌ها به فنوتيپ و تجلي ژن‌ها از حالت ژني به تظاهرات خارجي مي شود، تعامل عوامل محيطي با ژني، از جمله نوع و کيفيت و کميت غذاي هر فرد است، چرا که مي‌تواند ژن‌هاي چاق‌کننده را به فعاليت وادارد يا از فعاليت بازدارد.
********
کودکاني که در دوران کودکي خود چاق هستند، در سنين بزرگسالي قطعا مشکلاتي را به دوش خواهند کشيد. مطالعات زيادي نشان داده است اکثريت قريب به اتفاق نوجوانان چاق در بزرگسالي نيز دچار چاقي مي‌شوند.
با توجه به عوامل و مشکلاتي که چاقي براي کودکان ايجاد مي‌کند لازم است علاوه بر پرخوري، به عواملي که موجب وادار کردن کودک به خوردن موادغذايي مي شود نيز اشاره کنيم. هر چه سن چاقي کودکان کمتر از 3سالگي باشد، شدت چاقي در بزرگسالي و عوارض ناشي از آن افزون‌تر خواهد بود، بنابراين خانواده‌هايي که خود چاق هستند، کودک و اطرافيان‌شان چاق است، بهتر است که براي کاهش وزن از همين امروز اقدام کنند. مخصوصا در قبال کودکان اگر قبل از سه سال اقدام و چاره‌جويي شود، احتمال اينکه عوامل تاثيرگذار چاقي يکي پس از ديگري شناسايي شود، بيشتر است و نتيجه بسيار موفقيت‌آميز خواهد بود. هر چه سن بالاتر رود، پيشگيري و درمان چاقي مشکل‌تر خواهد بود.
4 عامل تاثيرگذار
با توجه به عوامل و مشکلاتي که چاقي براي کودکان ايجاد مي‌کند لازم است علاوه بر پرخوري به عواملي که موجب وادار کردن کودک به خوردن موادغذايي مي شود، اشاره کنيم:
1پدر و مادر:
پدر و مادر از عوامل اصلي چاق شدن کودکان هستند. وقتي پدر و مادر چاق باشند، زمينه اصلي چاقي کودکان را فراهم مي‌کنند و بايد حتما به اين مساله توجه کنند که عوامل محيطي در قبال فرزند‌شان تاثيرگذارتر است. عوامل محيطي که بايد تعديل يا حذف شود، عبارت است از عادات غذايي، الگوي زندگي و عدم تحرک که نقش مهمي در پيدايش چاقي دارند.
2 تغيير در عادات روزمره:
عادات نامناسب در تهيه و مصرف مواد غذايي که داراي انرژي متراکم باارزش غذايي ناچيزترند، انواع شيريني‌ها، چيپس و شکلات، بستني خامه‌اي و فست‌فود، گرايش به مصرف بي‌رويه غذاهاي چرب و شيرين که از ذايقه والدين به فرزندان منتقل مي‌شود، مصرف زياد ميان وعده‌هاي غذايي و پرکالري، جايگزين کردن سرگرمي‌‌هاي ديگر بدون تحرک بدني، با بازي‌هاي کامپيوتري و نشستن طولاني مدت در جلوي تلويزيون. به ازاي هر ساعت نشستن در مقابل تلويزيون احتمال افزايش وزن کودک به نحو چشم‌گيري بالا مي‌رود و دادن هله‌هوله‌هايي که حين بازي و نشستن به کودک داده مي‌شود، از عوامل ايجاد کننده چاقي است. از همه بدتر عادت به خوردن تنقلات در حين تماشاي تلويزيون و بازي‌هاي رايج رايانه‌اي است که بيشتر والدين به نفع خود کودکان را با اين وسايل سرگرم مي‌کنند. کودکاني که در طول روز سه ساعت بيشتر در مقابل بازي رايانه و تلويزيوني مي‌نشينند تا سه برابر بيشتر در معرض عوارض ناشي از چاقي قرار دارند.
3 عوامل روحي رواني:
عوامل روحي رواني در همه سنين سبب پرخوري مي‌شود. در دوران کودکي هم اين عوامل روي خوردن تاثيرگذار است. حتي حالت روحي رواني والدين در اين رابطه تاثير به سزايي دارد. بايد گفت والديني که به کودک خود کم توجهي کرده و کمتر به او رسيدگي مي‌کنند و اين کم‌‌توجهي خود را با تهيه غذاهاي ناسالم جبران مي‌کنند، از سوي ديگر با دادن مواد ناسالم مشکل را دامن زده و دادن اين مواد غذايي ناسالم را به عنوان پاداش و جايزه قرار مي‌دهند و با حذف مواد دلخواه کودک او را تنبيه مي‌کنند، اين روش يکي از عوامل ايجاد چاقي در کودک است. والديني که اصرار به مصرف حجيم غذا به کودک دارند، به اين ترتيب قدرت تشخيص آستانه سيري را از آنها سلب کرده و احساس گرسنگي را که در کودک به صورت غريزي وجود دارد، تبديل به ولع بيشتر مي‌کنند، در نتيجه مساله چاقي پيامد اين موضوع مي‌شود. برخي از والدين ابراز محبت و عطوفت خود را به نحوه تغذيه فرزند ربط مي‌دهند. هر چه کودک بيشتر غذا بخورد، محبت بيشتري به او مي‌کنند و با اين اشتباه بزرگ، براي اينکه کودک خود را در کانون توجه قرار دهد، حتي اگر ميل نداشته باشد شروع به غذا خوردن مي‌کند تا مورد تحسين قرار گيرد. کودکاني که احساس دل‌تنگي، دل شوره يا عدم امنيت مي‌کنند و يا به عللي دچار افسردگي مي‌شوند رو به خوردن غذاي بيشتر مي‌آورند، پس براي اجتناب از دادن غذاي بيشتر به کودک بايد علل پرخوري را ريشه‌يابي کرده و آن را درمان کرد و اضطراب و استرس را از آنها دور کرد. کاهش کالري دريافتي از طريق حذف تنقلات بي‌ارزش و پرانرژي، افزايش فعاليت روزانه، رفتار درماني و افزايش اعتماد به نفس کودکان مي‌تواند در روند تدريجي کاهش وزن آنها موثر باشد.
4 ژنتيک:
ژن‌ها از شاخه پدري يا از مادري به کودک انتقال مي‌يابند. گاهي جهش‌هايي مثل جهش در هورمون لپتين يا هورمون انسولين مي‌تواند چاقي را به وجود آورد اما مساله‌اي که سبب تبديل ژنوتيپ‌ها به فنوتيپ و تجلي ژن‌ها از حالت ژني به تظاهرات خارجي مي شود، تعامل عوامل محيطي با ژني، از جمله نوع و کيفيت و کميت غذاي هر فرد است، چرا که مي‌تواند ژن‌هاي چاق‌کننده را به فعاليت وادارد يا از فعاليت بازدارد.
********
13 فرمان براي مبارزخ با چاقي
1براي درمان چاقي بايد هرچه سريع‌تر عواملي که سبب افزايش انرژي هستند اما مورد نياز کودک نيستند از برنامه‌غذايي کودک حذف شود.
2 مبارزه زودهنگام با چاقي بايد قبل از سه سالگي شروع شود، چرا که هر چه در تصميم‌گيري در مورد چاقي تعلل شود، کاهش وزن و عدم حذف هله‌هوله مشکلات درماني را بيشتر مي‌کند.
3 تغييرات شيوه زندگي و تشويق به فعاليت‌هاي بدني بايد بيشتر در خانواده‌ها زمينه‌سازي شود.
4 جدي برخورد کردن با عوارض چاقي مثل ديابت، پرفشاري خون و بالا رفتن چربي و رعايت اصول صحيح تغذيه توسط همه اعضاي خانواده مهم است، چرا که کودکان از عادات والدين الگوبرداري مي‌کنند.
5 به کارگيري رژيم غذايي خيلي محدود توام با افزايش شديد فعاليت ورزشي در مدت کوتاه نبايد سريع در قبال کودکان اعمال شود. در صورتي که چاقي فعلي عوارضي را براي کودک فراهم آورده اقدام به کاهش وزن بايد به صورت تلاش براي حفظ وزن فعلي و تلاش براي افزايش قد کودک باشد. به اين ترتيب که هر سانتي که به قد کودک اضافه مي‌شود يک کيلو از وزن‌اش کاسته مي‌شود.
6 استفاده از مواد غذايي سالم، متنوع و متعادل با کاهش غذاهاي پرکالري و بي‌ارزش و جايگزين کردن با غذاهاي داراي ريزمغذي، حذف يا کاهش تهيه غذاهاي کم‌ارزش مثل چيپس، شکلات و شيريني و نوشابه که اگر در منزل نباشد کودک هوس خوردن آنها را نمي‌کند.
7 افزايش فعاليت‌هاي روزانه نسبت به سابق، تغيير ميزان تماشاي تلويزيون و بازي رايانه‌اي، تشويق به پياده‌روي به صورت همراهي کودک با مادر هنگام خريد.
8 تلاش براي تغيير رفتار کودکي که داراي اختلال رفتاري افسردگي، گوشه‌گيري و اضطراب، عدم اعتماد به نفس کافي است و بدون تغيير اين رفتارها کنترل چاقي امکان‌پذير نيست.
9 شناسايي عوامل مساعد يا نامساعد کننده که مي‌تواند دريافت انرژي را تغيير دهد. عدم استفاده از غذاهاي داراي چربي‌هاي محلول يا نامحلول، کودکان وقتي بزرگ‌تر شدند از خوردن ميوه‌ها و سبزيجات پخته و خام خودداري مي‌کنند. فيبرها داراي انرژي ناچيز و افزايش آب و حجيم شدن و دادن احساس سيري به فرد هستند که با عدم مصرف آنها بچه‌ها بي‌بهره مي‌مانند. جايگزين کردن غذاهاي حاوي فيبر به جاي غذاهاي شيرين سبب کاهش وزن مي‌شود.
10 مصرف بيش از حد پروتئين سودمند نيست چون داراي چربي هم هستند و زمينه مساعد براي چاقي کودک را فراهم مي‌کنند، به خصوص گوشت‌ها با افزايش دريافت چربي با کلسترول بالا، زمينه ابتلا به سرطان‌هاي روده بزرگ را فراهم مي‌کنند. دادن گوشت زياد به کودک سبب دفع بيشتر کلسيم از بدن کودک شده و پوکي‌استخوان ايجاد مي‌کند.
11 در رابطه با کاهش وزن کودکان نمي‌توان شيوه‌هايي که در قبال بزرگسالان انجام مي‌شود نظير کم کردن غذا را اعمال کرد. کودکان علاوه بر احتياج به نيازهاي روزانه به انرژي، پروتئين و ترميم و تغيير سلول‌هاي آسيب ديده، انرژي و موادي را از جهت ساختاري و رشد نياز دارند.
12دادن رژيم شديد به کودکان و استفاده از دارو‌ها به هيچ‌وجه توصيه نمي‌شود.
13تعديل تغذيه فصلي، افزايش تحرک و جايگزين کردن کمبودهاي عاطفي مي‌تواند در کاهش وزن آنها بسيار مفيد باشد.
منبع:http://www.salamat.com
