چگونه هوش کودکان را بيازماييم؟

همه والدين در مرحله‌اي از رشد کودک خود تصور مي‌کنند که کودکشان باهوش است. بيشتر بچه‌ها در زمان خاصي از لحاظ يکي دو جنبه از رشد جلوتر از سن خود مي‌افتند ولي برتري در يکي دو زمينه به اين معني نيست که کودک استعداد درخشاني دارد. مشخصه يک کودک باهوش اين است که تقريبا از نظر تمام جنبه‌هاي پيشرفت و نيز کسب مهارت‌ها، از سن خود جلوتر است. کودک باهوش معمولا از هر لحاظ پيشرفته‌تر از کودکان ديگر است.
کودک باهوش در رويارويي با موقعيت‌ها و اطلاعاتي که غيرمعمول و مبهم‌اند و در ظاهر تناسبي با يکديگر ندارند احساس راحتي مي‌کند و به آساني سازگاري مي‌يابد. او از هرگونه تمرين مغزي و چيستان لذت مي‌برد و حتي برخي از آنها براي او بسيار ساده است. کودک باهوش هميشه به سرعت ياد مي‌گيرد و مي‌تواند آنچه را که ياد گرفته است به طور بسيار وسيعي به کار گيرد. او اطلاعات را با کارايي، سرعت و انعطاف‌پذيري بسيار بالا پردازش مي‌کند و هميشه راهبردها و برنامه‌ريزي را براي استفاده از اطلاعات به خوبي به کار مي‌گيرد. هرچند استعداد سرشار به خودي خود مشکلي براي کودک باهوش محسوب نمي‌شود ولي ممکن است واکنش سايرين آن را به يک دردسر تبديل کند. بعضي والدين کودک خود را درک نمي‌کنند و برخي از کودکان والدين را و به اين ترتيب کودک باهوش ممکن است درونگرا شود. هرچند اين موضوع لزوما نگران‌کننده نيست ولي اگر يک کودک باهوش تنهايي را ترجيح دهد و بر قوه تخيل خود متکي شود، ممکن است در دوره‌اي که مشغول خلق و تحليل انديشه‌ها است منزوي شود.

اشتياق يادگيري
 

شوق کودکان باهوش براي کسب اطلاعات و يادگيري خيلي زياد است ولي حتي در اين صورت هم لازم است والدين آنها درباره نوع آموزش اختصاصي‌تر يا جهشي که مورد نياز آنهاست و اطمينان از حصول آن با معلم کودک گفتگو کنند. شايد لازم باشد مصرانه از طرف کودک خود در اين امر مداخله کنيد زيرا با وجود آنچه معلمان ممکن است بگويند، بدون شک شما شخصيت کودک خود را بهتر از کسي که فقط روزي چند ساعت و آن هم فقط در محيط مدرسه او را مي‌بيند، مي‌‌شناسيد. استعداد سرشار شامل قريحه‌هاي ويژه استثنايي مانند توانايي‌هاي هنري يا موسيقي، توانايي‌هاي ويژه رياضي يا زبان يا توانايي تجسم فضايي است که به کودک شما امکان مي‌دهد که براي مثال در سطح بسيار بالا شطرنج بازي کند، به اضافه بهره هوشي بسيار بالايي دارد. مشکل شما در فراهم‌کردن محرک‌هاي کافي براي کودک پرهوشتان افزايش مي‌‌يابد، زيرا اکنون ما باهوشي يا استعداد سرشار را چيزي بيش از يک ماهيت منفرد نمي‌‌دانيم.

باز هم تکاليف مدرسه
 

شکي نيست که برنامه‌هاي آموزشي جهشي مفيد است. کودک باهوش در برخورد با تکاليف کلاسي که براي او بسيار راحت است کسل و سرخورده مي‌شود و در کلاس دردسر ايجاد کند، تنها به اين دليل که دروس معمولي او را برنمي‌انگيزد. در اين صورت ممکن است لازم باشد کودک باهوش شما يک يا چند کلاس را به صورت جهشي طي مي‌کند تا بتواند همراه بچه‌هايي که از نظر سني يکي دو سال جلوتر از او هستند روي درس‌ها کار کند. ممکن است فعاليت عقلاني به قدري از رشد شخصيتي او جلو افتاده باشد که شما از بابت گذاشتن کودک باهوش خود در کلاس بالاتر براي مثال به دليل ترس از اينکه کودک از نظر اجتماعي نتواند با محيط سازگار شود، نگران شويد. ولي خيالتان آسوده باشد اين مطلب در يک مطالعه حيرت‌انگيز روي کودکان باهوش که در آن 1500 کودک داراي بهره هوشي بالا از مدارس کاليفرنيا در سال‌هاي دهه 1920 تا آخر عمر يعني سنين شصت، هفتاد و هشتاد سالگي تحت نظر گرفته شدند، رد شده است. محققان در اين مطالعه دريافتند که کودکان باهوش غير از وضعيت درسي، از بسياري جهات ديگر نيز برتر از همسالان کم‌استعدادتر خود هستند. آنها سالم‌تر بودند. به چيزهاي زيادي مانند سرگرمي‌ها و بازي‌ها علاقه داشتند و در زندگي آينده نيز موفق بودند. در ميان کودکان تحت مطالعه، هم پسرها و هم دخترها تا سطوح خيلي بالاتر از آنچه که معمول کودکان معاصر آنها بود به تحصيل ادامه دادند و در بزرگسالي نيز در زندگي شغلي خود موفق‌تر بودند.

کودک باهوش و خانواده موثر
 

شواهدي وجود دارد که کودکان پراستعداد در محيط‌هاي خانوادگي بار مي‌آيند که تجربه کودک را از زندگي غنا مي‌بخشند و نيز شواهدي وجود دارد که نشان مي‌دهد کودکان خانواده‌هاي طبقه متوسط جامعه بيشتر در معرض تحريک اضافي که کودکان باهوش را به کودکان پراستعداد تبديل مي‌کند، قرار مي‌گيرند. از طرف ديگر هيچ شواهدي وجود ندارد که والدين کودکان پرهوش اشتياق بيش از حد و آزاردهنده از خود نشان مي‌دهند يا کودکان خود را خلاف ميل خودشان مجبور به درس خواندن مي‌کنند.
منبع: http://www.salamat.com