چونان بسوخت کز فلک آبي نماندش | | جان عطارد از تپش خاطر وحيد |
تا هم فلک به جاي عطارد نشاندش | | جان وحيد را به فلک برد ذو الجلال |
کاملتر اهل دين شمارش | | هر کو در نقص ديد در خود |
فرزانهي راستين شمارش | | وان کايت جهل بست بر خود |
با جان هنر قرين شمارش | | هرکو هنري است و عيب خود گفت |
از جملهي صادقين شمارش | | عالم که به جهل خود مقر شد |
عيسي فلک نشين شمارش | | خود را چو ستودهاي نکوهد |
خائن شمرد امين شمارش | | منصف که به صدق نفس خود را |
پويندهي حق گزين شمارش | | وآنکس که به خود فرو نيايد |
معصوم خدايبين شمارش | | عارف که نگشت خويشتن بين |
سرمايهي آفرين شمارش | | دشنام که خود به خود دهد مرد |
عذر خواه است عذر او بنيوش | | اي خداوند بنده خاقاني |
و آنچه او ميکند ز جرم بپوش | | آنچه خود ميکني ز فضل مگوي |
هم عطا هم خطا کند فرموش | | هر دو فرموش کن که مرد کريم |
که غيوران بر اهل پردهي خويش | | چشم بر کار دوست دار چنان |
بر زن اختيار کردهي خويش | | رشک بر دوست برفزونتر از آنک |
جنس ياران درد خوردهي خويش | | جنس زن يابي و نيابي کس |
از برون سرخ و از درون زرديش | | سفرهاي و بر او چو سفرهي گل |
تا وفا دارد از جوان مرديش | | خواجه شد هندوي غلامي ترک |
ديدني نيست، ببين انکارش | | ريت حق ببر معتزلي |
نفي لاتدرکه الابصارش | | معتقد گردد از اثبات دليل |
مشتي آب و گل روزي خوارش | | گويد از ديدن حق محرومند |
از پي رد شدن گفتارش | | خوش جوابي است که خاقاني داد |
که نبينم پس از آن ديدارش | | گفت من طاعت آن کس نکنم |
ببين فلک به چه ماند در آن نهاد که هستش | | منه غرامت خاقانيا نهاد فلک را |
ز زخم سيلي مردان کبود گردن پستش | | فلک به مسخرهي مست پشت خم ز فتادن |
به روز مشعلهي تابناک داده به دستش | | به شب هزار پسر جرعه ريخته به سرش بر |
مختصر ديدهام ز طالع خويش | | من که خاقانيم نموداري |
برگذر ديدهام ز طالع خويش | | گرچه هر کوکب سعادت بخش |
بسته در ديدهام ز طالع خويش | | بيت اولاد و بيت اخوان را |
کم ضرر ديدهام ز طالع خويش | | ليکن از هشتم و ششم خود را |
شير نر ديدهام ز طالع خويش | | بس که بيت الحيات را ز نخست |
سگتر ديدهام ز طالع خويش | | باز وقت ظفر به بيتالمال |
دورتر ديدهام ز طالع خويش | | سر خر کو به خواب در بخت است |
دم خر ديدهام ز طالع خويش | | پس به بيداري آزمايش را |
يک هنر ديدهام ز طالع خويش | | هست صد عيب طالعم را ليک |
من اثر ديدهام ز طالع خويش | | که نماند دراز دشمن من |
اينقدر ديدهام ز طالع خويش | | بر کس آزار من مبارک نيست |
کلبهي قدرت الهي خويش | | به خدائي که کرد گردون را |
هيچ سودي مگر تباهي خويش | | که نديدم ز کارداري عشق |