گفتگو با آقای دکتر عليرضا استقامتي، فوق‌تخصص غدد
آقاي دکتر! بررسي آزمايش ادرار24 ساعته چه ضرورتي دارد؟
يکي از عوارضي که در افراد ديابتي مطرح مي‌شود عوارض کليوي است که هم در ديابت نوع يک و هم در ديابت نوع دو مشاهده مي‌شود. مبتلايان به ديابت نوع يک معمولا در سنين پايين‌تري قرار دارند و بيماري آنها زودتر تشخيص داده مي‌شود. به همين دليل از ابتدا نيازي به انجام آزمايش دفع پروتئين و کشت ادرار 24 ساعته ندارند. ولي در ديابت نوع دو و مبتلايان به آن موضوع فرق مي‌کند. ديابت نوع دو در بسياري از افراد مبتلا علامتي ندارد و ممکن است تا سال‌ها وجود داشته باشد، اما فرد از آن بي‌‌اطلاع باشد و ممکن است اين بيماران از همان ابتدا اين عارضه بيماري را داشته باشند. بنابراين توصيه ما به همه بيماران ديابتي مبتلا به ديابت نوع دو اين است که بلافاصله پس از اينکه بيماري آنها تشخيص داده شد از همان ابتدا يک بررسي کلي از نظر کليوي هم انجام دهند تا وضعيت سلامت آنها نيز مشخص شود.آزمايش ادرار جزو آزمايش‌هاي معمول اين بيماران انجام مي‌شود ولي بايد توجه داشت که اين بررسي وضعيت کليه تنها به آزمايش‌هاي معمول تعيين ميزان اوره و کراتينين محدود نمي‌شود. اين بيماران علاوه بر سنجش ميزان اوره و کراتينين خود بايد آزمايش موسوم به جمع‌آوري ادرار 12 يا 24 ساعته را نيز انجام دهند تا سلامت کليه آنها از نظر دفع پروتئين مورد ارزيابي قرار بگيرد.
پس چه فرقي ميان اين آزمايش با آزمايشات معمول وجود دارد؟
افراد مبتلا به ديابت بايد نسبت به اين موضوع آگاهي داشته باشند که منظور از تست ادرار 24ساعته براي سنجش عملکرد کليه اين افراد، سنجش معمول پروتئين نيست. در اين آزمايش دفع ميزان بسيار کم پروتئين که اصطلاحا به آن ميکروآلبومين مي‌گويند مورد سنجش قرار مي‌گيرد.
يعني نحوه انجام اين دو آزمايش با هم متفاوت است؟
بله؛ در واقع، دفع پروتئين از طريق ادرار و آنچه با اين نام خوانده مي‌شود، پديده ديررسي است و نمي‌توان در بررسي سلامت کليه‌ها به آن استناد کرد. در آزمايش ادرار 24 ساعته افراد مبتلا به ديابت دفع ميکروآلبومين مورد بررسي قرار مي‌گيرد که آزمايش آن هم در همه آزمايشگاه‌ها انجام نمي‌شود. تنها تعدادي از آزمايشگاه‌ه‌ها وجود دارند که با توجه به تجهيزات خود دفع ميکروآلبومين از طريق ادرار را اندازه‌گيري مي‌نمايند. پزشکان نيز در درخواست اين آزمايش بايد دقت کنند که آزمايش دفع پروتئين درخواست نشود و حتما دستور آزمايش دفع ميکروآلبومين قيد شود تا در صورت وجود عارضه، به موقع تشخيص و مشکلات فرد وارد مراحل حاد و دشوار نشود.
و اين آزمايش لازم است فقط يک بار انجام شود يا بيشتر؟
بيشتر! آزمايش ادرار 24 ساعته و دفع ميکروآلبومين در افراد مبتلا به ديابت بايد به طور مداوم انجام شود تا سلامت کليه‌هاي فرد همواره مورد سنجش قرار گيرد. به‌طور کلي اين آزمايش در افراد مبتلا به ديابت نوع يک، که معمولا سن کمتري دارند از 5 سال پس از تشخيص بيماري به‌طور منظم و هر سال يک بار انجام مي‌شود. آزمايش دفع ميکروآلبومين در افراد مبتلا به ديابت نوع دو نيز بايد از همان ابتداي تشخيص به صورت سالانه انجام شود.
اگر اين آزمايش به هر دليلي انجام نشود، چه اتفاقي مي‌افتد؟
از آنجا که عوارض کليوي يکي از عوارض شايع ديابت هستند در صورت عدم تشخيص مشکل کليوي در مراحل ابتدايي بيماري به‌صورت نهفته پيشرفت مي‌کند و زماني عوارض ناشي از آن بروز مي‌کند که شايد براي آغاز درمان کمي دير باشد. اگر عوارض کليوي ديابت را بتوان در مراحل ابتدايي تشخيص داد به طور حتم درمان و جلوگيري از پيشرفت آن ساده‌تر خواهد بود، اما متاسفانه اين آزمايش براي بسياري از بيماران تجويز نمي‌شود.
چرا؟
خب، برخي از پزشکان اصلا به اين مساله و اهميت آن توجه نمي‌کنند و انجام اين آزمايش جزو مواردي است که در بسياري از بيماران مغفول مي‌ماند. اگر به شرح حال بسياري از بيماران مبتلا به ديابت نگاهي بيندازيم خواهيم ديد که ادرار 12 يا 24 ساعته آنها از نظر دفع ميکروآلبومين مورد بررسي قرار نگرفته است که اين نکته مي‌تواند عواقب ناخوشايندي را براي بيمار به همراه داشته باشد. نکته‌‌اي که بايد بيش از همه در درمان ديابتي‌ها مورد توجه قرار گيرد دستيابي به يک درمان استاندارد است که توجه به آن در درمان‌ها ضروري است.
گفتيد بيماران ديابتي بايد دفع ميکروآلبومين را به‌صورت سالانه چک کنند. در صورت منفي بودن چه‌طور بايد دنبال شود؟
اگر نتيجه آزمايش، منفي باشد؛ همچنان بايد به صورت سالانه آن را تکرار کرد ولي اگر مثبت باشد، بر طبق مراحل درماني انجام‌شده، آزمايش‌ها دنبال مي‌شود. اگر نمونه فرد مثبت باشد ظرف 6 ماه بايد 2 بار ديگر اين تست را انجام دهد. اگر از 3 تست انجام‌شده، 2بار نتيجه مثبت بود بايد مراحل درمان آغاز شود و پس از درمان، دوباره بايد نمونه‌گيري و بررسي انجام شود.
براي بيماراني که دفع ميکروآلبومين دارند، چه اقداماتي بايد انجام داد؟
مراقبت و درمان در مورد اين افراد بايد حتما تحت نظر پزشک باشد. کنترل دقيق قندخون در اين بيماران اهميت ويژه‌اي دارد. محدود کردن مصرف پروتئين نيز در مورد اين بيماران ضروري است و بالاخره درمان دارويي است تا دفع پروتئين را به حداقل برساند يا برطرف کند و همه بايد با نظر و مشورت پزشک انجام شود تا بيمار ديابتي دچار عارضه‌هاي جدي کليوي نشود.
منبع: www.salamat.com
