بررسي ميزان استفاده زنان فرهنگي از اينترنت

چكيده
 

با توجه به نقش روز افزون اينترنت در اطلاع رساني ، دانش افزايي وبه روزرساني اطلاعات ، بررسي ميزان استفاده دبيران به عنوان عاملين اصلي آموزش ، ضروري به نظر مي رسد .
پژوهش حاضر با روش پيمايشي ،به بررسي ميزان استفاده زنان فرهنگي از اينترنت مي پردازد.جامعه آماري اين پژوهش زنان فرهنگي شهر بيرجند مي باشد.

نتايج نشان ميدهد :
 

43.5% از زنان فرهنگي تا کنون اصلا و32.9% در حدکمي ،17.5%درحد متوسط وتنها 5%در حد بيشتر از متوسط ازاينترنت استفاده نموده اند. 24.7% افراد ( بيشترين تعداد )علت عدم استفاده از اينترنت را عدم آشنايي گزارش نموده اند.
بيشترين ميزان استفاده (18.8%) از سايتهاي علمي ، تخصصي بوده و22.5% (بيشترين تعداد) از کاربران فرهنگي به منظور کسب اطلاعات علمي از اينترنت استفاده نموده اند. .
43.5% اظهار داشته اندکه هيچگونه آشنايي با سايتهاي کار امد ندارند.و85.9% تاکنون هرگز به سايتهاي مربوط به زنان مراجعه ننموده اند.
57.6% (بيشترين تعداد ) برابري فرصتها بين زنان ومردان را از نظر استفاده از اينترنت در حد هيچ مي دانند.
88.2% از زنان فرهنگي هرگز به کافي نت مراجعه نکرده اند.که دراين ميان 48% به علت داشتن کامپيوترشخصي و23.3% از افراديکي از علل اصلي عدم مراجعه خود را نامناسب بودن فضاي کافي نت براي حضور زنان گزارش کرده اند.
نتيجه گيري:متاسفانه علي رغم اعتقاد زنان فرهنگي به نقش موثر اينترنت در ارتقاء شغلي ، ميزان استفاده از اينترنت در بين آنان اندک است که جاي تامل دارد .
حجم روزافزون اطلاعات علمي موجود در اينترنت وتاثير انکارناپذير ان دردستيابي سريع به اطلاعات،حوزه آموزش وپژوهش را متحول نموده است .اينترنت امکان دسترسي به اطلاعات ارزشمند ،جديد وگستردهاي را در زمان کوتاه ، فراهم نموده وفرصتها وامکانات نويني جهت ارتقاءعلمي دراختيار کاربران قرار مي دهد.
بسياري از کشورها وسازمانها ،محيط اينترنت را سريع ترين وکم هزينه ترين راه براي تبادل اطلاعات تشخيص داده اند.آمارهايي که توسط سازمانها وموسسات مختلف ارائه ميشود نيز حکايت از رشد و استفاده روزافزون از خدمات اينترنت در سراسر جهان از جمله ايران دارد. (کوشا ،1380 ،106نقل از وکيلي مفرد )

بيان مسئله
 

گستردگي طيف اطلاعات وروزآمدبودن آن،اينترنت را اولين شاخص عصر اطلاعات ساخته است.(آنچه در مورد اينترنت بايد دانست ،1375) امروزه در تمامي حوزه هاي علم از امکانات وقابليتهاي اينترنت براي فعاليتهاي علمي ، آموزش وپژوهش استفاده مي شود.
تکنولوژي جديد،توليد علم را سرعت بخشيده چنانکه هر لحظه کشف جديدي به دانش روز افزوده مي شود .با توجه به سرعت روزافزون توليد علم زماني آموزش موفق واثربخش خواهد بودکه همگام باپيشرفت علم باشد .لازمه ي اين امر ،توانمندي معلمان در بهره گيري از اطلاعات جديد علمي است.بنابراين انجام تحقيقاتي در زمينه ميزان آشنايي واستفاده معلمان از اينترنت به عنوان يک رسانه بي نظير در انتقال وتعامل اطلاعات، کاملا محسوس است .
معلمان عاملين اصلي آموزش به نسل جوان مي باشند.وانتظار مي روداز دانش وامکانات استفاده از خدمات اينترنتي در جهت دسترسي به دانش روز برخوردار باشند.
بديهي است آينده علمي دختران امروز ومادران فردا تحت تاثير دانش معلمان زن مي باشد بنابراين لازمست بدانيم تعليم دهندگان دانش آموزان دختر به چه ميزان از دانش روز بهره مي برند .
زنان بطور بالقوه 50 درصد مصرف کنندگان توليدات و خدمات و نيز نيروي كار فناوري‌هاي اطلاعات و ارتباطات را تشكيل مي‌دهند ، اما در سطح کشور‌هاي منطقه آسيا و اقيانوسيه همانند ساير نقاط دنيا، زنان و مردان به طور برابر از گستره و رشد کاربرد فناوري‌هاي اطلاعات و ارتباطات برخوردار نشده‌اند. زنان به ويژه از نظر دستيابي به فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي با موانع و محدوديت‌هاي نهادينه شده، نظام مند و ايدوئولوژيک درگير هستند. عمده‌ترين شکل شکاف ديجيتالي جنسيتي مربوط به استفاده از اينترنت است، به طوريکه کمترين ميزان کاربران را در کشور‌هاي در حال توسعه، زنان تشکيل مي‌دهند. به عنوان مثال، فقط 38 درصد از کاربران اينترنت در آمريکاي لاتين زنان هستند، در حاليکه در اتحاديه اروپا اين رقم 25 درصد، در روسيه 19 درصد، در ژاپن 18 درصد و در خاورميانه فقط 4 درصد است. رزا دلگادو(Rosa Delgado) از انجمن «جامعه اينترنتي» نتيجه مي‌گيرد که اکثريت زنان کشور‌هاي در حال توسعه در نتيجه‌ي فقدان سواد کامپيوتري computer literacy و غالباً كمبود آموزش از فرصت‌هاي حائز اهميت شغلي و تحصيلات تکميلي باز مي‌مانند . (احمدنيا ، 1382 )
برخي از طرح‌ريزان توسعه معتقدند که فناوري اطلاعاتي از لحاظ جنسيتي بيطرف است و در نتيجه زنان و مردان بايد به طور عادلانه از کاربرد آن منتفع شوند. با اين حال نتايج‌يک تحقيق (بر مبناي شش مطالعه موردي از پروژه‌‌هاي ترويج فناوري اطلاعات و ارتباطات در آسيا، آفريقا و آمريکاي لاتين) بنا بر گزارش ‌هافكين اين فرضيه را که زنان به نحو برابر از پروژه‌هاي توسعه منتفع نيستند، را مورد تائيد قرار مي‌دهد. ( همان منبع )
باتوجه به افزايش روزافزون زنان دانش آموخته ،ونقش آنان در توليد علم ، اموراجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي ضروريست ميزان استفاده آنان از اينترنت براي دستيابي به دانش جديد مورد بررسي قرار گيرد.تا دريابيم اين قشر عظيم زنان تا چه حد با اينترنت آشنايي داشته واز آن استفاده مي نمايند.بنابراين زنان معلم را به عنوان نمونه اي از زنان تحصيلکرده وفرهيخته ، مورد بررسي قرار مي گيرند. اطلاع از موقعيت فعلي معلمان زن در استفاده از اينترنت،گسترش ، تغيير واصلاح ارائه خدمات و ارتقاءتوانمندي زنان تحصيلکرده در بهره گيري از اينترنت را سبب مي شود.

تحقيقات پيشين
 

نتايج تحقيق اخوتي (1377 ) نشان داد که استفاده کنندگان از اينترنت بيشتربراي کارهاي پژوهشي (88.2 درصد)وسپس براي برقراري ارتباط با همکاران خود (66.7 درصد )از اين فناوري استفاده مي نمايند.
نتايج تحقيق حياتي وتصويري قمصري (1379 )نشان دادکه 46.2درصد از کاربران ميزان تاثير اينترنت بر فعاليتهاي پژوهشي خود را زياد ، و 25.6 درصد درحد متوسط ارزيابي نموده اند . 73.2 درصد از غير کاربران نيز تمايل به استفاده از اينترنت دارند .
نتايج پژوهش محقق زاده وعبداللهي (1381) نشان داد که مشترکين مرکز اينترنت دانشگاه علوم پزشکي شيراز جهت دسترسي به اطلاعات روزآمد به استفاده از اينترنت گرايش دارند.
يافته هاي پژوهش وکيلي مفرد (1384) نشان مي دهد که 100 درصد اعضاي 25 تا34 ساله هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي همدان و95.5 درصد اعضاي 35 تا44 ساله و87درصد افراد45 تا 54 ساله ازاينترنت استفاده مي کنند. و96.6 درصد استفاده از اينترنت رابراي کسب اطلاعات علمي ضروري مي دانند .

اهداف پژوهش
 

هدف اصلي پژوهش تعيين ميزان استفاده زنان فرهنگي از اينترنت مي باشد .وساير اهداف عبارتند از : بررسي ميزان آشنايي زنان فرهنگي با اينترنت ، هدف از استفاده و علل عدم استفاده از اينترنت وبررسي نگرش آنان در رابطه با برابر فر صتها با مردان در استفاده از اينترنت.

سوالات پژوهش
 

1- به چه ميزان زنان فرهنگي از اينترنت استفاده مي نمايند ؟
2- زنان فرهنگي به چه منظوري از اينترنت استفاده مي نمايند؟
3- علل عدم استفاده برخي از آنان از اينترنت چيست ؟
4- زنان فرهنگي بيشتر از چه سايتهايي استفاده مي نمايند ؟
5- زنان فرهنگي به چه ميزان استفاده از اينترنت را مفيد مي دانند ؟
6- زنان فر هنگي به چه ميزان از سايتهاي مربوط به زنان استفاده مي کنند ؟
7- ميزان مراجعه زنان فرهنگي به کافي نت در چه حدي است ؟
8- طبق نظر زنان فرهنگي ، ميزان برابري فرصتهاي زنان ومردان در استفاده از اينترنت در چه حدي است ؟
روش تحقيق ،جامعه ونمونه پژوهش
روش تحقيق ،توصيفي پيمايشي مي باشد .
جامعه تحقيق عبارتست از :کليه دبيران زن ليسانس وبالاتر از آن که در مدارس متوسطه وپيش دانشگاهي اعم از دولتي وغير دولتي شهر بيرجند مشغول به تدريسند.
نمونه شامل 85 نفر دبير زن که به روش تصادفي ساده انتخاب شده اند .ميانگين سني افراد نمونه 37 سال ومتوسط سنوات خدمت آنان 14.7 سال مي باشد رشته تحصيلي وتدريس 37% درصد از آنان علوم پايه و 63% درصد علوم انساني مي باشد. 91.8% درصد داراي مدرک ليسانس و 8.2% درصد فوق ليسانس مي باشند.

ابزار پژوهش
 

ابزار گرداوري اطلاعات ، پرسشنامه محقق ساخته شامل 15 سوال حداقل 4گزينه اي وحداکثر 6گزينه اي مي باشد.
تحليل يافته هاي پژوهش

سوال اول :
 

چنانکه جدول (1 ) ونمودار (1 ) نشان مي دهد ، 43.5% اصلا از اينترنت استفاده نمي نمايندو32.9%در حدکم ، 17.6% درحد متوسط و5.9% به ميزان بيشتر از متوسط از اينترنت استفاده مي نمايند.
جدول 1 –ميزان استفاده زنان فرهنگي از اينترنت
درصد تعداد
43.5 37 هيچي
32.9 28 کم
17.6 15 متوسط
4.7 4 زياد
1.2 1 خيلي زياد
100 85 مجموع
نمودار (1 )

سوال دوم :
 

34.5%افراد به دليل عدم استفاده اين سوال رابدون پاسخ گذارده اند . 22.5%افراد که بيشترين درصد کاربران را تشکيل مي دهند،براي کسب اطلاعات علمي (دانش افزايي ) و20.1%براي کسب اطلاعات عمومي و7%به منظور پژوهش ونوشتن مقالات علمي از اينترنت وتنها 6% افراد برايتفريح چت وپست الکترونيک از اينترنت استفاده مي کنند.2.5 %نيز همه موارد را ذکر نموده اند .
63.5 هيچي و24.7%درحدکم،7.1%درحدمتوسطو4.7%درحدبالاتر از متوسط از اينترنت در آموزش استفاده نموده اند.
57.6%افراداصلاو29.4%درحدکم و 10.6% درحد متوسط وبالاتر از آن ، ازاينترنتبراي به روز رساندن اطلاعات خود استفاده ميکنند.
82.4% هرگز براي ارتباط با اساتيد از اينترنت استفاده نکرده اند و14.1%درحدکمي با اساتيد از طريق اينترنت ارتباط داشته اند.

سوال سوم
 

24.7% افراد عدم آشنايي بااينترنت ،10.6%عدم آشنايي با سايتها ي کارامد،18.8%دردسترس نبودن کامپيوتر واينترنت%16.5%کمبود وقت و3.5%غيراخلاقي بودن و12% چندمورد از موارد مذکور را علت عدم استفاده از اينترنت مي دانند. نتايج در جدول ( 2 ) ونمودار ( 2 )نشان داده شده است.
جدول ( 2 )

درصد فراواني
 

24.7 21	عدم آشنايي با اينترنت
10.6 9	عدم آشنايي با سايتهاي کارامد
18.8 16	در دسترس نبودن کامپيوتر
16.5 14	کمبود وقت
3.5 3	غير اخلاقي بودن
12 10	چند مورد از موارد مذکور

 

سوال چهارم
 

44.7% از افراد از سايت خاصي استفاده نمي نمايند. 18.8%افراد (بيشترين تعداد ) از سايتهاي علمي ،9.4% از سايتهاي اجتماعي ،4.7% از سايتهاي مذهبي و1.2 % از سايتهاي تفريحي ،2.4%از سايت آموزش وپرورش ،1.2%از سايتهاي خبري وساير افراد ازسايتهاي علمي وسايتهاي ديگر استفاده مي نمايند. نتايج در جدول (3 )موجود است .
جدول 3-سايتهاي مورد استفاده زنان فرهنگي

درصد فراواني
 

 

18.8 16	علمي
9.4 8	اجتماعي
4.7 4	مذهبي
1.2 1	تفريحي
2.4 2	آموزش وپرورش
1.2 1	خبري
17.6 15	علمي وساير
44.7 38	هيچي
نمودار (3 )	درصد استفاده از سايتهاي مختلف

قابل توجه است که 43.5%افراد هيچ اطلاعي در زمينه سايتهاي کارامد ندارندو30.6% درحدکم ،22.4% در حد متوسط و3.6%درحد بالاتر از متوسط از سايتهاي کارامد اطلاع دارند.
 

سوال پنجم
 

براساس داده هاي موجود در جدول (4) وهمانطورکه نمودار (4 ) نشان مي دهد ،7.1% اصلا ،9.4%به ميزان کم ،28.2% درحد متوسط ،48.2% به ميزان زياد و7.1%اينترنت را بسيار مفيد مي دانند.
جدول 4-ديدگاه زنان فرهنگي در مورد مفيد بودن اينترنت

درصد فراواني
 

 

7.1 6	هيچي
9.4 8	کم
28.2 24	متوسط
48.2 41	زياد
7.1 6	خيلي زياد
100 85	مجموع

 

سوال ششم
 

85.9%از افراد اصلا تا کنون به سايتهاي مربوط به زنان مراجعه نکرده اند و9.4% درحد کم و4.7% در حد بالاتر از متوسط به اين سايتها مراجعه نموده اند .نتايج در جدول ونمودار (5 )نشان داده شده است .
جدول 5- ميزان مراجعه به سايتهاي زنان

درصد فراواني
 

 

85.9 73	هيچ
9.4 8	کم
4.7 4	متوسط وبالاتر از آن

 

سوال هفتم
 

88.2%هرگز به کافي نت مراجعه ننموده اند.8.3%کم،3.5% در حد متوسط مراجعه داشته اند.نتايج در جدول ونمودار (6 )موجود است.گزينه هاي زياد وخيلي زياد توسط هيچ يک از زنان انتخاب نشده بود.

درصد فراواني
 

 

88.2 75	هيچي
8.3 7	کم
3.5 3	متوسط

لازم به تذکراست که دررابطه باعلل عدم مراجعه ،48% افراد وجود کامپيوتر در خانه ،19.2. ، عدم آشنايي با فناوري اطلاعات،23.3% نامناسب بودن فضاي کافي نت و9.5% عدم وجود کافي نت خاص زنان راذکر نموده اند
 

سوال هشتم
 

درپاسخ به اين سوال که تا چه حد بين زنان ومردان در استفاده از اينترنت ،فرصتهاي برابر وجود دارد ، 57.6% اظهار داشتند هيچ برابري وجود ندارد،29.4%برابري فرصتها را در حدکم،10.6%در حد متوسط و 2.4% افراد درحد زياد گزا رش نموده اند.نتايج در جدول ونمودار(7) نشان داده شده است.

درصد فراواني
 

 

57.6 49	هيچ
29.4 25	کم
10.6 9	متوسط
2.4 2	زياد
0 0	خيلي زياد
100 85	مجموع

محدوديتهاي تحقيق
 

1- تحقيق فوق در شهر بيرجند انجام شده ،باتوجه به تفاوتهاي فرهنگي ،اجتماعي در مناطق مختلف در تعميم نتايج به ساير نقاط بايد احتياط نمود.
2- در اين پژوهش به دليل تنگناي زماني ، تنها از طريق پرسشنامه اطلاعات گرداوري شده است .
3-اين بررسي روي نمونه اي از زنان فرهنگي بامتوسط سني37 سال انجام شده ، بنابراين در تعميم نتايج به ساير ين بايد جانب احتياط را رعايت کرد.

بحث ونتيجه گيري
 

متاسفانه علي رغم اينکه 83.5%زنان فرهنگي استفاده از اينترنت را در حد متوسط وبالاتر از آن مفيد مي دانند ،در مجموع فقط 23%معلمان زن از اينترنت در حد متوسط وبالاترازآن استفاده مي نمايندو43.5، که آمار تکان دهندي ايست اصلا از اينتر نت استفاده نمي نمايند . در اين ميان 24.7، علت عدم استفاده را عدم آشنايي اظهار نموده اند .ودو اولويت بعدي انتخاب در دسترس نبودن کامپيوتر وامکان اتصال به اينترنت وکمبود وقت مي باشد.
در دسترس نبودن کامپيوتر وامکان استفاده از اينترنت را مي توان با مراجعه به کافي نت ، جبران نمود که متاسفانه 88.2% طبق اظهار خود هرگز به کافي نت مراجعه ننموده اند و48% علت را داشتن امکانات در خانه و23.3%علت را مناسب نبودن فضاي کافي نت ذکر نموده اند. مورد مذکور با نظر همکاران در رابطه با نابرابري فرصتهاي زنان و مردان در استفاده از اينترنت همخواني دارد.
85.9%زنان فرهنگي از سايتهاي مربوط به زنان استفاده ننموده اند.و با توجه به اينکه 43.5% اظهار داشته اند که با سايتهاي کارامد آشنايي ندارند ، احتمالا يکي از علل عدم استفاده از سايتهاي ويژه زنان ،عدم آشنايي مي باشد .
منابع :
1- آنچه در مورد شبکه بايد دانست (1375)،اطلاع،شماره 6 :ص 6-1
2- احمدنيا ،شيرين ،جايگاه زنان در جامعه اطلاعاتي ،هفته نامه تخصصي علوم اجتماعي فصل نو ،1382
3- اخوتي ،مريم ،(1377) ،بررسيوضضعيت استفاده از اينترنت توسط اعضاي هيئت علمي دانتشگاه هاي علوم پزشکي ايذان ،تهران وشهيد بهشتي، پايان نامه کارشناسي ارشد کتابداري واطلاع رساني پزشکي ،دانشگاه علوم پزشکي ايران.
4- حياتي ،زهير وتصويري قمصر ي،فاطمه(1379)،بررسي چگونگي تاثير اينترنت بر رفتاراطلاع يابيوفعاليتهاي پژوهشي اعضاي هيئت علمي سازمان پژوهشهاي علمي وصنعتي ايران ، فصلنامه کتاب ،دوره يازدهم ،شماره 4 ،ص 78-63
5- محقق زاده ،محمدصادق ،عبداللهي ،مرضيه (1381)،بررسي نظرات ونحوه استفاده مشترکين عضومرکز اينترنت دانشگاه علوم پزشکي شيراز از امکانات مرکز و تاثير آن بر کارهاي پژوهشي اين اعضاء ،علوم اطلاع رساني ،دوره 18، شماره 1و2 ، ص 10-1
6- وکيلي مفرد ، حسين ،بررسي تاثير اينترنت برفعاليت هاي علمي اعضاء هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي همدان ،فصلنامه کتابداري واطلاع رساني ، شماره دوم ، جلد 8 ،پياپي 30 ، تابستان 1384
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : hojat20