قدرت شفا بخش خنده بر کودکان

به اعتقاد محققان ، « خنده » قوي ترين داروست . « ويليام فراي » ، استاد ممتاز دانشگاه «استنفورد» که در تحقيقات مربوط به خنده ، پيشگام بوده ، معتقد است خنديدن به عنوان يک عمل فيزيکي ، فوايد بسياري براي سلامتي دارد ؛ ماهيچه هاي صورت و بدن حرکت مي کند ، ضربان قلب بالا مي رود ، تنفس با افزايش مبادله ي اکسيژن تقويت مي شود و همه ي اينها مشابه اثر مفيد ورزش بر بدن است .
متوسط خنده ي يک کودک 4 ساله ، حدود يک بار در هر 4 دقيقه است .
به گفته ي يکي از اساتيد دانشگاه کاليفرنيا ، تحقيقات اخير نشان مي دهد که خنده ، به عنوان درماني بسيار قوي براي استرس عمل مي کند . تحقيقات او نشان مي دهد که تماشاي يک فيلم خنده دار ، سطح هورمون هاي استرس زا که موجب ضربان نامنظم قلب و حملات قلبي مي شود را کاهش مي دهد . تحقيقات ديگر ، حاکي از آن است که خنده ، مجراهاي تنفسي را پاک کرده و هورمون هاي هوشياري و دقت را فعال مي کند ، تنش را در سيستم عصبي مرکزي کاهش مي دهد و احساسات منفي مرتبط با بيماري هاي فيزيکي مانند ترس ، خشم ، افسردگي و احساس درد را از بين مي برد .
در يک پژوهش د دانشگاه « يو سي ال اي » محققان ، آزمون تاثير خنده ي کودکان بر بيماري هاي جدي مانند سرطان را ترتيب دادند . نتايج نشان داد که فيلم هاي خنده دار ، به کوکان کمک مي کند تا احساس درد و ناراحتي را کنترل کنند . يکي از محققان اين مطالعه ، براي کودکان لطيفه تعريف مي کرد و شکلک در مي آورد ، يکي از کودکان اين تحقيق مي گويد : « بهانه اي براي خنديدن ، موجب مي شود درد را فراموش کنيم . وقتي ما مي خنديم ، شايد خوب نشويم اما احساس بهتري پيدا مي کنيم » شوخي ، يک تجربه ي شخصي براي کودکان است و بستگي به سطح رشد يعني سن و سطح فکر آنان دارد .
تحقيقات نشان مي دهد که درک شوخي و خنديدن بچه ها ، با عواملي مانند سطح هوش ، خلاقيت ، همدلي ، عزت نفس و توانايي آنان براي حل مشکلات ارتباط دارد . بچه ها تمايل دارند که از جانب بزرگسالان و هم سن و سالان خود ، خوب به نظر بيايند .
به اعتقاد « پل مک گي » محقق امور کودکان و نويسنده ي مقاله ي « درک و ارتقاي خنده در کودکان » ، فرآيندي در کودکان رخ مي دهد که آنان با خنديدن با همديگر ، احساس مي کنند که به هم نزديک ترند و اين فرآيند ، مي تواند طي 12 ماه شکل گيرد . در راستاي اين ويژگي مثبت ، مواردي وجود دارد که پدر و مادران و ديگر افراد بزرگسال ، مي توانند آنها را براي افزايش و رشد شادي در کودکان به کار گيرند . حس خنديدن در طول دوران رشد کودک به صورت زير تغيير مي کند :
ـ 10 هفته بعد از تولد : خنده ي غيرارادي در حالت ناگهاني و يا آرامش شکل مي گيرد ، البته پس از 10 هفته و در هفته ي شانزدهم ، ممکن است کودک حدود يک ساعت در طول روز بخندد .
ـ 6 تا 12 ماهگي : اولين خنده هاي کودک ، معمولاً از روي شوخ طبعي بوده و به دلخواه نيست ، بلکه پاسخي ست در برابر صدا و لمس ، مانند خنده بعد از قلقلک دادن. در اين سن ، کودک از يک عمل غير منتظره خوشحال مي شود مانند بازي « دالي موشه » .

ـ يک سالگي : در اين سن ، خنده از عکس العمل فراتر مي رود و به شکل تقليد ، تغيير مي کند .
ـ 2 سالگي : به صورت اشتباه کردن براي نشان دادن برتري انجام مي گيرد . مانند اين که شما از او بپرسيد : « آرنج تو کدام است ؟» و او ، زانوي خود را نشان دهد و بخندد .
ـ 3 سالگي : کلمات ، نظرات و مخالفت هاي بي معني براي شوخي هاي بچگانه و دلقک بازي از کودک سر مي زند ، مانند خواستن بستني گلي و غذاي کثيف براي خنده اطرافيان .
4 تا 5 سالگي : مرحله ي حل معماهاي ابتدايي از طرف کودک هنگامي که او ساختار را مي داند اما محتوا را خير . براي نمونه مي پرسد چرا جوجه از خيابان رد شد ، براي اينکه به آن طرف برود ؟
ـ 6 تا 7 سالگي : درک عمق معني کلمه و معاني چندگانه ي کلمات خنده دار ، بنابراين ، اگر شما قصد داريد به کودک کمک کنيد تا حس شوخ طبعي اش ارتقا يابد ، چند راه پيشنهاد مي شود :
ـ ايجاد يک مرکز براي خنده يا کتابخانه ي خنده : با نمايش فيلم هاي کارتوني بامزه ، گفتن لطيفه ، معماهاي جالب ، نشان دادن تصوير جالب و ... براي نمونه ، هنگام شام از او بپرسيد : « جالب ترين و خنده دارترين چيزي که امروز شنيده اي ، چي بوده ؟ » و به او کتاب يا فيلم هاي شاد هديه دهيد .
ـ هنگامي که کودک ، معمايي را تکرار مي کند ، وانمود کنيد اولين باري ست که شنيده ايد و جمله اي براي تشويق به او بگوييد . اين روش ، خيلي بهتر است تا اينکه بگوييد : « بيا يه معما يا لطيفه ي جديد برات تعريف کنم ».
ـ بهتر است توضيحي ندهيد که چرا فلان لطيفه ، خنده دار نيست . اگر براي اولين بار مفهوم آن را متوجه نشد ، توضيح در مورد آن فقط او را دلسرد مي کند . اگر شما از کودک بپرسيد که چرا آن لطيفه بامزه است . در صورتي که مفهوم آن را متوجه نشده باشد ، اغلب جواب مي دهد که چون موجب خنده ي من شد و يا چون پدر و مادرم به آن خنديدند .
ـ اگر معمايي مناسب سن کودک نباشد ، براي او توضيح دهيد که بهتراست از اين جملات و کلمات استفاده نکند و در مورد مضرات احتمالي آن براي کودک توضيح دهيد .
ـ کودکي که اغلب در مدرسه براي استفاده ي نابه جا و نادرست لطيفه و معما ، به دردسر مي افتد ، ممکن است احتياج به جلب توجه داشته باشد . براي کمک به کودک ، با معلم او صحبت کنيد تا مشکلش حل شود و اگر حل نشد ، موضوع را با مشاور در ميان بگذاريد .
ـ حس شوخ طبعي شما چطور است ؟ کودک اغلب از پدر و مادر خود تقليد مي کند و از آنان ياد مي گيرد .
خنده ، شکلي از سلامت روحي و جسمي روزانه است . بر اساس تحقيق « نورمن کايزنيز » ـ فردي که با خنده و شوخ طبعي بر دردهاي روماتيسمي غلبه کرد ـ خنده ، هم چون دوي آهسته در داخل بدن است .
منبع:
بر گرفته از مقاله ي دکتر مارگو ناپولتانتو استاد مرکز روان شناسي خانواده و کودک در آمريکا نشريه شادکامي ،شماره 70.