توپ در زمين کيست؟

ميانجيگري برزيل در حل موضوع هسته اي ايرانماده چهار پيمان ان.پي.تي بهره برداري از انرژي هسته اي در راستاي اهداف صلح آميز، حق همه اعضاست. با توجه به اينکه ايران عضو ان.پي.تي بوده مسلما داراي اين حق است که از انرژي هسته اي به صورت صلح آميز استفاده کند اما به دليل اعمال فشار آمريکا و کشورهاي اروپايي به ايران، اين پرونده از مسير رسيدگي حقوقي خارج شده و هم اکنون به عنوان مساله اي سياسي، از شوراي حکام آژانس اتمي به شوراي امنيت ارجاع شده است. همين امر بعضي بازيگران منطقه اي مانند برزيل و ترکيه را که در مساله هسته اي ايران بي طرف هستند، واداشته است براي حل موضوع وارد عمل شوند و نقشي سازنده را برعهده بگيرند. برزيل در راي گيري براي تصويب قطعنامه (1929)در شوراي امنيت ارجاع شده است. همين امر بعضي بازيگران منطقه اي مانند برزيل و ترکيه را که در مساله هسته اي ايران بي طرف هستند، واداشته است براي حل موضوع وارد عمل شوند و نقشي سازنده را بر عهده بگيرند. برزيل در راي گيري براي تصويب قطعنامه (1929)در شوراي امنيت، به اين قطعنامه راي منفي داد و از اين راي نيز دفاع کرد. چندي بعد وزير خارجه اين کشور اعلام کرد برزيل به خاطر ايفاي نقش در پرونده هسته اي ايران تحت فشار است.
جمهوري اسلامي ايران همان طور که در سال هاي گذشته به صورت رسمي بيان کرده، هدف از توسعه فعاليت هاي هسته اي صلح آميز خود را خدمت به بشريت و رسيدن به پيشرفت هاي صلح آميز در بهره برداري از انرژي هسته اي عنوان کرده است. بنا به استناد کارشناسان خود شوراي حکام و آژانس هسته اي، سند قطعي مبني بر عدول ايران از مقررات آژانس ارائه نشده است و تنها يکسري اظهارنظرها و اسناد جعلي وجود دارند که از سوي سازمان هاي صهيونيستي و کشورهاي ضد حاکميت نظام جمهوري اسلامي
ايران تهيه شده و به عنوان اسناد معتبر ارائه شده اند. هم اکنون گروه (1+5)متشکل از پنج کشور داراي حق وتوي شوراي امنيت-آمريکا، روسيه، چين، فرانسه و انگليس- و آلمان، مسؤول پيگيري و مذاکره با ايران در خصوص پرونده هسته اي است. در اين راستا جلسات و مذاکرات فشرده اي در ايران و بعضي کشورهاي اروپايي با نمايندگان اين کشورها انجام گرفته و اسناد لازم و ديدگاه هاي مقامات ايران به آن کشورها ارائه شده است اما همان طور که شاهد هستيم با سياسي شدن اين پرونده مانعي در حل مساله است.

برزيل و موضوع هسته اي ايران
 

در چند سال گذشته به علت ناکامي گروه (1+5)در حل اين مساله، کشورهاي نوظهوري چون برزيل که در حال گذر از موقعيت کشوري درحال توسعه به کشوري توسعه يافته بوده و در حوزه هاي اقتصادي و سياسي عرصه بين المللي هم داراي موقعيت ممتازي است، وارد صحنه پرونده هسته اي ايران شده اند. برزيل با داشتن (200)ميليون جمعيت، و پنجمين کشور بزرگ جهان از نظر مساحت و با دارابودن نهمين اقتصاد جهان و عضويت در گروه (20)، مي کوشد همپاي روسيه، هند و چين مراحل توسعه يافتگي را هرچه سريع تر طي کند. برزيل در چند سال گذشته با اتخاذ سياست هايي مستقل و پويا در زمينه هاي سياسي توانسته است در قاره آمريکا و ديگر مناطق جهان از جمله خاورميانه موفقيت هايي را به دست آورد. در حال حاضر رهبري سياسي و اقتصادي کشورهاي آمريکاي لاتين و برزيل را برعهده دارد. برزيل با توليد و صدور فناوري به جهان و با دخالت در حل مناقشات و کشمکش هاي موجود در آمريکاي لاتين، اعتبار بسياري کسب کرده و زمينه همگرايي کشورهاي منطقه را فراهم کرده است. نقشي که برزيل در توليد و صدور فناوري در آمريکاي لاتين دارد مانند نقشي است که ژاپن در جنوب شرق آسيا دارد. آقاي لولا داسيلوا رئيس جمهور برزيل در خصوص پرونده هسته اي ايران با اتخاذ رويکردي مستقل اعلام کرد که هرگز تحت فشار آمريکا اقدامات ضدايراني انجام نخواهد داد. ايشان منافع ملي مردم برزيل را در توسعه همکاري با همه کشورهاي جهان به ويژه با جمهوري اسلامي ايران پيگيري مي کند. جمهوري اسلامي ايران با داشتن موقعيت جغرافيايي و استراتژيک منحصر به فرد در خاورميانه، نقشي اساسي در صدور تکنولوژي، انرژي و نيز حل مناقشات و کشمکش هاي منطقه اي دارد که دولتمردان برزيل از اين امر به خوبي آگاه هستند. در اوج فشارهاي آمريکا بر ايران و اتخاذ سياست منزوي سازي ايران در صحنه بين المللي، مردم و دولتمردان برزيل در آذرماه سال (1388)ميزبان رئيس جمهور منتخب مردم ايران بودند. بعد از گذشت (31) سال از پيروزي انقلاب اسلامي، رئيس جمهور برزيل براي توسعه روابط دو جانبه، اولين سفر خود را در ارديبهشت (1389)به ايران انجام داد. اين رفت و آمدهاي سياسي روساي دو کشور که در عالي ترين سطح انجام گرفت ونيز تفاهم نامه وموافقتنامه هاي منعقده بين دو کشور، نشان از عزم دو دولت در توسعه همکاري هاي مشترک دارد.
ايران مي تواند پايگاه مهمي براي برزيل جهت حضور سياسي و اقتصادي در خاورميانه و کشورهاي مشترک المنافع باشد و برزيل هم به خاطر جايگاه ممتاز سياسي و اقتصادي اي که در آمريکاي لاتين دارد، مي تواند همراه با ونزوئلا موقعيت ايران را در آمريکاي لاتين تحکيم بخشد. بيدراي ملت هاي آمريکاي لاتين در مبارزه با استعمار نوين امريکا و شرکت هاي چند مليتي باعث خروش احساسات ضدآمريکايي در اين منطقه شده است که نشانه هاي آن در ونزوئلا و بوليوي ديده شد. اين حرکت هاي ضد استثماري، براي آمريکا به جهت منزوي شدن در ميان اين کشورها زنگ خطر جدي به شمار مي آيد. به دليل به نتيجه نرسيدن ايران و غرب در زمينه تبادل سوخت هسته اي و بي اعتمادي ايران به وعده ها و سياست هاي آمريکا و غرب، برزيل به عنوان شريک تجاري و سياسي ايران و ميانجيگري بي طرف، در اين موضوع وارد شد اما واکنش مقامات آمريکا به ميانجيگري برزيل در موضوع هسته اي ايران خوشبينانه نبود و باعث ناراحتي دولتمردان آمريکا شد. در همين راستا دانيل رستريبو مشاور رئيس جمهور آمريکا در امور آمريکاي لاتين تاکيد کرد که هيچ چيز مانع از تلاش هاي آمريکا براي اعمال تحريم هاي بين المللي بيشتر عليه ايران نمي شود. وي بيان کرد: تصميم ايران براي پذيرش ميانجيگري برزيل، شيوه اي براي وقت کشي و اقدامات بدون نتيجه است. مشاور اوباما گفت: «به نظر مي رسد ايران از طريق ارتباطات خود با برزيل و ديگر کشورها به دنبال خريد زمان است. همانگونه که پيش از اين نيز گفته ام زمان آن رسيد تا در شوراي امنيت براي تحريم ايران گام هايي را برداريم و اين بهترين وسيله براي دستيابي به نتيجه اي مثبت در مساله هسته اي ايران است.» رستريبوم هم چنين نگراني اش را از تلاش هاي ايران براي افزايش نفوذ خود در آمريکاي لاتين اين گونه بيان مي کند: «دخالت هر فردي در آمريکاي شمالي و جنوبي که منجر به تقويت بي ثباتي يا ناامني شود نه تنها براي ايالات متحده آمريکا بلکه براي کل قاره آمريکا بيانگر يک مشکل خواهد بود.» وي به عنوان يکي از مديران ارشد امور نيمکره غربي در شوراي امنيت ملي کاخ سفيد، بر اين باور است که بايد بر اين فعاليت ها نظارت کنيم تا مطمئن شويم بر کشور آمريکا و امنيت و ثبات کل قاره آمريکا تاثير منفي ندارد. به همين دليل آمريکا در شوراي امنيت به شدت مشغول راضي کردن چين و اعضاي غيردائم اين شوراها براي موافقت با قطعنامه (1929)شد. در همين راستا هيلاري کلينتون وزير امور خارجه آمريکا بر اين باور است که ايالات متحده برزيل درباره چگونگي تعامل با ايران اختلاف نظر بسيار جدي دارد. کلينتون به سلسو آموريم، همتاي برزيلي اش گفته است: «ما فکر مي کنيم خريدن زمان، ايران را قادر مي سازد از اتحاد بين المللي در ارتباط با برنامه هسته اي اش جلوگيري و جهان را به جاي خطرناک تري تبديل کند.» وي در پاسخ به سوالات مطرح شده در خصوص استراتژي امنيت ملي جديد دولت اوباما گفت: «برزيلي ها مي گويند که تلاش تحت رهبري آمريکا در شوراي امنيت براي تحريم ايران فقط به مناقشه منجر خواهد شد.» سخنان کلينتون در خصوص اختلاف نظر آمريکا با برزيل در حالي منتشر مي شود که روزنامه واشنگتن پست در گزارشي به مذاکرات تهران پرداخت و نوشت که مقامات برزيلي از مخالفت آمريکا با اين توافق و مفادش شوکه شده اند. روزنامه واشنگتن پست نوشت: «در تاريخ (20)آوريل پرزيدنت اوباما نامه اي (2/5)صفحه اي را براي لوئيس ايناسيو لولا داسيلوا، رئيس جمهور برزيل فرستاد که در آن مذاکراتي را شرح داده بود که آمريکا در ماه اکتبر بدون موفقيت دنبال کرده بود که در آن ايران بايد بخش عمده اورانيوم غني شده اش را در ازاي دريافت سوخت هسته اي براي يک رآکتور تحيقاتي مبادله مي کرد. در آن زمان برزيل و ترکيه در حال انديشيدن به تلاش براي ميانجيگري در ارتباط با ايران بودند.»
اوباما در اين نامه که يک نسخه از آن چند وقت پيش روي وب سايت PoliticaExterna.com قرار گرفت، نوشته است: «از نظر ما توافق ايران براي انتقال (1200)کيلوگرم اورانيم با غناي پايين به خارج از اين کشور، اعتمادسازي خواهد کرد و تنش هاي منطقه اي را با کاهش چشمگير ذخاير اورانيوم با غناي پايين ايران کمتر، خواهد کرد.» رجب طيب اردوغان، نخست وزير ترکيه نيز نامه مشابهي را دريافت کرد. سران برزيل و ترکيه متفقا اعلام کردند که توافق مبادله اورانيوم با غناي پايين ايران در ازاي سوخت، به مطالبات براي جلوگيري از تحريم هاي شوراي امنيت سازمان ملل عليه ايران پاسخ مي دهد. لوئيس ايناسيو لولا داسيلوا رئيس جمهور برزيل و رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه پس از ديدار با يکديگر، در کنفرانس مطبوعاتي مشترکي در برازيليا گفتند که اعضاي شوراي امنيت بايد به مقاومت در برابر توافق (ايران-برزيل-ترکيه) به نفع ارتقاي راه حل صلح آميز اين مناقشه پايان دهد.
منبع:ديپلما تيک شماره 42