جهان زير سايه قارچ بزرگ

ذره اي شکافته مي شود و قدرتي همچون دريا از دل آن به بيرون مي جهد. همه چيز به شعاع چند کيلومتر نابود مي شود. معدود بازماندگان وقايع هيروشيما و ناکازاکي، تجربيات تلخي از اين اتفاق دارند. آب رودخانه ها به جوش مي آيند. موها کز مي خورند و واقعا اگر کسي خوش شانس باشد و نزديک به مرکز انفجار بمب هسته اي باشد، سريعا متلاشي مي شود. بازماندگان انفجار هسته اي، رنج ديده ترين مردم تاريخ هستند. تا به حال، چندين کشور جهان با موفقيت، بمب هسته اي خود را آزمايش کرده اند. در اين ميان، پنج کشور رسما به عنوان «قدرت هسته اي» شناسايي شده اند. اين کشورها روسيه، ايالات متحده، انگليس، فرانسه و چين هستند. اين ها تنها کشورهايي هستند که در شوراي امنيت سازمان ملل، حق وتو دارند. اين مساله چندان هم عجيب نيست. چون همين کشورها بودند که به عنوان اولين و تنها قدرت هاي هسته اي جهان، شوراي امنيت را پايه گذاري کردند!
در چند سال اخير، جهان دو قدرت هسته اي ديگر نيز به خود ديده است؛ هند و پاکستان. اسرائيل و کره شمالي نيز تا به حال، بمب هسته اي خود را امتحان نکرده اند. در اين بين، شوراي حکام آژانس جهاني انرژي اتمي، آمريکا و بعضي از کشورهاي اروپايي توان خود را صرف اين مي کنند تا کشورهاي ديگر را مجبور کنند که از حق مسلم شان که در معاهده منع گسترش سلاح هاي هسته اي (NPT) هم به آن تاکيد شده است. يعني استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي، دست بردارند. خيلي از کشورهاي دنيا هم به هر دليلي نمي توانند از اين حق مسلم شان استفاده کنند. اما در اين پرونده، خواهيد ديد که ايران، يکي از کشورهايي است که نه تنها توان تکنولوژيک استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي را دارند، بلکه مي تواند همه مراحل صنعتي را در داخل کشور انجام دهد.
اين که کشورهاي صاحب تسليحات هسته اي-يا همان «باشگاه هسته اي»- چقدر توان هسته اي دارند، مساله اي است که با امنيت جهاني گره خورده است. از اين رو هر ساله آمارهاي متعددي از ميزان تسليحات اين کشورها ارائه مي شود. نکته مهم و اساسي در مورد اين آمارها اين است که آن ها صرفا تخمين هستند و نمي توان دقيقا به ميزان تسليحات و کلاهک هاي هسته اي کشورهاي عضو باشگاه هسته اي دست يافت. البته نکته خوشايند در مورد تسليحات هسته اي در دنيا اين است که تعداد آن ها پس از جنگ سرد کم شده است. گفته مي شود تعداد سلاح هاي فعال، از (65)هزار در سال (1985)به حدود (20)هزار در سال (2002)رسيده است. دليل اين امر، توافق آمريکا و شوروي سابق براي نابودي داوطبانه سلاح هاي هسته اي شان دردهه گذشته است .اما جالب است بدانيد که کارشناسان معتقدند بسياري از اين سلاح ها به جاي نابود شدن، در انبارهاي مخفي نگهداري مي شوند.

کشورهايي که بمب هسته اي آزمايش کرده اند
 

ايالات متحده آمريکا: آمريکايي ها در جنگ جهاني دوم زير سايه اين وحشت که آلمان نازي زودتر از آن ها بمب هسته اي خود را آزمايش کند، اولين بمب شان را آزمايش کردند. آمريکا در سراسر جهان، تنها کشوري است که از بمب هسته اي عليه کشور ديگري استفاده کرده است. آن ها در اواخر جنگ جهاني، دو بار شهرهاي هيروشيما و ناکازاکي در ژاپن را با بمب هاي هسته اي بمباران کردند.
اتحاد جماهير شوروي: اين کشور اولين بمب هسته اي خود به نام 1-Joe را در سال (1949)آزمايش کرد. دليل اصلي اين که روس ها به شدت، دنبال دستيابي به بمب هسته اي بودند، رقابت شديد اين کشور با آمريکا در دوران جنگ سرد بود. تا پيش از اين که روس ها به بمب هسته اي دست پيدا کنند، آمريکا هميشه در رقابت با آن ها يک پله بالاتر قرار داشت. اين مساله فشار رواني بسيار زيادي را بر روس ها وارد مي کرد. آن ها پس از آزمايش 1-Joe سريعا تحقيقات خود را گسترش دادند و در سال (1953)، 4-Joe اولين بمب هيدروژني خود را
آزمايش کردند. پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، تمام تسليحات اتمي اين کشور در اختيار روسيه قرار گرفت.
انگلستان: اولين بمب هسته اي انگلستان با نام هاريکان در سال (1952)آزمايش شد. انگيسي ها در ساخت اين بمب از تجربيات خود در پروژه منهتن (پروژه اي که به ساخت بمب هسته اي هيروشيما و ناکازاکي انجاميد) و همچنين کمک هاي فني ايالات متحده بهره بردند. هدف آن ها از ساخت اين بمب، دستيابي به نيروي بازدارنده مستقل در برابر اتحاد جماهير شوروي بود. اما بر اين نکته تاکيد داشتند که اين امر هيچ خللي در حضورشان در «اتحاديه جنگ سرد اروپا» وارد نخواهد کرد. انگليسي ها پنج سال بعد در سال (1957)اولين بمب هسته اي خود را امتحان کردند.
فرانسه: فرانسوي ها هم همچون انگليسي ها در راستاي رسيدن به نيروي بازدارنده عليه شوروي، اولين بمب هسته اي خود را در سال (1960)آزمايش کردند. آن ها هم بر حضور پررنگ در «اتحاديه جنگ سرد اروپا» تاکيد داشتند.
جمهوري خلق چين: چيني ها در سال (1964)با آزمايش اولين بمب هسته اي خود، آژانس هاي جاسوسي غرب را غافلگير کردند. چيني ها سال ها براي دستيابي به بمب هسته اي از شوروي کمک دريافت مي کردند. اما اين کمک ها بنا به دلايلي قطع شد و هنگامي که چين اولين بمب هسته اي خود را آزمايش کرد، تهديدي بالقوه براي دو ابرقدرت جهان به شمار مي رفت. تنها سه سال پس از اين واقعه بود که چيني ها اولين بمب هيدروژني خود را هم آزمايش کردند. گفته مي شود چين از دهه هشتاد تا به امروز، (400)کلاهک هسته اي در اختيار دارد. البته برخي منابع به تازگي گفته اند چين تعدادي از کلاهک هاي هسته اي خود را نابود کرده است.
هند: آزمايش اولين بمب هسته اي هند در سال (1974)جهان مدرن را با سؤال هاي متعددي رو به رو کرد. هندي ها که اين پروژه را «صلح آميز» اعلام کرده بودند، پس از تصويب پيمان منع گسترش سلاح هاي هسته اي پروژه شان را عملي کردند. آن ها اين نگراني ها را در مجامع بين المللي به وجود آوردند که کشورها مي توانند تحت عنوان برنامه هيا صلح آميز هسته اي و با استفاده از فن آوري هاي دو منظوره (صلح آميز و نظامي) بمب هسته اي توليد کنند. به هر حال گفته مي شود هند بمب هسته اي خود را با کمک شوروي توليد کرده است و هدف اصلي از توليد اين بمب، مقابله با نيروي هسته اي چين بوده است. در جولاي سال گذشته هند از سوي ايالات متحده به عنوان «کشور هسته اي مسووليت پذير» شناخته شد و همکاري هاي همه جانبه اين کشور با آمريکا در تمام زمينه هاي هسته اي آغاز شد.
آغاز همکاري همه جانبه هسته اي آمريکا و هند را مي توان ورود «رسمي» هند به «باشگاه کشورهاي هسته اي» دانست.
پاکستان: پاکستان طي چند دهه با کمک مستقيم چين درصدد دستيابي به بمب هسته اي بود. اين تلاش هاي مخفيانه بالاخره در سال (1998)به آزمايش اولين بمب هسته اي پاکستان منجر شد. تلاش پاکستان براي دست يابي به بمب هسته اي از سوي تمامي کارشناسان پيش بيني مي شد. حتي عده اي زمان دستيابي پاکستان به کلاهک هاي هسته اي را دهه (1980)اعلام مي کنند. دليل آن هم چيزي جز رقابت شديد نظامي اين کشور با هند نبود. پاکستاني ها که هميشه سوء ظني شديد به هند دارند، با آزمايش اولين بمب هسته اي اين کشور، خود را در معرض خطر بسيار بزرگي حس مي کردند. براي همين، تمام تلاش خود را براي ايجاد توازن نظامي با هند به کار بستند. حتي کمک چيني ها به پاکستان براي دست يافتن به بمب هسته اي نيز در راستاي ايجاد قطبي نظامي در برابر هند-به عنوان تهديد کننده اصلي منافع ملي چين-بوده است.
در زير، جدول آمار تخميني کلاهک هاي هسته اي کشورهاي صاحب قدرت هسته اي و تاريخ اولين آزمايش بمب هسته اي آمده است.
کشور __________ کلاهک هسته اي ______________ تاريخ اولين آزمايش
ايالات متحده             9960 تا 5735              1945 (به نام ترينيتي)
روسيه              16000 تا 7200              1942 (RDS-1)
انگلستان              کمتر از 200              1952 (طوفان)
فرانسه              350              1960 (Greboise Bleue)
جمهوري خلق چين              400              1964 (569)
هند  &nbsفرانسه                       350                  1960 (Greboise Bleue)
جمهوري خلق چين    400                     1964 (569)
هند              40 تا 50                           1974 (بوداي خندان)
پاکستان              24 تا 48                    1998 (چاگائي-1)
کره شمالي 10              آزمايش نداشته استولت داراي تسليحات هسته اي، در اين پيمان متعهد مي شود از انتقال هرگونه سلاح هاي هسته اي با ديگر ابزارهاي انفجار هسته اي يا دادن کنترل مستقيم يا غيرمستقيم سلاح ها يا ابزارهاي انفجار هسته اي به ديگران خودداري کند و به هيچ نحوي از انحا، هيچ يک از کشورهاي فاقد سلاح هاي هسته اي را ياري، تشويق و ترغيب به ساخت يا دستيابي به سلاح هاي هسته اي يا ديگر ابزارهاي انفجار هسته اي يا کنترل چنين سلاح ها يا ابزارهاي انفجاري نکند.
ماده (4)
1-هيچ نکته اي در اين پيمان نبايد به گونه اي تفسير شود که حق مسلم همپيمانان در انجام تحقيقات، توليد و استفاده از انرژي هسته اي براي مقاصد صلح آميز را تحت تاثير قرار دهد. اين امر بايد بدون اعمال تبعيض باشد.
-در تبادل تجهيزات، مواد و اطلاعات تکنولوژي مقاصد صلح آميز، استفاده از انرژي هسته اي در بهترين شکل، تمام همپيمانان حق مشارکت داشته و متعهد به تسهيل در انجام آن مي شوند. همچنين همپيماناني که توان چنين اقدامي را دارند، بايد به شکل صلح آميز انرژي هسته اي، خصوصا در قلمرو دولت هاي فاقد سلاح هاي هسته اي که وارد پيمان شده اند، مشارکت ورزند.
ماده (5)
تمام همپيمانان متعهد مي شوند تمهيدات لازم را اتخاذ کنند تا در مطابقت با اين پيمان، تحت نظارت مناسب بين المللي و در چارچوب روال بين المللي مقتضي از دسترسي تمام دولت هاي فاقد تسليحات هسته اي وارده در اين پيمان به مزاياي بالقوه حاصله از انجام هرگونه انفجارهاي صلح آميز هسته اي اطمينان حاصل کنند. اين امر بايد بدون اعمال تبعيض انجام گيرد. دولت هاي فاقد تسليحات هسته اي امضاکننده اين پيمان بايد بتوانند در چارچوب يک توافق با توافق هاي ديگر خاص بين المللي و از مجراي يک نهاد مناسب بين المللي که دولت هاي فاقد تسليحات هسته اي نمايندگان کافي در آن داشته باشند، به اين مزايا دست يابند.

کشف شکافت هسته اي
 

آلمان در نيمه نخست قرن بيستم، پيشرفته ترين کشور دنيا در زمينه تحقيقات علمي بود. بسياري از بزرگ ترين اکتشافات تاريخ علم در همين زمان، توسط دانشمندان آلماني يا دانشمنداني که در مؤسسات پژوهشي آلماني مشغول به کار بودند، حاصل شد. آلبرت اينشتن، ماکس پلانک، اروين شرودينگر، ورنرهايزنبرگ، ماکس بورن، ولفانگ يائولي، پاسکوال يوردان و ... تعدادي از اين بزرگان هستند که زمينه کاري آن ها فيزيک نظري بوده است. در زمينه فيزيک تجربي هم آلمان بسيار پيشرفته بود و تعدادي از آزمايش هاي معروف علمي به خصوص در زمينه مکانيک کوانتومي در اين کشور انجام شد. فريتر اشتراسمن، اوتوهان وليزا مايتنر سه دانشمند آلماني بودند که پژوهش هاي چهارساله شان در دانشگاه برلين، منجر به کشف فرآيند شکاف هسته اي شد. البته خانم مايتنر چون يهودي بود، در سال (1938)، از دست نازي ها به سوئد گريخت و از گروه جدا شد. به همين دليل، کميته نوبل در سال (1944)، جايزه نوبل شيمي را به خاطر کشف شکافت هسته اي اورانيوم، فقط به اتوهان داد.
انريکوفرمي (فيزيک دان ايتاليايي) و لئوزيلارد (فيزيک دان لهستاني) که هر دو در آلمان درس خوانده بودن، در اواخر دهه (1930) به آمريکا گريختند. همسر فرمي يهودي بود و زيلارد هم خودش نسب يهودي داشت و علت فرارشان در امان ماندن از هولوکاست بود. آن ها توانستند براي نخستين بار در دانشگاه شيکاگويک رآکتور هسته اي بسازند. اين دو از بزرگ ترين دانشمندان اتمي آمريکا بودن که زير نظر پروفسور اپنهايمر در پروژه منهتن (ساخت بمب اتمي براي ارتش آمريکا) شرکت داشتند.
منبع:همشهري جوان شماره 59