گزش زنبور

21 نكته براى تسكين درد
زنبور عسل، زنبور غير عسل و رده‏ى آن‏ها
اين حشرات، هنگام نيش زدن، خود را وارد پوست مى‏كنند كه منجر به درد، قرمزى و تورم ناحيه گزش مى‏شود؛ اين آزردگى مى‏تواند چندين ساعت يا روز بسته به اين كه چه نوع و چه تعدادى شما را گزيده‏اند، ادامه پيدا كند.

نوع حشره را بشناسيد.
 

دانستن اين كه چه نوع حشره‏اى شما را نيش زده، در فراهم كردن درمان مؤثر است و به شما كمك مى‏كند تا از گزش‏هاى بعدى اجتناب كنيد. زنبور عسل كه داراى بدن كرك‏دار قهوه‏اى طلايى مى‏باشد، فقط يك بار مى‏تواند نيش بزند، چون شاخك نيش‏دار آن در داخل پوست مى‏ماند و موجب مرگ زنبور مى‏شود.
زنبورهاى عسل نر، زنبورهاى وحشى، زنبورهاى سرخ و زنبورهاى زرد، نيش‏هاى نرمى دارند و مى‏توانند مكررا شما را نيش بزنند بنابراين خود را براى فرار آماده كنيد.
زنبورهاى زرد، مشكل ديگرى نيز ايجاد مى‏كنند؛ حمله يكى از آن‏ها، باعث حمله كل كندو به فرد قربانى مى‏شود؛ پاره شدن كيسه زهر يكى از آنها، ماده شيميايى‏اى توليد مى‏كند كه بقيه را وادار به حمله مى‏كند.

سريع عمل كنيد.
 

كليد درمان موفق، واكنش سريع است؛ هر چه مى‏توانيد كمك‏هاى اوليه را سريع‏تر انجام دهيد.

نيش را خارج كنيد.
 

اگر زنبور عسل شما را گزيد، هر چه سريع‏تر نيش آن را خارج كنيد و گرنه كيسه زهرى كه به نيش چسبيده دو تا سه دقيقه به خارج كردن زهر ادامه مى‏دهد و باعث فرو رفتن بيشتر نيش به داخل پوست مى‏شود. اما مراقب باشيد كه نيش يا كيسه زهر را فشار ندهيد. اين كار باعث وارد شدن بيشتر سم به داخل بدن مى‏شود. كشيدن نيش، بهترين راه خارج كردن آن است از ناخن گير يا سوهان و يا كنار كارت اعتبارى استفاده كنيد و به آرامى آن را زير نيش حركت دهيد و آن را خارج كنيد.

محل گزش را تميز كنيد.
 

زنبورها و حشرات رده‏ى آنها، در آشغال‏ها پرسه مى‏زنند، بنابراين سم آنها اغلب حاوى باكترى‏هاى مضر است؛ جاى نيش را با آب و صابون يا ماده ضد عفونى كننده بشوييد.

درد را تسكين دهيد.
 

تا اين مرحله، محل زخم هنوز درد دارد؛ بنابراين بايد درد را سريعا بخوابانيد. ثابت شده كه موارد زير در كاهش درد مؤثرند اما شما بايد سريع عمل كنيد:
سرما: يك بسته يخ و حتى يك قالب يخ كه روى محل نيش گذاشته شود مى‏تواند تورم را كاهش دهد و جلوى گسترش زهر را بگيرد.
گرما: گرما با خنثى كردن مواد شيميايى كه التهاب ايجاد مى‏كنند، مى‏تواند جلوى درد را بگيرد؛ شما فقط يك سشوار در دست بگيريد و به سمت محل نيش قرار دهيد.
آسپيرين: يكى از ساده‏ترين و مؤثرترين كارهايى كه مى‏توانيد انجام دهيد، استفاده از آسپيرين است؛ محل نيش را مرطوب كنيد، سپس يك قرص آسپيرين را روى آن بماليد. آسپيرين بعضى از مواد التهاب‏زاى سم را خنثى مى‏كند؛ اين درمان در كسانى كه به آسپيرين حساسيت دارند نبايد صورت گيرد.
جوش شيرين: جوش شيرين را با آب به صورت خمير درآورديد و استفاده كنيد.
گل: اگر هيچ ماده‏اى در دست نداريد، مى‏توانيد يك مقدار خاك رس و آب را با هم مخلوط كنيد تا به صورت گل دربيايد. روى آن را با باند يا دستمال بپوشانيد و بگذاريد تا خشك شود.

آنتى‏هيستامين مصرف كنيد.
 

داروهاى آنتى‏هيستامين مى‏توانند درد را تسكين دهند. به بچه‏هاى خود شربت سرفه داراى آنتى‏هيستامين بدهيد. آنتى‏هيستامين بچه را تا حدودى آرام مى‏كند و تورم، قرمزى و درد را كاهش مى‏دهد. بزرگسالان نيز مى‏توانند از اين درمان استفاده كنند.

سعى كنيد كه توسط حشرات گزيده نشويد.
 

پيش‏گيرى در زمان حاضر، مى‏تواند جلوى بسيارى از مشكلات را در آينده بگيرد. براى به حداقل رساندن گزش توسط حشرات به نكات ذيل توجه كنيد:

لباس‏هاى سفيد بپوشيد.
 

حشرات نيش‏دار، رنگ‏هاى تيره را ترجيح مى‏دهند. به همين دليل است كه زنبورداران هميشه لباس‏هاى سفيد، خاكى و يا رنگ‏هاى روشن ديگر را مى‏پوشند.
از زدن عطر و هر ماده‏اى كه شبيه بوى گل‏ها مى‏باشد، دورى كنيد چرا كه زنبورها را به طرف‏تان مى‏كشاند.

مصرف روى را افزايش دهيد.
 

حشرات معمولا به افرادى تمايل دارند كه كمبود روى داشته باشند.
روغن‏ها: بعضى از حمام‏هاى روغن مى‏توانند نيش حشرات را دفع كنند؛ قبل از بيرون رفتن، روغن را به پوست‏تان بماليد.

به دنبال پناهگاه بگرديد.
 

اگر يك دسته زنبور به شما حمله كرد، به داخل خانه و يا آب بپريد و يا به طرف جنگل برويد؛ با اين كار حشرات گزنده لابه‏لاى درختان دچار مشكل مى‏شوند.

شستشو دهيد.
 

بلافاصله محل زخم را با آب نمك بشوييد. اين كار را با آب تازه انجام ندهيد چرا كه سلول‏هاى سمى كه هنوز پاره نشده‏اند را فعال مى‏كند. به همين دليل، پوست را مالش ندهيد.

سلول‏هاى گزنده را خنثى كنيد.
 

با يكى از مواد زير سعى كنيد درد را تسكين دهيد. هر چقدر سريع‏تر از اين مواد استفاده كنيد، بهتر است. ممكن است تسكين درد فقط يك يا دو ساعت طول بكشيد. بنابراين هر وقت كه لازم بود دوباره از اين مواد استفاده كنيد.
الكل: الكل را در محل گزش بريزيد. اگر چه ماليدن الكل بهتر است.

تمام شاخك‏هاى چسبيده را برداريد.
 

اگر شاخك‏هايى به پوست چسبيده است، اكنون وقت آن است كه برداشته شود؛ البته با دست خالى اين كار را انجام ندهيد بلكه يكى از تكنيك‏هاى زير را به كار ببريد:
- دور دست‏تان يك حوله يا دستمال بپيچيد و تمام شاخك‏هاى مانده را دور كنيد.
- از كرم ريش تراشى استفاده كنيد و به آرامى شاخك‏ها را بيرون بياوريد.
- اگر اين كار مقدور نباشد، شن و آب دريا را با هم مخلوط كنيد، سپس با ماليدن يك چاقو، كارت اعتبارى پلاستيكى و يا ديگر وسايل تيز، شاخك‏ها را خارج كنيد.
- و يا از مخلوط جوش شيرين و آب دريا استفاده و با مالش، شاخك‏ها را خارج كنيد.

درمان كنيد.
 

مراقب خارش و التهاب محل گزيدگى باشيد و با دارو درمانى آن را تسكين دهيد.
- خارش را با آنتى‏هيستامين از بين ببريد.
- تورم را با هيدروكورتيزون كاهش دهيد.
- در صورت وجود درد از يك ضد درد استفاده كنيد.

هشدار پزشكى
 

علايم واكنش شديد
 

نيش زنبورها بيشتر از نيش مار، باعث مرگ و مير مى‏شود. نيش زنبور عسل معمولى مدت كوتاهى درد ايجاد مى‏كند و تورم مختصرى حاصل مى‏شود كه ظرف چند ساعت از بين مى‏رود، اما علايم شديدتر، مى‏تواند نشانه‏ى آلرژى باشد و منجر به شوك حساسيتى مرگ‏آور شود. مراقب علايم زير باشيد. سفتى و گرفتگى سينه، كهير، تهوع، استفراغ، خس خس سينه، گرفتگى صدا، گيجى، زبان و صورت متورم، غش و شوك؛ هر چه سريع‏تر اين علايم ظاهر شوند، مرگ‏آورتر هستند.
اگر اين علايم ظاهر شد، از كيت نيش حشرات استفاده كنيد و سپس بيمار را سريعا به نزديك‏ترين بيمارستان يا پزشك برسانيد. اگر كيت در دسترس نبود، از كيسه يخ استفاده كنيد و سريعا به دنبال كمك پزشكى باشيد.
سركه: هر چه سريع‏تر، سركه را روى گزيدگى بريزيد. )بردن يك بطرى سركه، در كنار ساحل دريا، كار سختى نيست(.

واكسن كزاز بزنيد.
 

اگر چه آب دريا محل گزيدگى را تميز مى‏كند، اما محل زخم را استريل نمى‏كند. بنابراين مطمئن شويد واكسن كزاز خود را به صورت مرتب زده‏ايد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387