پرداخت از طريق تلفن همراه
نويسنده:جواد مهدي عادلي (کارشناس ارشد امور بانک)
يک خاطره: يادم هست تابستان پيش براي کاري با مترو به ايستگاه صادقيه مي رفتم. نزديکي هاي ايستگاه صدايي از تلفن همراهم شنيدم و وقتي به صفحه آن نگاهي کردم پيامي تبليغاتي ديدم با اين مضمون:
«دعوتنامه اي از آبميوه فروشي...» روي آن کليک کردم و صفحه اي باز شد که از من دعوت کرده بود تا گلويي تازه کنم و ضمن دريافت 40 در صد تخفف مي توانستم همين الان سفارش خود را بدهم. تشنه بودم و يک نوشيدني عالي، آن هم با 40 در صد تخفيف مي توانست تجربه جالبي باشد؛ جالب تر آنکه پرداخت هزينه اين نوشيدني از طريق همين سيستم بود و من فرصت داشتم تا در صورت عدم اطمينان به سيستم، پرداخت را پس از حضور در آبميوه فروشي و نوشيدن آبميوه ام انجام دهم. ضمن اينکه من عجله داشتم و دعوتنامه به من مي گفت که به محض تاييد سفارش و رسيدن به آبميوه فروشي مي توانم سفارش خود را دريافت کنم. من از منوي موجود در نرم افزار سفارش خود را انتخاب کردم و گزينه تاييد را زدم. در حالي که داشتم از پله هاي مترو بالا مي رفتم، پيامي براي من رسيد که نوشيدني من آماده است و شماره سفارش من 320 است. کاملا هيجان زده بودم. در خيابان رو به روي ايستگاه، آبميوه فروشي را ديدم. وارد آن شدم و به متصدي شماره سفارشم را اعلام کردم و ديدم که آنها حتي ميزي براي من آماده کرده بودند. احساسي عجيب ازاحترام به مشتري در من ايجاد شد. در حالي که مي نشستم تا نوشيدني خود را بنوشم، دکمه تاييد پرداخت را زدم و نرم افزار پس از تاييد من با وارد کردن رمزم، از کيف پول موبايلي من هزينه آبميوه را با احتساب تخفيف وعده داده شده کسر کرد. من به موقع به قرار کاري ام رسيدم؛ در حالي که کامم شيرين بود. پرداخت از طريق تلفن همراه که ما آن را به اختصار پرداخت موبايلي مي ناميم، اگر نگوييم مهم ترين بستر ايجاد فضاي رويايي مثال فوق باشد، بي شک يکي از ابزارهاي مهم اين فضاست. در اين مقاله مي کوشيم تا ضمن معرفي پرداخت موبايلي، به ارتباط آن با نقل و انتقالات مالي، تجارت موبايلي يا همراه و فرصت هاي نهفته در اين موضوع بپردازيم.
- محصولات ارزان قيمت مانند کتاب، مجله، دي وي دي، خوراکي ها...
- محصولات آن لاين مانند نرم افزار، بازي هاي آن لاين، تصاوير، موزيک و...
- خدمات ارزان مانند، بليت (اتوبوس، مترو و...) ثبت نام هاي آن لاين و...
- صورتحساب موبايلي: در اين روش کاربر يک صورتحساب دو قبضه دريافت مي کند که بايد با ارسال يک کلمه عبور يک بار مصرف با تاييد اين صورتحساب پروسه خريد را تکميل کند.
اين روش پنج امتياز مهم دارد:
1. امنيت: سيستم سند دو قبضه و نيز موتور مديريت ريسک دو ابزار قدرتمند در اين روش هستند.
2. راحتي استفاده: نيازي به ثبت نام قبلي و نيز نرم افزار اضافي نيست.
3. سادگي: کاري است کاملا شبيه تيک زدن يک فرم؛ همين!
4. سرعت: اکثر نقل و انتقال هاي اين روش در زماني کمتر از 10 ثانيه تکميل مي شوند.
5. روش امتحان شده: 70 در صد از خريدهاي کالاهاي ديجيتال آن لاين در آسيا (از جمله کشورهاي ژاپن، کره جنوبي و چين) از اين روش استفاده کرده اند.
نکته مهمي در اين روش پرداخت هست که شيوه صدور رسيد گاه به صورت صوتي انجام مي شود. در واقع سيستم انتقال صوتي اطلاعات يکي از زير شاخه هاي اين روش است که در حال حاضر در بسياري از کشورهاي پيشرو پياده سازي شده.
- پرداخت از طريق اينترنت موبايل: اين روش که از صفحات وب استفاده مي کند تا فرايند پرداخت را انجام دهد يا اينکه نرم افزاري را از اينترنت موبايل دانلود مي کند تا پرداخت را انجام دهد، شامل همه امتيازها و ضعف هاي اينترنت موبايل است؛ هر چند که بعضي ويژگي هاي آن بسيار شاخص است:
1. از آنجا که صفحات وب نشاني URL دارند، کاربر مي تواند صفحه را ذخيره يا با دوستان خود به اشتراک بگذارد.
2. پرداخت سريع و قابل اعتماد اين روش مورد پسند کاربران است.
3. آساني استفاده از اين سيستم.
اما علاوه بر ويژگي هاي فوق نياز به ثبت نام و داشتن حساب آن لاين مانند حساب معروف PAYPAL يکي از محدوديت هاي اين روش است.
- ساده ترين برتري آن اين است که کاربران به صورت عادي تلفن همراه خود را حمل مي کنند و اگر بتوانند کارهاي مالي خود را با آن انجام دهند، ديگر نيازي نيست که يک شيء اضافي را با خود حمل کنيم (اصل فشرده سازي يا مجتمع سازي ابزار)، آن را براي هر فرايند پرداختي از محل نگهداري اش خارج کرده و طبيعتا محل آن را به افراد ناشناس و شايد غير قابل اعتماد نشان دهيم؛ و به طور بديهي نگران سرقت آن باشيم (هر چند دستگاه تلفن همراه هم قابل سرقت است اما نگران يک چيز بودن بهتر از نگران دو چيز بودن است!!!)
- هزينه کمتر: حتما مي دانيد که معمولا بانک ها مبلغي را به عنوان پشتوانه کارت نزد خود نگاه مي دارند، اما در ساختار تمام الکترونيکي ديگر به اين کار کار نيازي نيست.
- مشوق هاي بانکي: کارت هاي اعتباري براي بانک ها هزينه ساز هستند. صدور کارت، نگهداري و پشتيباني آن، حفظ امنيت کارت و... براي بانک هزينه ساز است، بنابراين بانک يک ساختار تمام الکترونيک را ترجيح مي دهد و تمايل دارد کاربرانش به سوي سيستم پرداخت موبايلي بروند و همين باعث مي شود سياست هاي تشويقي را در پيش بگيرد. تبليغات گسترده براي نصب نرم افزارهاي بانکداري از طريق تلفن همراه، جايزه هاي ويژه و.. از مصاديق ادعا هستند.
- سرعت بيشتر: پروسه پرداخت از طريق کارت اعتباري داراي مراحل زير است: مرحله اول در خواست انتقال پول از پايانه پرداخت الکترونيک براي يک فرايند خريد يا...، مرحله دوم کشيدن کارت، مرحله سوم وارد کردن رمز توسط خريدار، مرحله چهارم برقراري ارتباط و انجام تراکنش و نهايتا مرحله پنجم صدور فيش. فرايند پرداخت موبايلي از طريق NFC اين مراحل را دارد: ورود رمز در پايانه پرداخت الکترونيک و جزئيات خريد، ورود رمز دوم در تلفن همراه، گرفتن گوشي جلو گيرنده امواج، پرداخت انجام شد! (سرعت پرداخت موبايلي با اين عبارت ياد مي شود. «Pay321»
- امنيت بالاتر: کارت اعتباري در مقايسه با تلفن همراه امنيت کمتري دارد. سرقت آن حداقل از اين بعد که کاربر معمولا تا زمان نياز به آن متوجه سرقتش نمي شود بسيار محتمل تر است حال آنکه تلفن همراه کاملا با کاربر در گير است و همين امر باعث مي شود که کاربر بسيار سريع تر متوجه سرقت آن شود. ضمن اينکه روش هاي زيادي براي استخراج رمز کارت هاي اعتباري وجود دارد؛ حتي دستگاه هايي وجود دارند که مي توانند اطلاعات آن را استخراج کنند. سارق کارت اعتباري يک متخصص سرقت از کارت هاي اعتباري است و حال آنکه سارقان تلفن همراه معمولا به دنبال سخت افراز گوشي هستند اما تخصصي در خصوص رمز يابي نرم افزاري و...ندارند.
- حذف نياز هميشگي به پايانه پرداخت الکترونيکي (POS): براي خريدهاي فيزيکي وجود دستگاه POS اجباري است. اما در ساختار پرداخت موبايلي مي توان روش هاي چند گانه اي را براي پرداخت تعريف کرد. يعني پرداخت موبايليMULTISOLUTION است. در جايي که دستگاه گيرنده امواج باشد از طريق روش NFC فرايند پرداخت انجام مي شود. در جايي هم که خريد اينترنتي است روش رسيد دو قبضه است و در جايي که خريد فيزيکي بدون وجود پايانه انجام مي شود پرداخت از طريق پيام کوتاه.
- امکانات جانبي تا بي نهايت: کارت اعتباري با توجه به ساختار تمام فيزيکي خود محدوديت هاي غير قابل انکاري دارد. حال آنکه سيستم نقل و انتقال پول از طريق تلفن همراه دريايي از امکانات را مي تواند در اختيار کار برقرار دهد. از کنترل موجودي ( بدون نياز به مراجعه به بانک يا حداقل دستگاه هاي خود پرداز)، بررسي گردش هاي مالي، پياده سازي سيستم اطلاع رسان تاريخ چک، اعلام موجودي پس از پرداخت، اعلام موجودي پس از واريز وجه تا امکان پرداخت قبوض و ريختن پول براي فرزندمان در دوردست ها.
- عدم نياز به زير ساخت هاي اضافي، دستگاه هاي جانبي پيچيده و شبکه هاي پر هزينه پشتيباني و نگهداري نيز از ديگر مزاياي اين روش است که بيشتر موردتوجه بانک ها و موسسات مالي مي تواند باشد.
- ايجاد بستر تجارت موبايلي: تجارت يعني رد و بدل کردن ارزش که پول به عنوان ارزش واسط مورد پذيرش عموم است، پس وقتي پولي براي رد و بدل کردن نيست تجارتي هم نيست! موبايل مي تواند بستر رد و بدل کردن پول را فراهم کند پس مي تواند تجارت را نيز ميزباني کند. اين يکي از مهم ترين ويژگي هاي اين روش پرداخت است. امروزه بسياري از کسب و کارها تمايل به کوچک شدن دارند. شايد سوالي بسيار مهم در اينجا پيش بيايد. پروسه پرداخت الکترونيکي موجود در فضاي اينترنت مي تواند ما را از چنين راهکاري بي نياز کند. در واقع همان سوال کليدي که وجود برنامه هاي کاربردي در حالي که اينترنت موبايل به صورت روز افزون در حال توسعه چه مزيتي دارد؟ پاسخ به اين سوال سخت و در عين حال آسان است . ما براي نياز امروز راهکار مي دهيم. امروزي که هنوز سخت افرازهاي تلفن همراه با توجه به کوچک بودن ( به طور بديهي جزئي از مشخصات تلفن همراه است و قرار نيست روي تلفن هاي همراه به اندازه يک لپ تاپ بزرگ شوند) قطعات تشکيل دهنده آن کوچک تر و در نتيجه ضعيف تر هستند و همين امر باعث محدوديت است. سير رشد تکنولوژي سخت افزاري نويد روزهايي را مي دهد که گوشي هايي با توانمندي سخت افرازي يک رايانه شخصي در اختيار ما قرار گيرد. اما پيش بيني ها حاکي از آن است که اين پروسه تا پنج سال ديگر قطعا عموميت نمي يابد. بنابراين نياز به نرم افزارهاي آف لاين که نهايتا داده را به صورت آن لاين جا به جا کنند و نه حجم بالاي گرافيک و صوت و به طور کلي مالتي مديا را. پس وجود يک سيستم پرداخت موبايلي مي تواند بستر تجارت موبايلي را با توجه به جميع محدوديت هاي امروزي ايجاد کند. يک فروشگاه روي موبايل که داده آن به روز مي شود و کاربر با حداقل استفاده از اينترنت (حتي بدون مصرف اينترنت) مي تواند در فروشگاهي موبايلي گشت بزند، کالا يا خدمات مدنظر خود را انتخاب کند و پس از انجام پرداخت، خدمات يا کالا را دريافت کند.
1- تامين توسط اپراتور: اپراتور مي تواند به طور مستقل براي استقرار خدمات پرداخت همراه اقدام کند. در اين حالت اپراتور محصولي به نام کيف پول همراه (MOBILE WALLET) را براي کاربر تعريف مي کند که مستقل از هزينه هاي خدمات مخابراتي براي کاربر عمل مي کند. البته کاربر مي تواند از همان طريق که هزينه خدمات دريافتي را شارژ مي کند اين کيف را نيز شارژ کند. عدم اتصال به شبکه هاي پرداخت يکي از چالش هاي اين مدل است. در کشور ايران به تازگي اپراتور همراه اول سيستم کيف پول خود را عرضه کرده است.
2. تامين توسط بانک: در اين روش بانک نرم افزارهاي مورد نياز کاربران را براي انجام خريد در اختيار ايشان مي گذارد و از سوي ديگر فروشندگان را مجهز به امکاناتي از جمله سيستم هاي پايانه پرداخت الکترونيک مي کند. در واقع اين روش شباهت زيادي به کارت هاي اعتباري دارد؛ با اين تفاوت که سرعت فرايند را افزايش مي بخشد و هزينه هاي مرتبط با صدور و نگهداري کارت را افزايش مي دهد. ضمن اينکه از بعد امنيتي ثابت شده است که امنيت سيستم موبايلي از سيستم کارتي بيشتر است. در اين مدل اپراتور صرفا يک نقش واسطه اي ساده را بازي مي کند. بانک در اين مدل مي تواند با تغيير روش سيستمي کاملا موبايلي را بر پايه دستورات (command based) پياده سازي کند. نمونه اين سيستم سامانه724 بانک سامان است که با همکاري ايرانسل و تاليا راه اندازي شده. در اين سيستم کاربر کافي است ابتدا به سايت سامانه رفته و حساب خود را آنجا ثبت کند. پس از آن بدون نياز به هيچ گونه نرم افزار و حتي بدون هزينه پيام کوتاه مي تواند از خدمات بانک استفاده کند. يکي ديگر از روش ها در اين سيستم همان روشي است که در حال حاضر چند بانک داخلي آن را پياده سازي کرده اند و آن بانکداري از طريق تلفن همراه است. اين خدمت مي تواند با پوشش شاخه پرداخت از طريق تلفن همراه بسيار تاثير گذار باشد. يکي از نمونه هاي خوب سامانه بانکداري از طريق تلفن همراه نرم افزار موبايل بانک بانک اقتصاد نوين است. اين نرم افزار خدمات مالي متنوعي دارد؛ از جمله اطلاع از موجودي، انتقال شتابي، پرداخت قبوض و نيز مشاهده سه گردش آخر حساب. سهولت کار با اين نرم افزار يکي از ويژگي هاي آن است. با توجه به پايه پيام کوتاه اين نرم افزار بدون هيچ نياز سخت افزاري ويژه مي تواند خدمات مالي مذکور را ارائه کند.
3. تامين مشارکتي: روشي است که با مشارکت بانک و اپراتور پياده سازي مي شود، سامانه 724 بانک سامان از اين شيوه پياده سازي شده و با همراه ايرانسل و تاليا پيام ها هزينه اي براي کاربر ندارد.
4. تامين توسط شرکت مستقل: در اين روش يک شرکت مستقل از بانک و اپراتور صرفا با دريافت خدمات مورد نياز از آنها پس از دريافت مجوزهاي لازم اقدام به راه اندازي سيستم پرداخت موبايلي مي کند. هر چند اين شيوه هنوز داراي زير ساخت هاي قانوني در کشور نيست اما بديهي است که يک شرکت با تمرکز بر اين حوزه مي تواند از ظرفيت هاي بالاي آن استفاده کند.
1. فروشگاه هاي همراه
2. سيستم هاي آموزشي همراه
3. مراکز موبايلي خريد و فروش کالاهاي دسته دوم
4. مراکز موبايلي فروش بليت، رزرواسين و..
5. بازي هاي تعاملي ويژه تلفن همراههمراه
6.راهنماهاي شهري و توريستي
7. برنامه هاي کاربردي تعاملي
8. بازيابي از طريق تلفن هاي همراه
9. تبليغات روي تلفن هاي همراه
10. نشريات الکترونيک موبايلي
11. سسيستم دوست يابي موبايلي
12. سيستم هاي کاريابي موبايلي
13. مراکز اطلاع رساني در موضوعات مختلف
14.و...
آمار نشان مي دهد که وضعيت رشد پرداخت از طريق تلفن همراه در کشورهاي خاورميانه بسيار سرعت بالايي دارد. به خصوص در کشورهايي که حضور کارگران خارجي متداول است اين موضوع به شکل حادتري در جريان است. اين مقاله کوتاه کوشيد تا فاصله کوتاه کشور عزيزمان را با اين فناوري يادآوري کند که اگر امروز شروع کنيم مي توانيم طي چند ماه از اين فناوري استفاده هاي متنوعي داشته باشيم، اما اگر دير شود...
در منطقه خاورميانه و کشورهاي شمال آفريقا که اصطلاحا MEA نام دارند، پيش بيني رشد سالانه 66 در صد براي پرداخت از طريق تلفن همراه شده است و رقم ارزي اين تراکنش تا سال 2012 به 28/1 ميليارد دلار يعني چيزي حدود 11/3 در صد کل تراکنش مالي اين منطقه مي رسد. يکي از شرکت هاي موفق در امر خدمات پرداخت از طريق تلفن همراه و نقل و انتقال از طريق تلفن همراه شرکت M-PEZA است که با سرمايه 3/2 ميليون دلار توسط شرکت VODAFONE راه اندازي شد تنها درسال 2009 در آمدي بالغ بر 42 ميليون دلار در کشور کنيا نصيب مالکان خود کند. اين توان نهفته در فناوري تلفن همراه با رويکرد تجارت، پرداخت و نقل و انتقالات از طريق تلفن همراه است. جدول زير روند رشد پرداخت از طريق تلفن همراه را در منطقه خاورميانه و آفريقا طي سال هاي 2008 الي 2012 نشان مي دهد. در پايان اميدواري زيادي وجود دارد که با ورود قدرتمندانه بانک هاي خصوصي به اين حوزه و علاقه مندي اپراتورهاي تلفن همراه، شاهد آن باشيم که در همين چند ماه آينده بتوانم تجربياتي حتي جالب تر و شيرين تر از خاطره رويا گونه ابتداي مطلب داشته باشيم.
منبع: نشريه همشهري دانستنيها، شماره: ويژه نامه ديجيتال فروردين90
«دعوتنامه اي از آبميوه فروشي...» روي آن کليک کردم و صفحه اي باز شد که از من دعوت کرده بود تا گلويي تازه کنم و ضمن دريافت 40 در صد تخفف مي توانستم همين الان سفارش خود را بدهم. تشنه بودم و يک نوشيدني عالي، آن هم با 40 در صد تخفيف مي توانست تجربه جالبي باشد؛ جالب تر آنکه پرداخت هزينه اين نوشيدني از طريق همين سيستم بود و من فرصت داشتم تا در صورت عدم اطمينان به سيستم، پرداخت را پس از حضور در آبميوه فروشي و نوشيدن آبميوه ام انجام دهم. ضمن اينکه من عجله داشتم و دعوتنامه به من مي گفت که به محض تاييد سفارش و رسيدن به آبميوه فروشي مي توانم سفارش خود را دريافت کنم. من از منوي موجود در نرم افزار سفارش خود را انتخاب کردم و گزينه تاييد را زدم. در حالي که داشتم از پله هاي مترو بالا مي رفتم، پيامي براي من رسيد که نوشيدني من آماده است و شماره سفارش من 320 است. کاملا هيجان زده بودم. در خيابان رو به روي ايستگاه، آبميوه فروشي را ديدم. وارد آن شدم و به متصدي شماره سفارشم را اعلام کردم و ديدم که آنها حتي ميزي براي من آماده کرده بودند. احساسي عجيب ازاحترام به مشتري در من ايجاد شد. در حالي که مي نشستم تا نوشيدني خود را بنوشم، دکمه تاييد پرداخت را زدم و نرم افزار پس از تاييد من با وارد کردن رمزم، از کيف پول موبايلي من هزينه آبميوه را با احتساب تخفيف وعده داده شده کسر کرد. من به موقع به قرار کاري ام رسيدم؛ در حالي که کامم شيرين بود. پرداخت از طريق تلفن همراه که ما آن را به اختصار پرداخت موبايلي مي ناميم، اگر نگوييم مهم ترين بستر ايجاد فضاي رويايي مثال فوق باشد، بي شک يکي از ابزارهاي مهم اين فضاست. در اين مقاله مي کوشيم تا ضمن معرفي پرداخت موبايلي، به ارتباط آن با نقل و انتقالات مالي، تجارت موبايلي يا همراه و فرصت هاي نهفته در اين موضوع بپردازيم.
پرداخت همراه از آغاز تا فردا
- محصولات ارزان قيمت مانند کتاب، مجله، دي وي دي، خوراکي ها...
- محصولات آن لاين مانند نرم افزار، بازي هاي آن لاين، تصاوير، موزيک و...
- خدمات ارزان مانند، بليت (اتوبوس، مترو و...) ثبت نام هاي آن لاين و...
در حال حاضر چهار روش براي پرداخت موبايلي وجود دارد
- صورتحساب موبايلي: در اين روش کاربر يک صورتحساب دو قبضه دريافت مي کند که بايد با ارسال يک کلمه عبور يک بار مصرف با تاييد اين صورتحساب پروسه خريد را تکميل کند.
اين روش پنج امتياز مهم دارد:
1. امنيت: سيستم سند دو قبضه و نيز موتور مديريت ريسک دو ابزار قدرتمند در اين روش هستند.
2. راحتي استفاده: نيازي به ثبت نام قبلي و نيز نرم افزار اضافي نيست.
3. سادگي: کاري است کاملا شبيه تيک زدن يک فرم؛ همين!
4. سرعت: اکثر نقل و انتقال هاي اين روش در زماني کمتر از 10 ثانيه تکميل مي شوند.
5. روش امتحان شده: 70 در صد از خريدهاي کالاهاي ديجيتال آن لاين در آسيا (از جمله کشورهاي ژاپن، کره جنوبي و چين) از اين روش استفاده کرده اند.
نکته مهمي در اين روش پرداخت هست که شيوه صدور رسيد گاه به صورت صوتي انجام مي شود. در واقع سيستم انتقال صوتي اطلاعات يکي از زير شاخه هاي اين روش است که در حال حاضر در بسياري از کشورهاي پيشرو پياده سازي شده.
- پرداخت از طريق اينترنت موبايل: اين روش که از صفحات وب استفاده مي کند تا فرايند پرداخت را انجام دهد يا اينکه نرم افزاري را از اينترنت موبايل دانلود مي کند تا پرداخت را انجام دهد، شامل همه امتيازها و ضعف هاي اينترنت موبايل است؛ هر چند که بعضي ويژگي هاي آن بسيار شاخص است:
1. از آنجا که صفحات وب نشاني URL دارند، کاربر مي تواند صفحه را ذخيره يا با دوستان خود به اشتراک بگذارد.
2. پرداخت سريع و قابل اعتماد اين روش مورد پسند کاربران است.
3. آساني استفاده از اين سيستم.
اما علاوه بر ويژگي هاي فوق نياز به ثبت نام و داشتن حساب آن لاين مانند حساب معروف PAYPAL يکي از محدوديت هاي اين روش است.
روش (NFC)Near Field Communication):
چرا پرداخت از طريق تلفن همراه بر تر از کارت اعتباري است؟
- ساده ترين برتري آن اين است که کاربران به صورت عادي تلفن همراه خود را حمل مي کنند و اگر بتوانند کارهاي مالي خود را با آن انجام دهند، ديگر نيازي نيست که يک شيء اضافي را با خود حمل کنيم (اصل فشرده سازي يا مجتمع سازي ابزار)، آن را براي هر فرايند پرداختي از محل نگهداري اش خارج کرده و طبيعتا محل آن را به افراد ناشناس و شايد غير قابل اعتماد نشان دهيم؛ و به طور بديهي نگران سرقت آن باشيم (هر چند دستگاه تلفن همراه هم قابل سرقت است اما نگران يک چيز بودن بهتر از نگران دو چيز بودن است!!!)
- هزينه کمتر: حتما مي دانيد که معمولا بانک ها مبلغي را به عنوان پشتوانه کارت نزد خود نگاه مي دارند، اما در ساختار تمام الکترونيکي ديگر به اين کار کار نيازي نيست.
- مشوق هاي بانکي: کارت هاي اعتباري براي بانک ها هزينه ساز هستند. صدور کارت، نگهداري و پشتيباني آن، حفظ امنيت کارت و... براي بانک هزينه ساز است، بنابراين بانک يک ساختار تمام الکترونيک را ترجيح مي دهد و تمايل دارد کاربرانش به سوي سيستم پرداخت موبايلي بروند و همين باعث مي شود سياست هاي تشويقي را در پيش بگيرد. تبليغات گسترده براي نصب نرم افزارهاي بانکداري از طريق تلفن همراه، جايزه هاي ويژه و.. از مصاديق ادعا هستند.
- سرعت بيشتر: پروسه پرداخت از طريق کارت اعتباري داراي مراحل زير است: مرحله اول در خواست انتقال پول از پايانه پرداخت الکترونيک براي يک فرايند خريد يا...، مرحله دوم کشيدن کارت، مرحله سوم وارد کردن رمز توسط خريدار، مرحله چهارم برقراري ارتباط و انجام تراکنش و نهايتا مرحله پنجم صدور فيش. فرايند پرداخت موبايلي از طريق NFC اين مراحل را دارد: ورود رمز در پايانه پرداخت الکترونيک و جزئيات خريد، ورود رمز دوم در تلفن همراه، گرفتن گوشي جلو گيرنده امواج، پرداخت انجام شد! (سرعت پرداخت موبايلي با اين عبارت ياد مي شود. «Pay321»
- امنيت بالاتر: کارت اعتباري در مقايسه با تلفن همراه امنيت کمتري دارد. سرقت آن حداقل از اين بعد که کاربر معمولا تا زمان نياز به آن متوجه سرقتش نمي شود بسيار محتمل تر است حال آنکه تلفن همراه کاملا با کاربر در گير است و همين امر باعث مي شود که کاربر بسيار سريع تر متوجه سرقت آن شود. ضمن اينکه روش هاي زيادي براي استخراج رمز کارت هاي اعتباري وجود دارد؛ حتي دستگاه هايي وجود دارند که مي توانند اطلاعات آن را استخراج کنند. سارق کارت اعتباري يک متخصص سرقت از کارت هاي اعتباري است و حال آنکه سارقان تلفن همراه معمولا به دنبال سخت افراز گوشي هستند اما تخصصي در خصوص رمز يابي نرم افزاري و...ندارند.
- حذف نياز هميشگي به پايانه پرداخت الکترونيکي (POS): براي خريدهاي فيزيکي وجود دستگاه POS اجباري است. اما در ساختار پرداخت موبايلي مي توان روش هاي چند گانه اي را براي پرداخت تعريف کرد. يعني پرداخت موبايليMULTISOLUTION است. در جايي که دستگاه گيرنده امواج باشد از طريق روش NFC فرايند پرداخت انجام مي شود. در جايي هم که خريد اينترنتي است روش رسيد دو قبضه است و در جايي که خريد فيزيکي بدون وجود پايانه انجام مي شود پرداخت از طريق پيام کوتاه.
- امکانات جانبي تا بي نهايت: کارت اعتباري با توجه به ساختار تمام فيزيکي خود محدوديت هاي غير قابل انکاري دارد. حال آنکه سيستم نقل و انتقال پول از طريق تلفن همراه دريايي از امکانات را مي تواند در اختيار کار برقرار دهد. از کنترل موجودي ( بدون نياز به مراجعه به بانک يا حداقل دستگاه هاي خود پرداز)، بررسي گردش هاي مالي، پياده سازي سيستم اطلاع رسان تاريخ چک، اعلام موجودي پس از پرداخت، اعلام موجودي پس از واريز وجه تا امکان پرداخت قبوض و ريختن پول براي فرزندمان در دوردست ها.
- عدم نياز به زير ساخت هاي اضافي، دستگاه هاي جانبي پيچيده و شبکه هاي پر هزينه پشتيباني و نگهداري نيز از ديگر مزاياي اين روش است که بيشتر موردتوجه بانک ها و موسسات مالي مي تواند باشد.
- ايجاد بستر تجارت موبايلي: تجارت يعني رد و بدل کردن ارزش که پول به عنوان ارزش واسط مورد پذيرش عموم است، پس وقتي پولي براي رد و بدل کردن نيست تجارتي هم نيست! موبايل مي تواند بستر رد و بدل کردن پول را فراهم کند پس مي تواند تجارت را نيز ميزباني کند. اين يکي از مهم ترين ويژگي هاي اين روش پرداخت است. امروزه بسياري از کسب و کارها تمايل به کوچک شدن دارند. شايد سوالي بسيار مهم در اينجا پيش بيايد. پروسه پرداخت الکترونيکي موجود در فضاي اينترنت مي تواند ما را از چنين راهکاري بي نياز کند. در واقع همان سوال کليدي که وجود برنامه هاي کاربردي در حالي که اينترنت موبايل به صورت روز افزون در حال توسعه چه مزيتي دارد؟ پاسخ به اين سوال سخت و در عين حال آسان است . ما براي نياز امروز راهکار مي دهيم. امروزي که هنوز سخت افرازهاي تلفن همراه با توجه به کوچک بودن ( به طور بديهي جزئي از مشخصات تلفن همراه است و قرار نيست روي تلفن هاي همراه به اندازه يک لپ تاپ بزرگ شوند) قطعات تشکيل دهنده آن کوچک تر و در نتيجه ضعيف تر هستند و همين امر باعث محدوديت است. سير رشد تکنولوژي سخت افزاري نويد روزهايي را مي دهد که گوشي هايي با توانمندي سخت افرازي يک رايانه شخصي در اختيار ما قرار گيرد. اما پيش بيني ها حاکي از آن است که اين پروسه تا پنج سال ديگر قطعا عموميت نمي يابد. بنابراين نياز به نرم افزارهاي آف لاين که نهايتا داده را به صورت آن لاين جا به جا کنند و نه حجم بالاي گرافيک و صوت و به طور کلي مالتي مديا را. پس وجود يک سيستم پرداخت موبايلي مي تواند بستر تجارت موبايلي را با توجه به جميع محدوديت هاي امروزي ايجاد کند. يک فروشگاه روي موبايل که داده آن به روز مي شود و کاربر با حداقل استفاده از اينترنت (حتي بدون مصرف اينترنت) مي تواند در فروشگاهي موبايلي گشت بزند، کالا يا خدمات مدنظر خود را انتخاب کند و پس از انجام پرداخت، خدمات يا کالا را دريافت کند.
انواع مدل هاي تامين خدمات پرداخت همراه:
1- تامين توسط اپراتور: اپراتور مي تواند به طور مستقل براي استقرار خدمات پرداخت همراه اقدام کند. در اين حالت اپراتور محصولي به نام کيف پول همراه (MOBILE WALLET) را براي کاربر تعريف مي کند که مستقل از هزينه هاي خدمات مخابراتي براي کاربر عمل مي کند. البته کاربر مي تواند از همان طريق که هزينه خدمات دريافتي را شارژ مي کند اين کيف را نيز شارژ کند. عدم اتصال به شبکه هاي پرداخت يکي از چالش هاي اين مدل است. در کشور ايران به تازگي اپراتور همراه اول سيستم کيف پول خود را عرضه کرده است.
2. تامين توسط بانک: در اين روش بانک نرم افزارهاي مورد نياز کاربران را براي انجام خريد در اختيار ايشان مي گذارد و از سوي ديگر فروشندگان را مجهز به امکاناتي از جمله سيستم هاي پايانه پرداخت الکترونيک مي کند. در واقع اين روش شباهت زيادي به کارت هاي اعتباري دارد؛ با اين تفاوت که سرعت فرايند را افزايش مي بخشد و هزينه هاي مرتبط با صدور و نگهداري کارت را افزايش مي دهد. ضمن اينکه از بعد امنيتي ثابت شده است که امنيت سيستم موبايلي از سيستم کارتي بيشتر است. در اين مدل اپراتور صرفا يک نقش واسطه اي ساده را بازي مي کند. بانک در اين مدل مي تواند با تغيير روش سيستمي کاملا موبايلي را بر پايه دستورات (command based) پياده سازي کند. نمونه اين سيستم سامانه724 بانک سامان است که با همکاري ايرانسل و تاليا راه اندازي شده. در اين سيستم کاربر کافي است ابتدا به سايت سامانه رفته و حساب خود را آنجا ثبت کند. پس از آن بدون نياز به هيچ گونه نرم افزار و حتي بدون هزينه پيام کوتاه مي تواند از خدمات بانک استفاده کند. يکي ديگر از روش ها در اين سيستم همان روشي است که در حال حاضر چند بانک داخلي آن را پياده سازي کرده اند و آن بانکداري از طريق تلفن همراه است. اين خدمت مي تواند با پوشش شاخه پرداخت از طريق تلفن همراه بسيار تاثير گذار باشد. يکي از نمونه هاي خوب سامانه بانکداري از طريق تلفن همراه نرم افزار موبايل بانک بانک اقتصاد نوين است. اين نرم افزار خدمات مالي متنوعي دارد؛ از جمله اطلاع از موجودي، انتقال شتابي، پرداخت قبوض و نيز مشاهده سه گردش آخر حساب. سهولت کار با اين نرم افزار يکي از ويژگي هاي آن است. با توجه به پايه پيام کوتاه اين نرم افزار بدون هيچ نياز سخت افزاري ويژه مي تواند خدمات مالي مذکور را ارائه کند.
3. تامين مشارکتي: روشي است که با مشارکت بانک و اپراتور پياده سازي مي شود، سامانه 724 بانک سامان از اين شيوه پياده سازي شده و با همراه ايرانسل و تاليا پيام ها هزينه اي براي کاربر ندارد.
4. تامين توسط شرکت مستقل: در اين روش يک شرکت مستقل از بانک و اپراتور صرفا با دريافت خدمات مورد نياز از آنها پس از دريافت مجوزهاي لازم اقدام به راه اندازي سيستم پرداخت موبايلي مي کند. هر چند اين شيوه هنوز داراي زير ساخت هاي قانوني در کشور نيست اما بديهي است که يک شرکت با تمرکز بر اين حوزه مي تواند از ظرفيت هاي بالاي آن استفاده کند.
فرصت هاي نهفته در پرداخت همراه:
فرصت هاي پرداخت همراه
1. فروشگاه هاي همراه
2. سيستم هاي آموزشي همراه
3. مراکز موبايلي خريد و فروش کالاهاي دسته دوم
4. مراکز موبايلي فروش بليت، رزرواسين و..
5. بازي هاي تعاملي ويژه تلفن همراههمراه
6.راهنماهاي شهري و توريستي
7. برنامه هاي کاربردي تعاملي
8. بازيابي از طريق تلفن هاي همراه
9. تبليغات روي تلفن هاي همراه
10. نشريات الکترونيک موبايلي
11. سسيستم دوست يابي موبايلي
12. سيستم هاي کاريابي موبايلي
13. مراکز اطلاع رساني در موضوعات مختلف
14.و...
آمار نشان مي دهد که وضعيت رشد پرداخت از طريق تلفن همراه در کشورهاي خاورميانه بسيار سرعت بالايي دارد. به خصوص در کشورهايي که حضور کارگران خارجي متداول است اين موضوع به شکل حادتري در جريان است. اين مقاله کوتاه کوشيد تا فاصله کوتاه کشور عزيزمان را با اين فناوري يادآوري کند که اگر امروز شروع کنيم مي توانيم طي چند ماه از اين فناوري استفاده هاي متنوعي داشته باشيم، اما اگر دير شود...
در منطقه خاورميانه و کشورهاي شمال آفريقا که اصطلاحا MEA نام دارند، پيش بيني رشد سالانه 66 در صد براي پرداخت از طريق تلفن همراه شده است و رقم ارزي اين تراکنش تا سال 2012 به 28/1 ميليارد دلار يعني چيزي حدود 11/3 در صد کل تراکنش مالي اين منطقه مي رسد. يکي از شرکت هاي موفق در امر خدمات پرداخت از طريق تلفن همراه و نقل و انتقال از طريق تلفن همراه شرکت M-PEZA است که با سرمايه 3/2 ميليون دلار توسط شرکت VODAFONE راه اندازي شد تنها درسال 2009 در آمدي بالغ بر 42 ميليون دلار در کشور کنيا نصيب مالکان خود کند. اين توان نهفته در فناوري تلفن همراه با رويکرد تجارت، پرداخت و نقل و انتقالات از طريق تلفن همراه است. جدول زير روند رشد پرداخت از طريق تلفن همراه را در منطقه خاورميانه و آفريقا طي سال هاي 2008 الي 2012 نشان مي دهد. در پايان اميدواري زيادي وجود دارد که با ورود قدرتمندانه بانک هاي خصوصي به اين حوزه و علاقه مندي اپراتورهاي تلفن همراه، شاهد آن باشيم که در همين چند ماه آينده بتوانم تجربياتي حتي جالب تر و شيرين تر از خاطره رويا گونه ابتداي مطلب داشته باشيم.
منبع: نشريه همشهري دانستنيها، شماره: ويژه نامه ديجيتال فروردين90
