سفري يک روزه به جنگل هاي اليمستان مازندران

جنگل اليمستان يک فهرست باز است؛ فهرستي براي آنها که مي خواهند جاده و جنگل و کوه و استپ، مرتع و دشت و گلزار و قلّه را در يک سفر يک روزه تجربه کنند. اختلاف دما و تنوع پوشش در طول مسير اليمستان بسيار مثال زدني است. جايي هواي مسير آفتابي و شرجي است، جاي ديگر مطبوع و بهاري. جايي مه است و خنک، جاي ديگري باد تندي مي آيد. يک جا انبوه جنگل است، مسير بعدي جنگل، تبديل به دشت مي شود. دشت پايين دست پرچين است، پرچين به سوي مرتع مي رود، مرتع گلزار دارد و آن بالا قلّه است و بناي امامزاده اش. از روستاي الميستان تا قلّه چهار ساعت و نيم تا پنج ساعت جنگل نوردي و کوه پيمايي داريد. از قله، خط الرأس دماوند تا درياي خزر را مي بينيد. آن بالا کل جنگل و همه مراتع اطراف، زير پاي شماست و دور نماي قلّه دماوند پيش رويتان. قدم به قدم اليمستان تا آن بالا، ديدني هايي نهفته اي دارد که مسافران موقع صعود يکي يکي کشف شان مي کنند. يکي بين بوته ها مردابي را نشان مي دهد، يکي از خزيدن مارمولک بزرگي هيجان زده مي شود و ديگري خم مي شود و از گل هاي رنگ به رنگ بين راه عکاسي مي کند.

در ابتداي مسير
 

اول جنگل اليمستان وقت داريد تا از سوپر آلاله يک بطري آب معدني خنک بخريد که براي شروع پياده روي دهان تان خشک نباشد. البته چاي سرايي هم براي بر طرف کردن خشکي دهان است. اگر غذاي سرد و سبکي هم براي ناهار نياورديد از همين جا بخريد. يک غذاي کنسروي که براي صعود، سنگين تان نکند، پيشنهاد خوبي است.

چطور بگرديم؟
 

روستاي اليمستان
 

روستاي اليمستان و جنگل از يک جا شروع مي شوند. جنگل اليمستان که درخت به درخت وارد شيب مي شود، خانه هاي روستايي هم بين آنها يکي يکي ظاهر مي شوند، از همان جايي که جنگل شروع مي شود، ماشين ها پارک مي کنند و طبيعت گردها بند و بساطشان را آماده مي کنند براي راهپيمايي. همان ابتداي مسير که سواري تان را پارک کرديد مي توانيد آخرين خريدتان را از سوپر آلاله داشته باشيد و مهياي جنگل نوردي شويد. جنگل با دو درخت بزرگ شروع مي شود و با درخت هايي مثل «ممرز»، «راش»، بلوط، آلوچه جنگلي و نارون ادامه پيدا مي کند. اينجا ارديبهشت ماه فصل رويش گياه «اليما»ست؛ همان گياهي که مي گويند نام جنگل اليمستان از آن گرفته شده. به گفته تورليدر «دالاهو»، اليما نوعي تره کوهي است که محلي هاي اليمستان با آن کوکو سبزي و آش درست مي کنند. بسته به اينکه کدام مسير را براي گردشگري انتخاب کرده باشيد، پوشش گياهي تنوع خاص خودش را پيدا مي کند.

مسير اول:
 

در اليمستان تورها و طبيعت گردها راه صعود تا امامزاده قاسم را پيش مي گيرند. اما مسير ديگري در سمت راست مسير ورودي جنگل به نام «قلاردن» وجود دارد که محلي ها بيشتر به آن تسلط دارند.
منطقه بکر قلاردن: محلي ها در ارديبهشت ماه به سمت دشت گل گاوزبان منطقه قلاردن مي روند، گل گاوزبان مي چينند و گياه ديگري به نام «زي زا». راه مسير چندان شيب دار نيست و از روستاي اليمستان تا منطقه قلاردن چيزي حدود يک ساعت و نيم تا دو ساعت راه است. آنجا بقايايي از يک قطعه قديمي به جا مانده و يک گاوسرا ساخته شده که اقامتگاهي براي چوپانان محلي است. در فاصله اي حدود يک کيلومتري گاوسرا، مرتعي به نام «سجمون» گسترده شده که گله دارها با آب چشمه هاي آنجا گله هايشان را سيراب مي کنند.

چطور برسيم؟
 

در ميان جنگل و کوه
 

براي رسيدن به جنگل اليمستان بايد جاده هراز را 35 کيلومتر تا فرعي برويد
@با خودروي شخصي: هر کجاي تهران که هستيد بايد راهتان را در جهت شرق شهر کج کنيد و برويد به سمت جاده جاجرود.
جاجرود را که رد کنيد دو تا مسير پيش روي شماست؛ به سمت فيروز کوه و ديگري از جاده هراز.
مسير جنگل اليمستان از جاده هراز است. در 35 کيلومتري جاده هراز به تابلوي فرعي امامزاده «لحاش» مي رسيد و از سر جاده امامزاده لحاش تا ابتداي جنگل اليمستان 12 کيلومتر راه بد قلق داريد؛ چرا که جاده باريک و بسيار پر پيچ و خم است.
جاده، آسفالت خوبي ندارد و در بعضي قسمت ها خاکي است. در کيلومتر 7 جاده، بناي امامزاده لحاش واقع شده. اينجا مي توانيد زيارتي داشته باشيد و از آخرين سرويس بهداشتي مسير صعود استفاده کنيد.

سر تاسر سبز
 

المستان را از بالا که ببينيد اين شکلي است؛ منطقه ارتفاعات اليمستان بعد از اقامتگاه دوم، پرچين را که رد کنيد، جنگل ديگر تمام شده. از اينجا حدود 45 دقيقه پياده روي داريد تا مراتع سبز بالاي تپه را ببينيد. جايي که تا چشم کار مي کند مرتع است.

مسير دوم:
 

راهي که اغلب طبيعت گردها، اليمستان را به آن مي شناسند راه چهار ساعته صعود تا قله امامزاده قاسم (ع) است چرا که تنوع پوشش گياهي و اختلاف دما در آن ماجراهاي مفصل تري دارد.
1ــ از روستاي اليمستان تا دشت اول: از همان ابتداي راه گل هاي پنج پر و زرد رنگ آلاله را با آن شاخه هاي بلندشان مي بينيد. اواخر بهار و اوايل تابستان فصل گل هاي خاک شير است که آنها را بيشتر از کناره هاي راه روستاي اليمستان، حوالي گاوسراي قلاردن و اطراف امامزاده «لحاش» مي بينيد. نيمي از مسير صعود تا دشت اول را در بين حصارهاي اطراف خانه هاي محلي مي گذرانيد. هر چه بالاتر مي رويد، شيب جنگل رو به تندي مي رود. راه، پيچ در پيچ است و راهروي باريک پاکوب شده، واضح ترين نشانه اي است که مسير حرکت را مشخص مي کند. اگر هوا ابري نباشد مي توانيد دورنماي قله دماوند را ببينيد. بعد از حدود 40 دقيقه پياده روي، مي رسيد به يک محوطه باز پوشيده از چمن که به آن دشت اول مي گويند. دشت اول اليمستان در کنار يک چشمه کوچک آب است که مي توانيد رفع تشنگي کنيد. دوروبر اين چشمه، درخت آلوچه جنگلي مي بينيد و همان اطراف درخت «ازگيل». اگر صبح زود به سمت اليمستان حرکت کرده ايد، حوالي ساعت 10 صبح به دشت اول مي رسيد. اينجا خنک و مطبوع است و جاي خوبي براي آنکه نفسي تازه کنيد. کساني که براي اقامت دو روزه به اليمستان مي آيند، معمولاً در دشت اول کمپ مي زنندو ناهار روز اول را همين جا مي خورند.
2ــ از دشت اول تااقامتگاه دوم: کنار دست دشت اول، محوطه باز مشابه ديگري گسترده شده که به دشت دوم معروف است و براي گردشگرها همان کارکرد دشت اول را دارد. مسير خروج از دشت اول و دوم همان راه پاکوب شده است که شما را به سمت جنگل انبوه تري مي برد. از دشت دوم به بعد درخت ها شاخه در شاخه هم فرو برده اند و تمام راه را در سايه مي گذرانيد. بيشتر ماه هاي سال اين مسير جنگل مه آلود است؛ البته درتابستان، زياد اين طور نيست. وقتي مه باشد فلش هاي آبي يا قرمز رنگي که محلي هاي اليمستان روي تنه ممرزهاي قطور کنار مسير پاکوب شده گذاشته اند، راه صعود به قله را برايتان مشخص مي کنند. زمين هاي بقيه مسير يا ميوه هاي توت مانند ممرز ريخته يا ريشه هاي درختان از آن بيرون زده که محل عبور و مرور بيشتر گردشگران است. بعد از حدود 20 دقيقه پياده روي از دشت اول، دست راست مسيرتان يک منطقه چهار پنج متري تالاب مانند است که ديگر از همين جاها مسيرتان گل مي شود و براي عبور بايد جاپاهايي را روي تخته سنگ هاي بين گل ها پيدا کنيد. منطقه گلي در واقع يک نهر نيمه جان است.
25 دقيقه بعد از حرکت از دشت اول، به يک ممرز بسيار قطور مي رسيد که به نظر قطورترين درخت مسيري مي آيد که تا اينجا صعود کرده ايد. روي تنه اين ممرز دو تا زائده شبيه به کندوي عسل وجود دارد که در واقع نوعي قارچ است که درخت را به تدريج پوک مي کند. تورليدر «دلاهو» که همراه ما بود، روي تنه اين درخت سوراخ هاي سه چهار سانتي متري را که دارکوب ها به جا گذاشته بودند نشانمان داد. اگر اين درخت را يک جور نشانه حساب کنيد، حدود يک ربع ديگر راه داريد تا برسيد به اقامتگاه دوم. اين يعني با توجه به سرعت حرکت، حدود 40 دقيقه از دشت اول تا اقامتگاه دوم جنگل نوردي کرده ايد. اقامتگاه دوم، درّه کوچکي است در سمت چپ مسير پاکوب شده صعود که با شيب پنج، شش متري در فضاي جنگل فرو مي رود. هنوز پنج متر از مسير اصلي صعود به سمت اقامتگاه فاصله نگرفته ايد که هوا به يک باره خنک مي شود. هواي داخل دره اقامتگاه دوم هميشه به شکل محسوسي سردتر از هواي مسير صعود است. کساني که براي سفر يک روزه به اليمستان آمده اند، معمولاً اينجا استراحت مجددي مي کنند و ناهار سبکي مي خورند تا صعود را ادامه بدهند.
3ــ از اقامتگاه دوم تا امامزاده قاسم: بايد از همان شيبي که وارد دره اقامتگاه دوم شديد، برگرديد به سمت مسير صعود. اگر تند راه برويد حدود 15 دقيقه ديگر مي رسيد به پرچين. يعني همان جايي که جنگل کم کم تمام مي شود و استپ شروع مي شود. پرچين را که رد کنيد، اگر هوا ابري نباشد مي توانيد دماوند را در سمت جنوب غربي تان ببينيد. دوباره باد تندي مي آيد و ديگر وقتش است که خودتان را براي هواي گرم تر، شيب تندتر و تابش مستقيم آفتاب آماده کنيد. اينجا ديگر از سايه درختان ممرز، اليماوون خبري نيست؛ به جاي آنها بوته هاي گون مي بينيد و آلوچه کوهي، کم کم سنبل و بابونه و خارشتر هم به اين جمع اضافه مي شوند. 10 دقيقه از راه که بگذرد احساس مي کنيد قلّه دماوند از سمت راست تان در حال حرکت است؛ به شکلي که انگار دماوند جلوتر از شما حرکت مي کند. اما بعد از 20 دقيقه کوهنوردي، قله دماوند کم کم از ديدتان خارج مي شود. اگر مسير را همين طور بدون توقف ادامه بدهيد، قلّه دماوند به مدت 20 دقيقه از ديدتان خارج مي شود تا برسيد به تابلوي قهوه اي رنگ سر دو راهي امامزاده قاسم. يک راه به روستاي «چلاو» مي رود و يک راه مسير صعود به قله اليمستان است. تا اينجا بايد چيزي حدود 40 دقيقه از پرچين پياده روي بدون توقف کرده باشيد. پنج دقيقه که به راهتان ادامه بدهيد، مي توانيد سمت راست تان جاده هراز را ببينيد و سمت چپ تان مراتع سبز منطقه را. قله رو به روست، ولي پشت تپه اي که بايد آن را رد کنيد تا دورنماي بناي سفيد رنگ امامزاده ظاهر شود. اگر هوا مه آلود نباشد، اين اتفاق بعد از يک ساعت پياده روي مي افتد. چيزي کمتر از يک کيلومتر جلوتر، دو تا چاله بزرگ مي بينيد به عمق شش متر که يکي با قطر 30 متري اش از ديگري بزرگ تر است. مي گويند چاله ها از برخورد شهاب سنگ درست شده اند. امّا بين محلي هاي اليمستان دو تا افسانه از اين چاله ها روايت مي شود. آنها مي گويند اين چاله ها جاي زانو هاي رستم است که اينجا خم شده تا از آب درياچه خزر بنوشد. روايت ديگر به آرش کمانگير بر مي گردد که اينجا زانو زده تا با تير کمانش تيري به سمت استان گلستان پرتاب کند تا هر جا که تير فرود آمد محدوده قلمروي ايران معلوم شود. کنار اين چاله ها مي توانيد به بهانه عکس يادگاري، نفسي تازه کنيد. تا خود قلّه هنوز نيم ساعت راه است. بالاي قله به جز امامزاده قاسم، يک اصطبل ساخته شده. گله هاي اسب در مراتع اطراف امامزاده مشغول چرا هستند. هر کدام از مراتع اينجا صاحب خودش را دارد؛ اما از پانزدهم خرداد هر سال، قرق مراتع مي شکند و گله ها مجازند در همه مراتع چرا کنند. اين امر تا آخر شهريور ماه ادامه دارد. گله دارهاي اين منطقه رسم شان است درروز اول قرق هر چه شير دوشيدند به متولي امامزاده قاسم بدهند. متولي امامزاده «آقاجان آقاجاني» است. او مسئول اصطبل هم هست. اگر موفق شديد به قلّه اليمستان صعود کنيد حتماً سراغش را بگيريد. او داستان هاي زيادي از اليمستان مي داند که برايتان تعريف خواهد کرد.

پيش به سوي دشت اول
 

جاده اي که به سمت اليمستان مي رود. جاده اي است پر پيچ و خم که در کيلومتر هفت آن، مقبره امامزاده لحاش قرار دارد. اينجا مي توانيد زيارتي داشته باشيد و از آخرين سرويس بهداشتي مسير استفاده کنيد. مسير ماشين رو جاده امامزاده لحاش در ابتداي جنگل اليمستان تمام مي شود و از ابتداي جنگل تا دشت اول با حدود چهل دقيقه پياده روي مي رسيد به محوطه با پوشيده از چمن که به آن دشت اول مي گويند.

تاخت و تاز در جنگل
 

روستاي اليمستان و جنگل از يک جا شروع مي شوند و هر دو را با هم پشت سر مي گذاريد. اينجاست که اسب هاي اهالي روستا از بين کوچه ها بيرون مي آيند و سر از حاشيه مسير صعود شما درمي آورند. منظره زيبايي که فقط نشان کوچکي از ادامه مسير است.

نکات طلايي
 

مراقب محيط زيست باشيد
 

@در طبيعت زباله نريزيد و چيزي از خودتان به جا نگذاريد.
@بطري آب معدني همراهتان باشد ولي زياد در مسير آب نخوريد.
@در سفر يک روزه ناهار سبک و سردتان را در اقامتگاه دوم بخوريد.
@کفش و کوله تان تا جاي ممکن سبک باشند.
@آتش را جايي روشن کنيد که قبلاً در آنجا آتش روشن شده. در نقاطي که آتش روشن مي شود ديگر گياهي نمي رويد. شما از کساني نباشيد که به تعداد اين نقاط اضافه مي کنند.
@اليمستان، هم گراز دارد، هم خرس، هم پلنگ و گربه وحشي و سياه گوش اما اصلاً نترسيد. اگر آدم به آنها کاري نداشته باشد، آنها مطمئناً کاري ندارند.

وسايل ضروري
 

عصاي کوهنوردي، گتر، بادگير يا پانچو، کيسه خواب، يک دست لباس اضافه، جعبه کمکهاي اوليه، آتش زنه يا فندک گازي يا کبريت زد آب، قطب نما و جي پي اس

کجا بمانيم؟
 

خواب درجنگل
 

معمولاً کساني که مي خواهند شبي را در اليمستان بگذرانند، چادر مي زنند
در چادر: بيشتر تورها مثل توردالاهو که ما با آن رفتيم، يک شب را براي اقامت در اليمستان کافي مي دانند ودشت اول را براي زدن کمپ انتخاب مي کنند که هم هوا گرم تر از ارتفاعات طول مسير است و هم خطر حمله حيوانات به مراتب کمتر. اما اگر مسير سفرتان به اليمستان از منطقه «قلاردن» بود مي توانيد چادرتان را نزديک گاوسراي آنجا برپا کنيد. فرقي نمي کند چه فصلي از سال باشد؛ شب ها در اليمستان هوا سرد است. براي اينکه دردسرهاي حمل تجهيزات و کوله کشي را نداشته باشد مي توانيد وسايل تان را تا محل کمپ با الاغ يا اسب بالا ببريد. «عمو مرتضي» که از محلي هاي آنجاست الاغ کرايه مي دهد. هم مي توانيد از سوپر آلاله اول مسير جنگل سراغش را بگيريد، هم مي توانيد با شماره (01212393164) پيدايش کنيد. کرايه هر الاغ از اول جنگل تا دشت اول 25 هزار تومان است. اگر بخواهيد عمو مرتضي با الاغ هايش براي برگشت هم دنبالتان بيايد، سر جمع بايد 40 هزار تومان براي هر الاغ بدهيد. قيمت مسير رفت هر بار تا قله امامزاده قاسم 50 هزار تومان مي شود.
در حسينيه: اگر خانوادگي آمده باشيد، فقط شب را مي توانيد داخل حسينيه اليمستان بگذرانيد. وسايل خوابي در کار نيست و براي يک شب اقامت بايد نفري 500 تومان بدهيد. حسينيه وسط روستا کنار حمام است. براي هماهنگي دقيق تر بايد از قبل با «عمو مرتضي» هماهنگ کنيد.
درخا نه هاي روستايي: براي اجاره خانه هاي روستايي ميتوانيد سراغ «حسين غلامي» را بگيريد که اهالي دبير غلامي صدايش مي کنند. او از محلي هاي اليمستان است و فروشنده هاي سوپر آلاله هم او را مي شناسند. اما براي اينکه خيالتان راحت باشد که بي سر پناه نمي مانيد بهتر است از قبل با شماره (09113275293) تماس بگيريد. اگر خانه را فقط براي خواب بخواهيد، شبي 10 هزار تومان براي هر نفر درمي آيد. اما براي اجاره خانه همراه با سه وعده غذا، بايد شبي 20هزار تومان براي هر نفر خرج کنيد. دبير غلامي خودش برايتان غذا درست مي کند و پيشنهادش براي ناهار، خورش قيمه است و براي شام کباب.

منبع: سرزمين من، شماره 3