سلامت، قرباني رژيم هاي غيرعلمي(3)

راهكارهاي علمي و عملي دكتر مظهري در كاهش وزن
 

اگر مي خواهيد به طور اصولي و اساسي به جنگ كيلوهاي اضافه خود اقدام نماييد موارد زير را دقيقاً مطالعه فرماييد:
همان طور كه در قسمت هاي گذشته اشاره كرده بودم، افزايش وزن و درگير شدن در هزار توي راه هاي منتهي به چاقي در تمام افراد مبتلا يكسان نبوده و هر كدام از اين مبتلايان نيازمند اقداماتي مي باشند كه در خور و مناسب وضعيت شخصي آنها باشد و صرفاً كاهش دادن ميزان انرژي دريافتي و حذف اين يا آن وعده غذايي و محروم گردانيدن از گروه هاي خاص مواد غذايي چاره ساز نمي باشد، لذا قبل از اينكه به ادامه مطلب و سرنوشت افرادي كه به زعم خود ميان بُر زده و در آرزوي دستيابي به اندام موزون و رويايي به هر اقدامي دست زده اند و به جاي رسيدن به مقصد نه تنها راه به جايي نبرده اند، بلكه ده ها اشكال و عوارض جديد را نيز برخود هموار ساخته اند و چاق تر و بيمارتر از قبل گرديده اند بپردازيم، از شما خوانندگان فرزانه و ژرف نگر درخواست بذل توجه به موارد زير را دارم تا در تصميمات آينده خود اول بينديشيد و سپس با در نظرگرفتن تمامي جوانب كار و پيامدهاي احتمالي اقدام بفرماييد.
ضمناً اين باور را داشته باشيد كه بزرگ ترين هنر شما كاهش سريع وزن نبوده، بلكه نگهداري و حفظ وزن به دست آمده و احساس سلامتي و سرزندگي بعد از اجراي يك رژيم مناسب خواهد بود. در اين راستا به تعدادي از عوامل زمينه ساز چاقي ها اشاره مي نماييم:

عوامل موروثي و ژنتيكي:
 

عوامل ژنتيكي از جمله مؤثرترين و تأثيرگذارترين فاكتورها تلقي مي شوند. نحوه افزايش وزن و چاقي ها تحت تأثير عوامل دروني و بيروني در افراد مختلف بسيار متفاوت از يكديگر مي باشد. حتي محل انباشتگي چربي ها نيز در تمام افراد يكسان نيست؛ مثلاً چاقي در ناحيه شكم و احشا(به صورت فرم سيب) يا در نشيمنگاه و ران ها(به صورت فرم گلابي) يا چاقي بوفالويي( چاقي در نواحي بازو، كتف و پشت سينه ها) و يا برعكس، تقسيم چربي هاي به وجود آمده ناشي از مصرف بيشتر از نياز غذاها به طور موزون در سطح بدن تقسيم شده باشد، همگي اين موارد از پيش تعيين شده و جنبه ژنتيكي دارند.
پژوهش هاي متعدد اثبات كرده اند كه فاكتورهاي خارجي و محيطي در بروز چاقي ها در فرزندان پدر و مادراني كه اندام موزون دارند در 9 درصد فرزندان آنها تأثير مي گذارد. اين درصد در صورت چاق بودن يكي از والدين به 41-50 درصد و در صورت نامتوازن بودن هر دوي والدين(پدر و مادر)، اين تأثير به 66-80 درصد افزايش مي يابد. علاوه بر فنوتيپ يا شكل ظاهري پدران و مادران، ژنوتيپ آنها نيز كه به ظاهر قابل مشاهده نمي باشد، در بروز انواع چاقي ها تأثيرگذار است و تاكنون بالغ بر 250 تا 300 ژن چاق كننده شناسايي شده است، مخصوصاً تجربيات به عمل آورده شده بر روي دوقلوهاي يك تخمي و كاملاً مشابه از نظر جنس و شباهت كامل اندام و قيافه نشان داده اند كه تحت تأثير نوع تغذيه و بيش خوري و عدم تحرك كافي، اضافه وزن مشابهي پيدا كرده و محل تجمع چربي هاي بدن آنها نيز به طور كاملاً يكسان و مشابه است، از اين جهت به زوج هايي كه اضافه وزن و چاقي دارند توصيه مي گردد از بدو تولد فرزندانشان بيشتر متوجه ميزان و كيفيت تغذيه و تحرك غنچه هاي زندگي شان باشند تا فاكتورهاي تأثيرگذار خارجي را تعديل يا رفع نمايند و از انباشتگي چربي و بروز چاقي ها و عوارض اجتناب ناپذير و بيماري زاي چاقي در اين كودكان معصوم پيشگيري كنند.

سن و جنس:
 

با افزايش سن در هر دو جنس و فرا رفتن آن از سن 25 سالگي به بعد به ازاء هر 10 سال، بين 5 تا 7 درصد از ميزان انرژي پايه يا بازال افراد كاسته شده و به همين نسبت از ميزان فعاليت نيز كم مي شود.
لذا لازم مي باشد كه براي جلوگيري از انباشته شدن انرژي هاي مازاد بر مصرف، از حجم و ميزان غذاهاي دريافتي روزمره سابق كاسته شده و با مصرف مواد غذايي كم چربي و پرفيبرتر، تنظيم برنامه منظم پياده روي و ورزش هاي كششي و رعايت دقيق تنوع و تعادل مواد مغذي دريافتي، از چاقي هاي ميانسالي و سالمندي پيشگيري به عمل آيد، چرا كه هرچه قطر كمر در خانم ها از 80 افزون تر شده و به 88 و 96 سانتيمتر نزديك تر شود و در آقايان از 94 به 102 و از 102 به 112 سانتيمتر برسد، انواع بيماري هاي گوناگون فرصت ظهور و بروز پيدا كرده و بايد جهت تعديل و درمان و يا به عقب انداختن عوارض و ضايعات اين بيماري هاي گوناگون، مصرف داروهاي رنگارنگ و جورواجور و پرهيزهاي گوناگوني را خواه ناخواه به مورد اجرا گذاشت يا در انتظار رخدادهاي ناگهاني ناشي از عدم توجه به پيامدهاي آغازين بدن و تبديل شدن آنها به تظاهرات گوناگون و پيشرفت تدريجي آنها به صورت عوارض شديدتر بود.

مسائل رواني، اقتصادي و اجتماعي:
 

اين عوامل به طور توأم يا به صورت جداگانه فرد را به پرخوري، بدخوري و گرايش به بعضي از طعم ها همراه با كاهش شديد تحركات و فعاليت هاي جسمي و بدني و درون گرايي يا سندرم غذا خوردن نيمه شب سوق مي دهند. افراد مبتلا به اين سندرم گاهي تا 50 درصد انرژي مورد مصرف خود را از غروب آفتاب آغاز مي كنند و تا نيمه هاي شب به اوج خود مي رسانند. در ميان مبتلايان به اين سندرم، اختلال در خواب رفتن يا قطع ناگهاني تنفس در اوج خواب عميق و بيداري ناگهاني و يا خرخرهاي طولاني و بسيار پرصدا مشاهده مي گردد. علاوه بر موارد پيش گفت عادت به سورچراني و عدم توانايي كنترل ميزان خورد و خوراك معمولاً در گروهي از اين افراد مشاهده مي گردد كه در اكثريت آنها ولع خوردن از عصر و غروب آفتاب آغاز شده و با پيشرفت شب به اوج مي رسد.

تأثير داروهاي مصرفي:
 

تحت تأثير مصرف اجتناب ناپذير داروهاي كنترل كننده غده تيروييد و يا تخمدان ها و پروستات و ميزان فشار خون، درد مفاصل،‌ چربي، اوره، اسيداوريك و قندخون افزوده شده يا مصرف آرامبخش ها، خواب آورها، كورتيكواستروييدها، داروهاي ضدافسردگي و داروهاي درمان صرع و اختلالات رواني و غيره منجر به تغييراتي در ميزان نياز به انرژي پايه مي گردد كه لازم است نسبت به تغيير عادات غذايي قبلي و كاهش ميزان مصرف غذا از بعد كمي و بهبود كيفيت آن اقدام شود و با يك برنامه سبك فعاليت هاي بدني در قالب پياده روي، يوگا، حركات كششي و انقباض و انبساط عضلات شكم، نشيمن گاه، ران ها و ساق پا در هر فرصتي همراه گردد تا از پيشرفت اضافه وزن و آغاز چاقي ها جلوگير به عمل آيد.

عادات غذايي و عدم فعاليت بدني:
 

عادات بد غذايي توأم با كم تحركي، تنبلي و بي ميلي به انجام فعاليت هاي بدني، ريزه خواري و ناخنك زدن، احساس ويارگونه به مصرف مواد شيرين بعد از صرف غذاي كافي، شكستن مداوم تخمه و آجيل، ميل كردن تنقلات پرانرژي و فاقد مواد مغذي مورد نياز بدن در حين مشاهده فيلم و مسابقات و جشن و سرور و مخصوصاً خوردن و نوشيدن دايمي و بدون وجود احساس گرسنگي و گرايش به مصرف موادغذايي پرچربي،‌ سرخ شده و تفت داده شده در روغن هاي جوشان و ده ها مورد ديگر كه از مجال اين بحث خارج مي باشد، از جمله عوارض زمينه ساز چاقي محسوب مي گردند و اين پيامدها اگر با شب زنده داري و عدم فعاليت روزانه نيز توام گردند و با حذف صبحانه و ميان وعده روز تكميل تر شوند، روند سير چاقي و بيماري هاي ناشي از آن بسيار تشديد مي گردد. در شماره آينده در مورد ساير عوامل زمينه ساز چاقي ها و مطالب مرتبط صحبت خواهيم كرد.
منبع: نشريه دنياي تغذيه، شماره 108