خودتان قضاوت کنید: زندگی، مرگ

اشاره:

این عبارتی است که این روزها روی جعبه های سیگار و زیر دو تصویر از ریه ی انسان چاپ می شود. در کنار جمله ی «دخانیات عامل اصلی سرطان و برای سلامتی زیان آور است» این جمله ها چقدر روشن کننده و آگاهی دهنده هستند؟
«وینستون، کاپتان بلک، فیلتردار، تیر 5 ستاره، اشنوویژه و...» به شکل های «ملایم، عطری، میوه ای» فرقی نمی کند. مهم بلایی است که دارد بر سر همه مان می اورد.

کشف توتون

در سال 1497 میلادی،«کریستف کلمب» در اولین سفر خود به آمریکا متوجه بومیانی شد که نوعی گیاه را به هم پیچیده و پس از آتش زدن، دود آن را از راه دهان می بلعند و از راه بینی بیرون می دهند. آنها گیاه خشک و خرد شده را در کیسه هایی به هنگام مسافرت همراه می برند و گاهی مقداری از آن را نرم کرده، در چوب ذرت یا نی مغز استخوان ریخته و از دود آن استفاده می کردند.
سرخ پوستان در هنگام نبرد، تیرهای خود را به سم شیره همین گیاه می آلودند و سالخوردگان همیشه مقداری از این سم را در صدف یا پوست با خود حمل می کردند و به هنگام ضرورت، دشمن را از پای در می آوردند. ( خودتان حساب کنید این گیاهی ست که شیره آن می شود یک سم مهلک؟!)
22 سال بعد در سال 1519 برگ های توتون به عنوان گیاهی شگفت آور به اسپانیا وارد و مردم با آن آشنا شدند و این آغاز نفوذ توتون به سراسر دنیا بود.

ورود توتون به ایران

استعمال دخانیات از زمان حکومت شاه عباس در ایران رواج یافت. ولی چگونگی ورود آن به ایران کاملاً مشخص نیست. تنباکو احتمالاً در سال 1950 میلادی توسط پرتغالی ها که تسلط بیشتری به دریاها داشتند، از راه خلیج فارس به ایران وارد شد و در سال 1308 در گیلان کشت شد.
در سال 1316 شمسی نخستین کارخانه ی دخانیات ایران با تولید سالانه 600 میلیون نخ سیگار شروع به کار کرد و آن را به صورت انبوه در دسترس مردم قرار داد.
هم اکنون مصرف سالانه ی سیگار در کشور ما بیش از 50 میلیارد نخ است که حدود 27 میلیارد نخ می رسد و این آمار یعنی این که هر سیگاری در کشور ما در روز 15-13 نخ سیگار دود می کند.
اعتیاد به دخانیات یک همه گیری جهانی است. حدود 1/3 میلیارد سیگاری در جهان زندگی می کنند که نیمی از آنها بر اثر ابتلا به بیماری های ناشی از استعمال دخانیات دچار مرگ زودرس می شوند.
بد نیست بدانید بر اساس تحقیقات سازمان بهداشت جهانی 6/14 درصد از ایرانیان در فاصله سنی 15 تا 69 ساله سیگار می کشند و سالانه 50 هزار نفر در ایران دچار مرگ زودرس می شوند و هر 5/2 دقیقه یک نفر از این افراد بر اثر عوارض استعمال سیگار، فوت می کند و تنها 50 درصد از سیگاری ها پا به سن 70 سالگی می گذارند و 8 درصد برای 80 ساله شدن امید دارند، در حالی که امید زندگی افراد غیرسیگاری تا سن 90 سالگی به 30 درصد می رسد؛ 30 درصدی که افراد سیگاری به هیچ وجه نمی توانند به آن فکر کنند.
حدود 80 تا 90 درصد سیگاری های حرفه ای، قبل از 20 سالگی شروع به کشیدن سیگار کرده اند و در این میان جوانان 15 تا 24 ساله بیشتر از سایر سنین برای اولین بار سیگار را تجربه می کنند.
همچنین میزان استفاده از سیگار در پسران بیشتر از دختران بوده و پسران در سنین پایین تری کشیدن سیگار را شروع می کنند.
خطر سیگار فقط به سیگاری ها محدود نمی شود و 70 میلیون کودک و نوجوان در معرض استنشاق تحمیلی دود سیگار والدین شان هستند. همه ساله حدود 3000 غیرسیگاری در جهان به علت قرار گرفتن در معرض دود دست دوم، از سرطان ریه می میرند که این یعنی دود سیگار، مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی را نیز برای همسران و فرزندان افراد سیگاری 1/3 برابر می کند.

مواد تشکیل دهنده سیگار

مواد تشکیل دهنده سیگار توتون، کاغذ، مواد نگهدارنده و اسانس است. حرارت سیگار در نوک مشتعل آن به 900 درجه سانتی گراد می رسد که این حرارت باعث تجزیه توتون و تشکیل ترکیب های مضر می گردد. قطران، نیکوتین، منوکسیدکربن، آرسنیک، اسیدسیانیدریک، مواد رادیواکتیو، آمونیاک و کربورهای هیدروژن از جمله محصولات این تجزیه هستند! که این سمیت در یک سوم انتهایی سیگار از بقیه قسمت ها بیشتر است.
در حقیقت سیگار حاوی 4 هزار ماده ی سمی و حدود 40 عنصر سرطان زا است. نیکوتین که سمی کشنده و ماده ای فرار است، بر اثر حرارت تبخیر می شود و همان ماده اعتیادآور دخانیات است که سبب انقباض عروق داخل بینی و فلج شدن حرکات مژک های داخل مخاط سینوس های بینی شده و باعث تشدید سینوزیت و نیز افزایش قند خون افراد سیگاری می شود.
بنابراین برای افرادی که بیماری دیابت دارند عامل خطرناکی به حساب می آید و می تواند در تشنج دخیل باشد.
قطران ( TAR) موجود در دود سیگار، لایه ی قهوه ای رنگ چسبنده ای را بر روی پوشش حباب های هوایی ریه و مسیرهای عبور هوا می سازد که مقدار زیادی از مواد سرطان زا را در خود نگه می دارد.
فرو ندادن دود سیگار یا جویدن توتون هیچ کدام سالم و بدون خطر نیستند. جویدن توتون خود بر خطر ابتلا به سرطان های دهان، گونه ها و لثه ها می افزاید.
با مصرف هر نخ سیگار 20 بار ضربان قلب بیشتر می شود و حتی 20 دقیقه پس از قطع سیگار، این ازدیاد ادامه می یابد و در نتیجه قلب یک فرد سیگاری طی یک روز 10 هزار بار بیشتر از افراد غیرسیگاری می زند.

بد نیست بدانید...

* درآمد سالانه ی یک کارخانه ی سیگار آمریکایی معادل 15 سال فروش نفت ایران است.
* مصرف هر نخ سیگار، 5/5 دقیقه از عمر انسان می کاهد.
* دخانیات بیش از حوادث رانندگی، مشروبات الکلی، آدم کشی، سوء استفاده از داروها، خودکشی و آتش سوزی در جهان موجب مرگ و میر می شود.
* از 300 میلیارد دلار درآمد کمپانی های دخانیات، 200 میلیارد دلار آن سود خالص می باشد.
* طبق آمار سال 1995 بانک جهانی، شیوع کلی مصرف دخانیات در کشورهای در حال توسعه 49 درصد و در کشورهای توسعه یافته 38 درصد می باشد.
* روزانه 15 میلیارد نخ سیگار در سراسر جهان خریداری می شود، به عبارت دیگر هر دقیقه 10 میلیون نخ و 5/6 تریلیون نخ در سال.
* میزان کل تولید برگ تنباکوی جهان در سال 2005 بالغ بر 6/38 میلیون تن بود.
* روزانه 10-8 هزار نفر از نوجوانان در جهان کشیدن سیگار را برای اولین بار تجربه می کنند.
* تحقیقات نشان می دهد که افراد سیگاری 4 تا 11 درصد کمتر از افراد عادی درآمد دارند.
* میزان برگ توتون موجود در سیگار به حدود 25درصد مقداری که قبل از سال های دهه 50 استفاده می شد، کاهش یافته است. اجزای دیگر گیاه تنباکو تا آن زمان دور ریخته می شد، اما با پیشرفت صنعت دخانیات، از این اجزا هم در ترکیب توتون سیگار استفاده می گردد. در حال حاضر حداقل یک چهارم توتونی که در یک نخ سیگار وجود دارد، از اجزای دیگر گیاه تنباکو است نه از برگ های خالص گیاه.
* در روشی جدید توتون را به صورت خشک منجمد می کنند و بعد هوا یا گازی مثل دی اکسید کربن را با فشار به آن می دمند. به این ترتیب برگ های توتون حالت پف کرده به خود می گیرد و حجیم تر و سبک تر می شود و افزودنی ها را هم بهتر و بیش تر به خود جذب می کند.
* به تازگی مشخص شده کارخانه های بزرگ و معروف تولید سیگار جهت افزایش مصرف و فروش بیشتر، ترکیبات اعتیادآور دیگری را نیز به طور پنهانی به سیگار اضافه می کنند.
* افراد سیگاری 30-20 درصدغیرسیگاری ها احتمال ابتلا به سرطان دهان و حنجره را دارند.
* افراد سیگاری 2 برابر غیرسیگاری ها احتمال ابتلا به زخم معده را دارند.
منبع: نشریه دیدار آشنا، شماره 115.