ترجمه و نوشته: حمیدرضا هدایت پناه
سال 2011 پر بود از خبرهای موفقیت آمیز از دو پروژه بزرگ و در عین حال بسیار جاه طلبانه نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا برای توسعه نسلی نو از سیستم های تهاجمی و تدافعی فوق پیشرفته برای شناورهای سطحی خود، هر یک از این پروژه ها در صورت به ثمر رسیدن قادر به دگرگون کردن چهره میدان نبرد است زیرا دو برنامه تفنگ مغناطیسی و سلاح های لیزری در سال 2012 قدمی بزرگ در راه پیشرفت به سوی عملی شدن بر خواهند داشت.
طراحی شده برای به وجود آوردن یک توان تهاجمی خوردکننده و به عنوان رقیبی برای موشک ها و هواپیماهای متعارف موجود، این سلاح ها از نرخ نواخت گلوله به مقدار بیش از 12 شلیک در دقیقه برخوردارند. با بردی بیش از 320 کیلومتر و زمان پروازی در حدود شش دقیقه، پرتابه تفنگ های مغناطیسی هنگامی که به هدف خود می رسند 17 مگاژول انرژی جنبشی دارند که تقریباً دو برابر مقدار موجود در پرتابه های به کار رفته در توپ های دریایی 6 اینچی استاندارد است و فراموش نکنید که پرتابه های تفنگ های مغناطیسی تنها نصف انواع معمولی وزن دارند.
تفنگ های الکترونیکی در یک تعریف ساده قلاب سنگ های بسیار پیشرفته هستند، گلوله خود در یک گیره رسانا قرار گرفته که بین دو ریل رسانای موازی ارتباط برقرار می کند، در هنگام شلیک یک پالس الکتریکی قدرتمند به یکی از ریل ها وارد شده در طول مسیری بین ریلی دیگر شروع به حرکت رفت و برگشتی می کند، در نتیجه یک حلقه ایجاد می شود که میدان الکتریکی فوق العاده بزرگ را به وجود می آورد، این میدان باعث افزایش شتاب حرکت گیره رسانا و حرکت رو به جلوی آن روی ریل ها می گردد که در نتیجه باعث شلیک پرتابه با سرعت 2500 متر بر ثانیه است.
در هنگام عملیات این پرتابه ها می توانند به هر دو شکل مستقیم برای نابود کردن اهداف سطحی و یا به شکل غیرمستقیم برای نابودی اهداف در فواصل دور مورد استفاده قرار گیرد، در این حالت زمان کم پرواز در کنار این واقعیت که اکثر نوسنات منحنی پرواز در خارج از جو روی می دهد، توانایی رهگیری و ایجاد مشکل توسط دشمن می کاهد.
برای مثال، در آوریل سال 2011، در حالی که هنوز سی ماه از سپری شدن قرارداد توسعه یک لیزر انرژی بالای جامد که از قابلیت نصب روی کشتی های جنگی برخوردار باشد به اداره تحقیقات دریایی ارتش (ONR) و شریک تجاری آن شرکت Northrop Grumman نمی گذشت، این جنگ افزار در دریا آزمایش شد و توانست تا با موفقیت یک شناور کوچک را از کار بازدارد، نکته مهمی که در این آزمایش می شد متوجه آن شد این مسئله بود که لیزرهای معمولی اشتهای سیری ناپذیری برای انرژی دارند و همین مسئله است که نقش آنها در کشتی های جنگی با توانایی های موجود را با توجه به تولید الکتریسته محدود در آنها برای به کارگیری در دفاع برد کوتاه محدود می کند. یکی از راه حل های در حال توسعه استفاده از لیزرهای با الکترون آزاد یا FEL ها است، وسیله ای با استعداد بسیار بالا برای تبدیل شدن به سلاح و در عین حال نیاز آن به انرژی آنقدرها هم بالا نیست که باعث کند شدن کشتی گردد. با استفاده از یک سیل خروشان از الکترون هایی که سرعت آنها تا نزدیکی های سرعت نور افزایش یافته این لیزرها پرتوهای خود را تولید می کنند، FEL ها از بالاترین دامنه فرکانسی در میان تمامی انواع لیزرها برخوردارند و با تغییر انرژی پرتوها و یا تغییر دادن قدرت میدان مغناطیسی به سادگی قابل تنظیم هستند. این درست همان موضوعی است که باعث جذاب شدن FEL می شود تا برای مصارف گوناگونی به کار گرفته شده و قدرت خروجی قابل تنظیمی را در اختیار قرار می دهد که در هیچ نوع لیزر دیگری نمی توان مشابه آن را پیدا کرد.
مثال قابل توجه برای نیروی دریایی ایالات متحده آن است که این پروژه ها در حالی که توانسته اند کارآیی خود را نشان دهند به دلیل بودجه های فوق العاده بالای خود که در تاریخ کمتر مشابهی را می توان برای آن یافت مورد بررسی دوباره قرار گرفته اند و همین مسئله می تواند آینده آنها را زیر سؤال ببرد.
اگرچه کمیته رسیدگی بودجه نظامی سنا ایالات متحده در ماه آوریل رأی به کاهش بودجه این تحقیقات داد اما این تیر خلاص این برنامه ها به شمار نمی آید و کشورهای دیگری نیز در حال کار روی تفنگ های مغناطیسی و توان لیزرها هستند، اگرچه بیشتر بررسی ها در آینده نزدیک دستیابی چینی ها به این سلاح را ناممکن می داند اما بدون شک چینی ها نیز علاقه زیادی به این فناوری دارند و در حال تلاش برای توسعه آنها هستند.
بر اساس برخی گمانه زنی ها چین در حدود نیمی از توان بودجه تحقیقات نظامی خود را روی توسعه فناوری های لیزری معطوف کرده و گذشته از سلاح مفهومی Xin Gainian Wuqi طرح هایی در زمینه سلاح های مغناطیسی و امواج پرقدرت مایکروویو در دست اجرا دارد.
به عنوان بخشی از جشن پایان یکصدمین سال، بیش از 20 فروند از هواپیماهای موجود، در لیست برنامه دریافت طرح و نقشه رنگ آمیزی قرار گرفتند که یادآور گذشته هاست. اولین پرواز هواپیمای نیروی دریایی ایالات متحده در 14 نوامبر سال 1910 انجام گرفت، زمانی که یک هواپیمای دو باله ملخ دار که موتورش در عقب و ملخش در پشت موتور قرار داشت، به نام کورتیس روی عرشه یک رزم ناو کوچک و سبک پرواز کرد. نام این رزم ناو «بیرمنگام» بود، اولین رزم ناوی که مجهز به پرتابه هواپیما از روی کشتی شد.
تصویر فوق هواپیمای آموزشی مدرن پیشرفته T-45CTW-200 در حال پرواز بر فراز فرودگاه کینگ سویل، پایگاه نیروی دریایی واقع در تگزاس است. این هواپیما با طرح و نقشه رنگ دهه 1930 رنگ آمیزی شده که یادآور طرح و رنگ هواپیماهای رزمی نیروی دریایی در آن زمان است.
شایان توجه است که قبل و چند سالی بعد از انقلاب اسلامی، نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران از هواپیماهای T-33 جهت آموزش خلبانان نیروی هوایی استفاده می کرد. اما ایالات متحده از فروش هواپیمای آموزشی جدید و پیشرفته به ایران خودداری ورزید. T-33 های ایران فرسوده و از رده خارج شده اند.
آزمایش و ارزیابی اسکادران 30 با هواپیماهای بسیار مدرن ضد زیردریایی (VX-30) یا سگ شکاری با شامه بسیار تیز.
این هواپیما با نقشه و طرح هواپیماهای ضد زیردریایی سال 1942، خاطره آن زمان را در ذهن بیننده زنده می کند. تصویر این هواپیما را در باند پایگاه نیروی دریایی ایالات متحده واقع در کالیفرنیا ملاحظه می کنید.
هلی کوپتر TH-57C یا تکاور دریایی (Sea Ranger) که از آن، جهت آموزش در رزم دریایی نیز استفاده می شود. این هلی کوپتر با طرح و نقشه رنگ سال 1917 رنگ آمیزی گردیده و یادآور خاطره آن زمان است. هلی کوپتر مذکور در نمایشگاه هوایی پایگاه نیروی هوایی سلطنتی انگلستان در 9 اکتبر به نمایش گذاشته شد.
دومین فروند هواپیمای مدرن و پیشرفته آموزشی T-45C از نوع TW-104A در پایگاه مریدین پایگاه نیروی دریایی واقع در می سی سی پی ایالات متحده.
این هواپیما مشابه هوایپمای قبلی با تغییرات رنگ، کمی رنگ آمیزی شده که خاطره رنگ هواپیماهای دهه 1930 را زنده می کند.
این هلی کوپتر نوع مدرن تر هلی کوپترهای OH-58D بوده که برنامه های داخل کابین و حسگرهای آن از کیفیت بالا و پیشرفته ای برخوردار است. اصلاحات سریعی که روی این هلی کوپتر صورت پذیرفته این امکان را می دهد که از این هلی کوپتر در حوزه های دیگر هوایی استفاده گردد. این تعدیل ها عبارتند از پیشرفته کردن حسگرهای داخل دماغه هلی کوپتر، بهتر کردن نرم افزار و سخت افزار کنترل داخل کابین جهت بالا بردن آگاهی از مجموعه عوامل مؤثر، تجهیز شدن به نمایشگر رنگی که سه وظیفه از چند مأموریت را برای اطلاع خلبان هلی کوپتر نمایان می سازد.
این سه وظیفه عمده عبارتند از کنترل و تنظیم کننده رقم زائد دو موتور (رقمی که برای محاسبه واقعی لازم نیست، ولی برای پیدا کردن عیب کامپیوتر دیجیتال به کار می رود.) ارتباطات دیجیتالی داخل کابین، ارتقاء سامانه دیجیتالی شلیک توپ و تجهیزات آتش بار و قابلیت عمر بیشتر هواپیما.
در مرحله اول 8 فروند آنها از ورژن A به D تبدیل می گردند. نوع D این هلی کوپترها مدرن و ارتقاءیافته هستند و در نتیجه از هر جهت کارآیی بهتر را در میدان رزم و نبرد می توانند از خود نشان دهند. اصلاحات انجام شده عبارتند از: قدرت موتور بیشتر، سیستم های رایانه ای جهت تشخیص بهتر دید هدف و انهدام دقیق آن و بالاخره تجهیزات مدرن داخل کابین.
در مرحله بعد 18 فروند دیگر از A به D را تبدیل می شوند. در سال 2012 «بل» خط تبدیل این هلی کوپترها از A به D را به سرعت می بخشد تا بتواند تمام هلی کوپترهایی که در نیروی زمینی ایالات متحده خدمت می کنند را از A به D تبدیل کند.
این هواپیما جدیدترین هواپیمای تهاجمی تغییر شکل داده شده ای است که قادر بوده روی ناو هواپیمابر، عمل نشست و برخاست را انجام دهد.
در این قرارداد آمده بوئینگ 8 فروند از هلی کوپتر مذکور را تولید کند. در واقع با این توافق، اولین فاز تولید این هلی کوپترهای تهاجمی پیشرفته شروع می گردد. قرار است اولین فروند آن در سه ماهه اول 2012 تحویل گردد. فاز توسعه، پیشرفت و طراحی آپاچی به سال 2006 برمی گردد. موتورهای آپاچی پیشرفته توسط جنرال الکتریک ساخته شده و می تواند 2 هزار اسب بخار را به شفت چرخنده پروانه بزرگ منتقل کند. در واقع این توان زیاد معادل 1500 کیلووات است. از ویژگی های جدید به کار گرفته شده می توان ساخت پروانه بزرگ با مواد مرکب الیاف کربنی، جعبه دنده انتقال نیروی بسیار پیشرفته و ارتقا یافتن سامانه ارتباطات را نام برد. کلاً 26 گونه اصلاح پیشرفته و مدرن روی هلی کوپترهای جدید آپاچی صورت پذیرفته است.
این ایده حدود 3 سال پیش ابراز گردید که موشک ها را به جای اینکه روی هواپیماهای جنگنده که هزینه انجام آن گران تمامی می شود، روی هواپیماهای کم سرعت و کم هزینه آزمایش کنند. این موشک لیزری قرار است روی هواپیماهای جاسوسی شناسایی استفاده گردد.
هواپیمای C-12J از پنجاه و هشتمین اسکادران در حال مأموریت انجام آزمایش موشک لیزری ماوریک. محل استقرار موشک مذکور در زیر بدنه کاملاً قابل رؤیت است.
ایالات متحده کلاً 110 فروند از این هلی کوپترها را جهت مبارزه با دزدان دریایی و قاچاقچیان مواد مخدر خریداری کرده که تعدادی از آنها تحویل گردیده و بقیه نیز در حال تحویل است.
کارهایی که باید صورت گیرد، شامل تعمیر اساسی کامل و بررسی بدنه، موتورها و همه قطعات متحرک در این هلی کوپترهاست. همچنین به روز کردن سامانه های الکترونیکی هوایی این هلی کوپترها، جزء تعهدات این قرارداد است. گرچه خیلی از انجام کارها در خود هندوراس صورت می پذیرد، اما خیلی از قطعات به شرکت یونی فلایت واقع در تگزاس ارسال می شود تا از تسهیلات تکنولوژی پیشرفته جهت آزمایش و ارزیابی آنها مستقر در شرکت مذکور استفاده به عمل آید. زیرا این امکانات در هندوراس وجود ندارد.
هر 5 هلی کوپتر چند سالی است که زمین گیرند و خارج از سرویس قرار دارند. اما کمپانی یونی فلایت به زودی آنها را وارد کارزار می کند. این قرارداد باعث گردیده تا مدیرعامل و مسؤولان شرکت مذکور بتوانند با مقامات عالی رتبه از جمله رئیس جمهور هندوراس رابطه نزدیکی برقرار سازند.
بالاخره کمپانی یونی فلایت توافق کرده تا مجدداً مجوز پرواز این هلی کوپترها را پس از تعمیرات اساسی و به روز کردن، ترفیع سامانه الکترونیکی هوایی و انجام آزمایش پروازی آنها از سازمان بین المللی هواپیمایی مستقر در کانادا دریافت کند.
این معامله هم اکنون مورد توافق دو نیرو (ایالات متحده و برزیل) قرار گرفته و این هواپیماها در انبار نگهداری هواپیماها در آریزونا ذخیره شدند. اکنون مجوز بازسازی آن از طرف سازمان هواپیمایی فدرال ایالات متحده صادر و کار روی آنها شروع شده است.
قبلاً پیشنهاد شده بود که سه فروند آنها جهت مأموریت های هشدار هوایی اولیه و محافظت از فضا و آسمان کشور ایالات متحده تجهیز شوند، دو فروند دیگر آن به عنوان حمل هواپیماها و حرکت دادن آنها روی عرشه ناوهای هواپیمابر اختصاص یابد و یکی از آنها و برای انجام عمل سوخت رسانی به هواپیماهای اسکای هاوک یا A-4 نیروی دریایی ایالات متحده بازسازی شود. همچنین از دو فروند بقیه به صورت یدک و جایگزین استفاده به عمل آید. این هواپیما هم اکنون در ناو هواپیما بر فرانسه در حال مأموریت است.
در تصویر هواپیمای بازرگانی C-1A نیروی دریایی ایالات متحده، ساخت کمپانی گرومن و در انبار هواپیمایی واقع در تاکسون (آریزونا) دیده می شود. این هواپیما از سال 1985 انبار شده اما اکنون مجوز ساخت آن دوباره دریافت گردیده و به موتور توربین دار مجهز شده تا به نیروی دریایی برزیل ارسال گردد. از این هواپیما به صورت یدک کش نیز استفاده به عمل می آید.
سسنا A-37B یکی از هواپیماهای جنگنده اروگوئه است که در آگوست 2011 در رزمایش هوایی با همکاری آرژانتین شرکت کرد. شایان ذکر اینکه اروگوئه دو اسکادران از این هواپیمای جنگی دارد. یکی از 3 فروند هواپیمای سسنا A37B در حال تمرین در بالای پایگاه ناتال برزیل با دو فروند هواپیمای F-16D برزیل دیده می شود. هواپیمای سوخوی 25 UBK ملقب به فراگ فوت B از یازدهمین اسکادران نیروی هوایی در 19 نوامبر سال 2010 جهت شرکت در جشن و سرور هوایی وارد پایگاه هوایی لاس پالامس سانتیاگو گردید. این جشن از روز 20 نوامبر شروع و در روز 21 نوامبر خاتمه یافت. سوخوی 25 پرو برای شرکت در فستیوال هوایی شیلی وارد پایگاه لامس پالامس شد.
تصویر بالا اولین فروند از هواپیمای آموزش مقدماتی T-90 ملقب به کالیما از 25 فروند سفارش داده شده نیروی هوایی کلمبیا در 3 نوامبر در پایگاه و فرودگاه بین المللی بوگاتا پرده برداری گردید.
اولین فروند هواپیما رسماً توسط Lomax به ثبت رسید و تجهیزات ایمنی روی آن نصب گردیده، دقیقاً آنچه که کمپانی Lomax را درگیر کرده، پیچیدگی برنامه است، زیرا خریدار خواستار تجهیزات ویژه ای بوده از جمله نصب برجک دید چشمی الکترونیکی و اشعه مادون قرمز در زیر بدنه.
تحویل اولیه این هواپیماها شروع گردید و اولین دو فروند در 16 نوامبر تحویل امارات شد کمپانی فاش نکرد که این هواپیما را به چه قیمتی و به چه تعداد به امارات متحده عربی فروخته است.
شایان توجه اینکه تمام هلی کوپترهای M1-171E جهت به روز شدن و بالا بردن کارآیی آنها از بندر شارجه جهت ارتقاء و نصب سامانه های جدید الکترونیکی، سلاح و کنترل به روسیه اعزام گردیده و سپس به عراق بازگردانده می شوند.
این تصویر در 28 سپتامبر گرفته شده و یکی از 6 فروند میگ B-21 است که جهت بازسازی و آماده شدن تعمیر اساسی می شوند.
منبع:ماهنامه نوآور 90
تفنگ مغناطیسی هایپرسونیک
از میان تمام سلاح های مفهومی موجود، تفنگ های مغناطیسی یا railgun ها بدون شک بیشترین سرو صدا را به پا کرده اند، البته یافتن دلیل این موضوع به هیچ وجه سخت نیست. یک تفنگ مغناطیسی می تواند یک پرتابه فولادی را با سرعتی بیش از 7 ماخ به سمت هدفی که در فاصله زیادی از آن قرار گرفته شلیک کند، این سرعت که عملاً سه برابر سریع تر از سرعت متوسط 800 متر بر ثانیه توپ های دریایی موجود می باشد به وضوح علاقه فرماندهان نیروی دریایی برای تجهیز ناوگان آینده خود به آن را برانگیخته است. اما سرعت بالا تنها دلیل این شیفتگی نیست.طراحی شده برای به وجود آوردن یک توان تهاجمی خوردکننده و به عنوان رقیبی برای موشک ها و هواپیماهای متعارف موجود، این سلاح ها از نرخ نواخت گلوله به مقدار بیش از 12 شلیک در دقیقه برخوردارند. با بردی بیش از 320 کیلومتر و زمان پروازی در حدود شش دقیقه، پرتابه تفنگ های مغناطیسی هنگامی که به هدف خود می رسند 17 مگاژول انرژی جنبشی دارند که تقریباً دو برابر مقدار موجود در پرتابه های به کار رفته در توپ های دریایی 6 اینچی استاندارد است و فراموش نکنید که پرتابه های تفنگ های مغناطیسی تنها نصف انواع معمولی وزن دارند.
تفنگ های الکترونیکی در یک تعریف ساده قلاب سنگ های بسیار پیشرفته هستند، گلوله خود در یک گیره رسانا قرار گرفته که بین دو ریل رسانای موازی ارتباط برقرار می کند، در هنگام شلیک یک پالس الکتریکی قدرتمند به یکی از ریل ها وارد شده در طول مسیری بین ریلی دیگر شروع به حرکت رفت و برگشتی می کند، در نتیجه یک حلقه ایجاد می شود که میدان الکتریکی فوق العاده بزرگ را به وجود می آورد، این میدان باعث افزایش شتاب حرکت گیره رسانا و حرکت رو به جلوی آن روی ریل ها می گردد که در نتیجه باعث شلیک پرتابه با سرعت 2500 متر بر ثانیه است.
در هنگام عملیات این پرتابه ها می توانند به هر دو شکل مستقیم برای نابود کردن اهداف سطحی و یا به شکل غیرمستقیم برای نابودی اهداف در فواصل دور مورد استفاده قرار گیرد، در این حالت زمان کم پرواز در کنار این واقعیت که اکثر نوسنات منحنی پرواز در خارج از جو روی می دهد، توانایی رهگیری و ایجاد مشکل توسط دشمن می کاهد.
سلاح های بر پایه انرژی مستقیم
همانگونه که تحقیق روی تفنگ های مغناطیسی عصری جدید در زمینه پژوهش های پرتابه های بالستیکی به وجود آورده اند، به نظر می رسد کار روی سلاح های بر پایه انرژی مستقیم راه را برای پرتوهای مرگبار گشوده و به آنها اجازه می دهد از دنیای داستان های عملی تخیلی خارج شده و سرانجام تبدیل به یک طرح نظامی شوند.برای مثال، در آوریل سال 2011، در حالی که هنوز سی ماه از سپری شدن قرارداد توسعه یک لیزر انرژی بالای جامد که از قابلیت نصب روی کشتی های جنگی برخوردار باشد به اداره تحقیقات دریایی ارتش (ONR) و شریک تجاری آن شرکت Northrop Grumman نمی گذشت، این جنگ افزار در دریا آزمایش شد و توانست تا با موفقیت یک شناور کوچک را از کار بازدارد، نکته مهمی که در این آزمایش می شد متوجه آن شد این مسئله بود که لیزرهای معمولی اشتهای سیری ناپذیری برای انرژی دارند و همین مسئله است که نقش آنها در کشتی های جنگی با توانایی های موجود را با توجه به تولید الکتریسته محدود در آنها برای به کارگیری در دفاع برد کوتاه محدود می کند. یکی از راه حل های در حال توسعه استفاده از لیزرهای با الکترون آزاد یا FEL ها است، وسیله ای با استعداد بسیار بالا برای تبدیل شدن به سلاح و در عین حال نیاز آن به انرژی آنقدرها هم بالا نیست که باعث کند شدن کشتی گردد. با استفاده از یک سیل خروشان از الکترون هایی که سرعت آنها تا نزدیکی های سرعت نور افزایش یافته این لیزرها پرتوهای خود را تولید می کنند، FEL ها از بالاترین دامنه فرکانسی در میان تمامی انواع لیزرها برخوردارند و با تغییر انرژی پرتوها و یا تغییر دادن قدرت میدان مغناطیسی به سادگی قابل تنظیم هستند. این درست همان موضوعی است که باعث جذاب شدن FEL می شود تا برای مصارف گوناگونی به کار گرفته شده و قدرت خروجی قابل تنظیمی را در اختیار قرار می دهد که در هیچ نوع لیزر دیگری نمی توان مشابه آن را پیدا کرد.
دورنمای برنامه ها
در حال حاضر هر دو پروژه با طی مسیری طولانی به قسمت مهمی از برنامه خود رسیده اند، در فوریه گذشته، FEL برنامه ONR یک موج قدرتمند با توان 500kv تولید کرد و رکوردهای موجود را شکست، این موج می تواند با سرعت 610 سانتی متر بر ثانیه فولاد را بشکافد، در سوی دیگر و پس از سپری گشتن 6 سال از آغاز تحقیقات تفنگ مغناطیسی که توانسته بود در دسامبر 2010 پرتابه ای با انرژی جنبشی 33 مگاژول را شلیک کند تا پایان اکتبر 2011 هزارمین شلیک موفق خود را تجربه کرد.مثال قابل توجه برای نیروی دریایی ایالات متحده آن است که این پروژه ها در حالی که توانسته اند کارآیی خود را نشان دهند به دلیل بودجه های فوق العاده بالای خود که در تاریخ کمتر مشابهی را می توان برای آن یافت مورد بررسی دوباره قرار گرفته اند و همین مسئله می تواند آینده آنها را زیر سؤال ببرد.
اگرچه کمیته رسیدگی بودجه نظامی سنا ایالات متحده در ماه آوریل رأی به کاهش بودجه این تحقیقات داد اما این تیر خلاص این برنامه ها به شمار نمی آید و کشورهای دیگری نیز در حال کار روی تفنگ های مغناطیسی و توان لیزرها هستند، اگرچه بیشتر بررسی ها در آینده نزدیک دستیابی چینی ها به این سلاح را ناممکن می داند اما بدون شک چینی ها نیز علاقه زیادی به این فناوری دارند و در حال تلاش برای توسعه آنها هستند.
بر اساس برخی گمانه زنی ها چین در حدود نیمی از توان بودجه تحقیقات نظامی خود را روی توسعه فناوری های لیزری معطوف کرده و گذشته از سلاح مفهومی Xin Gainian Wuqi طرح هایی در زمینه سلاح های مغناطیسی و امواج پرقدرت مایکروویو در دست اجرا دارد.
رنگ آمیزی هواپیماهای نیروی دریایی ایالات متحده در جشن پایان یکصدمین سال
در سال 2011 ایالات متحده در حالی پایان یکصدمین سال تأسیس نیروی دریایی خود را جشن گرفته که اتفاقات زیادی در سراسر دنیا این جشن را تحت الشعاع خود قرار داده است. مهمترین این اتفاقات تهاجم ایالات متحده به افغانستان و عراق است که با صرف تریلیون ها دلار از ثروت مردم ایالات متحده، اروپا و تلفات سنگین نیروهای مؤتلفه و مردم آن کشورها هنوز نتوانسته امنیت را تأمین کند. اروپا و تا حدودی ایالات متحده شمارش معکوس ورشکستگی را تجربه می کنند. 10 سال نبرد در افغانستان بر علیه القاعده و طالبان هیچ دستاوردی برای کشورهای شرکت کننده در هجوم به افغانستان نداشته است. آنها در باتلاق گیر کرده اند.به عنوان بخشی از جشن پایان یکصدمین سال، بیش از 20 فروند از هواپیماهای موجود، در لیست برنامه دریافت طرح و نقشه رنگ آمیزی قرار گرفتند که یادآور گذشته هاست. اولین پرواز هواپیمای نیروی دریایی ایالات متحده در 14 نوامبر سال 1910 انجام گرفت، زمانی که یک هواپیمای دو باله ملخ دار که موتورش در عقب و ملخش در پشت موتور قرار داشت، به نام کورتیس روی عرشه یک رزم ناو کوچک و سبک پرواز کرد. نام این رزم ناو «بیرمنگام» بود، اولین رزم ناوی که مجهز به پرتابه هواپیما از روی کشتی شد.
تصویر فوق هواپیمای آموزشی مدرن پیشرفته T-45CTW-200 در حال پرواز بر فراز فرودگاه کینگ سویل، پایگاه نیروی دریایی واقع در تگزاس است. این هواپیما با طرح و نقشه رنگ دهه 1930 رنگ آمیزی شده که یادآور طرح و رنگ هواپیماهای رزمی نیروی دریایی در آن زمان است.
شایان توجه است که قبل و چند سالی بعد از انقلاب اسلامی، نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران از هواپیماهای T-33 جهت آموزش خلبانان نیروی هوایی استفاده می کرد. اما ایالات متحده از فروش هواپیمای آموزشی جدید و پیشرفته به ایران خودداری ورزید. T-33 های ایران فرسوده و از رده خارج شده اند.
آزمایش و ارزیابی اسکادران 30 با هواپیماهای بسیار مدرن ضد زیردریایی (VX-30) یا سگ شکاری با شامه بسیار تیز.
این هواپیما با نقشه و طرح هواپیماهای ضد زیردریایی سال 1942، خاطره آن زمان را در ذهن بیننده زنده می کند. تصویر این هواپیما را در باند پایگاه نیروی دریایی ایالات متحده واقع در کالیفرنیا ملاحظه می کنید.
هلی کوپتر TH-57C یا تکاور دریایی (Sea Ranger) که از آن، جهت آموزش در رزم دریایی نیز استفاده می شود. این هلی کوپتر با طرح و نقشه رنگ سال 1917 رنگ آمیزی گردیده و یادآور خاطره آن زمان است. هلی کوپتر مذکور در نمایشگاه هوایی پایگاه نیروی هوایی سلطنتی انگلستان در 9 اکتبر به نمایش گذاشته شد.
دومین فروند هواپیمای مدرن و پیشرفته آموزشی T-45C از نوع TW-104A در پایگاه مریدین پایگاه نیروی دریایی واقع در می سی سی پی ایالات متحده.
این هواپیما مشابه هوایپمای قبلی با تغییرات رنگ، کمی رنگ آمیزی شده که خاطره رنگ هواپیماهای دهه 1930 را زنده می کند.
هلی کوپتر OH-58F نمایان شد
کمپانی هلی کوپترسازی بل در 26 اکتبر اعلام داشت ارتش ایالات متحده هلی کوپتر OH-58F را که پیشرفته تر از OH-58D است جهت جایگزینی آنها برگزیده است.این هلی کوپتر نوع مدرن تر هلی کوپترهای OH-58D بوده که برنامه های داخل کابین و حسگرهای آن از کیفیت بالا و پیشرفته ای برخوردار است. اصلاحات سریعی که روی این هلی کوپتر صورت پذیرفته این امکان را می دهد که از این هلی کوپتر در حوزه های دیگر هوایی استفاده گردد. این تعدیل ها عبارتند از پیشرفته کردن حسگرهای داخل دماغه هلی کوپتر، بهتر کردن نرم افزار و سخت افزار کنترل داخل کابین جهت بالا بردن آگاهی از مجموعه عوامل مؤثر، تجهیز شدن به نمایشگر رنگی که سه وظیفه از چند مأموریت را برای اطلاع خلبان هلی کوپتر نمایان می سازد.
این سه وظیفه عمده عبارتند از کنترل و تنظیم کننده رقم زائد دو موتور (رقمی که برای محاسبه واقعی لازم نیست، ولی برای پیدا کردن عیب کامپیوتر دیجیتال به کار می رود.) ارتباطات دیجیتالی داخل کابین، ارتقاء سامانه دیجیتالی شلیک توپ و تجهیزات آتش بار و قابلیت عمر بیشتر هواپیما.
تبدیل هلی کوپترهای OH-58A به نوع OH-58D ایالات متحده
کمپانی بل اعلام داشت که براساس قرارداد انجام شده این کمپانی هلی کوپترهای OH-58A ارتش ایالات متحده را به OH-58D تبدیل می کند.در مرحله اول 8 فروند آنها از ورژن A به D تبدیل می گردند. نوع D این هلی کوپترها مدرن و ارتقاءیافته هستند و در نتیجه از هر جهت کارآیی بهتر را در میدان رزم و نبرد می توانند از خود نشان دهند. اصلاحات انجام شده عبارتند از: قدرت موتور بیشتر، سیستم های رایانه ای جهت تشخیص بهتر دید هدف و انهدام دقیق آن و بالاخره تجهیزات مدرن داخل کابین.
در مرحله بعد 18 فروند دیگر از A به D را تبدیل می شوند. در سال 2012 «بل» خط تبدیل این هلی کوپترها از A به D را به سرعت می بخشد تا بتواند تمام هلی کوپترهایی که در نیروی زمینی ایالات متحده خدمت می کنند را از A به D تبدیل کند.
جنگنده تهاجمی F-35c نیروی دریایی ایالات متحده به رودخانه پکس رسید
اولین فروند هواپیمای تهاجمی F-35c ساخت کمپانی لاکهید مارتین از پایگاه نیروی دریایی ایالات متحده به دریاچه ای واقع در مریلند به نام پاتوکسنت رسید.این هواپیما جدیدترین هواپیمای تهاجمی تغییر شکل داده شده ای است که قادر بوده روی ناو هواپیمابر، عمل نشست و برخاست را انجام دهد.
قرارداد تولید اولیه آپاچی بلاک III
کمپانی معظم هواپیماسازی بوئینگ ایالات متحده اعلام کرد که قراردادی به مبلغ 247 میلیون دلار با وزارت دفاع ایالات متحده جهت تولید هلی کوپترهای AH-64D ملقب به بلاک III برای مجهز کردن ارتش ایالات متحده امضا کرده است.در این قرارداد آمده بوئینگ 8 فروند از هلی کوپتر مذکور را تولید کند. در واقع با این توافق، اولین فاز تولید این هلی کوپترهای تهاجمی پیشرفته شروع می گردد. قرار است اولین فروند آن در سه ماهه اول 2012 تحویل گردد. فاز توسعه، پیشرفت و طراحی آپاچی به سال 2006 برمی گردد. موتورهای آپاچی پیشرفته توسط جنرال الکتریک ساخته شده و می تواند 2 هزار اسب بخار را به شفت چرخنده پروانه بزرگ منتقل کند. در واقع این توان زیاد معادل 1500 کیلووات است. از ویژگی های جدید به کار گرفته شده می توان ساخت پروانه بزرگ با مواد مرکب الیاف کربنی، جعبه دنده انتقال نیروی بسیار پیشرفته و ارتقا یافتن سامانه ارتباطات را نام برد. کلاً 26 گونه اصلاح پیشرفته و مدرن روی هلی کوپترهای جدید آپاچی صورت پذیرفته است.
نیروی دریایی ایالات متحده هواپیمای UC-12B را با سامانه پیشرفته برجک اشعه مادون قرمز دید جلو آزمایش می کند
در تصویر پائین هواپیمای UC-12B در حال اوج گیری در بالای فرودگاه اختصاصی بوئینگ دیده می شود.
آزمایش موشک لیزری ماوریک زیر بدنه هواپیمای پست فرماندهی C-12J
مقامات رسمی در پایگاه نیروی هوایی «هلومن» واقع در مکزیکو فاش کردند که هواپیمای بسیار پیشرفته C-12J که اصلاحات زیادی روی آن صورت گرفته و یک هواپیمای سبک حمل و نقل است، در ماه های اخیر جهت حمل سامانه موشک های ریتون به نام موشک لیزری مارویک تجهیز گردیده است. این هواپیما که فرماندهان ارشد نیروی هوایی را جابه جا می کند و از آن به عنوان پست فرماندهی در زمان نبرد استفاده می شود به مقرهای نصب موشک و بمب در قسمت زیر بال مرکزی مسلح شده تا آنها را در معرض آزمایش و ارزیابی قرار دهد. اصلاحاتی که روی این هواپیما صورت گرفته به خاطر چست و چالاک شدن، پایین آوردن قیمت تمام شده، تمهیدات ویژه نصب سکوی آزمایش سلاح ها و تجهیزات و وسایل الکترونیکی هوایی است. اما این هواپیما قادر به پرتاب سلاح ها نبوده و صرفاً آنها را جهت مقاصد آزمایش و ارزیابی حمل می کند.این ایده حدود 3 سال پیش ابراز گردید که موشک ها را به جای اینکه روی هواپیماهای جنگنده که هزینه انجام آن گران تمامی می شود، روی هواپیماهای کم سرعت و کم هزینه آزمایش کنند. این موشک لیزری قرار است روی هواپیماهای جاسوسی شناسایی استفاده گردد.
هواپیمای C-12J از پنجاه و هشتمین اسکادران در حال مأموریت انجام آزمایش موشک لیزری ماوریک. محل استقرار موشک مذکور در زیر بدنه کاملاً قابل رؤیت است.
آمریکا دو فروند دیگر هلی کوپتر پیشرفته S-61T را سفارش داد
دفتر سرویس هوافضای سیکورسکی اعلام داشت که در 27 اکتبر قراردادی را برای تحویل دو فروند دیگر هلی کوپتر پیشرفته و مدرن S-61T امضا کرده است. این هلی کوپترها به تریتون به معنی خدای دریا معروف است. آنها جهت پشتیبانی از قاچاق مواد مخدر و ممنوعیت صدور آن از افغانستان به کار گرفته می شوند، در واقع این هلی کوپتر سفارت ایالات متحده را در پشتیبانی از ممنوعیت قاچاق مواد مخدر عمل می کند و حرف T بعد از 61 مبین تریتون است.ایالات متحده کلاً 110 فروند از این هلی کوپترها را جهت مبارزه با دزدان دریایی و قاچاقچیان مواد مخدر خریداری کرده که تعدادی از آنها تحویل گردیده و بقیه نیز در حال تحویل است.
شصت و نهمین اسکادران بمب افکن B-52 در گوام به حالت صف آرایی درآمدند
فرمانده بمب افکن های نیروی هوایی ایالات متحده اعلام داشت که شصت و نهمین اسکادران بمب افکن های B-52H در پایگاه نیروی هوایی اندرسون گوام به حالت صف آرایی و آماده باش درآمدند. این اولین بار بعد از جنگ ویتنام است که این هواپیماهای جدید که جای بمب افکن های قدیمی را گرفته اند، در وضعیت آماده باش قرار می گیرند.دویست و پنجمین هواپیمای باربری C-17A به نیروی هوایی ایالات متحده تحویل شد
هواپیمای باربری C-17A بزرگ ترین هواپیمای باربری جهان است که توسط کارخانه هواپیماسازی معظم بوئینگ ساخته می شود. دویست و پنجمین فروند از این هواپیما در پایگاه هوایی چارلستون در کالیفرنیای جنوبی به نیروی هوایی ایالات متحده تحویل گردید. این هواپیماها نقش بسیار گسترده ای در جنگ افغانستان از نظر باربری ایفا کرده و تاکنون میلیون ها تن بار از آمریکا به آسیا منتقل کرده اند، از سلاح سبک گرفته تا تانک و هواپیماهای تهاجمی و رزمی.آخرین اخبار قدرت هوایی آمریکای لاتین
به روز کردن و آماده سازی هلی کوپترهای بل 412 کشور هندوراس
شرکت «یونی فلایت» تگزاس اعلام کرد که وظیفه کامل تعمیر اساسی و به روز کردن و آماده سازی هلی کوپترهای بل 412SP متعلق به نیروی هوایی «هندوراس» را به عهده گرفت و این تعمیرات اساسی را شروع کرده است.کارهایی که باید صورت گیرد، شامل تعمیر اساسی کامل و بررسی بدنه، موتورها و همه قطعات متحرک در این هلی کوپترهاست. همچنین به روز کردن سامانه های الکترونیکی هوایی این هلی کوپترها، جزء تعهدات این قرارداد است. گرچه خیلی از انجام کارها در خود هندوراس صورت می پذیرد، اما خیلی از قطعات به شرکت یونی فلایت واقع در تگزاس ارسال می شود تا از تسهیلات تکنولوژی پیشرفته جهت آزمایش و ارزیابی آنها مستقر در شرکت مذکور استفاده به عمل آید. زیرا این امکانات در هندوراس وجود ندارد.
هر 5 هلی کوپتر چند سالی است که زمین گیرند و خارج از سرویس قرار دارند. اما کمپانی یونی فلایت به زودی آنها را وارد کارزار می کند. این قرارداد باعث گردیده تا مدیرعامل و مسؤولان شرکت مذکور بتوانند با مقامات عالی رتبه از جمله رئیس جمهور هندوراس رابطه نزدیکی برقرار سازند.
بالاخره کمپانی یونی فلایت توافق کرده تا مجدداً مجوز پرواز این هلی کوپترها را پس از تعمیرات اساسی و به روز کردن، ترفیع سامانه الکترونیکی هوایی و انجام آزمایش پروازی آنها از سازمان بین المللی هواپیمایی مستقر در کانادا دریافت کند.
کار روی هواپیماهای بازرگانی نیروی دریایی برزیل شروع گردید
جزئیاتی که باید در آینده مطرح می شد اکنون فاش گردیده که 8 فروند هواپیمای C-1A که هواپیمای بازرگانی نیروی دریایی ایالات متحده که ساخت کمپانی «گرومن» است از طرف نیروی دریایی برزیل تصاحب شده تا آن را به صورت یدک کش توربینی مورد استفاده قرار دهد.این معامله هم اکنون مورد توافق دو نیرو (ایالات متحده و برزیل) قرار گرفته و این هواپیماها در انبار نگهداری هواپیماها در آریزونا ذخیره شدند. اکنون مجوز بازسازی آن از طرف سازمان هواپیمایی فدرال ایالات متحده صادر و کار روی آنها شروع شده است.
قبلاً پیشنهاد شده بود که سه فروند آنها جهت مأموریت های هشدار هوایی اولیه و محافظت از فضا و آسمان کشور ایالات متحده تجهیز شوند، دو فروند دیگر آن به عنوان حمل هواپیماها و حرکت دادن آنها روی عرشه ناوهای هواپیمابر اختصاص یابد و یکی از آنها و برای انجام عمل سوخت رسانی به هواپیماهای اسکای هاوک یا A-4 نیروی دریایی ایالات متحده بازسازی شود. همچنین از دو فروند بقیه به صورت یدک و جایگزین استفاده به عمل آید. این هواپیما هم اکنون در ناو هواپیما بر فرانسه در حال مأموریت است.
در تصویر هواپیمای بازرگانی C-1A نیروی دریایی ایالات متحده، ساخت کمپانی گرومن و در انبار هواپیمایی واقع در تاکسون (آریزونا) دیده می شود. این هواپیما از سال 1985 انبار شده اما اکنون مجوز ساخت آن دوباره دریافت گردیده و به موتور توربین دار مجهز شده تا به نیروی دریایی برزیل ارسال گردد. از این هواپیما به صورت یدک کش نیز استفاده به عمل می آید.
هلی کوپتر Mi-171E بیشتری به ارتش اکوادور تحویل گردید
سازمان صنایع هواپیمایی اکوادور تولید بالگرد جدیدی را از جولای سال 2010 شروع کرده که Mi-171E نام دارد. گزارش شده آزمایش این هلی کوپتر جدید هم در همان سال انجام گرفته و ارتش اکوادور 2 فروند آن را طی قراردادی، سفارش داده است که هر دو تاکنون تحویل گردیده اند، 7 فروند دیگر هم اکنون آماده تحویل شده بنابراین تاکنون 9 فروند از این هلی کوپتر وارد خدمت گردیده است. خبرها حاکی از این است که قرار است 18 فروند از بالگرد فوق به ارتش اکوادور جهت تحویل گردد.اروگوئه در رزمایش هوایی آرژانتین و برزیل شرکت کرد
روز 6 آگوست 2011 پایگاه هوایی ناتال برزیل، در این پایگاه 3 فروند هواپیمای سسنا A-37B اروگوئه هواپیماهای تانکر آرژانتین، هواپیماهای F-16D برزیل هم به صف شده اند تا رزمایش و تمرینات جنگی خود را شروع کنند.سسنا A-37B یکی از هواپیماهای جنگنده اروگوئه است که در آگوست 2011 در رزمایش هوایی با همکاری آرژانتین شرکت کرد. شایان ذکر اینکه اروگوئه دو اسکادران از این هواپیمای جنگی دارد. یکی از 3 فروند هواپیمای سسنا A37B در حال تمرین در بالای پایگاه ناتال برزیل با دو فروند هواپیمای F-16D برزیل دیده می شود. هواپیمای سوخوی 25 UBK ملقب به فراگ فوت B از یازدهمین اسکادران نیروی هوایی در 19 نوامبر سال 2010 جهت شرکت در جشن و سرور هوایی وارد پایگاه هوایی لاس پالامس سانتیاگو گردید. این جشن از روز 20 نوامبر شروع و در روز 21 نوامبر خاتمه یافت. سوخوی 25 پرو برای شرکت در فستیوال هوایی شیلی وارد پایگاه لامس پالامس شد.
بولیوی در صدد خرید هواپیماهای آموزشی ایران است
نشریه AirForces اعلام کرد نیروی هوایی بولیوی خواستار خرید هواپیمای آموزشی فجر 3 با بدنه کامپوزیت حاوی 4 صندلی و هواپیمای آموزشی S-68 با موتور جت ملخ دار است که کپی PC-7 یا پیلاتوس و هواپیمای 52 نفره مسافربری ایران 140 ساخت کمپانی "هسا" تحت امتیاز کارخانه هواپیماسازی آنتوو روسیه شد. همچنین بولیوی در پی خرید هلی کوپتر 4 نفره از ایران است ولی نوع آن مشخص نشده است. اصولاً از این هواپیماها جهت آموزش خلبانان نیروی هوایی بولیوی استفاده خواهد شد. توافق نیز برای تعمیر و نگهداری این هواپیماها و هلی کوپتر توسط تکنسین های ایرانی در پایگاه نیروی هوایی بولیوی به امضاء رسیده است.کلمبیا از هواپیمای T-90 پرده برداری کرد
هواپیمای جدید آموزشی کلمبیا T-90 نام دارد که به کالیما معروف است. از این هواپیمای سبک آموزشی در 21 دسامبر در پایگاه نیروی هوایی کلمبیا پرده برداری گردید، البته در فرودگاه نظامی و بین المللی بوگاتا. این هواپیما قرار است در نیروی هوایی کلمبیا به خدمت گرفته شود. 25 فروند از این هواپیما به کارخانه هواپیماسازی کلمبیا (که در بوگاتا قرار دارد) سفارش داده شده است. هواپیمای T-90 یا کالیما هواپیمایی است که جهت آموزش مقدماتی خلبانان نیروی هوایی کلمبیا مورد استفاده قرار خواهد گرفت. گفته شده هواپیمایی بین سسنا T-4D و هواپیمای بیچ 34A است. قرار است تا اواخر سال 2012 همه 25 فروند هواپیمای مذکور به نیروی هوایی کلمبیا تحویل گردد.تصویر بالا اولین فروند از هواپیمای آموزش مقدماتی T-90 ملقب به کالیما از 25 فروند سفارش داده شده نیروی هوایی کلمبیا در 3 نوامبر در پایگاه و فرودگاه بین المللی بوگاتا پرده برداری گردید.
تحویل کامل هواپیماهای آموزشی پیشرفته و جنگنده سبک به جمهوری دومینیکن
7 فروند هواپیمای آموزشی پیشرفته سوپرتوکانو AT-29 و یک فروند هواپیمای جنگنده سبک در پایگاه «آر آسن ایزدرو» واقع در سانتودمینگو در جمهوری دومینیکن تحویل شد و بدین ترتیب این کشور تمام هواپیماهای آموزشی و جنگنده سبک خود را تحویل گرفت. دو فروند این هواپیماهای آموزشی در 11 دسامبر 2009 و سه فروند دیگر در 24 جولای 2010، تحویل گردید. این هواپیماها در اسکادران های آموزشی و تهاجمی نیروی هوایی دومینیکن به خدمت مشغول می شوند.کلمبیا هواپیمای میراژ 5 خود را از رده خارج کرد
نیروی هوایی کلمبیا در جشنی هواپیمای میراژ 5 خود را که ساخت داسو فرانسه است، از رده خارج کرد. این هواپیماهای جنگی قدیمی 38 سال در نیروی هوایی کلمبیا خدمت کردند. هریک از آنها 38500 ساعت سورتی پرواز را پشت سر گذاشته اند و 103 خلبان آنها را به پرواز درمی آورند. البته این هواپیماها به تدریج به صورت فوج، از رده خارج شدند.آخرین اخبار قدرت هوایی کشورهای خاورمیانه
دو فروند هواپیمای AT-802U به امارات متحده عربی تحویل گردید
کار روی تولید هواپیمای AT-802U به صورت سریع و گسترده در جریان است. این هواپیما که به تراکتور هوایی معروف بوده، به سلاحی مجهز است تا بتواند در دفاع هوایی و نیروی هوایی امارات عربی متحده به خدمت مشغول گردد. شایان ذکر است که امارات یکی از خریداران پروپاقرص این هواپیمای آمریکایی است. در اواسط سپتامبر اولین فروند از 5 فروند هواپیمای خریداری شده به فرودگاه اورلندو در فلوریدا رسید تا در آشیانه بزرگ و امکانات وسیع کمپانی Lomax کار نهایی روی آن انجام گیرد.اولین فروند هواپیما رسماً توسط Lomax به ثبت رسید و تجهیزات ایمنی روی آن نصب گردیده، دقیقاً آنچه که کمپانی Lomax را درگیر کرده، پیچیدگی برنامه است، زیرا خریدار خواستار تجهیزات ویژه ای بوده از جمله نصب برجک دید چشمی الکترونیکی و اشعه مادون قرمز در زیر بدنه.
تحویل اولیه این هواپیماها شروع گردید و اولین دو فروند در 16 نوامبر تحویل امارات شد کمپانی فاش نکرد که این هواپیما را به چه قیمتی و به چه تعداد به امارات متحده عربی فروخته است.
هلی کوپترهای M1-171E بیشتری به عراق تحویل می گردد
به زودی دو هلی کوپتر روسی M1-171E که هلی کوپترهای چند منظوره هستند، در پایگاه نظامی عراقی «تاجی» تحویل عراقی ها می گردد. این پایگاه در 24 کیلومتری شمال عراق واقع است. این دو فروند بالگرد آخرین هلی کوپترهایی از 8 فروندی هستند که عراق سفارش داده است. برای خرید آنها 156 میلیون دلار پرداخته اند. خرید این هلی کوپترها در اواخر سال 2011 پس از ترک نیروهای آمریکایی صورت گرفت. همچنین فاش گردیده که کنترل تمام بالگردهای نیروی هوایی عراق در اوایل سال 2009 از طرف آمریکایی ها به ارتش عراق انتقال یافته است.شایان توجه اینکه تمام هلی کوپترهای M1-171E جهت به روز شدن و بالا بردن کارآیی آنها از بندر شارجه جهت ارتقاء و نصب سامانه های جدید الکترونیکی، سلاح و کنترل به روسیه اعزام گردیده و سپس به عراق بازگردانده می شوند.
میگ های 21B یمن در اوکراین تعمیر اساسی می شوند
میگ های B-21 نیروی هوایی یمن در پایگاه هوایی اورسای اوکراین با امکانات موجود در این پایگاه تعمیر اساسی می شوند.این تصویر در 28 سپتامبر گرفته شده و یکی از 6 فروند میگ B-21 است که جهت بازسازی و آماده شدن تعمیر اساسی می شوند.
منبع:ماهنامه نوآور 90
/ج
