نویسنده: داوود قنبری
یکی از لوازم موجود در بعضی از حمام‌ها، حوضچه‌ای است که وان حمام نامیده می‌شود. وان حمام مورد علاقه کودکان است و می‌تواند لذت حمام کردن را برای آنها دوچندان کند. برای اینکه ببینیم یک وان سالم و ایمن چه خصوصیاتی دارد به بررسی معیارهایی می‌پردازیم که هنگام خرید و نصب این وسیله باید در نظر گرفت. وان‌های امروزی را می‌توان در طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی مشاهده کرد که انتخاب بین آنها کار سختی است. امروز وان‌های رایج در بازار معمولا از جنس‌های گوناگونی همچون آکریلیک، چدن، فایبرگلاس، استیل و حتی چوب و اندازه‌های آنها، برحسب نیاز یا مساحت سرویس‌های بهداشتی متفاوت است. وان حمام معمولا دیواره‌های جانبی‌ای دارد. این دیواره‌ها را از جنس سبک‌تری همچون پلاستیک فشرده می‌سازند. البته در مورد وان‌های چدنی به‌دلیل وزن زیاد آنها نمی‌توانند این نوع دیواره‌ها را بسازند و باید برای پر کردن فضای کناری و قرار دادن وان، با مصالح ساختمانی دیواره‌ای?ساخته شود تا بتوان وان چدنی را روی آن قرار داد. در زیر وان‌هایی که دیواره آماده دارند، پایه‌ای فلزی وجود دارد، اما گاهی بدون دیواره هم ساخته می‌شوند. در این صورت برای این نوع وان‌ها هم باید دیواره ساخت تا بتوان وان را روی آن قرار داد.
ذرات نانوی به کار رفته در این وان‌ها، اجازه جذب ذرات دیگر را نمی‌دهد. به‌دلیل گرانی مواد آکریلیک، کارخانه‌ها برای پایین نگه‌داشتن قیمت به ناچار از آکریلیک با ضخامت کم استفاده می‌کنند. ضخامت آکریلیک در این موارد از حدود 1/2 تا 2/5 میلی‌متر متغیر است. این ضخامت برای وان کافی نیست بنابراین از پشم‌شیشه برای ضخیم‌تر کردن دیواره وان استفاده می‌شود. قیمت وان‌های آکریلیک برحسب اندازه و کارخانه سازنده، متفاوت است و حتی داشتن یا نداشتن دیواره‌های کناری نیز بر قیمت این نوع وان‌ها تأثیر دارند اما به طور نسبی قیمت وان‌های آکریلیک از 400 هزار تومان تا 2 میلیون تومان متغیر است.
برای تمیز کردن وانی که جرم گرفته، بهتر است ابتدا سطح آن را خیس کنید و با اسفنجی که به سرکه آغشته کرده‌اید آن را تمیز کنید. در مرحله بعد مقداری جوش شیرین روی سطح وان بریزید و با اسفنج آن را پاک کنید و در پایان سطح وان را با آب بشویید.
70 تا یک متر است اما به ندرت می‌توان وانی با عرض کمتر از 70 سانتی‌متر و بالای یک متر هم یافت. یادتان باشد وانی را خریداری کنید که نشستن در آن راحت باشد. اگر از یک حمام چند نفره استفاده می‌کنید، باید اندازه آن به گونه‌ای باشد که بلندقدترین فرد استفاده کننده از وان هم مشکلی نداشته باشد. به غیر از طول وان، عرض آن نیز اهمیت بسیاری دارد چرا که باید به گونه‌ای باشد که به شانه‌های شما هنگام دراز کشیدن فشار وارد نکند و کاملا احساس راحتی کنید. گاهی وان‌ها زیرسری دارند. زیرسری‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که قرار دادن سر روی آنها آزاردهنده نباشد زیرا در غیر این صورت به مهره‌های گردن فشار وارد خواهد کرد. جنس زیرسری باید پلاستیک نسبتا نرم باشد و بدنه طوری طراحی شود که زیرسری بدون هیچ کمکی به راحتی روی لبه وان قرار بگیرد. نکته دیگر اینکه هنگام خرید ترجیحا بهتر است دقت کنید فاضلاب وان به طور کامل در زیر فضای وان قرار بگیرد. این کار هم از نظر زیبایی و هم از نظر اصول بهداشتی مناسب است. اگر فاضلاب روی زمین از طرفین دیوار 75 سانتی‌متر فاصله دارد، بهتر است وانی انتخاب کنید که 80 سانتی‌متر عرض داشته باشد.
بزرگترین عیب وان‌های چدنی این است که اگر برحسب اتفاق جسم سخت و سنگینی داخل وان بیفتد، قسمتی از لعاب آن از بین می‌رود که در این صورت به‌دلیل آسیب رسیدن به لعاب، قابل استفاده نخواهد بود. باید توجه داشت که برخلاف وان‌های آکریلیک و فایبرگلاس، وان‌های چدنی قابل تعمیر نیستند. وان‌های چوبی و استیل امروزه بسیار به ندرت ساخته می‌شوند. به‌دلیل اینکه به عمل آوری چوب برای ساخت این نوع وان‌ها بسیار وقت‌گیر و طولانی است و قیمت فوق‌العاده زیادی هم دارد. در گذشته به‌خصوص در قرن نوزدهم، استفاده از این وان‌ها معمول بود. البته شکل این نوع وان‌ها بیشتر شبیه یک تشت بزرگ و نسبتا عمیق بود. در ژاپن قدیم، وان‌های ابتدایی در واقع تشت‌های چوبی‌ای بودند که فرد داخل آن می‌ایستاد و روی سرش آب می‌ریختند. گاهی وان‌هایی برای سرویس‌های بهداشتی بزرگ نیز ساخته می‌شوند. البته الگوی ساخت این نوع وان‌ها، همان وان‌های قدیمی است. این وان‌ها چهارپایه دارند از هر چهار طرف قابل استفاده هستند و معمولا در وسط حمام قرار می‌گیرند. جنس این نوع وان‌ها در بیشتر مواقع چدن و گاهی از پلاستیک‌های فشرده فوق‌العاده ضخیم است.
این وان‌ها زیبایی ظاهری بیشتری نسبت به باقی وان‌ها دارند و مشتریان خاصی را به خود جلب می‌کنند، البته قیمت گرانی هم دارند؛ قیمت مدل‌های ساخت چین به 5/1 تا 5/2 میلیون تومان می‌رسند اما برای خرید مدل‌های ساخت کارخانه‌های معتبر اروپایی که از طراحی طراحان بزرگ جهان نیز بهره می‌برد، باید چیزی بین 3/5 تا 10 میلیون و گاهی اوقات بیشتر پول پرداخت کرد.
اگر برای افراد مسن یا کسانی که مشکل حرکتی دارند، وان تهیه می‌کنید حتما باید دستگیره داشته باشد. گاهی کارخانه سازنده، روی دیواره سمت چپ یا راست و گاه هر دو طرف وان دستگیره‌هایی از جنس استیل نصب می‌کند. گاهی هم هنگام ساخت، فضای کوچکی روی دیواره وان ایجاد می‌شود تا از آن بتوان به جای دستگیره استفاده کرد. این دستگیره‌ها حتی برای افراد سالم هم مفید هستند و از احتمال سرخوردگی می‌کاهند. برای بیماران و افراد مسن و حتی بچه‌ها بهتر است از وان‌هایی با دیواره‌های کوتاه استفاده کنید یا از وان‌هایی که در دارند. دقت کنید اگر برای افراد ناتوان وان مناسب با دستگیره پیدا نکردید، حتما روی دیوار در ارتفاع 85 تا یک متری زمین یک دستگیره فلزی نصب کنید.
نظر متخصص : دکتر فرزاد کارگرزاده، متخصص ارتوپدی
نباید کودکی را که هنوز بلد نیست بایستد یا راه برود در وان بگذارید زیرا ممکن است خفه شود. فرزندتان را در وان به حال خودش رها نکنید. هر بار که فرزندتان به استحمام نیاز دارد، شما یا پدرش هم باید کنار او باشید تا زمانی که آنقدر بزرگ شود که بتواند در وان بماند و به آن وارد یا از آن خارج شود. کودکان آب تنی را دوست دارند ولی ممکن است به دلیل مواد شوینده و کف لیز وان و حمام، هنگام بازی در آب یا ورود و خروج از آن سر بخورند. پس مراقب شیطنت‌های فرزندتان در حمام باشید زیرا احتمال شکستگی نقاط مختلف بدن او بعد از سرخوردن زیاد است.اگر در منزلتان سالمندی دارید که توانایی بدنی‌اش کم شده است حتما هنگام استحمام مراقب او باشید زیرا سرخوردن سالمندان در حمام لیز بسیار شایع است. شکستگی‌های استخوان هم هزینه‌بر است و هم عزیز‌تان را مدتی زمین‌گیر می‌کند. یکی از راه‌های پیشگیری از این شکستگی‌ها، نشاندن سالمند در وان است. بعد از اینکه استحمام تمام شد، به او در بیرون آمدن از وان و حمام کمک کنید.
اگر به منزلی جدید نقل مکان می‌کنید قبل از استفاده از وان یک بار آن را با مواد ضدعفونی‌کننده و آب‌داغ بشویید. اجازه ندهید کسی با دمپایی‌ای که در دستشویی پوشیده، وارد وان شود.خانم‌ها در دوران قاعدگی نباید در وان استحمام کنند حتی اگر خون‌ریزی شدیدی ندارند، زیرا در این دوران دهانه رحم باز است و ممکن است میکروب‌های وان یا آب به راحتی وارد ناحیه زنانه شود و عفونت‌های ناخوشایندی را ایجاد کنند. خانم‌های باردار باید در وان با آب 37 درجه سانتی‌گراد حمام کنند. در دوران بارداری مادر نباید وارد وان‌های خیلی سرد یا خیلی‌گرم شود. وارد شدن به جکوزی هم در دوران بارداری ممنوع است. اواخر دوران بارداری خطر پارگی کیسه آب زیاد است بنابراین بهتر است مادر در وان استحمام نکند. زیرا با پارگی کیسه آب و باز شدن رحم، احتمال عفونت افزایش می‌یابد.
منبع:هفته نامه سلامت
کدام جنس بهداشتی تر است؟
در حال حاضر وان‌های آکریلیک از با کیفیت‌ترین وان‌های موجود در بازار جهان به شمار می‌آیند. این نوع وان‌ها به‌دلیل کیفیت بالای آکریلیک، دیرتر از دیگر وان‌ها جرم می‌گیرند و در مدت زمان طولانی‌تری رنگشان تغییر می‌کند. به‌خصوص کارخانه‌های معتبر اروپایی به‌دلیل استفاده از تکنولوژی نانو در آکریلیک‌های امروزی، عمر این وان‌ها را بسیار افزایش داده‌اند.ذرات نانوی به کار رفته در این وان‌ها، اجازه جذب ذرات دیگر را نمی‌دهد. به‌دلیل گرانی مواد آکریلیک، کارخانه‌ها برای پایین نگه‌داشتن قیمت به ناچار از آکریلیک با ضخامت کم استفاده می‌کنند. ضخامت آکریلیک در این موارد از حدود 1/2 تا 2/5 میلی‌متر متغیر است. این ضخامت برای وان کافی نیست بنابراین از پشم‌شیشه برای ضخیم‌تر کردن دیواره وان استفاده می‌شود. قیمت وان‌های آکریلیک برحسب اندازه و کارخانه سازنده، متفاوت است و حتی داشتن یا نداشتن دیواره‌های کناری نیز بر قیمت این نوع وان‌ها تأثیر دارند اما به طور نسبی قیمت وان‌های آکریلیک از 400 هزار تومان تا 2 میلیون تومان متغیر است.
نظافت وان را جدی بگیرید
وان‌های فایبرگلاس از وان‌های آکریلیک سبک‌ترند و قیمت بسیار مناسب‌تری دارند. معمولا قیمت یک وان فایبرگلاس برحسب اندازه و کشور سازنده (ایران یا چین)، از حدود 150 هزار تا 400 هزار تومان متغیر است. به همین دلیل بیشتر وان‌های موجود در بازار از این نوع هستند. ایراد اساسی وان‌های فایبرگلاس این است که بسیار زودتر از دیگر وان‌ها جرم می‌گیرند و اگر خوب به آنها رسیدگی نشود، رنگشان از سفید یخچالی به رنگ شیری درمی‌آید. باید در نظر داشت که حتی با استفاده مناسب هم نمی‌توان برای طولانی مدت از جرم گرفتن این نوع وان‌ها جلوگیری کرد.برای تمیز کردن وانی که جرم گرفته، بهتر است ابتدا سطح آن را خیس کنید و با اسفنجی که به سرکه آغشته کرده‌اید آن را تمیز کنید. در مرحله بعد مقداری جوش شیرین روی سطح وان بریزید و با اسفنج آن را پاک کنید و در پایان سطح وان را با آب بشویید.
وان و ارگونومی
وان‌ها از نظر ابعاد به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند؛ وان‌های ژاپنی که اندازه‌شان کوچک و طولشان بین یک متر تا 140 سانتی‌متر متغیر است و وان‌های اروپایی که اندازه‌شان از 140 سانتی‌متر شروع می‌شود و تا حداکثر دو متر هم می‌رسد. البته باید در نظر داشت که می‌توان وان‌هایی با ابعاد کوچک‌تر یا بزرگ‌تر هم یافت ولی ابعاد زیر 140 و بالای دو متر فوق‌العاده کمیاب هستند و بیشتر به صورت سفارشی ساخته می‌شوند. وان‌ها فقط به شکل مستطیلی شکل ساخته نمی‌شوند، گاهی آنها را به صورت سه گوش هم می‌سازند به‌طوری که بتوان در سه کنج حمام از آن استفاده کرد. ابعاد این وان‌ها از حدود 110 در 130 سانتی‌متر شروع و به 170 در 170 سانتی‌متر هم می‌رسد. در برخی از این وان‌های سه گوش، فضایی مانند نشیمنگاه صندلی برای نشستن در دیواره وان ساخته می‌شود که می‌تواند برای یک تا سه نفر طراحی شود. در واقع برخی از وان‌ها برای استفاده بیش از یک نفر ساخته می‌شوند و ابعاد نسبتا غول آسایی دارند. عرض وان‌ها معمولا بین70 تا یک متر است اما به ندرت می‌توان وانی با عرض کمتر از 70 سانتی‌متر و بالای یک متر هم یافت. یادتان باشد وانی را خریداری کنید که نشستن در آن راحت باشد. اگر از یک حمام چند نفره استفاده می‌کنید، باید اندازه آن به گونه‌ای باشد که بلندقدترین فرد استفاده کننده از وان هم مشکلی نداشته باشد. به غیر از طول وان، عرض آن نیز اهمیت بسیاری دارد چرا که باید به گونه‌ای باشد که به شانه‌های شما هنگام دراز کشیدن فشار وارد نکند و کاملا احساس راحتی کنید. گاهی وان‌ها زیرسری دارند. زیرسری‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که قرار دادن سر روی آنها آزاردهنده نباشد زیرا در غیر این صورت به مهره‌های گردن فشار وارد خواهد کرد. جنس زیرسری باید پلاستیک نسبتا نرم باشد و بدنه طوری طراحی شود که زیرسری بدون هیچ کمکی به راحتی روی لبه وان قرار بگیرد. نکته دیگر اینکه هنگام خرید ترجیحا بهتر است دقت کنید فاضلاب وان به طور کامل در زیر فضای وان قرار بگیرد. این کار هم از نظر زیبایی و هم از نظر اصول بهداشتی مناسب است. اگر فاضلاب روی زمین از طرفین دیوار 75 سانتی‌متر فاصله دارد، بهتر است وانی انتخاب کنید که 80 سانتی‌متر عرض داشته باشد.
وان‌های غول پیکر
و اما وان‌های چدنی از بقیه وان‌های موجود در بازار قدیمی‌تر هستند. وزن این نوع وان‌ها خیلی زیاد است به‌طوری که اگر برای جابجایی یک وان آکریلیک 170 سانتی‌متری تنها به دو نفر نیاز باشد، برای جابجایی یک وان چدنی به همین ابعاد، به قدرت حداقل هشت مرد نیاز داریم. این نوع وان‌ها عمر بسیار طولانی دارند و لایه داخلی آنها با یک لعاب ضخیم پخته پوشیده شده است. همان‌طور که گفته شد، به علت وزن بالا، برای استفاده از وان‌های چدنی باید دیواره‌ای ساخت و وان را داخل آن قرار داد. در حال حاضر پیدا کردن وان چدنی در بازار آسان نیست. قیمت وان‌های چدنی نسبت به دیگر وان‌ها حتی وان‌های آکریلیک بیشتر است و با وجود عمر طولانی، در حال حاضر مشتری زیادی ندارند. معمولا قیمت وان‌های چدنی بین 500 هزار تومان تا یک و نیم میلیون تومان متغیر است.بزرگترین عیب وان‌های چدنی این است که اگر برحسب اتفاق جسم سخت و سنگینی داخل وان بیفتد، قسمتی از لعاب آن از بین می‌رود که در این صورت به‌دلیل آسیب رسیدن به لعاب، قابل استفاده نخواهد بود. باید توجه داشت که برخلاف وان‌های آکریلیک و فایبرگلاس، وان‌های چدنی قابل تعمیر نیستند. وان‌های چوبی و استیل امروزه بسیار به ندرت ساخته می‌شوند. به‌دلیل اینکه به عمل آوری چوب برای ساخت این نوع وان‌ها بسیار وقت‌گیر و طولانی است و قیمت فوق‌العاده زیادی هم دارد. در گذشته به‌خصوص در قرن نوزدهم، استفاده از این وان‌ها معمول بود. البته شکل این نوع وان‌ها بیشتر شبیه یک تشت بزرگ و نسبتا عمیق بود. در ژاپن قدیم، وان‌های ابتدایی در واقع تشت‌های چوبی‌ای بودند که فرد داخل آن می‌ایستاد و روی سرش آب می‌ریختند. گاهی وان‌هایی برای سرویس‌های بهداشتی بزرگ نیز ساخته می‌شوند. البته الگوی ساخت این نوع وان‌ها، همان وان‌های قدیمی است. این وان‌ها چهارپایه دارند از هر چهار طرف قابل استفاده هستند و معمولا در وسط حمام قرار می‌گیرند. جنس این نوع وان‌ها در بیشتر مواقع چدن و گاهی از پلاستیک‌های فشرده فوق‌العاده ضخیم است.
این وان‌ها زیبایی ظاهری بیشتری نسبت به باقی وان‌ها دارند و مشتریان خاصی را به خود جلب می‌کنند، البته قیمت گرانی هم دارند؛ قیمت مدل‌های ساخت چین به 5/1 تا 5/2 میلیون تومان می‌رسند اما برای خرید مدل‌های ساخت کارخانه‌های معتبر اروپایی که از طراحی طراحان بزرگ جهان نیز بهره می‌برد، باید چیزی بین 3/5 تا 10 میلیون و گاهی اوقات بیشتر پول پرداخت کرد.
ایمنی وان
اولین نکته‌ای که برای ایمنی وان اهمیت دارد، طراحی کف آن است. دقت کنید که این قسمت نباید خیلی صیقلی و صاف باشد زیرا هنگام ایستادن باعث لیز خوردن می‌شود. کف وان باید ناصاف و دارای شیار باشد.اگر برای افراد مسن یا کسانی که مشکل حرکتی دارند، وان تهیه می‌کنید حتما باید دستگیره داشته باشد. گاهی کارخانه سازنده، روی دیواره سمت چپ یا راست و گاه هر دو طرف وان دستگیره‌هایی از جنس استیل نصب می‌کند. گاهی هم هنگام ساخت، فضای کوچکی روی دیواره وان ایجاد می‌شود تا از آن بتوان به جای دستگیره استفاده کرد. این دستگیره‌ها حتی برای افراد سالم هم مفید هستند و از احتمال سرخوردگی می‌کاهند. برای بیماران و افراد مسن و حتی بچه‌ها بهتر است از وان‌هایی با دیواره‌های کوتاه استفاده کنید یا از وان‌هایی که در دارند. دقت کنید اگر برای افراد ناتوان وان مناسب با دستگیره پیدا نکردید، حتما روی دیوار در ارتفاع 85 تا یک متری زمین یک دستگیره فلزی نصب کنید.
نظر متخصص : دکتر فرزاد کارگرزاده، متخصص ارتوپدی
کدام وان برای کودکان و سالمند ایمن‌تر است؟
یکی از مهم‌ترین مواردی که درباره استحمام فرزندتان در وان باید به آن توجه کنید، دمای آب است زیرا پوست کودکان بسیار لطیف و حساس است و احتمال دارد آبی که شما فکر می‌کنید ولرم است، برای دلبندتان بسیار داغ باشد. به این منظور قبل از گذاشتن فرزندتان در وان حتما پشت ساعدتان را در آب بزنید و دمای آن را بررسی کنید.نباید کودکی را که هنوز بلد نیست بایستد یا راه برود در وان بگذارید زیرا ممکن است خفه شود. فرزندتان را در وان به حال خودش رها نکنید. هر بار که فرزندتان به استحمام نیاز دارد، شما یا پدرش هم باید کنار او باشید تا زمانی که آنقدر بزرگ شود که بتواند در وان بماند و به آن وارد یا از آن خارج شود. کودکان آب تنی را دوست دارند ولی ممکن است به دلیل مواد شوینده و کف لیز وان و حمام، هنگام بازی در آب یا ورود و خروج از آن سر بخورند. پس مراقب شیطنت‌های فرزندتان در حمام باشید زیرا احتمال شکستگی نقاط مختلف بدن او بعد از سرخوردن زیاد است.اگر در منزلتان سالمندی دارید که توانایی بدنی‌اش کم شده است حتما هنگام استحمام مراقب او باشید زیرا سرخوردن سالمندان در حمام لیز بسیار شایع است. شکستگی‌های استخوان هم هزینه‌بر است و هم عزیز‌تان را مدتی زمین‌گیر می‌کند. یکی از راه‌های پیشگیری از این شکستگی‌ها، نشاندن سالمند در وان است. بعد از اینکه استحمام تمام شد، به او در بیرون آمدن از وان و حمام کمک کنید.
استحمام در وان برای زنان باردار خطر دارد؟
خانم‌ها می‌توانند از وان برای استحمام استفاده کنند بدون اینکه نگران سلامت‌‌شان باشند البته اگر از بهداشت وان مطمئن هستند. یعنی اگر وان متعلق به منزل خودتان است و مرتب آن را تمیز و ضدعفونی می‌کنید، می‌توانید با خیال راحت از آن استفاده کنید اما اگر به هتل یا مهمانسرایی رفته‌‌اید و نمی‌دانید که وان حمام تمیز است یا خیر، بهتر است برای پیشگیری از عفونت‌های ناحیه زنانه به دوش گرفتن اکتفا کنید.اگر به منزلی جدید نقل مکان می‌کنید قبل از استفاده از وان یک بار آن را با مواد ضدعفونی‌کننده و آب‌داغ بشویید. اجازه ندهید کسی با دمپایی‌ای که در دستشویی پوشیده، وارد وان شود.خانم‌ها در دوران قاعدگی نباید در وان استحمام کنند حتی اگر خون‌ریزی شدیدی ندارند، زیرا در این دوران دهانه رحم باز است و ممکن است میکروب‌های وان یا آب به راحتی وارد ناحیه زنانه شود و عفونت‌های ناخوشایندی را ایجاد کنند. خانم‌های باردار باید در وان با آب 37 درجه سانتی‌گراد حمام کنند. در دوران بارداری مادر نباید وارد وان‌های خیلی سرد یا خیلی‌گرم شود. وارد شدن به جکوزی هم در دوران بارداری ممنوع است. اواخر دوران بارداری خطر پارگی کیسه آب زیاد است بنابراین بهتر است مادر در وان استحمام نکند. زیرا با پارگی کیسه آب و باز شدن رحم، احتمال عفونت افزایش می‌یابد.
منبع:هفته نامه سلامت
/ج
