نویسنده : مصطفی دلاور پوراقدم
مقدمه
یکى از کاستى هاى زیربنایى مقابله مؤثر با تهدیدات نرم، نبود برنامه اى مدون و سیاستى منسجم در ساختار حقوق امنیت ملى و برخوردهاى مقطعى و سلیقه اى با آفندهاى ناتوى فرهنگى است، که پیش زمینه آنها از جنس تهدیدهاى نرم به شمار مى روند. در این راستا یکى از مهم ترین آفندهاى نرم افزارى امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران، ایجاد و گسترش فرقه هاى ضاله، همانند فرقه مانند وهابیت و بهائیت است، که مهار آن مستلزم جریان شناسى و ریشه یابى شکل گیرى فرقه هاى ضاله و تبیین بسته سیاستى منسجم براى مقابله مؤثر با جریان هاى انحرافى در حوزه دین و از بین بردن خرافه ها و موهومات است، بطورى که در بند چهار سیاست هاى کلى برنامه پنجم نیز بر لزوم اجراى آن تأکید شده است.به عبارتى، بررسى دورنماى جنس، نوع و کیفیت تهدیدهاى بالقوه و راهبردى فراروى نظام در بازه زمانى برنامه پنجم، بیانگر این است که آفندهاى تهاجم نرم در بخش اندیشه هاى الحادى از پتانسیل لازم براى تبدیل شدن به یکى از تهدیدهاى راهبردى و زیربنایى برخوردارند، که مدیریت پیش رویدادى آن مستلزم حداکثرسازى انسجام فکرى رویه اى متولیان امر براى تدوین نقشه راهى است که در آن جهت گیرى و سیاست هاى نهادهاى مرتبط مشخص شده باشد، در غیر این صورت آفندهاى نرم افزارى در حوزه فرقه سازى به یکى از حوزه هاى چالش محور توسعه پایدار امنیت ملى مبدل خواهد شد.
گفتار اول: کاستى هاى فراروى ریشه کنى بنیادین فرقه هاى الحادى
مهم ترین کاستى هاى مقابله مؤثر با فرقه هاى الحادى عبارتند از:1. نبود سیاست قومى فرقه اى منسجم در ساختار مدیریت استراتژیک امنیت ملى
یکى از موانع فراروى توسعه اثربخشى سیاست هاى مرتبط با مهار اندیشه هاى الحادى، نبود بسته سیاستى قومى فرقه اى یکپارچه در راهبرد امنیت ملى است.تبلیغ و ترویج وهابیت در زیرمجموعه ساختار تهاجم نرم، با رویکرد ایجاد تنش هاى فرقه اى در استان هاى مرزى، تضعیف یکپارچگى سرزمینى و هویت هاى ملى سازماندهى مى شوند، که در مطالعات امنیت ملى مبتنى بر »راهبرد امنیتى قورباغه« (گرم شدن تدریجى ظرف) و پیاده سازى »دکترین دولت ورشکسته« است، که ارتباط نزدیکى با وقوع بحران هاى پنجگانه »لوسین پاى«(1) دارد؛ زیرا حامیان این نظریه معتقدند: فرقه سازى با رویکرد تنش زایى چندبعدى در کشورهایى که مورد تهاجم براندازى نرم هستند مى تواند مقدمه وقوع بحران هاى »مشارکت، مشروعیت، توزیع، هویت و نفوذ«(2) را بوجود آورد.(3)
در مطالعات امنیت ملى، استناد این راهبرد به قورباغه (حیوان دوزیست) به این دلیل است که اگر در حلقه هاى محاط ایران (استان هاى مرزى) آتش تنش و فتنه زیاد باشد، کانون تصمیم گیرى نیز دچار استحاله و تغییر رفتار خواهد شد، که در قالب راهبرد »تنش از بیرون، تغییر از درون« قابل تعریف است، که به وضوح مى توان آن را در برخى تحرکات ایذایى گروهک هاى تروریستى نزدیک به وهابیت، مانند جندالشیطان، پژاک یا گسترش شیعه هراسى در استان هاى مرزى مشاهده کرد.
2. وجود سیاست هاى جزیره اى و نبود یکپارچگى سیاستى براى مقابله با تهدیدهاى نرم
یکى از شاخصه هایى که مى تواند احتمال وقوع بحران هویت، تضعیف وحدت ملى و شکل گیرى بحران هاى امنیت اجتماعى را موجب شود، وجود سیاست هاى جزیره اى در حوزه مدیریت پیشگیرانه تهدیدهاى نرم است. به عبارتى، یکى از خلأهایى که چگونگى رفع آن بایستى در بازه زمانى برنامه پنجم مورد تأکید متولیان امر قرار گیرد، »مهندسى راهبردى امنیت نرم« است، که به مفهوم بررسى روش ها و ابزار واکسینه کردن نظام در برابر آفندهاى نرم افزارى است که با هدف بحران سازى اجتماعى سازماندهى مى شوند.بحران سازى اجتماعى در قالب تهاجم نرم بیشتر بر قومیت ها، کارگران، دانشجویان، نخبگان، روزنامه نگاران و سرمایه داران متمرکز است، بطورى که دانشجویان، نخبگان و روزنامه نگاران با آفند تبلیغاتى نقض آزادى هاى مدنى و حقوق بشر؛ کارگران و دهک هاى متوسط و پایین جامعه از طریق بزرگ نمایى آسیب هاى اقتصادى و ناامنى شغلى؛ طیف سرمایه داران از طریق فقدان امنیت سرمایه گذارى و سرانجام، گروه هاى قومى فرقه اى با تبلیغ فقدان آزادى هاى مذهبى، نگاه تبعیض آمیز حاکمیت به آنها، عدم توجه دولت به توسعه استان هاى مرزى، تهییج ناسیونالیسم قومى و تبلیغ و ترویج فرقه هاى ضاله، بویژه وهابیت تحریک مى شوند.
3. نبود الگوى بومى پایدار براى مدیریت تهدیدهاى نرم افزارى ناشى از فرقه هاى الحادى
مدل سازى، هزینه اجرا و پیاده سازى بسته هاى امنیتى مهندسى فرهنگى در برنامه هاى پنج ساله را کاهش مى دهد، بطورى که دستیابى به الگویى پایدار و بومى (مهندسى معمارى امنیت) از پارادایم هاى (الگوواره ها) غالب و یکى از ملزومات حسن اجراى قوانین بالادستى است که باعث مى شود ساختارهاى اطلاعاتى، امنیتى و دفاعى با اجتناب از اتخاذ سیاست هاى تک بعدى و جهت بخشى فکرى رویه اى به چارچوب هاى ذهنى، با ضریب خطاى استراتژیک کمترى نسبت به شناسایى، اولویت بندى و طبقه بندى تهدیدها، فرصت ها، آسیب ها و اتخاذ راهکار مناسب اقدام کنند.تقسیم کار مناسب و متناسب میان نهادهاى مرتبط، یکى از مزایاى مدل سازى براى خلأهاى سیاستى است؛ زیرا بهینه سازى تصمیم گیرى هاى استراتژیک، باعث پیشگیرى از کاربست مدل آزمون و خطا در حوزه مدیریت نرم افزارى امنیت مى شود.
گفتار دوم: پیامدهاى گسترش فرقه ضاله وهابیت در محیط امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران
مهم ترین پیامدهاى امنیتى سیاسى گسترش فرقه ضاله وهابیت از رویکرد امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران عبارتند از:1. یارگیرى نهادهاى جاسوسى مخالف نظام از پیروان فرقه ضاله وهابیت
نگاه سطحى به دورنماى آسیب هاى نرم افزارى ناشى از تحرکات وهابیون در ایران مى تواند این فرقه ضاله را به گروه فشار یا ابزار جاسوسى برخى کشورهاى منطقه تبدیل کند، که بایسته است مورد توجه نهادهاى اطلاعاتى امنیتى قرار گیرد، بویژه اینکه، یکى از اهداف راهبردى حامیان این فرقه تأسیس یا نفوذ بر مدارس مذهبى اهل سنت، بویژه در استان هاى مرزى در جهت ترویج عقاید ضد شیعى است. به عنوان مثال، سازمان اطلاعات و امنیت رژیم صهیونیستى (موساد) با احداث و راه اندازى یک مرکز آموزشى در حوالى شهر چمن افغانستان، نیروهاى مخالف جمهورى اسلامى ایران را آموزش مى دهند که برخى اعضاى آن از وهابیون و سپاه صحابه هستند که داراى اندیشه هاى افراطى ضد شیعى مى باشند.یکى دیگر از تدابیر مدیریت امنیت نرم افزارى در حوزه تهدیدهاى فرقه اى، آسیب شناسى گسترش تفکرات وهابیت و تأثیر آن بر شکل گیرى سازمان هاى تروریستى واقع در محیط امنیتى جمهورى اسلامى ایران است.
جهت گیرى و مرامنامه عقیدتى سیاسى اکثر سازمان هاى تروریستى مستقر در شرق ایران مبین تأثیرپذیرى بالاى آنها از بنیان هاى نظرى وهابیت است.
2. افزایش پتانسیل شکل گیرى گروهک هاى تروریستى ضد شیعى نزدیک به فرقه وهابیت
برخى سازمان هاى تروریستى ضد شیعى، بویژه در پاکستان، بخش مهمى از نیروهاى خود را از »مدارس مذهبى اسلامى«(4) پاکستان و جهادگران سایر کشورها جذب مى کند، که براساس »قانون شریعت«(5) توسط لشگر طیبه (جماعة الاسلامیه) پایه گذارى شده اند، که که با گذشت زمان، نقش وهابیون سلفى عربستان و امارات بر این مدارس و نیز نفوذ آنها میان برخى شاخه هاى القاعده؛ مانند جندالشیطان (گروه تروریستى عبدالمالک ریگى) در حال افزایش است. این مدارس بیشتر در »مناطق قبیله اى« بویژه سه استان وزیرستان، بلوچستان و سرحدات پیشاور متمرکزند و طلاب هاى خود را بیشتر از ملیت هاى ازبک، تاجیک، چچن و عرب گزینش مى کنند که این افراد در بازگشت به کشورهاى خود در آسیاى میانه، به سر و جان فرقه ضاله وهابیت تبدیل شوند.وهابیون امارات و عربستان با سرمایه گذارى بر مدارس مذهبى اهل سنت پاکستان و ترویج تفکرات وهابیت مى توانند در آینده، زمینه ایجاد و افزایش سازمان هاى مسلحانه فرقه اى را بوجود آورند، که با توجه به پارادوکس عقیدتى سیاسى آنان با حکومت شیعى جمهورى اسلامى ایران مى تواند زمینه شکل گیرى برخى تهدیدهاى نرم در حوزه اندیشه را فراهم آید.
3. تضعیف وحدت ملى
با توجه به نقش مذهب به عنوان یکى از ریشه هاى وحدت ملى، متولیان امر بایستى تهدیدهاى نرم ناشى از فعالیت هاى تبلیغاتى فرقه هاى ضاله، بویژه وهابیت در محیط امنیتى جمهورى اسلامى ایران را در قالب مدیریت استراتژیک امنیت ملى آسیب شناسى کنند.4. تضعیف شاکله همبستگى فکرى عقیدتى جهان اسلام
یکى از ترفندهاى ناتوى فرهنگى این است که آنها اقدام ها و تفکرهاى خصمانه وهابیون را به اهل سنت تعمیم مى دهند تا ضریب وحدت شیعه و سنى را کمرنگ کنند؛ زیرا زیربناى عقیدتى پیروان اهل سنت و مذاهب فقهى شافعى، مالکى، حنبلى و حنفى با مرامنامه گروه تکفیرى وهابیت متفاوت است.پیروان شافعى، مالکى، حنبلى و حنفى از مذاهب فقهى اهل تسنن هستند، که با مرامنامه تکفیرى عقیدتى وهابیون متفاوت است. به عنوان مثال: وهابیون، شیعیان را به عنوان کافر معرفى مى کنند، در حالى که پیروان اهل سنت چنین دیدگاهى را نسبت به شیعیان ندارند.
5. احتمال شکل گیرى برخى تنش هاى فرقه اى در استان هاى مرزى
یکى از تهدیدهاى راهبردى، رخنه فرقه ضاله وهابیت این است که مى تواند در بازه زمانى برنامه پنجم پتانسیل وقوع برخى تنش هاى فرقه اى را در استان هاى سنى نشین جمهورى اسلامى ایران، مانند کردستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان بوجود آورد.6. افزایش تحرکات ایذایى علیه اتباع ایرانى در پاکستان
گسترش افراط گرایى فرقه اى بویژه آموزه هاى وهابیت مى تواند، تهدیدهایى را براى اتباع ایرانى بوجود آورد که از مصادیق آن مى توان به ترور صادق گنجى (مدیر خانه فرهنگ جمهورى اسلامى ایران در لاهور) در آذر 1369 یا پنج ایرانى در سال 1376 توسط گروه هاى تندرو وهابى اشاره کرد.گفتار سوم: بایسته هاى امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران در قبال فرقه ضاله وهابیت
به منظور توسعه زیربنایى ظرفیت هاى امنیت نرم نظام در قبال آفندهاى فرقه ضاله وهابیت، بایسته است که ساختارهاى اطلاعاتى و امنیتى جمهورى اسلامى ایران تدابیر زیر را مورد توجه قرار دهند:1. تبیین بسته سیاستى منسجم براى مهار تهدیدهاى نرم افزارى در فضاى مجازى
یکى از ظرفیت هاى مدیریت استراتژیک امنیت نرم، کاربست مناسب فناورى هاى نوین براى ارتقاى ضرایب انتظامى امنیتى در فضاى مجازى است.به عنوان مثال، بخش مهمى از تبلیغات رسانه اى فرقه وهابیت، در فضاى مجازى سازماندهى مى شود و اتخاذ تدابیر مناسب و تبیین بسته سیاستى منسجم براى مقابله با آفندهاى تضعیف کننده وحدت ملى در فضاى سایبر مى تواند نقش مهمى را در مدیریت پیش رویدادى پیاده نظام هاى ناتوى فرهنگى در حوزه اندیشه ایفا نماید.
2. تبیین نظام جامع دیپلماسى فرهنگى در ساختار امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران
دیپلماسى فرهنگى، آن بخش از کارویژه هاى فرهنگى است که بصورت مستقیم یا غیر مستقیم بر ضرایب امنیت ملى و یکپارچگى هویتى تأثیرگذارند.با توجه به اینکه، طبق رهنمودهاى رهبر فرزانه انقلاب ناتوى فرهنگى دشمن به یکى از آفندهاى مهم تهاجم نرم تبدیل شده، بایسته است متولیان امر با تبیین نظام جامع دیپلماسى فرهنگى عمق استراتژیک اقتدار نظام در خارج از کشور را افزایش دهند. در این میان نقش وابسته هاى فرهنگى سفارتخانه هاى جمهورى اسلامى ایران بسیار پررنگ است. وابسته هاى فرهنگى نقش یک فیلتر را در جلوگیرى از تهاجم نرم یا شناساندن چهره واقعى سازمان هاى تروریستى وابسته به فرقه ضاله وهابیت ایفا مى کنند.
3. تهیه جدول نقشه ریسک سازمان هاى تروریستى نزدیک به اندیشه هاى وهابى گرى
یکى از لازمه هاى مدیریت استراتژیک امنیت نرم در برنامه پنجم و افق ایران 1404، رصد، اولویت بندى و تهدیدسنجى آفندهاى نرم افزارى است که مى تواند از جانب برخى سازمان هاى تروریستى فرقه گراى مستقر در محیط امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران بوجود آید. به همین منظور، ساختارهاى اطلاعاتى، امنیتى، نظامى و انتظامى، بایسته است با رویکرد امنیت پژوهى استراتژیک، ضمن آسیب شناسى شطرنجى چینش سازمان هاى تروریستى فرقه گرا در محیط امنیت خارجى، راهبرد منسجمى را براى مقابله با آسیب هاى احتمالى تبیین کنند. در این راستا تهیه جدول ریسک آمایش گروه هاى تروریستى در محیط امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران نقش مؤثرى را در بهینه سازى مدیریت استراتژیک تهدیدات نرم ناشى از سازمان هاى تروریستى فرقه گرا ایفا مى کند. بویژه اینکه جهت گیرى و مرامنامه عقیدتى سیاسى اکثر سازمان هاى تروریستى مستقر در شرق ایران، مبین تأثیرپذیرى بالاى آنها از بنیان هاى نظرى وهابیت است. به عنوان مثال زیربناى عقیدتى گروهک تروریستى جندالشیطان براساس آموزه هاى وهابیت و سلفى گرى بنیان گذاشته شده و شیوه هاى عملیاتى آنان همانند سازمان القاعده است. این گروه به عنوان شاخه القاعده در ایران و به رهبرى عبدالمالک ریگى در استان بلوچستان پاکستان متمرکز بوده و براى عوام فریبى و مشروعیت بخشى به اقدام هاى تروریستى، نام جندالله را براى خود برگزیده و در 27 آذر 1385 با ادعاى حمایت از مطالبات اهل سنت بلوچستان، نام خود را به »جنبش مقاومت مردمى ایران« تغییر داد.لشگر طیبه و سپاه صحابه نیز دو سازمان تروریستى ضد شیعى و نزدیک به وهابیون هستند، که نگاه سطحى به تحرکات ایذایى آنان مى تواند تهدیدهایى را براى اتباع ایرانى مقیم پاکستان بوجود آورد.
نکته قابل تأمل، ارتباط میان گروهک تروریستى منافقین (سازمان مجاهدین خلق) با برخى سازمان هاى تروریستى وهابیون است. در همین رابطه، شاهزاده عربستان سعودى »بندر بن سلطان« که به مدت 20 سال سفیر عربستان در آمریکا بود و به حمایت از گروه هاى تروریستى القاعده و فتح الاسلام شهرت دارد، در سال 1386 با حضور در کنگره مجاهدین خلق، مبلغ 750 هزار دلار به این گروه تروریستى کمک کرد. در این کنگره که در پادگان اشرف برگزار شد شمارى از سران حزب بعث، مأموران اطلاعاتى و شمارى از اعضاى القاعده و انصار السنت نیز حضور داشتند.
نقشه جامع جدول ریسک گروهک هاى تروریستى داراى تفکرات وهابى گرى در محیط امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران را مى توان بصورت زیر نشان داد:
نقشه ریسک سازمان هاى تروریستى وهابیون واقع در محیط امنیتى جمهورى اسلامى ایران
نام گروه بنیانگذار کانون تمرکز هدف ابزار مبارزاتى درجه ریسک
القاعده اسامه بن لادن استان هاى مرزى افغانستان و پاکستان (وزیرستان، بلوچستان و سرحدات پیشاور) - حمله به نیروهاى آیساف و ایالات متحده در خاورمیانه
- مقابله با جنبش هاى شیعه آدم ربایى، گروگانگیرى، انفجار اتومبیل هاى بمب گذارى شده و عملیات هاى انتحارى بالا
جندالشیطان عبدالمالک ریگى پاکستان (مناطق قبیله اى استان بلوچستان) ادعاى حمایت از مطالبات اهل سنت بلوچستان گروگانگیرى، عملیات هاى انتحارى بالا
لشگر طیبه حافظ محمد سعید شهر هریدکه حوالى لاهور (مجتمعى پنج هزار نفرى با 125 هکتار وسعت) استقلال جامو و کشمیر از هند و پاکستان عملیات هاى نظامى در کشمیر متوسط
سپاه صحابه مولانا حق نواز جهنگوى هند و پاکستان (ایالت پنجاب) - مقابله با آموزه هاى شیعى انقلاب اسلامى ایران
- مبارزه با گروه شیعه تحریک جعفرى
- حمله به شیعیان و ایرانیان مقیم پاکستان بمبگذارى و عملیات هاى انتحارى متوسط
انصار الاسلام ملا کریکار (نجم الدین فرج احمد) عراق
(سه استان کردنشین سلیمانیه، اربیل و دهوک) ایجاد و گسترش قانون شریعت در ناحیه خودمختار کردستان و در نهایت کل عراق - انتشار افکار وهابیت در کردستان ایران و عراق از طریق توزیع کتب و نشریاتى به زبان هاى کردى، فارسى و عربى
- عملیات انتحارى یا انفجار اتومبیل بمب گذارى شده علیه اتحادیه میهنى کردستان و سربازان نیروهاى ائتلاف پایین
4. تبیین سند جامع مدیریت دانش پیشگیرى از تهدیدهاى فرقه اى
یکى از سازوکارهاى مدیریت نرم افزارى تهدیدهاى فرقه اى، تقویت بنیان هاى مدیریت دانش و توسعه زیربنایى پژوهش هاى تقنینى و عملیاتى در حوزه تحلیل چیستى، چرایى، آسیب شناسى و نحوه مقابله با آفندهاى فرقه اى با حداکثر هم اندیشى میان کانون هاى علمى و مطالعاتى است.در این راستا روشنگرى چهره هاى شاخص حوزه علمیه قم و شناساندن ابعاد فرقه ضاله وهابیت در سند چشم انداز مطالعاتى حوزه، نقش مهمى را در مقابله با تبلیغ و ترویج فرقه ضاله وهابیت ایفا مى کند.
رویکرد متولیان امر براى مقابله با آفندهاى امنیت ملى در حوزه فرقه هاى ضاله بایستى از شش مشخصه همسویى با اسناد بالادستى، فرابخشى، کلان نگرى، راهبردى، هدف محورى (انسجام فکرى) و برنامه محورى (ثبات رویه اى) برخوردار باشد و هر گونه نگاه سطحى براى مهار »آفندهاى نرم افزارى چندبعدى«(6) در حوزه اندیشه مى تواند ضریب اثربخشى سیاست هاى مقابله با فرقه هاى ضاله را کاهش دهد.
یکى از لازمه هاى مدیریت استراتژیک تهدیدهاى نرم افزارى ناشى از افراط گرایى فرقه اى، نهادینه سازى پژوهش هاى قانونگذارى و آینده پژوهى عملیاتى براساس چهار پارامتر: اولویت سنجى، زمان سنجى، امکان سنجى و تهدیدسنجى است. برگزارى هدفمند همایش هاى منطقه اى با موضوع هاى فرقه اى، تقویت هم اندیشى و تعامل مثلث حوزه، دانشگاه و ساختارهاى حاکمیتى، لحاظ کردن مطالعات قومى فرقه اى در نقشه جامع علمى کشور و ایجاد یا تقویت میز مخصوص مطالعات فرقه اى در وزارتخانه هاى اطلاعات، کشور، امور خارجه و سپاه پاسداران، نقش مهمى را در مدیریت پیشگیرانه تهدیدهاى نرم افزارى ناشى از اندیشه هاى افراط گرایانه بویژه در شرق جمهورى اسلامى ایران ایفا مى کند.
5. بهره گیرى مناسب از ظرفیت حوزه هاى علمیه
آموزه هاى فرقه ضاله وهابیت در حوزه جنگ اندیشه تعریف مى شود. به همین منظور حوزه هاى علمیه بایستى با گفتمان هاى فکرى غالب بستر شناساندن چهره واقعى این گروه را بوجود آورند.توجه مدیران استراتژیک حوزه هاى علمیه بویژه حوزه علمیه قم به عنوان یکى از ارکان معمارى مهندسى فرهنگى کشور به دورنماى اندیشه هاى فرقه اى مخرب و اتخاذ تدابیر بازدارنده مناسب در سند چشم انداز حوزه مى تواند نقش مهمى را در پیشگیرى از تهدیدهاى نرم افزارى عقیدتى، واگرایانه فرقه اى و بالتبع تقویت وحدت ملى ایفا کند که تحقق آن مستلزم تعامل مستمر و پویا با شبکه کانون نخبگان حوزه و دانشگاه با هدف تبیین نقشه راه منسجم و استراتژیک در ساختار مدیریت نرم افزارى سند چشم انداز حوزه است.
حوزه هاى علمیه جمهورى اسلامى ایران همسو با نهادهاى اطلاعاتى امنیتى نقش محورى را براى مقابله با عقاید انحرافى ایفا مى کنند. به همین منظور حوزه علمیه قم بایستى در تبیین سند چشم انداز حوزه، نوع، دامنه و عمق تهدیدهاى ناشى از وهابیت در محیط امنیتى ایران را به دقت مورد کنکاش قرار دهد.
6. تبیین نقشه راهبردى منسجم براى مهار آفندهاى تبلیغاتى شیعه هراسى و ایران هراسى
با توجه به اینکه شیعه هراسى به عنوان یکى از ابزارهاى توجیهى وهابیون براى شیعه زدایى و مخالفت با نظام جمهورى اسلامى ایران تبدیل شده، شایسته است متولیان امر پاداستراتژى منسجمى را براى مهار و خنثى سازى آن مورد توجه قرار دهند که از مصادیق آن مى توان به شناسایى دقیق ژئوپلتیک شیعه در عمق استراتژیک خارجى و تهیه اطلس جغرافیایى پراکندگى شیعیان خاورمیانه اشاره کرد.در ساختار تهاجم نرم، مخالفان نظام با رویکرد حداکثر اثربخشى شیعه هراسى آن را توأم با ایران هراسى بکارگیرند. به عبارتى پیاده نظام هاى ناتوى فرهنگى در حوزه اندیشه با تداعى شائبه برنامه ریزى راهبردى و کلان جمهورى اسلامى ایران براى مدیریت استراتژى جغرافیاى سیاسى شیعه در جهت ایجاد و گسترش فضاى ناامنى میان کشورهاى عرب منطقه برنامه ریزى مى کند از لحاظ روانى نوعى فضاى نگرانى میان کشورهاى منطقه و بالتبع توجیه سرکوب آنان را فراهم کنند. مصداق عینى آن را مى توان در همکارى دولت یمن و عربستان براى کشتار شیعیان زیدى یمن مشاهده کرد. در این راستا مخالفان نظام با تبلیغ حمایت نظامى مالى جمهورى اسلامى ایران از گروه الحوثى، برنامه ریزى کرده اقدام خود را در راستاى صیانت از امنیت ملى توجیه مى کنند.
7. آسیب شناسى گسترش مدارس وابسته به وهابیت در عمق راهبردى شرق جمهورى اسلامى ایران
یکى از آفندهاى تهاجم نرم در حوزه اندیشه هاى الحادى که مى تواند چالش هایى را براى توسعه مطلوب امنیت نرم در بازه زمانى برنامه پنجم بوجود آورد، افزایش تحرکات مخرب فرقه هاى ضاله در محیط امنیت داخلى و خارجى است. در این راستا وهابیون امارات و عربستان با سرمایه گذارى بر مدارس مذهبى اهل سنت پاکستان و ترویج تفکرات وهابیت مى توانند در آینده زمینه ایجاد و افزایش سازمان هاى مسلحانه فرقه اى را بوجود آورند که با توجه به پارادوکس عقیدتى سیاسى آنان با حکومت شیعى جمهورى اسلامى ایران مى تواند زمینه شکل گیرى برخى تهدیدهاى نرم در حوزه اندیشه را بوجود آورد، بطورى که یکى از شاخص هاى امنیت ملى، گسترش تفکرات الحادى و سلفى و ارتباط آن با شکل گیرى برخى تحرکات ایذایى است، بطوریکه حمایت هاى مالى و معنوى برخى کشورهاى عرب منطقه از برخى مدارس اهل سنت که با تمرکز بر گسترش آموزه هاى الحادى وهابیت بنیان گذاشته شده اند، مى تواند بستر شکل گیرى برخى آفندهاى عقیدتى در ساختار تهاجم نرم را بوجود آورد که در صورت نبود بسته هاى سیاستى منسجم مى تواند هزینه هاى انتظام بخشى پلیس کشور و نهادهاى امنیتى را افزایش دهد.به عنوان مثال یکى از ریشه هاى گستره افزایى تنش هاى فرقه اى پاکستان؛ نبود نظارت کافى دولت مرکزى بر مدارس مذهبى اهل تسنن و نفوذ اندیشه هاى وهابى گرى در این مدارس است که در صورت نبود راهبرد مؤثر مى تواند نطفه شکل گیرى برخى تهدیدهاى عقیدتى را در شرق کشور با رویکرد تفرقه افکنى میان شیعه و سنى بوجود آورد. در این راستا وهابیون عربستان از شهریور 1368 به بهانه کمک هاى آموزشى و انسان دوستانه به مهاجران افغان در ایالت بلوچستان، مراکز متعددى تحت عنوان »مؤسسه الدعوه الاسلامیه«، »اداره الاسراء«، »مؤسسه مکه المکرمه الخیریه« و »مؤسسه مسلم« را تأسیس کرده و از طریق کمک هاى مالى، فرهنگ ضد شیعى وهابیت و سیاست هاى ضد ایرانى خود را تبلیغ مى کند.
8. آسیب شناسى گسترش فرقه ضاله وهابیت و تأثیر آن بر امنیت اتباع ایرانى در برخى کشورهاى همسایه
بسیارى از حوزه هاى علمیه اهل سنت در ایالت پیشاور، سیالکوت، فیصل آباد، جهنگ و پنجاب توسط گروه تروریستى سپاه صحابه اداره مى شوند که براى عملیاتى کردن اهداف خصمانه خود »لشگر جهنگوى« را تأسیس و مهمترین اهداف خود را مقابله با آموزه هاى شیعى انقلاب اسلامى ایران، مبارزه با گروه شیعه تحریک جعفرى و حمله به شیعیان و ایرانیان مقیم پاکستان تعریف کرده اند.عربستان سعودى نیز متأثر از آفندهاى شیعه هراسى و تأثیرپذیرى از گروه هاى وهابى، اقدام هاى خشونت آمیزى را علیه شیعیان این کشور، زائرین ایرانى و با بهره گیرى از قوه قهریه علیه شاخه زیدیه گروه الحوثى یمن بکار مى گیرد.
9. آسیب شناسى دیپلماسى رسانه اى در حوزه مدیریت پیشگیرانه تهدیدهاى نرم
رسانه ها به دلیل اثرگذارى مستقیم بر روند هنجارسازى و فرهنگ سازى از ظرفیت بالایى براى مقابله با فرقه هاى الحادى برخوردارند. همچنین رسانه ها نقش مهمى را در نهادینه سازى هویت ایرانى اسلامى و بالتبع تقویت انسجام درون سیستمى ایفا مى کنند. در این راستا بایسته است متولیان امر با تدوین نظام جامع رسانه اى کشور در مجلس شوراى اسلامى، سیاست هاى زیربنایى و اصولى را براى مدیریت پیشگیرانه آفندهاى فرهنگى بویژه رخنه اندیشه هاى الحادى مانند فرقه ضاله وهابیت اتخاذ کنند.10. تبیین منشور جامع مهندسى فرهنگى کشور
یکى از لازمه هاى اثربخشى حداکثرى سیاست هاى خرد و کلان نظام براى خنثى سازى پیشگیرانه آفندهاى اندیشه اى، توجه به ساختارگرایى در حوزه فرهنگ است. به عنوان مثال تکلیف گرایى نسبت به رهنمودهاى مقام معظم رهبرى پیرامون تبیین مهندسى فرهنگى کشور گام مؤثرى براى مقابله با مصادیق تهاجم نرم محسوب مى شود، زیرا باعث انسجام بخشى برنامه اى و سیاستى و پرهیز از اتخاذ سیاست هاى تک بعدى مى شود.متولیان امر بایسته است سازوکارهاى مقابله با فرقه هاى ضاله بویژه وهابیت را در ساختار نقشه جامع مهندسى فرهنگى کشور مشخص کنند، که در غیر این صورت به دلیل اتخاذ سیاست هاى جزیره اى و اقدام هاى موازى نمى توان راهکارى منسجم براى ریشه کنى تهدیدهاى وهابیت تبیین نمود. به عبارتى دیگر رصد، اولویت بندى، تهدیدسنجى و آسیب سنجى پیاده نظام هاى ناتوى فرهنگى در حوزه اندیشه و تدوین منشور مهندسى فرهنگى، نقش مهمى را در یکپارچه سازى سیاست هاى جزیره اى، قاعده مند کردن سیاست هاى اجرایى و ارتقاى اثربخشى پدافند نرم افزار ملى براى مقابله با فرقه ضاله وهابیت ایفا مى کند.
11. آسیب شناسى تهدیدهاى فرقه اى و تأثیر آن بر وحدت ملى
با توجه به نقش مذهب به عنوان یکى از ریشه هاى وحدت ملى، متولیان امر بایستى تهدیدهاى نرم ناشى از فعالیت هاى تبلیغاتى فرقه هاى ضاله بویژه وهابیت در محیط امنیتى جمهورى اسلامى ایران را در قالب مدیریت استراتژیک امنیت ملى آسیب شناسى کنند. در این راستا یکى از کاستى هاى مقابله با آسیب هاى احتمالى گسترش فرقه ضاله وهابیت، فقدان راهبردى منسجم براى مهار آفندهاى تبلیغاتى است که با رویکرد اختلاف زایى میان شیعه و سنى در قالب تهاجم نرم سازماندهى مى شوند که از مصادیق آن مى توان به اقدام تروریستى مورخ 26 مهر 1388 مخالفان نظام جمهورى اسلامى ایران در به شهادت رساندن تعدادى از فرماندهان سپاه پاسداران در تدارک برگزارى همایش وحدت میان عشایر شیعه و سنى در منطقه سرباز استان سیستان و بلوچستان یا به شهادت رساندن برخى علماى سنى کردستان اشاره کرد که این مسئله بیانگر این واقعیت هستند که چگونه تهدیدهاى نرم در حوزه اندیشه هاى الحادى و فرقه هاى ضاله زمینه تبدیل شدن به تهدیدهاى نیمه سخت را دارند.12. شناسایى کانون هاى رخنه فرقه وهابیت از رویکرد امنیت ملى
یکى از بایسته هاى مدیریت استراتژیک امنیت نرم، شناسایى حوزه هاى جغرافیایى است که بستر رخنه فرقه ضاله وهابیت در آنجا فراهم تر است که برخى مصادیق آن عبارتند از:لبنان: جریان سلفى شام در دمشق توسط »ناصرالدین الالبانى« ظهور کرد. تفکر سلفى در اواخر دهه پنجاه توسط تعدادى از طلاب مراکز دینى عربستان به لبنان راه یافت که مهمترین آنها »شیخ سالم الشهال« و »شیخ عبدالرزاق الزغبنى« بودند.
سلفیون، با توسعه حوزه هاى علوم دینى و مسجد سازى در نواحى فقیرنشین شمال لبنان به تبلیغ عقاید سلفى اقدام مى کنند، که آثار آن را مى توان به وضوح در شکل گیرى فتح الاسلام در اردوگاه نهرالبارد مشاهده کرد که توسط »ابوخالد العلمه« و »شاکر العبیسى« تأسیس شد. العبیسى در سال 1970 وارد سازمان الفتح شد ولى بعدها جزو گروه شورشى علیه عرفات درآمد و در سال 1990 به القاعده پیوست.
عراق: یکى دیگر از مناطقى که زمینه رشد تفکرات وهابى در آن فراهم مى باشد، کشور عراق است.
آسیاى میانه: آسیاى میانه به دلیل اطلاعات ناکافى مسلمانان، یکى از کانون هاى نفوذ وهابیت در محیط امنیتى جمهورى اسلامى ایران است، که به وضوح مى توان آن را در کشورهایى، مانند ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان مشاهده کرد، که بستر شکل گیرى برخى سازمان هاى بنیادگراى فرقه اى را بوجود آورده است. بویژه اینکه مناطقى همانند دره فرغانه که مشترک میان چند کشور است با افزایش گرایش هاى بنیادگراى سلفى روبرو شده که ضعف تدابیر امنیت مرزى این کشورها با افغانستان انتقال سریع تر بنیادگرایى سلفى به این مناطق را موجب شده است.
استان هاى مرزى جمهورى اسلامى ایران: استان هاى مرزى جمهورى اسلامى ایران به دلایل وجود موزائیک هاى قومى فرقه اى، مجاورت سرزمینى با سازمان هاى تروریستى فرقه گرا و نبود بسته سیاستى فرهنگى، از حوزه هاى جغرافیایى هستند که در صورت فقدان پاداستراتژى مناسب مى توانند در بازه زمانى برنامه پنجم، شاهد شکل گیرى رگه هایى از نفوذ فرقه ضاله وهابیت به شمار مى روند.
جزایر مرزى جمهورى اسلامى ایران در خلیج فارس مانند قشم و کیش نیز که بدون تجهیزات ماهواره اى، برنامه رسانه هاى عربستان و امارات را مشاهده مى کنند یکى دیگر از کانون هاى تهاجم فرقه ضاله وهابیت هستند.
منبع ماهنامه پگاه حوزه شماره 273
