نویسنده: رامین رامین نژاد
حضرت اَلْیَسع (علیه السلام) از پیامبران بنی اسرائیل است که پس از حضرت الیاس نبی (علیه السلام) بر آن قوم مبعوث گردید. نام آن حضرت در قرآن کریم 2 بار با تلفظ «اَلْیَسَع» (1) و در انجیل لوقا نیز 1 بار به عنوان «اِلیشاع پیغمبر» ذکر شده (2) و در انجیل برنابا نیز به نقل از حضرت عیسی (علیه السلام) آمده است: «به یاد آرید الیشَع را که نان جو خورد و درشت ترین جامه ها را پوشید».(3) نسب آن حضرت با چند واسطه به حضرت داوود پیغمبر (علیه السلام) می رسد.(4) هنگامی که حضرت الیاس (علیه السلام) به نزد الیسع (علیه السلام) آمد، او مشغول شخم زدن زمین بود. حضرت الیسع (علیه السلام) مدتی با حضرت الیاس (علیه السلام) همسفر بود و با او به اریحا و اردن رفت و آن گاه که حضرت الیاس (علیه السلام) در سال 849 ق.م (5) به خواست خداوند در اردن به آسمان صعود کرد (6)، حضرت الیسع (علیه السلام) هدایت قوم بنی اسرائیل را عهده دار شد.
یکی از معجزات حضرت الیسع (علیه السلام) زنده کردن مردگان بود. امام رضا (علیه السلام) احتجاج با جاثلیق نصرانی فرمود: «یَسَع نیز همچون عیسی بر روی آب راه می رفت و مردگان را زنده می کرد و کور مادرزاد و بیمار بَرَصی را شفا می داد، ولی اُمَّتش قائل به خدایی او نشدند، اما شما قائل به خدایی مسیح شدید».(7) در کتاب مقدس آمده است: «و اِلیشاع به مرضی که از آن مُرد، بیمار شد و یُواش ــ ملک اسرائیل ــ به زیر آمده در حضورش می گریست... و اِلیشاع وفات یافت و او را دفن کردند».(8) با استناد به قول کتاب مقدس، حضرت الیسع در سرزمین مقدس فلسطین از دنیا رفته است، اما مدفن آن حضرت بر ما معلوم نیست. با این حال، دو مقبره در فلسطین به آن حضرت منسوب است: مقبره ی اوّلی در غاری تاریخی و بسیار قدیمی در کوه کَرمِل واقع در شمال غربی بیت المقدس و غرب ناصره واقع است. این غار در کوه تراشیده شده و فضای داخلی آن کاملاً مسطح و هموار است و فقط در یکی از دیوارهای غار، حفره ای هست که یهودیان مقبره ی حضرت الیسع (علیه السلام) را در آن حفره می دانند. عکسی تاریخی متعلق به حدود یکصد سال پیش که از فضای داخلی این غار گرفته شده، نشان می دهد که در گذشته هیچ گونه سنگ قبر یا علامت مشخصی که نشانگر وجود مزار حضرت الیسع (علیه السلام) در این مکان باشد، دیده نمی شود، اما شمعدان های فلزی مخصوصی که یهودیان از آن استفاده می کنند، از سقف آویخته و آثار دود چراغ های پیه سوز بر دیوار طاقچه غار قابل مشاهده است.
بر اساس تصریح کتاب مقدس، حضرت الیسع (علیه السلام) به این محل می آمده است، آن جا که می گوید: «... و از آن جا (بیت ایل) به کوه کَرمِل رفت و از آن جا به شومرون (سامریه) بازگشت».(9) این بقعه در قرن اخیر مورد توجه بیشتر مسیحیان و یهودیان قرار گرفته است؛ صندوقی منقَّش به علامت صلیب بر روی مزار منسوب به آن حضرت در حفره دیوار غار قرار داده اند و بر روی آن شمعدان هایی نهاده اند و مجسمه کوچکی نیز به عنوان تمثال خیالی حضرت الیسع (علیه السلام) بر روی صندوق دیده می شود.
تنها سندی که به این مزار به عنوان مدفن حضرت الیسع (علیه السلام) اشاره کرده، متنی است متعلق به سال 1422 م/ 820 ش که در تلمود به نقل از یک محقق یهودی به نام رابی سلیمان بن شمعون آمده: «من در کتابی ... یافتم که اِلیشاع بر قله ی کوه کَرمِل مدفون است...». او همچنین به مزار حضرت ابراهیم و اسحاق و یعقوب (علیهم السلام) در حبرون (الخلیل) و مدفن برخی پیامبران دیگر در اراضی فلسطین به اختصار اشاره کرده است.(10) بر سر راه زائران در کنار جاده منتهی به کوه کرمل، مجسمه ای به ارتفاع 2 متر با الهام از سیمای خیالی حضرت الیسع (علیه السلام) بر فراز سکویی ساخته شده که شباهتی به مجسمه موجود بر روی صندوق مقبره منسوب به آن حضرت دارد.
مزار دیگری نیز در فلسطین به حضرت الیسع (علیه السلام) منسوب است. این مکان، محوطه ای باستانی در صحرای شمالی نابلس است که در سمت راست جاده ی نابلس به جنین و در 80 کیلومتری شمال بیت المقدس قرار گرفته و در کتاب مقدس، «شومرون» نامیده شده است (3)، اما اکنون به نام «سامِرِیّه» و «سَباستیه» شناخته می شود. در این محوطه، مسجدی آباد به نام مسجد یحیای پیغمبر (علیه السلام) و کلیسایی قدیمی و نیمه ویران به نام کلیسای یحیای مقدس قرار دارد. مشهور است که مزار حضرت الیسع (علیه السلام) در یکی از اتاق های این کلیسا واقع شده است و مزاری منسوب به حضرت عویدیای نبی (علیه السلام) نیز در حجره ی دیگری از این کلیسا قرار دارد. بنای اولیه ی این کلیسا متعلق به قرن پنجم میلادی است و در سال 1160 م/ 554 ق مصادف با جنگ های صلیبی بازسازی گردیده، ولی با گذشت زمان سقف آن فرو ریخته و فقط دیوارهای آن باقی مانده است.
یکی از معجزات حضرت الیسع (علیه السلام) زنده کردن مردگان بود. امام رضا (علیه السلام) احتجاج با جاثلیق نصرانی فرمود: «یَسَع نیز همچون عیسی بر روی آب راه می رفت و مردگان را زنده می کرد و کور مادرزاد و بیمار بَرَصی را شفا می داد، ولی اُمَّتش قائل به خدایی او نشدند، اما شما قائل به خدایی مسیح شدید».(7) در کتاب مقدس آمده است: «و اِلیشاع به مرضی که از آن مُرد، بیمار شد و یُواش ــ ملک اسرائیل ــ به زیر آمده در حضورش می گریست... و اِلیشاع وفات یافت و او را دفن کردند».(8) با استناد به قول کتاب مقدس، حضرت الیسع در سرزمین مقدس فلسطین از دنیا رفته است، اما مدفن آن حضرت بر ما معلوم نیست. با این حال، دو مقبره در فلسطین به آن حضرت منسوب است: مقبره ی اوّلی در غاری تاریخی و بسیار قدیمی در کوه کَرمِل واقع در شمال غربی بیت المقدس و غرب ناصره واقع است. این غار در کوه تراشیده شده و فضای داخلی آن کاملاً مسطح و هموار است و فقط در یکی از دیوارهای غار، حفره ای هست که یهودیان مقبره ی حضرت الیسع (علیه السلام) را در آن حفره می دانند. عکسی تاریخی متعلق به حدود یکصد سال پیش که از فضای داخلی این غار گرفته شده، نشان می دهد که در گذشته هیچ گونه سنگ قبر یا علامت مشخصی که نشانگر وجود مزار حضرت الیسع (علیه السلام) در این مکان باشد، دیده نمی شود، اما شمعدان های فلزی مخصوصی که یهودیان از آن استفاده می کنند، از سقف آویخته و آثار دود چراغ های پیه سوز بر دیوار طاقچه غار قابل مشاهده است.
بر اساس تصریح کتاب مقدس، حضرت الیسع (علیه السلام) به این محل می آمده است، آن جا که می گوید: «... و از آن جا (بیت ایل) به کوه کَرمِل رفت و از آن جا به شومرون (سامریه) بازگشت».(9) این بقعه در قرن اخیر مورد توجه بیشتر مسیحیان و یهودیان قرار گرفته است؛ صندوقی منقَّش به علامت صلیب بر روی مزار منسوب به آن حضرت در حفره دیوار غار قرار داده اند و بر روی آن شمعدان هایی نهاده اند و مجسمه کوچکی نیز به عنوان تمثال خیالی حضرت الیسع (علیه السلام) بر روی صندوق دیده می شود.
تنها سندی که به این مزار به عنوان مدفن حضرت الیسع (علیه السلام) اشاره کرده، متنی است متعلق به سال 1422 م/ 820 ش که در تلمود به نقل از یک محقق یهودی به نام رابی سلیمان بن شمعون آمده: «من در کتابی ... یافتم که اِلیشاع بر قله ی کوه کَرمِل مدفون است...». او همچنین به مزار حضرت ابراهیم و اسحاق و یعقوب (علیهم السلام) در حبرون (الخلیل) و مدفن برخی پیامبران دیگر در اراضی فلسطین به اختصار اشاره کرده است.(10) بر سر راه زائران در کنار جاده منتهی به کوه کرمل، مجسمه ای به ارتفاع 2 متر با الهام از سیمای خیالی حضرت الیسع (علیه السلام) بر فراز سکویی ساخته شده که شباهتی به مجسمه موجود بر روی صندوق مقبره منسوب به آن حضرت دارد.
مزار دیگری نیز در فلسطین به حضرت الیسع (علیه السلام) منسوب است. این مکان، محوطه ای باستانی در صحرای شمالی نابلس است که در سمت راست جاده ی نابلس به جنین و در 80 کیلومتری شمال بیت المقدس قرار گرفته و در کتاب مقدس، «شومرون» نامیده شده است (3)، اما اکنون به نام «سامِرِیّه» و «سَباستیه» شناخته می شود. در این محوطه، مسجدی آباد به نام مسجد یحیای پیغمبر (علیه السلام) و کلیسایی قدیمی و نیمه ویران به نام کلیسای یحیای مقدس قرار دارد. مشهور است که مزار حضرت الیسع (علیه السلام) در یکی از اتاق های این کلیسا واقع شده است و مزاری منسوب به حضرت عویدیای نبی (علیه السلام) نیز در حجره ی دیگری از این کلیسا قرار دارد. بنای اولیه ی این کلیسا متعلق به قرن پنجم میلادی است و در سال 1160 م/ 554 ق مصادف با جنگ های صلیبی بازسازی گردیده، ولی با گذشت زمان سقف آن فرو ریخته و فقط دیوارهای آن باقی مانده است.
پی نوشت ها :
1ــ انعام/86؛ ص /48.
2ــ انجیل لوقا، 27/4.
3ــ انجیل برنابا، 34/23.
4ــ صدوق، توحید، 271.
5 ــ تخمین زمان صعود حضرت الیاس (علیه السلام) بر اساس گاه شماری کتاب مقدس است.
6 ــ کتاب مقدس، کتاب دوم ملوک، 11/2.
7ــ صدوق، توحید، 422؛ مجلسی، بحارالانوار، 303/10؛ 386/13، 401.
8ــ کتاب مقدس، کتاب دوم ملوک، 14/13، 20.
9ــ همان، 25/2.
10ــ تلمود، 228.
11ــ کتاب مقدس، کتاب دوم ملوک، 14/14؛ 9/13.
